«ملامت» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «ملامت» در غزلیات حافظ شیرازی
- هر سر موی مرا با تو هزاران کار است
ما کجاییم و ملامت گر بی کار کجاست - چه ملامت بود آن را که چنین باده خورد
این چه عیب است بدین بی خردی وین چه خطاست - دل و دینم شد و دلبر به ملامت برخاست
گفت با ما منشین کز تو سلامت برخاست - عاشق چه کند گر نکشد بار ملامت
با هیچ دلاور سپر تیر قضا نیست - مکن به نامه سیاهی ملامت من مست
که آگه است که تقدیر بر سرش چه نوشت - یا رب سببی ساز که یارم به سلامت
بازآید و برهاندم از بند ملامت - حافظ مکن ملامت رندان که در ازل
ما را خدا ز زهد ریا بی نیاز کرد - مرا که نیست ره و رسم لقمه پرهیزی
چرا ملامت رند شرابخواره کنم - بر ما بسی کمان ملامت کشیده اند
تا کار خود ز ابروی جانان گشاده ایم - ور نهد در ره ما خار ملامت زاهد
از گلستانش به زندان مکافات بریم - وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم
که در طریقت ما کافریست رنجیدن - عابدان آفتاب از دلبر ما غافلند
ای ملامتگو خدا را رو مبین آن رو ببین - گفتم ملامت آید گر گرد دوست گردم
و الله ما راینا حبا بلا ملامه - ز ساقی کمان ابرو شنیدم
که ای تیر ملامت را نشانه - مگذران روز سلامت به ملامت حافظ
چه توقع ز جهان گذران می داری - ملامتگو چه دریابد میان عاشق و معشوق
نبیند چشم نابینا خصوص اسرار پنهانی - سعدی شیرازی
- «ملامت» در غزلیات سعدی شیرازی
- کسی ملامت وامق کند به نادانی
حبیب من که ندیدست روی عذرا را - گرش ببینی و دست از ترنج بشناسی
روا بود که ملامت کنی زلیخا را - هیچ هشیار ملامت نکند مستی ما را
قل لصاح ترک الناس من الوجد سکاری - گر من از سنگ ملامت روی برپیچم زنم
جان سپر کردند مردان ناوک دلدوز را - سعدی ملامت نشنود ور جان در این سر می رود
صوفی گران جانی ببر ساقی بیاور جام را - ما ملامت را به جان جوییم در بازار عشق
کنج خلوت پارسایان سلامت جوی را - مرا به عشق تو اندیشه از ملامت نیست
و گر کنند ملامت نه بر من تنهاست - باید که سلامت تو باشد
سهلست ملامتی که بر ماست - عشق ورزیدم و عقلم به ملامت برخاست
کان که عاشق شد از او حکم سلامت برخاست - هر که با شاهد گلروی به خلوت بنشست
نتواند ز سر راه ملامت برخاست - ملامت از دل سعدی فرونشوید عشق
سیاهی از حبشی چون رود که خودرنگست - اگر کسی به ملامت ز عشق برگردد
مرا به هر چه تو گویی ارادت افزونست - سرم فدای قفای ملامتست چه باک
گرم بود سخن دشمن از قفا ای دوست - هر که عیبم کند از عشق و ملامت گوید
تا ندیدست تو را بر منش انکاری هست - تو را ملامت سعدی حلال کی باشد
که بر کناری و او در میان دریاییست - نه به زرق آمده ام تا به ملامت بروم
بندگی لازم اگر عزت و اکرامم نیست - چون دوست گرفتی چه غم از دشمن خون خوار
گو بوق ملامت بزن و کوس شناعت - بعد از این عیب و ملامت نکنم مستان را
که مرا در حق این طایفه انکار برفت - هر که تماشای روی چون قمرت کرد
سینه سپر کرد پیش تیر ملامت - هر کس که ملامت کند از عشق تو ما را
معذور بدارند چو بینند عیانت - ملامت من مسکین کسی کند که نداند
که عشق تا به چه حدست و حسن تا به چه غایت - تنکدلی که نیارد کشید زحمت گل
ملامتش نکنند ار ز خار برگردد - عشق و مستوری نباشد پای گو در دامن آور
کز گریبان ملامت سر برآوردن نیارد - گر من از عهدت بگردم ناجوانمردم نه مردم
عاشق صادق نباشد کز ملامت سر بخارد - دوستان عیب مگیرید و ملامت مکنید
کاین حدیثیست که از وی نتوان بازآمد - سعدیا عاشق صادق ز بلا نگریزد
سست عهدان ارادت ز ملامت برمند - تا ملامت نکنی طایفه رندان را
که جمال تو ببینند و به غوغا آیند - به ملامت نبرند از دل ما صورت عشق
نقش بر سنگ نبشتست به طوفان نرود - دم درکش از ملامتم ای دوست زینهار
کاین درد عاشقی به ملامت فزون شود - ملامت ها که بر من رفت و سختی ها که پیش آمد
گر از هر نوبتی فصلی بگویم داستان آید - گو برو در پس زانوی سلامت بنشین
آن که از دست ملامت به فغان می آید - یاران شنیده ام که بیابان گرفته اند
بی طاقت از ملامت خلق و جفای یار - کوته نظران ملامت از عشق
بی فایده می کنند و تحذیر - عوام خلق ملامت کنند صوفی را
کز این هوا و طبیعت چرا نیایی باز - آن که هلاک من همی خواهد و من سلامتش
هر چه کند ز شاهدی کس نکند ملامتش - عاشق صادق از ملامت دوست
گر برنجد به دوست مشمارش - از ملامت چه غم خورد سعدی
مرده از نیشتر مترسانش - ناگزیرست یار عاشق را
که ملامت کنند یارانش - هر که از یار تحمل نکند یار مگویش
وان که در عشق ملامت نکشد مرد مخوانش - رمیده ای که نه از خویشتن خبر دارد
نه از ملامت بیگانه و نصیحت خویش - ملامتگوی عاشق را چه گوید مردم دانا
که حال غرقه در دریا نداند خفته بر ساحل - ملامتت نکنم گر چه بی وفا یاری
هزار جان عزیزت فدای طبع ملول - مرا گناه خودست ار ملامت تو برم
که عشق بار گران بود و من ظلوم جهول - اگر ملول شوی یا ملامتم گویی
اسیر عشق نیندیشد از ملال و ملام - مرا که با توام از هر که هست باکی نیست
حریف خاص نیندیشد از ملامت عام - ای که ملامت کنی عارف دیوانه را
شاهد ما حاضرست گر تو ندانی کدام - ملامتم نکند هر که معرفت دارد
که عشق می بستاند ز دست عقل زمام - تو مپندار کز این در به ملامت بروم
که گرم تیغ زنی بنده بازوی توام - گر دشمنم ایذا کند و دوست ملامت
من فارغم از هر چه بگویند که هستم - ای که پندم دهی از عشق و ملامت گویی
تو نبودی که من این جام محبت خوردم - شوخ چشمی چو مگس کردم و برداشت عدو
به مگسران ملامت ز کنار شکرم - به جان و سر که نگردانم از وصال تو روی
و گر هزار ملامت رسد به جان و سرم - به زخم خورده حکایت کنم ز دست جراحت
که تندرست ملامت کند چو من بخروشم - پارسایان ملامتم مکنید
که من از عشق توبه نتوانم - من از این جا به ملامت نروم
که من این جا به امیدی گروم - دوستان عیب و ملامت مکنید
کان چه خود کاشته باشم دروم - تو مپندار کز این در به ملامت بروم
دلم این جاست بده تا به سلامت بروم - ترک سر گفتم از آن پیش که بنهادم پای
نه به زرق آمده ام تا به ملامت بروم - گر سیاست می کند سلطان و قاضی حاکمند
ور ملامت می کند پیر و جوان آسوده ایم - دل داده را ملامت گفتن چه سود دارد
می باید این نصیحت کردن به دلستانان - مستوجب ملامتی ای دل که چند بار
عقلت بگفت و گوش نکردی به پند او - گر ملامت می کنندم ور قیامت می شود
بنده سر خواهد نهاد آن گه ز سر سودای تو - ملامتگوی بی حاصل ترنج از دست نشناسد
در آن معرض که چون یوسف جمال از پرده بنمایی - عشق و درویشی و انگشت نمایی و ملامت
همه سهلست تحمل نکنم بار جدایی - مرا وقتی ز نزدیکان ملامت سخت می آمد
نترسم دیگر از باران که افتادم به دریایی - گرت کسی بپرستد ملامتش نکنم من
تو هم در آینه بنگر که خویشتن بپرستی - تو را ملامت رندان و عاشقان سعدی
دگر حلال نباشد که خود بلغزیدی - دست در دل کن و هر پرده پندار که هست
بدر ای سینه که از دست ملامت چاکی - طاقتم نیست ز هر بی خبری سنگ ملامت
که تو در سینه سعدی چو چراغ از پس جامی - گرم ز پای سلامت به سر دراندازی
ورم ز دست ملامت به جان بگردانی - شرطست سعدیا که به میدان عشق دوست
خود را به پیش تیر ملامت سپر کنی - عشق از دل سعدی به ملامت نتوان برد
گر رنگ توان برد به آب از رخ هندوی - بداندیشان ملامت می کنندم
که تا چند احتمال یار بدخوی - مولوی
- «ملامت» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- این خوشدل و خوش دامن دیوانه تویی یا من
دركش قدحی با من بگذار ملامت را - ای خواجه خوش دامن دیوانه تویی یا من
دركش قدحی با من بگذار ملامت را - ملامتم مكنید ار دراز میگویم
بود كه كشف شود حال بنده پیش شما - هر سوی كه عشق رخت بنهاد
هر جا كه ملامتست آن جاست - ما نگریزیم از این ملامت
زیرا كه قدیم خانه ماست - حشم عشق درآمد ربض شهر برآمد
هله ای یار قلندر بشنو طبل ملامت - گفتا چراست خالی گفتم ز بیم رهزن
گفتا كه كیست رهزن گفتم كه این ملامت - عاشق چو مستتر شد بر وی ملامت آید
زیرا كه نقل این می نبود بجز ملامت - گر قاعده است این كه ملامت بود ز عشق
كری گوش عشق از آن نیز قاعدهست - به خدا دیو ملامت برهد روز قیامت
اگر او مهر تو دارد اگر اقرار تو دارد - ز ملامت نگریزم كه ملامت ز تو آید
كه ز تلخی تو جان را همه طعم شكر آید - آتش دل سهل نیست هیچ ملامت مكن
یا رب فریاد رس ز آتش دل داد داد - جان و جهان چرا چنین عیب و ملامتم كنی
در دل من درآ ببین هر نفسی یكی حشر - مرا چون دایه قدسی به شیر لطف پروردهست
ملامت كی رسد در من كه برگ غم نمیدارم - ملامت نیست چون مستم تو كردی
اگر من فاشم و بیداد كردم - مكن ای دوست ملامت بنگر روز قیامت
همه موجم همه جوشم در دریای تو دارم - از ملامتهای حسادان جگرها خون شود
درد استهزای ایشان داغها آرد به جان - گر تو اندر دین عشقی بر ملامت دل بنه
وز فسوس و تسخر دشمن مكن رو را گران - رو بدان یك وصف كردم كز ملامت مر ورا
بهر حق دوستی حملش مكن بر مكر و فن - كی سرد شود عشق ز آواز ملامت
هرگز نرمد شیر ز فریاد زنانه - هر طرفی علامتی هر نفسی قیامتی
تا نكنی ملامتی گر شدهام سخنوری - مایه صد ملامتی شورش صد قیامتی
چشمه مشك دیدهای جوشش خنب بادهای - آه كه در فراق او هر قدمی است آتشی
آه كه از هوای او میرسدم ملامتی - ملامت نشنوم هرگز نگردم در طلب عاجز
نباشد عشق بازیچه بیا حقا اغا پوسی - خمش كن كز ملامت او بدان ماند كه میگوید
زبان تو نمیدانم كه من تركم تو هندویی - ای ملامت گر تو عاشق را سبك پنداشتی
تا به پیش عاشقان بند و فسون برداشتی - بازآمد آن قیامت با فتنه و ملامت
گفتم كه آفتابی یا نور نور نوری - رویش ندیده پس مكنیدم ملامتی
نادیده حكم كردن باشد غرامتی - ایا نفس ملامت گر، خمش كن
كه هم تو در ضلالت رهنمونی - برادر، مرا در چنین بیدلی
ملامت رها كن، اگر عاقلی - «ملامت» در دیوان شمس - رباعیات مولوی