«ارجاسپ» در غزلستان
- فردوسی
- «ارجاسپ» در شاهنامه فردوسی
- دگر اندریمان سوار دلیر
چو ارجاسپ اسپ افگن نره شیر - ز گشتاسپ و ارجاسپ بیتی هزار
بگفتم سرآمد مرا روزگار - مگر شاه ارجاسپ توران خدای
که دیوان بدندی به پیشش به پای - چو ارجاسپ بشنید گفتار دیو
فرود آمد از گاه گیهان خدیو - ز ارجاسپ سالار گردان چین
سوار جهاندیده گرد زمین - که ارجاسپ سالار ترکان چین
یکی نامه کردست زی من چنین - که پاسخ کنم جادو ارجاسپ را
پسند آمد این شاه گشتاسپ را - نوشتند نامه به ارجاسپ زشت
هم اندر خور آن کجا او نوشت - زی ارجاسپ ترک آن پلید سترگ
کجا پیکرش پیکر پیر گرگ - سوی رزم ارجاسپ لشکر کشید
سپاهی که هرگز چنان کس ندید - چو اندر میان بیند ارجاسپ را
ستایش کند شاه گشتاسپ را - پس ارجاسپ شاه دلیران چین
بیاراست لشکرش را همچنین - چو ارجاسپ دید آن چنان خیره شد
که روز سپیدش شب تیره شد - چو ارجاسپ دانست کان پورشاه
سپه را همی کرد خواهد تباه - چو ارجاسپ آن دید کامدش پیش
ابا نامداران و مردان خویش - به نفرین شد ارجاسپ ناآفرین
چنین است کار جهان آفرین - چو آگاه شد قیصر آن شاه روم
که فرخ شد آن شاه و ارجاسپ شوم - چو ارجاسپ آگاه شد شاد گشت
از اندوه دیرینه آزاد گشت - که ارجاسپ را بود مهتر پسر
به خورشید تابان برآورده سر - کنون زرم ارجاسپ را نو کنیم
به طبع روان باغ بی خو کنیم - چو بشنید ارجاسپ کامد سپاه
جهاندار گشتاسپ با تاج و گاه - سوی میسره کهرم تیغ‌زن
به قلب اندر ارجاسپ با انجمن - چو ارجاسپ با لشکر آنجا رسید
بگردید و بر کوه راهی ندید - درودم از ارجاسپ آمد کنون
کز ایران همی دست شوید به خون - گر ایدونک پیروز گردم به جنگ
کنم روی گیتی بر ارجاسپ تنگ - بریزم ز تن خون ارجاسپ را
شکیبا کنم جان لهراسپ را - وزان روی ارجاسپ صف برکشید
ستاره همی روی دریا ندید - غمی شد در ارجاسپ را زان شگفت
هیون خواست و راه بیابان گرفت - بشد قلب ارجاسپ چون آبنوس
سوی راستش کهرم و بوق و کوس - به لشکر گه آمد که ارجاسپ بود
که ریزندها خون لهراسپ بود - چو ارجاسپ دید آن سپاه گران
گزیده سواران نیزه‌روان - نه ارجاسپ مانم نه خاقان چین
نه کهرم نه خلخ نه توران زمین - چو ارجاسپ آن دید با گرگسار
چنین گفت کز لشکر بی‌شمار - همان شب خبر نزد ارجاسپ شد
که فرزند نزدیک گشتاسپ شد - چو ارجاسپ پیکار زان‌گونه دید
ز غم پست گشت و دلش بردمید - چون ارجاسپ نشنید گفتار اوی
باید آن دل و رای هشیار اوی - به ارجاسپ گفتند کاسفندیار
به رزم اندرون بود با گرگسار - شوم باز خواهم ز ارجاسپ کین
نمانم بر و بوم توران زمین - سه راهست ز ایدر بدان شارستان
که ارجاسپ خواندش پیکارستان - ز ارجاسپ چندی سخن راندند
همه دفتر دژ برو خواندند - همه پیش ارجاسپ چون بنده‌اند
به فرمان و رایش سرافگنده‌اند - چو از تن ببرم سر ارجاسپ را
درخشان کنم جان لهراسپ را - که رزم آزماید به توران زمین
بخواهد به مردی ز ارجاسپ کین - بخندید ارجاسپ گفت این سخن
نگوید جهاندیده مرد کهن - چو بشنید جنگی زمین بوسه داد
بیامد ز ایوان ارجاسپ شاد - به نزدیک ارجاسپ شد چاره‌جوی
به دیبا بیاراسته رنگ و بوی - بیامد ببوسید روی زمین
بر ارجاسپ چندی بکرد آفرین - بخندید ارجاسپ و بنواختش
گرانمایه‌تر پایگه ساختش - همه جامه چاک و دو پایش به خاک
از ارجاسپ جانش پر از بیم و باک - پس از کلبه برخاست مرد جوان
به نزدیک ارجاسپ آمد دوان - چو ارجاسپ بشنید زان شاد شد
سر مرد نادان پر از باد شد - بپوشید ارجاسپ خفتان جنگ
بمالید بر چنگ بسیار چنگ - غمی شد دل ارجاسپ را زان سخن
که نو شد دگر باره کین کهن - برآویخت ارجاسپ و اسفندیار
از اندازه بگذشتشان کارزار - به زخم اندر ارجاسپ را کرد سست
ندیدند بر تنش جایی درست - چو شد کشته ارجاسپ آزرده‌جان
خروشی برآمد ز کاخ زنان - به درگاه ارجاسپ آمد دلیر
زره‌دار و غران به کردار شیر - بپردخت ز ارجاسپ اسفندیار
به کیوان برآورد ز ایوان دمار - چو ارجاسپ از خواب بیدار شد
ز غلغل دلش پر ز تیمار شد - همان خواهران را بر اسپان نشاند
ز درگاه ارجاسپ لشکر براند - بجوشید ارجاسپ از جایگاه
بپوشید خفتان و رومی کلاه - بریده سر شاه ارجاسپ را
جهاندار و خونیز لهراسپ را - دو فرزند ارجاسپ گریان شدند
چو بر آتش تیز بریان شدند - چو ارجاسپ پردخته شد قلبگاه
مبادا کلاه و مبادا سپاه - به رویین دژ ارجاسپ و کهرم نماند
جز از مویه و درد و ماتم نماند - ز پوشیده رویان ارجاسپ پنج
ببردند بامویه و درد و رنج - جز از گنج ارجاسپ چیزی نماند
همه گنج خویشان او برفشاند - همه گنج ارجاسپ در باز کرد
به کپان درم سختن آغاز کرد - مرا گفت چون کین لهراسپ شاه
بخواهی به مردی ز ارجاسپ شاه - ز تن باز کردم سر ارجاسپ را
برافراختم نام گشتاسپ را - تو دانی که ارجاسپ از بهر دین
بیامد چنان با سواران چین - وزان پس که ارجاسپ آمد به جنگ
نبر گشتم از جنگ دشتی پلنگ - بدیدی همی تیغ ارجاسپ را
فگندی به خون پیر لهراسپ را - ازان پس که ارجاسپ آمد به جنگ
سپه چون پلنگان و مهتر نهنگ - گریزان شد ارجاسپ از پیش من
بران سان یکی نامدار انجمن - چو ارجاسپ آمد ز خلخ به بلخ
همه زندگانی شد از رنج تلخ - چهارم سخن کین ارجاسپ بود
که ریزنده خون لهراسپ بود