«صحبت» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «صحبت» در غزلیات حافظ شیرازی
- که شنیدی که در این بزم دمی خوش بنشست
که نه در آخر صحبت به ندامت برخاست - صحن بستان ذوق بخش و صحبت یاران خوش است
وقت گل خوش باد کز وی وقت میخواران خوش است - آن چه زر می شود از پرتو آن قلب سیاه
کیمیاییست که در صحبت درویشان است - هر گل نو که شد چمن آرای
ز اثر رنگ و بوی صحبت اوست - خوشتر ز عیش و صحبت و باغ و بهار چیست
ساقی کجاست گو سبب انتظار چیست - دولت صحبت آن شمع سعادت پرتو
بازپرسید خدا را که به پروانه کیست - از دل و جان شرف صحبت جانان غرض است
غرض این است وگرنه دل و جان این همه نیست - گویی از صحبت ما نیک به تنگ آمده بود
بار بربست و به گردش نرسیدیم و برفت - فغان که آن مه نامهربان مهرگسل
به ترک صحبت یاران خود چه آسان گفت - هر صبح و شام قافله ای از دعای خیر
در صحبت شمال و صبا می فرستمت - شب صحبت غنیمت دان که بعد از روزگار ما
بسی گردش کند گردون بسی لیل و نهار آرد - سر و زر و دل و جانم فدای آن یاری
که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد - به حق صحبت دیرین که هیچ محرم راز
به یار یک جهت حق گزار ما نرسد - گل عزیز است غنیمت شمریدش صحبت
که به باغ آمد از این راه و از آن خواهد شد - چه جای صحبت نامحرم است مجلس انس
سر پیاله بپوشان که خرقه پوش آمد - خواهی که برنخیزدت از دیده رود خون
دل در وفای صحبت رود کسان مبند - زاهد از کوچه رندان به سلامت بگذر
تا خرابت نکند صحبت بدنامی چند - یاد باد آن صحبت شب ها که با نوشین لبان
بحث سر عشق و ذکر حلقه عشاق بود - راست چون سوسن و گل از اثر صحبت پاک
بر زبان بود مرا آن چه تو را در دل بود - حافظا علم و ادب ورز که در مجلس شاه
هر که را نیست ادب لایق صحبت نبود - نیک نامی خواهی ای دل با بدان صحبت مدار
خودپسندی جان من برهان نادانی بود - خلوت دل نیست جای صحبت اضداد
دیو چو بیرون رود فرشته درآید - صحبت حکام ظلمت شب یلداست
نور ز خورشید جوی بو که برآید - چو در میان مراد آورید دست امید
ز عهد صحبت ما در میانه یاد آرید - نخست موعظه پیر صحبت این حرف است
که از مصاحب ناجنس احتراز کنید - یار اگر رفت و حق صحبت دیرین نشناخت
حاش لله که روم من ز پی یار دگر - می دوساله و محبوب چارده ساله
همین بس است مرا صحبت صغیر و کبیر - من و همصحبتی اهل ریا دورم باد
از گرانان جهان رطل گران ما را بس - یار با ماست چه حاجت که زیادت طلبیم
دولت صحبت آن مونس جان ما را بس - باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش
بر جفای خار هجران صبر بلبل بایدش - صحبت عافیتت گر چه خوش افتاد ای دل
جانب عشق عزیز است فرومگذارش - شب صحبت غنیمت دان و داد خوشدلی بستان
که مهتابی دل افروز است و طرف لاله زاری خوش - این که پیرانه سرم صحبت یوسف بنواخت
اجر صبریست که در کلبه احزان کردم - صحبت حور نخواهم که بود عین قصور
با خیال تو اگر با دگری پردازم - چاک خواهم زدن این دلق ریایی چه کنم
روح را صحبت ناجنس عذابیست الیم - گو غنیمت شمار صحبت ما
که تو در خواب و ما به دیده گهیم - پیر پیمانه کش من که روانش خوش باد
گفت پرهیز کن از صحبت پیمان شکنان - حدیث صحبت خوبان و جام باده بگو
به قول حافظ و فتوی پیر صاحب فن - فرصت شمار صحبت کز این دوراهه منزل
چون بگذریم دیگر نتوان به هم رسیدن - حقوق صحبت ما را به باد داد و برفت
وفای صحبت یاران و همنشینان بین - کدورت از دل حافظ ببرد صحبت دوست
صفای همت پاکان و پاکدینان بین - به جان پیر خرابات و حق صحبت او
که نیست در سر من جز هوای خدمت او - خوش بودی ار به خواب بدیدی دیار خویش
تا یاد صحبتش سوی ما رهبر آمدی - بیا با ما مورز این کینه داری
که حق صحبت دیرینه داری - روزه هر چند که مهمان عزیز است ای دل
صحبتش موهبتی دان و شدن انعامی - بیا که وقت شناسان دو کون بفروشند
به یک پیاله می صاف و صحبت صنمی - دل که آیینه شاهیست غباری دارد
از خدا می طلبم صحبت روشن رایی - رفیقان چنان عهد صحبت شکستند
که گویی نبوده ست خود آشنایی - بیاموزمت کیمیای سعادت
ز همصحبت بد جدایی جدایی - سعدی شیرازی
- «صحبت» در غزلیات سعدی شیرازی
- پیش ما رسم شکستن نبود عهد وفا را
الله الله تو فراموش مکن صحبت ما را - سری به صحبت بیچارگان فرود آور
همین قدر که ببوسند خاک پایی را - صحبت یار عزیز حاصل دور بقاست
یک دمه دیدار دوست هر دو جهانش بهاست - جان شیرین فدای صحبت یار
شرم دارم که نیک مختصرست - سعدی دگر به گوشه وحدت نمی رود
خلوت خوشست و صحبت اصحاب خوشترست - یارا بهشت صحبت یاران همدمست
دیدار یار نامتناسب جهنمست - خواهم که بیخ صحبت اغیار برکنم
در باغ دل رها نکنم جز نهال دوست - صبر بر جور رقیبت چه کنم گر نکنم
همه دانند که در صحبت گل خاری هست - فراغ صحبت دیوانگان کجا باشد
تو را که هر خم مویی کمند داناییست - ور به سنگ از صحبت خویشم برانی عاقبت
خود دلت بر من ببخشاید که آخر سنگ نیست - خسرو آنست که در صحبت او شیرینیست
در بهشتست که همخوابه حورالعینیست - دریاب دمی صحبت یاری که دگربار
چون رفت نیاید به کمند آن دم و ساعت - گویند برو تا برود صحبتت از دل
ترسم هوسم بیش کند بعد مسافت - سر جانان ندارد هر که او را خوف جان باشد
به جان گر صحبت جانان برآید رایگان باشد - دو دوست قدر شناسند عهد صحبت را
که مدتی ببریدند و بازپیوستند - خیلتاشان جفاکار و محبان ملول
خیمه را همچو دل از صحبت ما برکندند - ما همانیم که بودیم و محبت باقیست
ترک صحبت نکند دل که به مهر آکندند - تو آن نه ای که دل از صحبت تو برگیرند
و گر ملول شوی صاحبی دگر گیرند - من قلب و لسانم به وفاداری و صحبت
و اینان همه قلبند که پیش تو لسانند - دولت جان پرورست صحبت آموزگار
خلوت بی مدعی سفره بی انتظار - تو سر به صحبت سعدی درآوری هیهات
زهی خیال که من کرده ام مصور خویش - صبر چون پروانه باید کردنت بر داغ عشق
ای که صحبت با یکی داری نه در مقدار خویش - گنجشک بین که صحبت شاهینش آرزوست
بیچاره در هلاک تن خویشتن عجول - دلم از صحبت شیراز به کلی بگرفت
وقت آنست که پرسی خبر از بغدادم - گر به عقبی درم از حاصل دنیا پرسند
گویم آن روز که در صحبت جانان بودم - از دنیی و آخرت گزیرست
وز صحبت دوست ناگزیرم - آورده اند صحبت خوبان که آتشست
بر من به نیم جو که بسوزند خرمنم - دوستان در هوای صحبت یار
زر فشانند و ما سر افشانیم - سعدیا بی وجود صحبت یار
همه عالم به هیچ نستانیم - ندانستم که در پایان صحبت
چنین باشد وفای حق گزاران - اگر کسی نفسی از زمان صحبت دوست
به ملک روی زمین می دهد زهی مغبون - مرغ سیر آمده ای از قفس صحبت و من
دام زاری بنهم بو که به من بازآیی - وفای صحبت جانان به گوش جانم گفت
نه عاشقی که حذر می کنی ز رسوایی - دمی در صحبت یاری ملک خوی پری پیکر
گر امید بقا باشد بهشت جاودانستی - تو قدر صحبت یاران و دوستان نشناسی
مگر شبی که چو سعدی به داغ عشق بخفتی - ترسم نماز صوفی با صحبت خیالت
باطل بود که صورت بر قبله می نگاری - ور تو را با خاکساری سر به صحبت درنیاید
بر سر راهت بیفتم تا کنی بر من گذاری - امثال تو از صحبت ما ننگ ندارند
جای مگسست این همه حلوا که تو داری - تو خود به صحبت امثال ما نپردازی
نظر به حال پریشان ما نیندازی - صحبت از این شریفتر صورت از این لطیفتر
دامن از این نظیفتر وصف تو چون کند کسی - رقیب نامتناسب چه اهل صحبت توست
که طبع او همه نیش و تو سر به سر نوشی - در هیچ مقامی دل مسکین نشکیبد
خوکرده صحبت که برافتد ز مقامی - جهل باشد فراق صحبت دوست
به تماشای لاله و سمنی - مولوی
- «صحبت» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- لقیت الماء عطشانا لقیت الرزق عریانا
صحبت اللیث احیانا فلا اخشی السنانی را - چون بخواهد دل سلام آن یكی همچون عروس
مر زفاف صحبت داماد دشمن روی را - بدان كه صحبت جان را همیكند همرنگ
ز صحبت فلك آمد ستاره خوش سیما - نه تن به صحبت جان خوبروی و خوش فعلست
چه میشود تن مسكین چو شد ز جان عذرا - انگشتری حاجت مهریست سلیمانی
رهنست به پیش تو از دست مده صحبت - صحبت چه كنی كه در سقیمی
هر لحظه طبیب تو مسیحاست - یك لحظهات پر میدهد یك لحظه لنگر میدهد
یك لحظه صحبت میكند یك لحظه شامت میكند - آخر حیوان ز ذوق صحبت
از جفته و از لگد نترسد - گر به فقر و صدق پیش آیی به راه عاشقان
شمس تبریزی تو را همصحبت مردان كند - او میكشدت جانب صلح و طرف جنگ
گه صحبت یاران و گهی اوج سفر بر - خبر نكردی ای خانه كو حق صحبت
فروفتادی و كشتی مرا به زاری زار - ما صحبت همدگر گزینیم
بر دامن همدگر نشینیم - چرخ خواهی صحبت عیسی گزین
ور نه قصد گنبد خضرا مكن - داغی بماند حاصل زان صحبت اندر این دل
داغی كه از لذیذی ارزد هزار احسان - ای ناطقه معربد از گفت سیر گشتم
خاموش كن وگر نی صحبت مدار با من - آن گوشوار شاهدان هم صحبت عارض شده
آن گوش و عارض بایدت دردانه شو دردانه شو - صحبت ابرار و هم اشرار كان جا زحمت است
در حریم سایه آن مهتر اخیار كو - همه خوردند و برفتند و بماندم من و تو
چو مرا یافتهای صحبت هر خام مجو - شب روان فلكی پرنورند
تو هم از صحبت اصحاب مرو - نظری كن به چشم او به جمال و كرشم او
نظری كن به خال او به حق صحبت ای عمو - از ره روان گردی روان صحبت ببر از دیگران
ور نی بمانی مبتلا در مبتلا آویخته - جانا به خرابات آ تا لذت جان بینی
جان را چه خوشی باشد بیصحبت جانانه - میدانك بیانزال او نزلی نروید در زمین
بیصحبت تصویر او یك مایه را نبود زهی - مگر دانید با دلبر به حق صحبت و یاری
هر آنچ دوش میگفتم ز بیخویشی و بیماری - ادریس شد از درسش هر جا كه بد ابلیسی
در صحبت آن كافر شب گشته چون كافوری - چو رفتی صحبت پاكان گزیدی
و یا محروم و باانكار رفتی - او به صحبتها نشاید دور دارش ای حكیم
جز كه در رنجش قضاگو دفع حاجاتی كنی - گه عزلت تو بگویی كه چو رهبان گشتی
گه صحبت تو مرا دشمن اصحاب كنی - تو به صورت چه قناعت كنی از صحبت او
رو دگر شو تو به تحقیق كه او شد دگری - با ناكسان تو صحبت زنهار تا نداری
شو همنشین شاهان گر مرد سرفرازی - دو گونه رنج و عذابست جان مجنون را
بلای صحبت لولی و فرقت لیلی - ایا كسی كه خوشی با وفا و صحبت خلق
بپرسمت ز وفاهای بیوفا چونی - ای دل چو در وطنی یاد آر صحبت ما
آخر رفیق بدی در راه ممتحنی - «صحبت» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- گر بد بودیم رستی از زحمت ما
ور نیک بدیم یاد کن صحبت ما - زنهار دلا به خود مده ره غم را
مگزین به جهان صحبت نامحرم را - زنهار تو پرهیز کن از صحبت او
ورنی نکند جان کریمان بحلت - ای کرده تو قصد من ترا با من چیست
یا صحبت ابلهان همه دیگ تهیست - از آتش سودای توام تابی بود
در جوی دل از صحبت تو آبی بود - هم آدمیی بود که از صحبت او
نادیدن او ملک جهانی ارزد - از صحبت گل خار ز آتش برهد
وز صحبت خار گل در آتش باشد - چون صحبت دوست صیقل جان و دلست
در جان گیرش که رافع زنگ آمد - جز صحبت عاشقان و مستان مپسند
دل در هوس قوم فرومایه مبند - در صحبت حق خموش میباید بود
بیچشم و زبان و گوش میباید بود - هرگز حق صحبت قدیمت نبود
واندیشهی این سیه گلیمت نبود - هر چند ز آتشت جهان گرم شود
آتش میرد ز صحبت خاکستر - برزن به سبوی صحبت نادان سنگ
بر دامن زیرکان عالم زن چنگ - بیگانه شوی ز صحبت بیگانه
بشنو سخن راست از این دیوانه - چشمی که نبیند ره حق کوری به
صحبت که تقرب نبود دوری به - صوفی نشوی به فوطه و پشمینه
نه پیر شوی ز صحبت دیرینه - از چهرهی آفتاب مهوش گردی
وز صحبت کبریت تو آتش گردی - برخیز و به نزد آن نکونام درآی
در صحبت آن یار دلارام درآی - این را بجز از صحبت مردان مطلب
مردی گردی چو گرد مردی گردی - سوگند همی خورد پریر آن ساقی
میگفت به حق صحبت مشتاقی