«ژیان» در غزلستان
- مولوی
- «ژیان» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- فردوسی
- «ژیان» در شاهنامه فردوسی
- بدان ایزدی جاه و فر کیان
ز نخچیر گور و گوزن ژیان - به تندی ببستش دو دست و میان
که نگشاید آن بند پیل ژیان - بیاید کنون چون هژبر ژیان
به کین پدر تنگ بسته میان - دلیران یکایک چو شیر ژیان
همه بسته بر کین ایرج میان - پس پشت شاه اندر ایرانیان
دلیران و هر یک چو شیر ژیان - به خواب اندرون بر خروشید سام
چو شیر ژیان کاندر آید به دام - چو مرغ ژیان باشد آموزگار
چنین کام دل جوید از روزگار - ازین دو هنرمند پیلی ژیان
بیاید ببندد به مردی میان - همی مژده دادش که جنگی پلنگ
ز گور ژیان کرد کوتاه چنگ - بیامد به نزدیک من جنگ ساز
چو پیل ژیان با کمند دراز - زدم بر زمین بر چو پیل ژیان
بدین آهنین دست و گردی میان - بیامد چو شیر ژیان مادرش
همی خواست کندن به دندان سرش - بغرید رستم چو شیر ژیان
از آواز او خیره شد مادیان - بپوشید رستم سلیح نبرد
چو پیل ژیان شد که برخاست گرد - چه دریاش پیش و چه ببر بیان
چه درنده شیر و چه پیل ژیان - بیفگند گوری چو پیل ژیان
جدا کرد ازو چرم پای و میان - برآشفت برسان پیل ژیان
یکی تیغ تیزش بزد بر میان - بفرمودشان تا خبیره شدند
هژبر ژیان را پذیره شدند - بسان پلنگ ژیان بد به خوی
نکردی به جز جنگ چیز آرزوی - تهمتن بیامد هم اندر زمان
بر شاه برسان شیر ژیان - چو بشنید ازو این سخن پهلوان
بیامد به کردار شیر ژیان - چو آواز جویان به رستم رسید
خروشی چو شیر ژیان برکشید - نبد شیر درنده را خوابگاه
نه گور ژیان یافت بر دشت راه - پلنگ ژیان گرچه باشد دلیر
نیارد شدن پیش چنگال شیر - تهمتن بپوشید ببر بیان
نشست از بر ژنده پیل ژیان - بزد تند یک دست بر دست طوس
تو گفتی ز پیل ژیان یافت کوس - غمی گشت رستم چو او را بدید
خروشی چو شیر ژیان برکشید - بیامد چو با نیزه او را بدید
به کردار شیر ژیان بردمید - تهمتن بپوشید ببر بیان
نشست از بر ژنده پیل ژیان - سیاوش بیامد کمر بر میان
سخن گفت با من چو شیر ژیان - دو شیر ژیان چون دمور و گروی
که بودند گردان پرخاشجوی - بیفگند پیل ژیان را به خاک
نه شرم آمدش زان سپهبد نه باک - به کین سیاوش کمر بر میان
ببست و بیامد چو شیر ژیان - فرامرز جنگی چو او را بدید
خروشی چو شیر ژیان برکشید - چو رستم درفش سیه را بدید
به کردار شیر ژیان بردمید - ازان پس گرفتندش اندر میان
چنان لشکری همچو شیر ژیان - به فرمان او گیو بسته میان
بیامد به کردار شیر ژیان - شب و روز رفتن چو شیر ژیان
نباید گشادن به ره بر میان - بدو گفت پیران که شیر ژیان
نه درنده گرگ و نه ببر بیان - مرا داد اورند و فر کیان
تن پیل و چنگال شیر ژیان - چنین گفت شیر ژیان با تخوار
که آمد دگرگون یکی نامدار - بترسیدی از بیهنر یک سوار
نه شیر ژیان بود بر کوهسار - همی گفت هومان چه مرد منست
که پیل ژیان هم نبرد منست - ابا جوشن و ترگ و ببر بیان
بزیر اندرون ژنده پیلی ژیان - دلیران گردنکش از تازیان
بسیچیدهی جنگ شیر ژیان - تو نشنیدی آن داستان بزرگ
که شیر ژیان آورد پیش گرگ - تو شادان دل و مرگ چنگال تیز
نشسته چو شیر ژیان پرستیز - برفتند ودیدند پیلی ژیان
به خنجر بریده ز سر تا میان - جهانی نظاره بران پیر گرگ
چه گرگ آن ژیان نره شیر سترگ - بدو داد یک دست زان لشکرش
که شیر ژیان نامدی همبرش - خروشی برآورد برسان شیر
که آورد خواهد ژیان گور زیر - نبرده برادرم فرخ زریر
که شیر ژیان آوریدی به زیر - بکوشید و اندر میانش آورید
خروش هژبر ژیان آورید - چو اسفندیار از میان دو صف
چو پیل ژیان بر لب آورده کف - دو دندان به کردار پیل ژیان
بر و کتف فربه و لاغر میان - همه لشکر اندر میان آورید
خروش هژبر ژیان آورید - چه نیکوتر از نره شیر ژیان
به پیش پدر بر کمر بر میان - بدو گفت کای زنده پیل ژیان
همی خوار گیری ز نیرو روان - مبر پیش پیل ژیان هوش خویش
نهاده بدین گونه بر دوش خویش - ندیدست کس بند بر پای من
نه بگرفت پیل ژیان جای من - به مردی ببستم کمر بر میان
همی رفتم از پس چو شیر ژیان - بدو گفت کای نره شیر ژیان
سپاهی به جنگ آمد از سگزیان - گریزان به بالا چرا برشدی
چو آواز شیر ژیان بشندی - که کند این چنین کوه جنگی ز جای
که افگند شیر ژیان را ز پای - برفتند و ما دیرتر ماندیم
چو شیر ژیان برگذر ماندیم - چو آمد سوی زابلستان بگفت
که پیل ژیان گشت با خاک جفت - چنین تا به لشکرگه رومیان
همی تاخت بر سان شیر ژیان - نیاویختند ایچ با رومیان
چو روبه شد آن دشت شیر ژیان - گذشتی ز سوراخ پیل ژیان
تنش را ز تنگی نکردی زیان - که ساسان به پیل ژیان برنشست
یکی تیغ هندی گرفته به دست - برفت از پس شاه غسانیان
سرافراز طایر هژبر ژیان - دوان و چو شیر ژیان پر ز خشم
بلند و سیهخایه و زاغ چشم - ببندیم شیر ژیان بر دو سوی
کسی را که شاهی کند آرزوی - کنون آنک گفت او ز شیر ژیان
یکی تاج و تخت کیی بر میان - ز بیشه دو شیر ژیان آوریم
همان تاج را در میان آوریم - دو شیر ژیان داشت گستهم گرد
به زنجیر بسته به موبد سپرد - چو خسرو بدید آن دو شیر ژیان
نهاده یکی افسر اندر میان - و دیگر که من پیرم و او جوان
به چنگال شیر ژیان ناتوان - دو شیر ژیان پیش آن بیشه دید
کمان را به زه کرد و اندر کشید - کسی را که بگرفت زیشان میان
چو شیری که یازد به گور ژیان - هنر نیز ز ایرانیانست و بس
ندارند کرگ ژیان را به کس - ندیدند ازین سان کسی در میان
برآشفت کسری چو شیر ژیان - بیازم بدین کار ساسانیان
چوآشفته شیری که گردد ژیان - چوخسرو چنان دید با اندیان
چین گفت کای نره شیر ژیان - بدو گفت شاهای هژبر ژیان
ازین آزمایش ندارد زیان