«گستهم» در غزلستان
- فردوسی
- «گستهم» در شاهنامه فردوسی
- بشد طوس و گستهم با او به هم
لبان پر ز باد و روان پر ز غم - ز بهر بنه رفت گستهم و طوس
بدانگه که برخاست آوای کوس - به گستهم و طوس آمد این آگهی
که تیره شد آن فر شاهنشهی - اگر داردی طوس و گستهم فر
سپاهست و گردان بسیار مر - چو گرگین و چون زنگه‌ی شاوران
چو گستهم و خراد جنگ‌آوران - هنوز آن زمان گستهم خرد بود
به خردی گراینده و گرد بود - بزرگان برفتند با او بهم
چو طوس و چو گودرز و چون گستهم - چو شصت و سه از تخمه‌ی گژدهم
بزرگان و سالارشان گستهم - چو طوس و چو گودرز و گیو دلیر
چو گرگین و گستهم و بهرام شیر - ورانام گستهم گژدهم خوان
که لرزان بود پیل ازو ز استخوان - چو گستهم و چون زنگه‌ی شاوران
گرازه سر مرد کنداوران - چو گودرز و چون رستم و گستهم
چو برزین گرشاسپ از تخم جم - برامش نشسته بزرگان بهم
فریبرز کاوس با گستهم - چه با رستم و گیو و با گژدهم
چه با طوس نوذر چه با گستهم - دگر بیژن گیو با گستهم
چو گرگین چون زنگه و گژدهم - که رو با بزرگان ایران بهم
چو گرگین و چون زنگه و گستهم - که گستهم نوذر بد آنجا بپای
سواران روشن دل و رهنمای - سوی روم گستهم نوذر برفت
سوی چین گرازه گرازید تفت - چو گستهم کو پیل کشتی بر اسپ
دگر قارن گرد پور گشسپ - دو شیر ژیان داشت گستهم گرد
به زنجیر بسته به موبد سپرد - جهاندار گستهم را پیش خواند
ز خاقان چین چند با او براند - ازان پس ببندوی و گستهم گفت
که ما با غم و رنج گشتیم جفت - بدو گفت گستهم کای شهریار
انوشه بدی تا بود روزگار - یکی تیغ گستهم زد برکمند
سرشاه را زان نیامد گزند - چو بندوی و گستهم بردست شاه
چو خراد برزین زرین کلاه - ازان پس به بندوی و گستهم گفت
که بگشایم این داستان از نهفت - بیاورد گستهم وبندوی را
جهاندیده و گرد گردوی را - بدو گفت گستهم کای شهریار
چرایی چنین ایمن از روزگار - چو خرداد برزین و گستهم شیر
چوشاپور و چون اندیان دلیر - چو خسرو چنان دید بر پل بماند
جهاندیده گستهم را پیش خواند - کمانش ببرد آنک گنجور بود
بران کار گستهم دستور بود - به بندوی و گستهم گفت آن زمان
که اکنون شدم زین سخن بدگمان - ببندوی و گردوی و گستهم گفت
که ما با غم و رنج گشتیم جفت - بپیچید یال و بر و روی را
نگه کرد گستهم و بند وی را - جفا پیشه گستهم و بند وی تیز
گرفتند زان کاخ راه گریز - تو را مادرت نام گستهم کرد
تو گویی که بستامم اندر نبرد - بدو گفت راهب که آری همین
ز گستهم بینی بسی رنج و کین - بدو گفت گستهم کای شهریار
دلت را بدین هیچ رنجه مدار - بفرمود گستهم و بالوی را
همان اندیان جهانجوی را - گرانمایه گستهم بد پیشرو
پس او چوبالوی و شاپور گو - ازان جادویی در شگفتی بماند
فرستاد و گستهم را پیش خواند - بدو گفت گستهم کایدون کنم
مگر از دلش رنج بیرون کنم - گرانمایه گستهم بنشست خوار
سخن گفت با دختر سوکوار - طلسمست کاین رومیان ساختند
که بالوی و گستهم نشناختند - بپذرفت دخترش گستهم گرد
به آیین نیکو بخسرو سپرد - ز گستهم شایسته‌تر در جهان
نخیزد کسی از میان مهان - به گستهم گفت آن دلاور دومرد
چنین اسپ تازان به دشت نبرد - چنین گفت گستهم کای شهریار
برانم که آن مرد ابلق سوار - بدو گفت گستهم شاها درست
بدان سونگه کن که اوخال تست - گرآید به نزدیک وباشد جزاوی
ز گستهم گوینده جز جان مجوی - نیاطوس و بندوی و گستهم وشاه
ببالا گذشتند زان رزمگاه - همی‌بود گستهم بردست شاه
که دارد مر او را ز دشمن - به گستهم گفت آن زمان شهریار
که گر هیچ رومی کند کارزار - بدو گفت گستهم کای شهریار
به شیرین روانت مخور زینهار - گزین کرد گستهم ز ایران سوار
ده و چار گردنکش نامدار - بدو گفت گستهم کامد سوار
توتنهاشدی چون کنی کارزار - به گستهم گفت این گو بی‌خرد
نباید که بی‌داوری می‌خورد - خراسان سراسر به گستهم داد
بفرمود تا نو کند رسم وداد - چو گستهم دید آن سپه را ز راه
بر انگیخت اسپ از میان سپاه - چه گویی ز گستهم یل خال شاه
توانگر سپهبد یلی با سپاه - به گستهم گو ایچ گونه مپا
چو این نامه من بخوانی بیا - چو گستهم بشنید لشکر براند
پراگنده لشکر همه باز خواند - به جایی کجا لشکر شاه بود
که گستهم زان لشکر آگاه بود - وزان روی گستهم بشنید نیز
که بهرام یل را پر آمد قفیز - چنین تا برآمد برین چندگاه
ز گستهم پر درد شد جان شاه - برآشفت روزی به گردوی گفت
که گستهم با گردیه گشت جفت - که گستهم را زیر سنگ‌آوری
دل وخانه‌ی ما به چنگ آوری - از آنکس که او یار بندوی بود
به نزدیک گستهم و زنگوی بود - چو بند وی و گستهم خالان بدند
به هر کشوری بی‌همالان بدند - چو گستهم شد در جهان ناپدید
ز گیتی یکی گوشه‌یی برگزید - به بندوی و گستهم کرد آنچ کرد
نیا ساید این چرخ گردان ز گرد