«تور» در غزلستان
- فردوسی
- «تور» در شاهنامه فردوسی
- یکی لشکری نا مزد کرد شاه
کشید آنگهی تور لشکر به راه - دگر تور را داد توران زمین
ورا کرد سالار ترکان و چین - به خوبی شنیده همه یاد کرد
سر تور بی‌مغز پرباد کرد - چو این راز بشنید تور دلیر
برآشفت ناگاه برسان شیر - سراپرده پرداخت از انجمن
خود و تور بنشست با رای زن - به تور از میان سخن سلم گفت
که یک یک سپاه از چه گشتند جفت - چو از تور بشنید ایرج سخن
یکی پاکتر پاسخ افگند بن - چو بشنید تور از برادر چنین
به ابرو ز خشم اندر آورد چین - بدو گفت تور ار تو از ماکهی
چرا برنهادی کلاه مهی - به سلم و به تور آمد این آگهی
که شد روشن آن تخت شاهنشهی - که با سلم و با تور گردان سپهر
نه بس دیر چین اندر آرد بچهر - به سلم بزرگ آنگهی تور گفت
که آرام و شادی بباید نهفت - به تور و به سلم آگهی تاختند
که ایرانیان جنگ را ساختند - یکایک طلایه بیامد قباد
چو تور آگهی یافت آمد چو باد - دل تور و سلم اندر آمد بجوش
به راه شبیخون نهادند گوش - چو شب تیره شد تور با صدهزار
بیامد کمربسته‌ی کارزار - برآورد شاه از کمین گاه سر
نبد تور را از دو رویه گذر - بیامد فرستاده‌ی شوخ روی
سر تور بنهاد در پیش اوی - همان با درفش همایون شاه
هم انگشتر تور با من به راه - چنین گفت کز نزد تور آمدم
بفرمود تا یک زمان دم زدم - بجستم ز سلم و ز تور سترگ
همان کین ایرج نیای بزرگ - تو دانی که با سلم و تور سترگ
چه آمد ازان تیغ زن پیر گرگ - منوچهر از آن جایگه جنگجوی
به کینه سوی تور بنهاد روی - یکی یاد کرد از نیا زادشم
هم از تور بر زد یکی تیز دم - سخن راند از تور و از سلم گفت
که کین زیر دامن نشاید نهفت - ز تور و ز سلم اندر آمد نخست
دل و دیده از شرم شاهان بشست - ز دریای پیکند تا مرز تور
ازان بخش گیتی ز نزدیک و دور - زمینی کجا آفریدون گرد
بدانگه به تور دلاور سپرد - گر از تور بر ایرج نیک‌بخت
بد آمد پدید از پی تاج و تخت - و گر همچنان چون فریدون گرد
به تور و به سلم و به ایرج سپرد - ز تور اندر آمد نخستین ستم
که شاهی چو ایرج شد از تخت کم - یکی بیشه پیش اندر آمد ز دور
به نزدیک مرز سواران تور - همانست کز تور و سلم دلیر
زبر شد جهان آن کجا بود زیر - برآشفت گیتی ز تور دلیر
کنون روی گیتی شد از جنگ سیر - اگر تور را دل نگشتی دژم
ز گیتی به ایرج نکردی ستم - نخستین ز تور ایدر آمد بدی
که برخاست زو فره‌ی ایزدی - همان از منوچهر شاه بزرگ
چه آمد به سلم و به تور سترگ - اگر تور را روز باز آمدی
به دیدار چهرش نیاز آمدی - که از تخمه‌ی تور وز کیقباد
یکی شاه سر برزند با نژاد - ازین تخمه از گوهر کیقباد
ز مادر سوی تور دارد نژاد - میان را ببندد به کین پدر
کند کشور تور زیر و زبر - یکی مرغزارست ز ایدر نه دور
به یکسو ز راه سواران تور - که از تخمه‌ی تور وز کیقباد
یکی شاه خیزد ز هر دو نژاد - گر از تور دارد ز مادر نژاد
هم از تخم شاهی نپیچد ز داد - بزاولستان در یکی شهر بود
کزان بوم و بر تور را بهر بود - ز تور و ز سلم اندر آمد سخن
ازان کین پیشین و رزم کهن - ز شهری بداد آمدستیم دور
که ایران ازین سوی زان سوی تور - همان گنجها کز گه تور باز
پدر بر پسر بر همی داشت راز - من از تخمه‌ی ایرج پاک زاد
وی از تخمه‌ی تور جادو نژاد - ز هنگام تور و فریدون گرد
کس اندر جهان نام این دژ نبرد - منوچهر با سلم و تور سترگ
بیاورد ز آمل سپاهی بزرگ - تن سلم زان کین کنون خاک شد
هم از تور روی زمین پاک شد - به منذر چنین گفت بهرام گور
که اکنون چو شد روز ما تار و تور - فریدون نه پیداست اندر جهان
همان ایرج و سلم و تور از مهان - چنان ساخت کاید به تور اندرون
پرستنده با او یکی رهنمون - سوی تور شد شاه نخچیرجوی
جهان گشت یکسر پر از گفت‌وگوی - ز تور و ز سلم اندر آمد سخن
ازان بیهوده روزگار کهن - که بود از گه آفریدون فراز
که با تور و سلم اندر آمد براز - و دیگر که تور آن سرافراز مرد
کجا آز ایران و را رنجه کرد