«وصال» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «وصال» در غزلیات حافظ شیرازی
- بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال
خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا - در بزم دور یک دو قدح درکش و برو
یعنی طمع مدار وصال دوام را - تو خود وصال دگر بودی ای نسیم وصال
خطا نگر که دل امید در وفای تو بست - غرض ز مسجد و میخانه ام وصال شماست
جز این خیال ندارم خدا گواه من است - میل من سوی وصال و قصد او سوی فراق
ترک کام خود گرفتم تا برآید کام دوست - دل گفت وصالش به دعا باز توان یافت
عمریست که عمرم همه در کار دعا رفت - شد چمان در چمن حسن و لطافت لیکن
در گلستان وصالش نچمیدیم و برفت - گر دولت وصالت خواهد دری گشودن
سرها بدین تخیل بر آستان توان زد - روا مدار خدایا که در حریم وصال
رقیب محرم و حرمان نصیب من باشد - بیا که فرقت تو چشم من چنان در بست
که فتح باب وصالت مگر گشاید باز - دل حافظ که به دیدار تو خوگر شده بود
نازپرورد وصال است مجو آزارش - چرا حافظ چو می ترسیدی از هجر
نکردی شکر ایام وصالش - گر چه وصالش نه به کوشش دهند
هر قدر ای دل که توانی بکوش - دریغ مدت عمرم که بر امید وصال
به سر رسید و نیامد به سر زمان فراق - چگونه باز کنم بال در هوای وصال
که ریخت مرغ دلم پر در آشیان فراق - مرا امید وصال تو زنده می دارد
و گر نه هر دمم از هجر توست بیم هلاک - خوش خبر باشی ای نسیم شمال
که به ما می رسد زمان وصال - حکایت شب هجران فروگذاشته به
به شکر آن که برافکند پرده روز وصال - شممت روح وداد و شمت برق وصال
بیا که بوی تو را میرم ای نسیم شمال - ز محرمان سراپرده وصال شوم
ز بندگان خداوندگار خود باشم - گر بدانم که وصال تو بدین دست دهد
دین و دل را همه دربازم و توفیر کنم - حافظ وصال می طلبد از ره دعا
یا رب دعای خسته دلان مستجاب کن - طمع به قند وصال تو حد ما نبود
حوالتم به لب لعل همچو شکر کن - تا پیش بخت بازروم تهنیت کنان
کو مژده ای ز مقدم عید وصال تو - وصال او ز عمر جاودان به
خداوندا مرا آن ده که آن به - وصال دولت بیدار ترسمت ندهند
که خفته ای تو در آغوش بخت خواب زده - در انتظار رویت ما و امیدواری
در عشوه وصالت ما و خیال و خوابی - به خواب نیز نمی بینمش چه جای وصال
چو این نبود و ندیدیم باری آن بودی - چو مستعد نظر نیستی وصال مجوی
که جام جم نکند سود وقت بی بصری - وصال دوستان روزی ما نیست
بخوان حافظ غزل های فراقی - کجا یابم وصال چون تو شاهی
من بدنام رند لاابالی - شد حظ عمر حاصل گر زان که با تو ما را
هرگز به عمر روزی روزی شود وصالی - گر در سرت هوای وصال است حافظا
باید که خاک درگه اهل هنر شوی - سعدی شیرازی
- «وصال» در غزلیات سعدی شیرازی
- لیکن اگر دور وصالی بود
صلح فراموش کند ماجرا - سعدی اگر عاشقی میل وصالت چراست
هر که دل دوست جست مصلحت خود نخواست - امشب به راستی شب ما روز روشنست
عید وصال دوست علی رغم دشمنست - این باد بهار بوستانست
یا بوی وصال دوستانست - صبحی مبارکست نظر بر جمال دوست
بر خوردن از درخت امید وصال دوست - در که خواهم بستن آن دل کز وصالت برکنم
چون تو در عالم نباشد ور نه عالم تنگ نیست - گر تو را هست شکیب از من و امکان فراغ
به وصالت که مرا طاقت هجران تو نیست - زندگانی نتوان گفت و حیاتی که مراست
زنده آنست که با دوست وصالی دارد - مده به دست فراقم پس از وصال چو چنگ
که مطربش بزند بعد از آن که بنوازد - دگرش چو بازبینی غم دل مگوی سعدی
که شب وصال کوتاه و سخن دراز باشد - نادر افتد که یکی دل به وصالت ندهد
یا کسی در بلد کفر مسلمان ماند - خرما دور وصالی و خوشا درد دلی
که به معشوق توان گفت و مجالش دارند - نازنینی که سر اندر قدمش باید باخت
نه حریفی که توقع به وصالش دارند - وصال کعبه میسر نمی شود سعدی
مگر که راه بیابان پرخطر گیرند - من همه قصد وصالش می کنم
وان ستمگر عزم هجران می کند - صبر از وصال یار من برگشتن از دلدار من
گر چه نباشد کار من هم کار از آنم می رود - امیدوار چنانم که کار بسته برآید
وصال چون به سر آمد فراق هم به سر آید - طمع مدار وصالی که بی فراق بود
هرآینه پس هر مستیی خمار آید - دلا اگر چه که تلخست بیخ صبر ولی
چو بر امید وصالست خوشگوار آید - سعدی اگر خون و مال صرف شود در وصال
آنت مقامی بزرگ اینت بهایی حقیر - مرا با دوست ای دشمن وصالست
تو را گر دل نخواهد دیده بردوز - ما را که ره دهد به سراپرده وصال
ای باد صبحدم خبری ده ز ساحتش - وصال جان جهان یافتن حرامش باد
که التفات بود بر جهان و بر جانش - سعدی ار نوش وصال تو بیابد چه عجب
سال ها خورده ز زنبور سخن های تو نیش - جزای آن که نگفتیم شکر روز وصال
شب فراق نخفتیم لاجرم ز خیال - به خاک پای تو داند که تا سرم نرود
ز سر به درنرود همچنان امید وصال - بنده ام تا زنده ام بی زینهار
لم ازل عبدا و اوصالی رمم - من که روی از همه عالم به وصالت کردم
شرط انصاف نباشد که بمانی فردم - زنده می کرد مرا دم به دم امید وصال
ور نه دور از نظرت کشته هجران بودم - که پسندد که فراموش کنی عهد قدیم
به وصالت که نه مستوجب هجران بودم - به جان و سر که نگردانم از وصال تو روی
و گر هزار ملامت رسد به جان و سرم - دلم از پختن سودای وصال تو بسوخت
تو من خام طمع بین که چه سودا دارم - فکرت من کجا رسد در طلب وصال تو
این همه یاد می رود وز تو هنوز غافلم - حاصل عمر صرف شد در طلب وصال تو
با همه سعی اگر به خود ره ندهی چه حاصلم - آزرده ام از فراق چونانک
دل باز نمی دهد وصالم - من ترک وصال تو نگویم
الا به فراق جسم و جانم - تا به کدام آبروی ذکر وصالت کنیم
شکر خیالت هنوز می نتوان توختن - چه شکر گویمت ای باد مشک بوی وصال
که بوستان امیدم بخواست پژمردن - چنان به یاد تو شادم که فرق می نکنم
ز دوستی که فراقست یا وصالست این - هر آن که با تو وصالش دمی میسر شد
میسرش نشود بعد از آن شکیبایی - گلم نباید و سروم به چشم درناید
مرا وصال تو باید که سرو گلبویی - دل دردمند ما را که اسیر توست یارا
به وصال مرهمی نه چو به انتظار خستی - از دولت وصالش حاصل نشد مرادی
وز محنت فراقش بر دل بماند باری - بنال سعدی اگر چاره وصالت نیست
که نیست چاره بیچارگان بجز زاری - تا میل نباشد به وصال از طرف دوست
سودی نکند حرص و تمنا که تو داری - وصال ما و شما دیر متفق گردد
که من اسیر نیازم تو صاحب نازی - بر آستان وصالت نهاده سر سعدی
بر آستین خیالت نبوده دسترسی - روز وصال دوستان دل نرود به بوستان
یا به گلی نگه کند یا به جمال نرگسی - ای دردمند مفتون بر خد و خال موزون
قدر وصالش اکنون دانی که در فراقی - چه خوشست در فراقی همه عمر صبر کردن
به امید آن که روزی به کف اوفتد وصالی - حفاظی لم یزل مادمت حیا
و لو انتم ضجرتم من وصالی - هرگز حسد نبردم بر منصبی و مالی
الا بر آن که دارد با دلبری وصالی - سال وصال با او یک روز بود گویی
و اکنون در انتظارش روزی به قدر سالی - وصال توست اگر دل را مرادی هست و مطلوبی
کنار توست اگر غم را کناری هست و پایانی - مولوی
- «وصال» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- توقیع شمس آمد شفق طغرای دولت عشق حق
فال وصال آرد سبق كان عشق زد این فالها - تا چه شوند عاشقان روز وصال ای خدا
چونك ز هم بشد جهان از بت بانقاب ما - چون آب روان دیدی بگذار تیمم را
چون عید وصال آمد بگذار ریاضت را - ای وصالت یك زمان بوده فراقت سالها
ای به زودی بار كرده بر شتر احمالها - كشتی آن نوح كی بینیم هنگام وصال
چونك هستیها نماند از پی طوفان ما - چون عصای موسی بود آن وصل اكنون مار شد
ای وصال موسی وش اندرربا این مار را - ز وصال تو خمارم سر مخلوق ندارم
چو تو را صید و شكارم چه كنم تیر و كمان را - ساغری چند بخور از كف ساقی وصال
چونك بر كار شدی برجه و در رقص درآ - زیرا كه طالب صفت صفوتست آب
وان نیست جز وصال تو با قلزم ضیا - عمر ابد پیش من هست زمان وصال
زانك نگنجد در او هیچ زمانی مرا - رفت وصالش به روح جسم نكرد التفات
گر چه مجرد ز تن گشت عیانی مرا - شب وصال بیاید شبم چو روز شود
كه روز و شب نشمارم چه خوش بود به خدا - چو گل شكفته شوم در وصال گلرخ خویش
رسد نسیم بهارم چه خوش بود به خدا - خیال دوست تو را مژده وصال دهد
كه آن خیال و گمان جانب یقین كشدا - به راستی برسد جان بر آستان وصال
اگر كژی به حریر و قز كژین كشدا - روز وصالست و صنم حاضرست
هیچ مپا مدت آینده را - لو قطعنی دهری لا زلت انادی
كی تخترق الجب و یروین وصالا - ییاس النفس اللقاء من وصال فائت
حین تتلو فی كتاب الغیب من افعالها - اتاك عید وصال فلا تذق حزنا
و نلت خیر ریاض فنعم ما سكنا - یا وصال یار باید یا حریفان را شراب
چونك دریا دست ندهد پای نه در جوی آب - كه عشق خلعت جانست و طوق كرمنا
برای ملك وصال و برای رفع حجاب - به جست و جوی وصالش چو آب میپویم
تو را كه غصه آن نیست كو كجاست بخسب - آن جا كه وصال دوستانست
والله كه میان خانه صحراست - هر كه را بوی گلستان وصال تو رسید
همچنین رقص كنان تا به گلستان ننشست - در دیده میفزاید نور از خیال او
با این همه به پیش وصالش مكدرست - تا سوی گلشن طرب آیم خراب و مست
از گلشن وصال تو یك خارم آرزوست - تا نگذری ز راحت و رنج و ز یاد خویش
سوی مقربان وصالت گذار نیست - هین كه براقان عشق در چمنش میچرند
تنگ درآمد وصال لایقشان زین كه راست - نوبت خانه گذشت نوبت بستان رسید
صبح سعادت دمید وقت وصال و لقاست - برات و قدر خیالت دو عید چیست وصال
چو این و آن نبود هست نوبت حسرات - قلاوزی كندش سوزن و روان كندش
كه تا وصال ببخشد به پارهها كه جداست - اگر تو مست وصالی رخ تو ترش چراست
برون شیشه ز حال درون شیشه گواست - سماع آمد سماع آمد سماع بیصداع آمد
وصال آمد وصال آمد وصال پایدار آمد - تا قدر وصال حق بدانند
تا درد فراق حق بینند - زان نرگس مست شیرگیرش
بی خمر وصال در خمارید - نام آن كس بر كه مرده از جمالش زنده شد
گریههای جمله عالم در وصالش خنده شد - ز رخ ماه خصالش ز لطیفی وصالش
همه را بخت فزون شد همه را كار برآمد - تن و جان از پس پیری ز وصالش چه جوان شد
همه را بعد كسادی چه خریدار برآمد - آنك از نقد وصال تو به یك جو نرسید
چو گه عرض بود بر سر میزان چه كند - ای شاد آن زمان كه درآید وصال تو
تا ما ز گنج وصل تو بدهیم وام عید - جنازهام چو ببینی مگو فراق فراق
مرا وصال و ملاقات آن زمان باشد - مرا وصال تو باید صبا چه سود كند
چو من زمین تو گشتم سما چه سود كند - به وصال بهار او چو بخندد دل چمن
ز غم هجر جویها چو سرشكم روان شود - عید آمد به كف نشان وصال
عاشقان این نشان مبارك باد - لا یهولنكم بعدكم
دونكم وفد وصال و مدد - خورشید وصال تو روزی به جمل آید
در چرخ دلم یابد برج حملی دیگر - گر خواب شبم ببست آن شه
بخشید وصال و بخت بیدار - چون نباشم در وصالت ای ز بینایان نهان
در بهشت و حور و دولت تا ابد باشیده گیر - هر چه بر اصحاب حال باشد اول خیال
گردد آخر وصال چونك درآید نگار - بیا به بحر ملاحت به سوی كان وصال
بدان دو غمزه مخمور یار غار نگر - ای مستی هوش آخر در مهر بجوش آخر
در وصل بكوش آخر ای صبح وصالت خوش - گر لطف و وصال آری ور جور و محال آری
آمیختهای با جان ای جور و محالت خوش - تا صبح وصال دررسیدن
دركش شب تیره را در آغوش - رستم میدان فكر پیش عروسان بكر
هیچ بود در وصال وقت تماشا ترش - هر چه بود آن خیال گردد روزی وصال
چند خیال عدم آمد در هست دوش - روی چو خورشید تو بخشش كند
روز وصالی كه ندارد فراق - جامه دران رسید گل از بهر داد ما
زان میدریم جامه به بوی وصال گل - برو برو تو كه ما نیز میرسیم ای جان
از این جهان جدایی بدان جهان وصال - چو ملك گشت وصالت ز شمس تبریزی
نماند حیله حال و نه التفات به قال - دو چشم اگر بگشادی به آفتاب وصال
برآ به چرخ حقایق دگر مگو ز خیال - خصب غصنی ماء زلالی
اسكر قلبی خمر وصال - یار وصالی بدهام جفت جمالی بدهام
فلسفه برخواند قضا داد جدایی به فنم - من آنم كز خیالاتش تراشنده وثن باشم
چو هنگام وصال آمد بتان را بت شكن باشم - بیلطف وصال او گشتم چو هلال او
تا شب نبرد هرگز در دور قمر خوابم - پیكار نجوییم و ز اغیار نگوییم
هنگام وصال است بدان خوش صور آییم - گر یار وصال ما نجوید
با عشق وصال یار غارم - چو درآیم به گلستان گل افشان وصالت
ز سر پا بنشانم كه ز داغت به نشانم - به خدا كه روز نیكو ز بگه بدید باشد
كه درآید آفتابش به وصال در كنارم - هله رفتیم و گرانی ز جمالت بردیم
جهت توشه ره ذكر وصالت بردیم - یا رب این بوی طرب از طرف فردوس است
یا نسیمی است كه از روز وصالش رسدم - در وصال شب او همچو نیم
قند می نوشم و در افغانم - ببستهست میان لطف من به تیمارت
كه دیده بركات وصال و تیمارم - اگر گلی بدهام زین بهار باغ شوم
وگر یكی بدهام زین وصال صد گردم - در وصالت چرا بیاموزم
در فراقت چرا بیاموزم - فان وفق الله الكریم وصالكم
و عاین روحی حسنكم و جمالكم - لاف وصالش چون زنم شرح جمالش چون كنم
كان طوطیان سر می كشند از دام این گفتار من - سر وصال دوست را جز به صبا نگفتهام
تا به صفای سر خود گفت صبا كه همچنین - صلا روز وصال است همه جاه و جمال است
همه لطف و كمال است زهی نادره سلطان - برخاست قیامت وصالش
تا كی به امید درنشستن - ای جان به حق وصال دوشین
در خشم چنین مكوش با من - شاه تبریزی كریمی روح بخشی كاملی
در فرازی در وصال و ملك باز راستین - بس بجستم آب حیوان خضر گفت
بیوصالش جان نیابی جان مكن - دل را گره گشای نسیم وصال توست
شاخ امید را به نسیمی همیفشان - ناله ز هجر و زوال خاست ز ذوق وصال
دانك بسی شكرهاست در گله یا مسلمین - اگر تو ماه وصالی نشان بده از وصل
ز ساعد و بر سیمین و چهره حوران - تا به كعبه وصال تو برسند
چاره آب و زاد و خرجین كن - عرصه چرخ بیتو تنگ آمد
هین براق وصال را زین كن - و هیجنا النفوس الی المعالی
فذا نال الوصال و ذا تفرعن - اطیب الاعمار عمر فی طریق العاشقین
غمز عین من ملاح فی وصال مستبین - هین همه بگذار كه ما مست وصالیم و لقا
بیگه شد زود بیا خانه خمار تو كو - وصل كنی درخت را حالت او بدل شود
چون نشود مها بدل جان و دل از وصال تو - جان مرا در این جهان آتش توست در دهان
از هوس وصال تو وز طلب جهان تو - چو از افلاك نورانی وصال شاه افتادی
چو آدم اندر این پستی در این اقلیم ناری تو - باش تا موج وصالش دررباید مر تو را
غیب گردی پس بگویی عالم اسباب كو - بس بگفتم كو وصال و كو نجاح
برد این كو كو مرا در كوی تو - و این طرفهتر كه چشم نخسپد ز شوق تو
گرمابه رفته هر سحری از وصال تو - دست جعفر كه ماند از او بر سر كوه پرسمو
شبه مهجور عاشق من وصال مصرم - بانگ تو كبوتر را در برج وصال آرد
گر هست حجاب او صد برج و دو صد بارو - عجایب غیر و لاغیری كه معشوق است با عاشق
وصال بوالعجب دارد زدوده با زداینده - كی بینم از شعاع وصال تو آتشی
راه دراز هجر ز پهنا بسوخته - به بوی وصل دو دیده خراب و مست شدهست
چگونه باشد یا رب وصال در دیده - اعظم كل شهوه هان لدی وصاله
اطیب كل طیب ظل لنا مكانه - مژده دهید عاشقان عید وصال می رسد
ز آنك ندید هیچ كس خود رمضان و عید نی - نیست نزار عشق را جز كه وصال داروی
نیست دهان عشق را جز كف تو علف دهی - لطف و عطا و رحمتت طبل وصال میزند
گر نكند وصال تو بار دگر بهانهای - شب این روز آن باشد فراق آن وصال این
قدح در دور میگردد ز صحتها و بیماری - ایا نزدیك جان و دل چنین دوری روا داری
به جانی كز وصالت زاد مهجوری روا داری - بجوشد بار دیگر از جمالش شادی تازه
درآید بار دیگر از وصالش در فلك تازی - هر جا كه ملاقات دو یار است اثر توست
خود ذوق و نمك بخش وصالی و لقایی - به هر لحظه وصال اندر وصالی
به هر سویی عیان اندر عیانی - صلا ای صوفیان كامروز باری
سماع است و وصال و عیش آری - تو بودی در وصالش در قماری
كنون تو با خیالش در قماری - تو جانا بیوصالش در چه كاری
به دست خویش بیوصلش چه داری - ایا روز فراقم همچو قیری
ایا روز وصالم همچو قاری - خیالت شحنه شهر فراق است
تو زان پاكی تو سلطان وصالی - ای جمله روزها غلامت
ایشان هجرند و تو وصالی - در عشق وصال هست و هجران
در راه بلندی است و پستی - برخیز و بزن یكی نوایی
بر یاد وصال دلربایی - در میان بیخودی تبریز شمس الدین نمود
از پی بیچارگان سوی وصالش چارهای - در شكرریز لبش جانها به هنگام وصال
هر سر مویی تو را بودهست شكرخاییی - هله عاشقان بشارت كه نماند این جدایی
برسد وصال دولت بكند خدا خدایی - چو وصال گشت لاغر تو بپرورش به ساغر
همه چیز را به پیشت خورشی است رایگانی - به گه وصال آن مه چه بود خدای داند
كه گه فراق باری طرب است و جان فزایی - به وصال میبنالم كه چه بیوفا قرینی
به فراق میبزارم كه چه یار باوفایی - آدم ز سنبلی خورد كان عاقبت بریزد
تو سنبل وصالی ایمن ز زخم داسی - رزق جهان میدهد خویش نهان میكند
گاه وصال او بخیل در زر و مال او سخی - روان شدهست نسیم از شكرستان وصال
كه از حلاوت آن گم كند شكر شكری - دلا همای وصالی بپر چرا نپری
تو را كسی نشناسد نه آدمی نه پری - به جست و جوی وصالش دل مراست به عشق
چه آتشین طلبی و چه آهنین پایی - به فردا میفكن فراق و وصال
كه سرخیل امروز و فردا تویی - ای خجل از تو شكر و آزادی
لایق آن وصال كو شادی - این طریق دارهم یا سندی و سیدی
اهد الی وصالهم، ذبت منالتباعد - قدر وصالشان بدان یاد كن، آنك پیش ازین
همچو زنان تعزیت بر سر و رو همی زدی - بدران جوال و سر را برون كن
تا خود ببینی كندر وصالی - بحق وصال نورالقلب فضله
بنور نای عن دركه كل فاضل - فذاك الوصال، بما نشتری
و قلبالمعنی بما نفتدی - «وصال» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- زیرا که شب وصال زحمت باشد
از مردم دیده دیدهی مردم را - هستم به وصال دوست دلشاد امشب
وز غصهی هجر گشته آزاد امشب - گر کعبه از او بوی ندارد کنش است
با بوی وصال او کنش کعبهی ما است - مر وصل ترا هزار صاحب هوس است
تا خود به وصال تو که را دسترس است - چون روز وصال شد فرازش کردم
گفتم نگریستی نباید نگریست - آن کس که از آب و گل نگاری دارد
روزی به وصال او قراری دارد - ایام وصال یار گوئی که نبود
وان دولت بیشمار گوئی که نبود - ای دل این ره به قیل و قالت ندهند
جز بر در نیستی وصالت ندهند - با سود وصال تو زیانت نرسد
جانی تو که زحمتی بجانت نرسد - چون روز وصال یار ما نیست پدید
اندک اندک ز عشق باید ببرید - گر با دل و دیده هیچ کارم افتد
در وقت وصال آن نگارم افتد - من بندهی یاری که ملالش نبود
کانرا که ملالست وصالش نبود - گوئیکه خیالست و ترا نیست وصال
تا تیره بود آب خیالش نبود - از بهر وصال ماه از شب مگریز
وز بهر گل و گلاب با خار بساز - این عشق جلالست و جلالست و جلال
امروز وصالست و وصالست و وصال - الخمر و منالزق ینادیک تعال
واقطع لوصالنا جمیعالاشغال - گیرم که وصال دوست در خواهم یافت
این عمر گذشته را کجا دریابم - چون بگذرد این سر که درین آب و گلست
در صبح وصال دولتش خندانیم - دل بر دل او نهادم از شوق وصال
هم عاقبت آبگینه بر سنگ زدم - امروز که حاضر است اقبال وصال
گر گول نیم حدیث فردا چکنم - ای آنکه گرفتهای به دستان دستان
دامان وصال از کف مستان مستان - مردی نبود گریختن سوی وصال
هنگام فراق مرد باید بودن - ای دل چو وصال یار دیدی حالی
در پای غمش بمیر تا کی نالی - در باغ وصالت چو همه گل بینم
سرگشته بهر خار شوم نی نی نی - در بادیهی عشق تو کردم سفری
تا بو که بیایم ز وصالت خبری - از هجر مگو به پیش سلطان وصال
میترس کزین حدیث محروم شوی - در بادیهی طلب چو جهدی بنمای
باشد که به کعبهی وصالش برسی