«تهمتن» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «تهمتن» در غزلیات حافظ شیرازی
- مولوی
- «تهمتن» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- فردوسی
- «تهمتن» در شاهنامه فردوسی
- تهمتن زمین را به مژگان برفت
کمر برمیان بست و چون باد تفت - چنین تا شب تیره آمد فراز
تهمتن همی کرد هرگونه ساز - تهمتن مرا شد چو باز سپید
ز تاج بزرگان رسیدم نوید - تهمتن بدیشان چنین گفت باز
که ای نامداران گردن فراز - تهمتن چو بشنید از خواب شاه
ز باز و ز تاج فروزان چو ماه - تهمتن ز رخش اندر آمد چو باد
چو بشنید از وی نشان قباد - تهمتن بدو گفت کای شهریار
ترا رزم جستن نیاید بکار - تهمتن همانگه زبان برگشاد
پیام سپهدار ایران بداد - تهمتن بزد دست و نیزه گرفت
قلون از دلیریش مانده شگفت - بیازید جامی لبالب نبید
بیاد تهمتن به دم درکشید - تهمتن گذشت از طلایه سوار
بیامد شتابان سوی کوهسار - تهمتن همیدون یکی جام می
بخورد آفرین کرد بر جان کی - وگر تیز گردد گشادست راه
تهمتن هم ایدر بود با سپاه - چو خورشید برزد سر از تیره کوه
تهمتن ز خواب خوش آمد ستوه - تهمتن به رخش سراینده گفت
که با کس مکوش و مشو نیز جفت - همانگه یکی میش نیکوسرین
بپیمود پیش تهمتن زمین - تهمتن سوی آسمان کرد روی
چنین گفت کای داور راستگوی - تهمتن چو از خواب بیدار شد
سر پر خرد پر ز پیکار شد - تهمتن ازو در شگفتی بماند
همی پهلوی نام یزدان بخواند - تهمتن مر آن را به بر در گرفت
بزد رود و گفتارها برگرفت - تهمتن به یزدان نیایش گرفت
ابر آفرینها فزایش گرفت - سیه گشت چون نام یزدان شنید
تهمتن سبک چون درو بنگرید - عنان را بتابید با سرکشان
بدان سو که بود از تهمتن نشان - چو آمد به تنگ اندرون جنگجوی
تهمتن سوی رخش بنهاد روی - تهمتن به اولاد گفت آن کجاست
که آتش برآمد همی چپ و راست - تهمتن ز اولاد پرسید راه
به شهری کجا بود کاووس شاه - تهمتن به نیروی جان‌آفرین
بکوشید بسیار با درد و کین - چو چشم تهمتن بدیشان رسید
به ره بر درختی گشن شاخ دید - تهمتن بیامد هم اندر زمان
بر شاه برسان شیر ژیان - تهمتن چو برخاست کاید به راه
بفرمود تا خلعت آرند شاه - تهمتن فرو ماند اندر شگفت
سناندار نیزه به گردن گرفت - تهمتن گرفت آن زمان دست اوی
بخندید و زی شاه بنهاد روی - تهمتن چنین گفت با شهریار
که هرگونه‌ای مردم آید به کار - تهمتن به قلب اندر آمد نخست
زمین را به خون دلیران بشست - ازان پس تهمتن یکی نیزه خواست
سوی شاه مازندران تاخت راست - تهمتن بیامد به سر بر کلاه
نشست از بر تخت نزدیک شاه - تهمتن چو بشنید گفتار اوی
بسیچید و زی جنگ بنهاد روی - گریزان بیامد به هاماوران
ز پیش تهمتن سپاهی گران - پیام تهمتن همه باز راند
چو بشنید کاووس خیره بماند - تهمتن مران رخش را تیز کرد
ز خون فرومایه پرهیز کرد - ازان پس تهمتن زمین داد بوس
چنین گفت کاین باده بر یاد طوس - می بابلی سرخ در جام زرد
تهمتن بروی زواره بخورد - بخورد و ببوسید روی زمین
تهمتن برو برگرفت آفرین - بهشتم تهمتن بیامد پگاه
یکی رای شایسته زد با سپاه - بیامد دمان تا به نخچیرگاه
تهمتن همی خورد می با سپاه - بپیمود می ساقی و داد زود
تهمتن شد از دادنش شاد زود - تهمتن یکی نیزه زد بر برش
به خون جگر غرقه شد مغفرش - تهمتن بپوشید ببر بیان
نشست از بر ژنده پیل ژیان - تهمتن به لبها برآورده کف
تو گفتی که بستد ز خورشید تف - تهمتن برانگیخت رخش از شتاب
پس پشت جنگ آور افراسیاب - چه گویند گردان که اسپش که برد
تهمتن بدین سان بخفت و بمرد - تهمتن به گفتار او شاد شد
روانش ز اندیشه آزاد شد - نشستند با رودسازان به هم
بدان تا تهمتن نباشد دژم - چو روی اندر آرند هر دو بروی
تهمتن بود بی‌گمان چاره‌جوی - شهنشاه و رستم بجنبد ز جای
شما با تهمتن ندارید پای - تهمتن پذیره شدش با سپاه
نهادند بر سر بزرگان کلاه - تهمتن چو بشنید و نامه بخواند
بخندید و زان کار خیره بماند - دگر روز شبگیر هم پرخمار
بیامد تهمتن برآراست کار - تهمتن برآشفت با شهریار
که چندین مدار آتش اندر کنار - تهمتن گر آزرده گردد ز شاه
هم ایرانیان را نباشد گناه - تهمتن چنین پاسخ آورد باز
که هستم ز کاووس کی بی‌نیاز - به رستم بر این داستانها بخواند
تهمتن چو بشنید خیره بماند - بشد طوس و دست تهمتن گرفت
بدو مانده پرخاش جویان شگفت - تهمتن یکی جامه‌ی ترکوار
بپوشید و آمد دوان تا حصار - تهمتن یکی مشت بر گردنش
بزد تیز و برشد روان از تنش - پیاده کجا بوده‌ای تیره شب
تهمتن به گفتار بگشاد لب - تهمتن بیامد به نزدیک شاه
میان بسته‌ی جنگ و دل کینه خواه - همی این بدان آن بدین گفت زود
تهمتن چو از خیمه آوا شنود - تهمتن که گر دست بردی به سنگ
بکندی ز کوه سیه روز جنگ - تهمتن به توران سپه شد به جنگ
بدانسان که نخچیر بیند پلنگ - تهمتن بپوشید ببر بیان
نشست از بر ژنده پیل ژیان - چو خورشید تابان ز گنبد بگشت
تهمتن نیامد به لشکر ز دشت - زبان بزرگان پر از پند بود
تهمتن به درد از جگربند بود - تهمتن پیاده همی رفت پیش
دریده همه جامه دل کرده ریش - چو آمد تهمتن به ایوان خویش
خروشید و تابوت بنهاد پیش - چنین تا برآمد برین روزگار
تهمتن بیامد بر شهریار - تهمتن ببردش به زابلستان
نشستن‌گهش ساخت در گلستان - همی رفت با او تهمتن به هم
بدان تا نباشد سپهبد دژم - تهمتن بدو گفت من بنده‌ام
سخن هرچ گویی نیوشنده‌ام - گهی با تهمتن بدی می بدست
گهی با زواره گزیدی نشست - تهمتن بدو گفت یک هفته شاد
همی باش تا پاسخ آریم یاد - تهمتن بدو گفت کای شهریار
دلت را بدین کار غمگین مدار - چو دستان که پروردگار منست
تهمتن که روشن بهار منست - جهان از تهمتن بلرزد همی
که توران به جنگش نیرزد همی - درفش تهمتن همانگه ز راه
پدید آمد و گرد پیل و سپاه - تهمتن برو آفرین کرد نیز
به درویش بخشید بسیار چیز - تهمتن چو بشنید زو رفت هوش
ز زابل به زاری برآمد خروش - تهمتن برفت از بر تخت اوی
سوی خان سودابه بنهاد روی - تهمتن به کین اندر آورد روی
یکی نیزه زد بر سر اسپ اوی - سه فرسنگ چون اژدهای دمان
تهمتن همی شد پس بدگمان - گر او با تهمتن نبرد آورد
سر خویش را زیر گرد آورد - تهمتن ز قلب سپه بنگرید
دو گرد دلیر و گرانمایه دید - تهمتن فراوان ازیشان بکشت
فرامرز و طوس اندر آمد به پشت - تهمتن به جان داد زنهارشان
بدید آن روانهای بیدارشان - همانگه چو نزد تهمتن رسید
خروشید چون روی او را بدید - برانگیخت آن پیلتن را ز جای
تهمتن هم آن کرد کاو دید رای - تهمتن همه خواسته گرد کرد
ببخشید یکسر به مردان مرد - تهمتن بران گشت همداستان
که فرخنده موبد زد این داستان - خروش آمد و ناله‌ی کرنای
تهمتن برانگیخت لشکر ز جای - تهمتن چو بشنید شرم آمدش
برفتن یکی رای گرم آمدش - تهمتن نشست از بر تخت اوی
به خاک اندر آمد سر بخت اوی - فرود آمد از تخت و کرد آفرین
تهمتن ببوسید روی زمین - تهمتن بیامد به درگاه شاه
ز ترکان سخن رفت وز تاج و گاه - درفش تهمتن چو آمد پدید
به خورشید گرد سپه بردمید - تهمتن بیامد بنزدیک شاه
ببوسید خاک از در پیشگاه - همان رای زد با تهمتن بران
چنین تا رخ روز شد در نهان - بیفتاد زو ترگ و زنهار خواست
تهمتن ورا کرد با خاک راست - غمی شد تهمتن چو بیدار شد
سر پر خرد پر ز پیکار شد - تهمتن چو بنشید گفتار دیو
برآورد چون شیر جنگی غریو - سه دیگر تهمتن چنین کرد رای
که پیروز و شادان شود باز جای - چو اسفندیار آن گو تهمتن
خداوند اورنگ با سهم و تن - شه روم و هندوستان و یمن
همه نام کردند بر تهمتن - تهمتن فروماند اندر شگفت
هم‌اندر زمان بند او برگرفت - تهمتن کمربند کهرم گرفت
مر او را ازان پشت زین برگرفت - سوار هیونان چو باز آمدند
به نزد تهمتن فراز آمدند - چو آمد به نزدیک نخچیرگاه
همانگه تهمتن بدیدش به راه - تهمتن زمانی به ره در بماند
زواره فرامرز را پیش خواند - تهمتن ز خشک اندر آمد به رود
پیاده شد و داد یل را درود - تهمتن همی رفت نیزه به دست
چو بیرون شد از جایگاه نشست - همی شد چو نزد تهمتن رسید
مر او را بران باره تنها بدید - تهمتن گز اندر کمان راند زود
بران سان که سیمرغ فرموده بود - تهمتن بنزد پشوتن رسید
همه جامه بر تن سراسر درید - تهمتن به گفتار او داد گوش
پیاده بیامد برش با خروش - تهمتن چو بشنید بر پای خاست
ببر زد به فرمان او دست راست - تهمتن ببردش به ایوان خویش
همی پرورانید چون جان خویش - تهمتن بیامد دو منزل به راه
پس او را فرستاد نزدیک شاه - چو چشمش به روی تهمتن رسید
پیاده شد از باره کو را بدید - زواره تهمتن بران راه بود
ز بهر زمان کاندران چاه بود - تهمتن چنین داد پاسخ بدوی
که ای مرد بدگوهر چاره‌جوی - بخندید و پیش تهمتن نهاد
به مرگ برادر همی بود شاد - تهمتن به سختی کمان برگرفت
بدان خستگی تیرش اندر گرفت - شغاد از پس زخم او آه کرد
تهمتن برو درد کوتاه کرد - چنین گفت رودابه روزی به زال
که از زاغ و سوک تهمتن بنال - که ای برتر از نام وز جایگاه
روان تهمتن بشوی از گناه - چو شد روزگار تهمتن به سر
به پیش آورم داستانی دگر - سپه کرد و سر سوی بهمن نهاد
ز رزم تهمتن بسی کرد یاد - تو را داد گنج وسلیح وسپاه
درفش تهمتن درفشان چو ماه