زن، زندگی، آزادی
«شهریار» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «شهریار» در غزلیات حافظ شیرازی
- مولوی
- «شهریار» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- زو فروآ تو ز تخت و سجدهای كن زانك هست
آن شعاع شمس دین شهریار اصفیا - دزدیده چشم مگشا بر هر بت از خیانت
تا نفكند ز چشمت آن شهریار بینا - جامی چو آفتاب پرآتش بگیر زود
دركش به روی چون قمر شهریار ما - مدار این عجب از شهریار خوش پیوند
كه پاره پاره دود از كفش شدست سما - آن شهریار اعظم بزمی نهاد خرم
شمع و شراب و شاهد امروز رایگانست - ز تركستان آن دنیا بنه تركان زیبارو
به هندستان آب و گل به امر شهریار آمد - اگر باد زمستانی كند باغ مرا ویران
بهار شهریار من ز دی انصاف بستاند - این شهر امروز چون بهشتست
میگوید شهریار آمد - شحنه شد آن دزد من ببست دو دستم
سایسی و عدل شهریار نه این بود - رسم نو بین كه شهریار نهاد
قبله مان سوی شهر یار نهاد - لحظه لحظه می برون آمد ز پرده شهریار
باز اندر پرده میشد همچنین تا هشت بار - صد هزاران دانه انگور از حجاب پوست شد
چون نماند پوست ماند بادههای شهریار - شش جهت حمام و روزن لامكان
بر سر روزن جمال شهریار - آید هر دم رسول از طرف شهر یار
با فرح وصل دوست با قدح شهریار - هر آنچ از فقر كار آید به باغ جان به بار آید
به ما از شهریار آید و باقی جمله آرایش - در شهر شما چه یار جویم
چون یاری شهریار دیدم - بحری است شهریار و شرابی است خوشگوار
درده شراب لعل ببین ما چه گوهریم - گفتم دید دل ولی سیر كجا شود دلی
از لطف و عجایبت ای شه و شهریار من - نیم حدیث گفته شد نیم دگر مگو خمش
شهره كند حدیث را بر همه شهریار جان - دست نلرزدت از این بیخرد خوش رزین
جام گزین و می ببین از كف شهریار من - یا رب اگر رسیدمی شهر خود و بدیدمی
رحمت شهریار من وان همه شهر یار من - ای شهر جهان خراب بیتو
ای خسرو و شهریار خندان - در بزم چون نیایم ساقیم میكشاند
چون شهرها نگیرم و آن شهریار با من - باقیش برنویسد آن شهریار لوح
نقاش چین بگوید تو نقشها مچین - كو شهریار این زمن مخدوم شمس الدین من
تبریز خدمت كن به تن آن شه نشان را ساعتی - هم به منش ده مها مده به دگر كس
عهد و وفا كن كه شهریار وفایی - اندر این شهر قحط خورشیدست
سایه شهریار بایستی - اندر این شهر قحط خورشیدست
سایه شهریار بایستی - فردوسی
- «شهریار» در شاهنامه فردوسی
- کزین نامور نامهی شهریار
به گیتی بمانم یکی یادگار - مرا گفت کاین نامهی شهریار
گرت گفته آید به شاهان سپار - بر آن شهریار آفرین خواندم
نبودم درم جان برافشاندم - کنون بازگردم به آغاز کار
سوی نامهی نامور شهریار - بر اندیشهی شهریار زمین
بخفتم شبی لب پر از آفرین - برآمد برین کار یک روزگار
فروزنده شد دولت شهریار - خروشی برآمد ز لشکر به زار
کشیدند صف بر در شهریار - ز هوشنگ ماند این سده یادگار
بسی باد چون او دگر شهریار - چو ضحاک شد بر جهان شهریار
برو سالیان انجمن شد هزار - سرانجام زان گاو و آن مرغزار
یکایک خبر شد سوی شهریار - مهان شاه را خواندند آفرین
که ای نامور شهریار زمین - همی جفتمان خواند او جفت مار
چگونه توان بودن ای شهریار - چنین داد پاسخ ورا پیشکار
که ایدون گمانم من ای شهریار - برو آفرین کرد کای شهریار
همیشه بزی تا بود روزگار - فریدون چو شد بر جهان کامگار
ندانست جز خویشتن شهریار - بزرگان لشگر چو بشناختند
بر شهریار جهان تاختند - که جاوید بادا چنین شهریار
برومند بادا چنین روزگار - اگر شد فریدون جهان شهریار
نه ما بندگانیم با گوشوار - به بالا چو سرو و به رخ چون بهار
به هر چیز مانندهی شهریار - کسی کو بود شهریار زمین
نه بازیست با او سگالید کین - که من شهریار ترا کهترم
به هرچ او بفرمود فرمانبرم - پر از آفرین لب ز ایوان اوی
سوی شهریار جهان کرد روی - چنین گفت کاین شهریار یمن
سر انجمن سرو سایه فکن - ایا دادگر شهریار زمین
برین داد هرگز مباد آفرین - برفتند بیدار کارآگهان
بگفتند با شهریار جهان - بگویم چو فرمایدم شهریار
پیام جوانان ناهوشیار - چنین داد پاسخ که با شهریار
بگو این سخن هم چنین یاد دار - به بیهوده از شهریار زمین
مدارید خشم و مدارید کین - چنین داد پاسخ که ای شهریار
نگه کن بدین گردش روزگار - چو دستور باشد مرا شهریار
به بد نگذرانم بد روزگار - روان خون از آن چهرهی ارغوان
شد آن نامور شهریار جوان - پری چهره را بچه بود در نهان
از آن شاد شد شهریار جهان - هنرها که آید شهان را به کار
بیاموختش نامور شهریار - چو شد ساخته کار لشکر همه
برآمد سر شهریار از رمه - ابا تاج و با طوق و باگوشوار
چنان چون بود در خور شهریار - بیامد هم آنگاه سالار بار
فرستاده را برد زی شهریار - فرستاده گفت آنکه روشن بهار
بدید و ببیند در شهریار - هر آنکس که بد بر در شهریار
یکایک فرستادشان یادگار - چنان چون سر ایرج شهریار
به تابوت زر اندر افگند خوار - در دخمه بستند بر شهریار
شد آن ارجمند از جهان زار و خوار - برو آفرین کرد بس شهریار
بسی دادش از گوهر شاهوار - بفرمایدش تا سوی شهریار
شود تا سخنها کند خواستار - چو آمد به نزدیکی شهریار
سپهبد پذیره شدش از کنار - گرازان بیاورد سالار بار
شگفتی بماند اندرو شهریار - چنین گفت مر سام را شهریار
که از من تو این را به زنهاردار - ز دستان و ایران و از شهریار
همی کرد باید سخن خواستار - چنین گفت با بخردان شهریار
که بر ما شود زین دژم روزگار - گمانی چنان بردم ای شهریار
که دارم مگر آتش اندر کنار - به کابل چنو شهریار آوریم
همه پیش او جان نثار آوریم - پس آگاهی آمد سوی شهریار
که آمد ز ره زال سام سوار - بیامد بر تخت شاه ارجمند
بپرسید ازو شهریار بلند - زبان بر گشادند بر شهریار
که کردیم با چرخ گردان شمار - بخواند آن زمان زال را شهریار
کزو خواست کردن سخن خواستار - سدیگر چنین گفت کان سی سوار
کجا بگذرانند بر شهریار - سدیگر که گفتی که آن سی سوار
کجا برگذشتند بر شهریار - چو زال این سخنها بکرد آشکار
ازو شادمان شد دل شهریار - نوازیدن شهریار جهان
وزان شادمانی که رفت از مهان - شد آن نامور پرهنر شهریار
به گیتی سخن ماند زو یادگار - برین برنیامد بسی روزگار
که بیدادگر شد سر شهریار - بترسید بیدادگر شهریار
فرستاد کس نزد سام سوار - چو آمد به درگاه سام سوار
پذیره شدش نوذر شهریار - سراپردهی نوذر شهریار
کشیدند بر دشت پیش حصار - دگر سام رفت از در شهریار
همانا نیاید بدین کارزار - گرفت آن دو فرزند را در کنار
فرو ریخت آب از مژه شهریار - چو تنگ اندر آمد بر شهریار
همش تاختن دید و هم کارزار - چنان لشکری را گرفته به بند
بیاورد با شهریار بلند - پس از نامور نوذر شهریار
به سر خاک بر کرد و بگریست زار - روان چنان شهریار جهان
درخشنده بادا میان مهان - سر تخت ایران ابی شهریار
مرا باده خوردن نیاید به کار - تهمتن بدو گفت کای شهریار
ترا رزم جستن نیاید بکار - که دشمن شد از پیش بیکارزار
بدان گشت شادان دل شهریار - بدو گفت رستم که ای شهریار
مجو آشتی درگه کارزار - برفت از بر پرده سالار بار
خرامان بیامد بر شهریار - اگر شهریار این سخنها که گفت
به می خوردن اندر نخواهد نهفت - مگر کاو گشاید لب پندمند
سخن بر دل شهریار بلند - بفرمود پس گیو را شهریار
دوباره ز لشکر گزیدن هزار - تو باشی برین بوم و بر شهریار
ار ایدونک کژی نیاری بکار - به ایرانیان گفت پس شهریار
که بر ما سرآمد بد روزگار - سراپردهی شهریار و سران
کشیدند بر دشت مازندران - به آواز گفت آن زمان شهریار
به گردان هشیار و مردان کار - که دستور باشد مرا شهریار
شدن پیش این دیو ناسازگار - تهمتن چنین گفت با شهریار
که هرگونهای مردم آید به کار - همه پاک با هدیه و با نثار
کشیدند صف بر در شهریار - سزاوار او شهریار زمین
یکی خلعت آراست با آفرین - کسی کاو بود شهریار جهان
بروبوم خواهد همی از مهان - نشستن به یک خانه با شهریار
پرستنده او بود و هم غمگسار - مرا تخت بربر نیاید به کار
اگر بد رسد بر تن شهریار - همی بود تا یک زمان شهریار
ز پهلو برون شد ز بهر شکار - به دیوان چنین گفت کامروز کار
به رنج و به سختیست با شهریار - چنین گفت پس گیو با پهلوان
که ای نازش شهریار و گوان - به پیش اندرون هدیهی شهریار
ده اسپ و ده استر به زین و به بار - چنین نامه و خلعت شهریار
ببردند با ساز چندان سوار - بدو داد پس نامهی شهریار
ابا هدیه و اسپ و استر به بار - اگر دم زند شهریار زمین
نراند سپاه و نسازد کمین - یکی نامه فرمود پس شهریار
نوشتن بر رستم نامدار - ز اسپ اندرآمد گو نامدار
از ایران بپرسید وز شهریار - بفرمود پس طوس را شهریار
که رو هردو را زنده برکن به دار - تهمتن برآشفت با شهریار
که چندین مدار آتش اندر کنار - سر نیزه و تیغ یار مناند
دو بازو و دل شهریار مناند - وزانسو سراپردهی شهریار
کشیدند بر دشت پیش حصار - چو برگشت رستم بر شهریار
از ایران سپه گیو بد پاسدار - چنین گفت کز چین یکی نامدار
بنوی بیامد بر شهریار - بدین دژ بدم من بدان روزگار
کجا او بیامد بر شهریار - بدو گفت رستم که هر شهریار
که کردی مرا ناگهان خواستار - یکی داستان زد برین شهریار
که دشمن مدار ارچه خردست خوار - بدو گفت خوی بد شهریار
درختیست خنگی همیشه به بار - خود و گیو گودرز و چندی سوار
برفتند شاد از در شهریار - بزرگان ایران همه با نثار
برفتند شادان بر شهریار - بدو گفت کای شهریار سپاه
که چون تو ندیدست خورشید و ماه - چو خورشید برزد سر از کوهسار
سیاوش برآمد بر شهریار - ز گفتار او شاد شد شهریار
بیراست ایوان چو خرم بهار - چنین تا برآمد برین روزگار
تهمتن بیامد بر شهریار - که ماند ز تو نام من یادگار
ز تخم تو آید یکی شهریار - وزان پس بیمد بر شهریار
سپهبد گرفتش سر اندر کنار - بدو گفت سودابه کای شهریار
تو آتش بدین تارک من ببار - چو دانست سودابه کاو گشت خوار
همان سرد شد بر دل شهریار - یکی جادوی سازد اندر نهان
بدو بگرود شهریار جهان - بپرسید و گفتند با شهریار
که چون گشت بر ماهرخ روزگار - چنان شاد شد زان سخن شهریار
که ماه آمدش گفتی اندر کنار - وزان پس به خواری و زخم و به بند
به پردخت از او شهریار بلند - پراندیشه شد زان سخن شهریار
سخن کرد هرگونه را خواستار - سیاوش چنین گفت کای شهریار
که دوزخ مرا زین سخن گشت خوار - یکی کودکی دارم اندر نهان
ز پشت تو ای شهریار جهان - کزین دو یکی گر شود نابکار
ازان پس که خواند مرا شهریار - چنین گفت با خویشتن شهریار
که گفتار هر دو نیاید به کار - چو بیرون شود زین جهان شهریار
تو خواهی بدن زو مرا یادگار - همی آفرین باد بر شهریار
همه نیکوی باد فرجام کار - گر ایدونک فرمان دهد شهریار
سپه بگذرانم کنم کارزار - شدند انجمن بر در شهریار
بدان تا چرا کردشان خواستار - ز بیدادی شهریار جهان
همه نیکوی باشد اندر نهان - ز لشکر همی جست گردی سوار
که با او بسازد دم شهریار - ازو باد بر شهریار آفرین
جهاندار وز نامداران گزین - چو نامه برو خواند فرخ دبیر
رخ شهریار جهان شد قیر - تهمتن بدو گفت کای شهریار
دلت را بدین کار غمگین مدار - گروگان همی خواهد از شهریار
چو خواهی که برگردد از کارزار - و گر باز گردد سوی شهریار
ترا بهتری باشد از روزگار - نشسته به سغد اندرون شهریار
پر از کینه با تیغ زن صدهزار - همی دید چشم بد روزگار
که اندر نهان چیست با شهریار - و دیگر که بر خیره ناکرده کار
نشایست رفتن بر شهریار - بشد زنگه با نامور صد سوار
گروگان ببرد از در شهریار - بدو گفت پیران که ای شهریار
انوشه بدی تا بود روزگار - بدان مهربانی دل شهریار
بسان درختی پر از برگ و بار - کزین دو نژاده یکی شهریار
بیاید بگیرد جهان در کنار - بفرمود پس شهریار بلند
که گویی به نزد سیاوش برند - بشد تیز و بگرفتش اندر کنار
بپرسیدش از نامور شهریار - بدو گفت پیران که ای شهریار
دلت را بدین کار غمگین مدار - کمان را به زه بر بباز و فگند
بیامد بر شهریار بلند - چنین گفت کای شهریار جوان
مراگر بخواب این نمودی روان - به ایران و توران توی شهریار
ز شاهان یکی پرهنر یادگار - بدو گفت کای نامور شهریار
ز شاهان گیتی توی یادگار - پس پردهی شهریار جهان
سه ماهست با زیور اندر نهان - سیاوش بدو گفت کای شهریار
کجا باشدم دست و چوگان به کار - بیاراست او را چو خرم بهار
فرستاد در شب بر شهریار - گر ایدونک فرمان دهد شهریار
بیارم به میدان ز ایران سوار - بدو گفت گرسیوز ای شهریار
هنرمند وز خسروان یادگار - بدو گفت گرسیوز نامدار
مرا این سخن نیست با شهریار - بدو گفت گرسیوز ای شهریار
به ایران و توران ترا نیست یار - همان آزمایش بد از روزگار
ازین کینه ور تیزدل شهریار - نگه کرد گرسیوز کینهدار
بدان تازه رخسارهی شهریار - گرفتند مر یکدگر را کنار
سیاوش بپرسید از شهریار - بدو گفت گرسیوز ای شهریار
سیاوش جزان دارد آیین و کار - سیاوش بدان خلعت شهریار
نگه کرد و شد چون گل اندر بهار - بدو گفت گرسیوز ای شهریار
مگیر اینچنین کار پرمایه خوار - فرود آمد از تخت و بردش نثار
بپرسیدش از شهر و ز شهریار - چنین تا برآمد برین روزگار
پر از درد و کین شد دل شهریار - درخت تو گر نر به بار آورد
یکی نامور شهریار آورد - گر ایدونک او را به جان زینهار
دهی من نباشم بر شهریار - بدو گفت کای پرهنر شهریار
چرا کرد خواهی مرا خاکسار - چو از سروبن دور گشت آفتاب
سر شهریار اندرآمد به خواب - سپهبد بیامد بر شهریار
بسی آفرین کرد و بردش نثار - بر ایوان چنو کس نبیند نگار
بدو تازه شد فرهی شهریار - بدو گفت پیران که ای شهریار
ترا خود نباید کس آموزگار - همان دیدهبان بر سر کوهسار
نبیند همی لشکر شهریار - بدو گفت خوی بد ای شهریار
پراگندی و تخمت آمد ببار - چنین گفت رستم که گر شهریار
چنان خستهدل شاید و سوگوار - چو بشنید زو این سخن شهریار
یکی اسپ شایستهی کارزار - فرامش مکن کین آن شهریار
که چون او نبیند دگر روزگار - غلام و پرستندگان ده هزار
بیاورد شایستهی شهریار - جهان را یکی شهریار آوری
درخت وفا را به بار آوری - ز پشت سیاوش یکی شهریار
هنرمند و از گوهر نامدار - مرا کرد خواهد همی خواستار
به ایران برد تا کند شهریار - چنین داد پاسخ ورا شهریار
که تو گیو گودرزی ای نامدار - گرفتش به بر شهریار زمین
ز شادی برو بر گرفت آفرین - مرا برکشد زنده بر دار خوار
فرنگیس را با تو ای شهریار - به پوزش برفت از پس شهریار
چو آمد به نزدیکی رودبار - چنین مایه ور پرهنر شهریار
همی از تو کشتی کند خواستار - چنین داد پاسخ کهای شهریار
پدر باژبان بود و من باژدار - بدو گفت هومان که ای شهریار
براندیش و آتش مکن در کنار - نباشد چنان در صف کارزار
کجا گیو تنها بد ای شهریار - ستودش فراوان و کرد آفرین
چنین گفت کای شهریار زمین - چو کیخسرو آمد بر شهریار
جهان گشت پر بوی و رنگ و نگار - بخواهشگری رفتم ای شهریار
وگرنه به کندی سرش را ز بار - همی رفت گودرز با شهریار
چو آمد بدان گلشن زرنگار - کسی کاو بود شهریار زمین
هنر باید و گوهر و فر و دین - بدو تاج بسپار و دل شاد دار
چو فرزند بینی همی شهریار - همه مهتران یک به یک با نثار
برفتند شادان بر شهریار - نشاندش بر تخت زر شهریار
که بود از در یاره و گوشوار - ترا پوزش اکنون نیاید به کار
نه بیگانهای خواستی شهریار - گه بخشش و کینهی شهریار
شود گنج دینار بر چشمخوار - گرفتند هر سه ورا در کنار
بپرسید شیراوژن از شهریار - رخ پهلوان گشت ازان آبدار
بسی آفرین خواند بر شهریار - بسی آفرین کرد بر شهریار
که خرم بدی تا بود روزگار - به شاه جهان گفت کای شهریار
جهان را تویی از پدر یادگار - به گنجور فرمود پس شهریار
که آرد دو صد جامهی زرنگار - به نخچیر شد شهریار جهان
ابا رستم نامور پهلوان - بدو شاد شد شهریار بزرگ
چنین گفت کای نامدار سترگ - چو بشنید زو شهریار جوان
سوی آتش آورد روی و روان - کنون بازگردم بغاز کار
که چون بود کردار آن شهریار - همی خواند بر شهریار آفرین
که بی تو مبادا کلاه و نگین - نوشتند بر دفتر شهریار
همه نامشان تا کی آید به کار - پس آگاهی آمد بر شهریار
که آمد ز ره پهلوان سوار - ابر شهریار آفرین کرد و گفت
که با جان خسرو خرد باد جفت - ببین تا شناسی که این مرد کیست
یکی شهریار است اگر لشکریست - چنین گفت پس طوس با شهریار
که از رای تو نگذرد روزگار - چو بشنید گفتار او را تخوار
چنین داد پاسخ که ای شهریار - فرودی تو ای شهریار جوان
که جاوید بادی به روشنروان - بدو گفت بهرام کای شهریار
جوان و هنرمند و گرد و سوار - همی آفرین کرد بر شهریار
که نوشه بدی تا بود روزگار - ز گفتار او شاد شد شهریار
دلش تازه شد چون گل اندر بهار - اگر جنگ فرمان دهد شهریار
همه سرفشانیم در کارزار - بدل گفت پیران که ژرفست کار
ز توران شدن پیش آن شهریار - ببندی فرستی بر شهریار
سزد گر نفرماید این کارزار - بیاراست گلشن بسان بهار
بزرگان نشستند با شهریار - دو فرسنگ با او بشد شهریار
بپدرود کردن گرفتش کنار - بهر هفت کشور توی شهریار
ز هر بد تو باشی بهر شهر، یار - چنین گفت پس شهریار زمین
که ای نامداران با آفرین - بگودرز فرمود پس شهریار
چو رفتی کمر بستهی کارزار - وزان ژنده پیلان جنگی چهار
بیاراسته از در شهریار - بایست رفتن که چاره نبود
دلش را کنون شهریار آزمود - پراگنده بر گرد کشور سوار
فرستاده با نامه شهریار - سوار و پیاده بدی سی هزار
برفتند با ساقهی شهریار - ازین دست شمشیرزن سی هزار
جهاندار وز تخمهی شهریار - ابوالقاسم آن شهریار دلیر
کجا گور بستاند از چنگ شیر - یکی بندگی کردم ای شهریار
که ماند ز من در جهان یادگار - مهان جهان آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - به گشتاسپ گفت ای پسر گوش دار
که تندی نه خوب آید از شهریار - مرا گفت بیدادگر شهریار
یکی خو بود پیش باغ بهار - چنین تا برآمد برین روزگار
پر از درد گشتاسپ از شهریار - چنین هم کهام پیش تو بندهوار
همی باشم و خوانمت شهریار - بگفت این و برگشت زان مرغزار
بیامد بر نامور شهریار - ورا گفت گشتاسپ کای شهریار
منم بر درت بر یکی پیشکار - چو یک تن بود کم کند خواستار
چه داند که من چون شدم شهریار - بها داد یاقوت را ششهزار
ز دینار و گنج از در شهریار - مگر زندگانی دهد کردگار
که بینم یکی روی آن شهریار - بخواند آن خردمند را نامدار
کز ایدر برو تا در شهریار - چو آگاهی آمد به سالار بار
خرامان بیامد بر شهریار - سوارست با او بسی نامدار
همی راه جوید بر شهریار - غمی شد ز گفتار او شهریار
برآشفت با گردش روزگار - به شاهی برو آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - بپذرفت گفتار او شهریار
سرش را گرفت آنگهی برکنار - بدو گفت گشتاسپ کای شهریار
ابی تو مبیناد کس روزگار - شهنشاه و زین پس زریر سوار
همه دین پذیرنده از شهریار - بدو گفت کای شهریار جهان
جهان یکسره پیش تو چون کهان - چو چندی برآمد برین روزگار
خجسته ببود اختر شهریار - نوشتم یکی نامهای شهریار
چنانچون بد اندر خور روزگار - که ای نامور شهریار جهان
فروزندهی تاج شاهنشهان - همی بودت ای مهتر شهریار
که مهتران مر ترا دوستدار - چنین تا بدانستی آن گرگسار
که گردن نیازد ابا شهریار - همان چون بگفت این سخن شهریار
زریر سپهدار و اسفندیار - به شاه جهان گفت آزادهوار
که دستور باشد مرا شهریار - بدادندش آن نامهی شهریار
سرآهنگ مردان نیزه گزار - نوشته دران نامهی شهریار
ز گردان و مردان نیزه گزار - رسید آن نوشته فرومایهوار
که بنوشته بودی سوی شهریار - مرا گر نبودی خرد شهریار
نکردی زمن بودنی خواستار - نخستین کس نامدار اردشیر
پس شهریار آن نبرده دلیر - بیاید پس آن برگزیده سوار
پس شهریار جهان نامدار - بگیرد ز گردان لشکر هزار
ببندد فرستد بر شهریار - چو با هوش آمد جهان شهریار
فرود آمد از تخت و بگریست زار - بشد شهریار از میان سپاه
فرود آمد از باره بر شد به گاه - سپاهیست ای شهریار زمین
که هرگز چنان نامد از ترک و چین - بیامد نخست آن سوار هژیر
پس شهریار جهان اردشیر - بیامد پس آن برگزیده سوار
پس شهریار جهان نیوزار - به خاک افگنم تنش ای شهریار
مگر بر دهد گردش روزگار - ز باره در افتاد پس شهریار
دریغ آن نکو شاهزاده سوار - همی گفت گشتاسپ کای شهریار
چراغ دلت را بکشتند زار - به زاریش گفتند گر شهریار
دهد بندگان را به جان زینهار - کی نامبردار زان روزگار
نشست از بر گاه آن شهریار - همه نامه کردند زی شهریار
که ما دین گرفتیم ز اسفندیار - یکی روز بنشست کی شهریار
به رامش بخورد او می خوشگوار - بدو گفت پورا بدین روزگار
کس آید مرا از در شهریار - گزینانش گفتند کای شهریار
نیاید خود این هرگز اندر شمار - ندانم گناهی من ای شهریار
که کردستم اندر همه روزگار - دران انجمن کس به خواهش زبان
نجنبید بر شهریار جهان - من این زان بگفتم که تا شهریار
بداند سخن گفتن نابکار - ابوالقاسم آن شهریار جهان
کزو تازه شد تاج شاهنشاهان - بدو گفت جاماسپ کای شهریار
سخن بشنو از من یکی هوشیار - بدو گفت جاماسپ کای شهریار
منم رفتنی کاین سخن نیست خوار - یکی مایهور پور اسفندیار
که نوش آذرش خواندی شهریار - همی گفت من بند آن شهریار
نکردم به پیش خردمند خوار - پسر کوفته سوخته شهریار
بیاری که آمد جز اسفندیار - چنین پاسخش داد اسفندیار
که خشنود بادا ز من شهریار - یکی ترک بد نام اون گرگسار
ز لشکر بیامد بر شهریار - چنین داد پاسخ ورا گرگسار
که ای شیردل خسرو شهریار - به کشتی برو بگذرد شهریار
چو آید به هامون ز بهر شکار - چنین گفت با نامور گرگسار
که این هفتخوان هرگز ای شهریار - چنین گفت با نامور گرگسار
که ای نامور شیردل شهریار - بیاورد گردون و صندوق شیر
نشست اندرو شهریار دلیر - به دژخیم فرمود پس شهریار
که آرند بدبخت را بسته خوار - ببردند پیش یل اسفندیار
چو دیدار او دید پس شهریار - شنید آن سخن در زمان گرگسار
که پیروز شد نامور شهریار - سراپرده زد شهریار جوان
به گردش دلیران روشنروان - ازان پس بفرمود تا گرگسار
بیامد بر نامور شهریار - بنه برنهادند گردان همه
برفتند با شهریار رمه - چو بشنید گفتار او گرگسار
پرامید شد جانش از شهریار - پذیرفتن از شهریار زمین
ز بازارگان پوزش و آفرین - برفتند مردان اسفندیار
بران نامور بارهی شهریار - چه دستور باشد مرا شهریار
بخوانم برو نامهی کارزار - بیامد ز هر گنبدی میگسار
به نزدیک آن نامور شهریار - که چون مست باز آمد اسفندیار
دژم گشته از خانهی شهریار - چنین گفت با مادر اسفندیار
که با من همی بد کند شهریار - بدو گفت جاماسپ کای شهریار
تواین روز را خوار مایه مدار - به جاماسپ گفت آنگهی شهریار
به من بر بگردد بد روزگار؟ - نشست از بر تخت زر شهریار
بشد پیش او فرخ اسفندیار - ز ترکان گریزان شده شهریار
همی پیچد از بند اسفندیار - ازیشان بکشتم فزون از شمار
ز کردار من شاد شد شهریار - چنین پاسخ آوردش اسفندیار
که ای پرهنر نامور شهریار - نرفتی به درگاه او بندهوار
نخواهی به گیتی کسی شهریار - ندانست کس لشکرش را شمار
پذیره شدش نامور شهریار - که بگذاشتی سالیان بیشمار
به گیتی بدیدی بسی شهریار - ازان پس چنین گفت کاسفندیار
چو آتش برفت از در شهریار - چگونه زدی نیزه در کارزار
چو خوردن چنین داری ای شهریار - بدو گفت کای بچهی شهریار
به تو شاد بادا می و میگسار - تو آن کن که بر یابی از روزگار
بران رو که فرمان دهد شهریار - یکی آرزو دارم از شهریار
که باشم بران آرزو کامگار - چنین داد پاسخ ورا نامدار
که گر من بپیچم سر از شهریار - بدان تا گو نامور پهلوان
نشیند بر شهریار جوان - خرد نیست اندر سر شهریار
که جوید ازین نامور کارزار - نخواهم که چون تو یکی شهریار
تبه دارد از چنگ من روزگار - توی نامور پرهنر شهریار
به جنگ اندرون افسر کارزار - ترا سال برنامد از روزگار
ندانی فریب بد شهریار - بدان تا دگر بنده با شهریار
نجوید به آوردگه کارزار - کزین بد ترا تیره گردد روان
بپرهیز ازین شهریار جوان - به تندی به پاسخ گو نامدار
چنین گفت کای پرهنر شهریار - ازان پس به پیشت پرستارورا
دوان با تو آیم بر شهریار - جوانان گرفتندش اندر کنار
همی خون ستردند زان شهریار - همی گفت زار ای یل اسفندیار
جهانجوی و از تخمهی شهریار - همی گفت زار ای نبرده سوار
نیا شاه جنگی پدر شهریار - چو بشنید اندرز او شهریار
پشیمان شد از کار اسفندیار - پشوتن بگفت آنچ بودش نهان
به آواز با شهریار جهان - سرآمد همه کار اسفندیار
که جاوید بادا سر شهریار - شب و روز خوانم همی آفرین
بران دادگر شهریار زمین - همی چشم دارم بدین روزگار
که دینار یابم من از شهریار - چنین داد پاسخ که گر شهریار
براندیشد از کار اسفندیار - چو دیدش ندادش به جان زینهار
بفرمود داری زدن شهریار - کنون بهمن نامور شهریار
همی نو کند کین اسفندیار - بدانید کز بهمن شهریار
جزین نیست اندر جهان یادگار - ببردند چندان ز هر سو نثار
که شد ناپدید اندران شهریار - زن گازر و گازر آمد دوان
بگفتند کای شهریار جوان - برفتند یک لب پر از آفرین
ز دادار بر شهریار زمین - کنون آفرین جهانآفرین
بخوانیم بر شهریار زمین - برفتند با هدیه و با نثار
بجستند خشنودی شهریار - برفتند با دختر شهریار
گرانمایگان هریکی با نثار - شبی خفته بد ماه با شهریار
پر از گوهر و بوی و رنگ و نگار - برون آمد آن نامور شهریار
برهبر چنان لشکر نامدار - بخندید از آیین او شهریار
یکی جام پرگوهر شاهوار - سکندر بدانست کاندر نهان
چه گفتند با شهریار جهان - نخست آفرین کرد بر شهریار
که جاوید بادا سر تاجدار - ببود اندران بوم و بر چار ماه
چو آسوده شد شهریار و سپاه - به آواز گفتند کای شهریار
همه خستهایم از بد روزگار - یکی دشنه بگرفت جانوشیار
بزد بر بر و سینهی شهریار - بکردند بر دارشان سنگسار
مبادا کسی کو کشد شهریار - گرفتند یکسر برو آفرین
بدان سرور شهریار زمین - ز ایوان برآمد یکی آفرین
بران دادگر شهریار زمین - یکی گفت با کید کای شهریار
خردمند وز مهتران یادگار - ازان پس چو فرمایدم شهریار
بیایم پرستش کنم بندهوار - یکی نامه بنوشت پس شهریار
پر از پوزش و رنگ و بوی و نگار - چنین گفت با رومیان شهریار
که چندین چرا بودتان روزگار - بدو گفت رومی که ای شهریار
در ایوان چنو کس نبیند نگار - چو آن موبدان پاسخ شهریار
بدیدند با رنج دیده سوار - بجان اندر افگند سوزن هزار
فرستاد بازش سوی شهریار - مرا خورد و پوشیدنی زین جهان
بس از شهریار آشکار ونهان - چو تنها بخسپی تو ای شهریار
نیاید ترا هیچ دارو به کار - فرستاده را دید سالار بار
بپرسید و بردش بر شهریار - چنین داد پاسخ که ای شهریار
تو این جام را خوارمایه مدار - زنی بود در اندلس شهریار
خردمند و با لشکری بیشمار - بدو گفت قیطون که ای شهریار
چنو نیست اندر جهان کامگار - فرستاده را دید سالار بار
بپرسید و بردش بر شهریار - سکندر بدو گفت کای شهریار
تو این خانه را خوارمایه مدار - که گر هیچ جنبش بدی در نگار
نبودی جز اسکندر شهریار - سکندر بدو گفت کای شهریار
چرا سست گشتی بدین مایه کار - با برای و دین و صلیب بزرگ
به جان و سر شهریار سترگ - ز لشکر گزین کرد پس شهریار
ازان نامداران رومی هزار - بگفتند کای شهریار بلند
در مرگ و پیری تو بر ما ببند - سر نامه بود آفرین نهان
ز داننده بر شهریار جهان - چنین داد پاسخ ورا شهریار
که بامرگ خواهش نیاید به کار - دگر گفت کای شهریار سترگ
ترا داد یزدان جهان بزرگ - چنین گفت بیداردل شهریار
که گر بنده از بخشش کردگار - فرستاده آمد بر شهریار
ز بیخ گیا بر میانش ازار - یکایک برو خواندند آفرین
بران برمنش شهریار زمین - چنین داد پاسخ که ای شهریار
تو گر مرده را بشمری صدهزار - سپاه انجمن شد هزاران هزار
وران تیره شد دیدهی شهریار - به لشکر بفرمود پس شهریار
که برداشتند آلت کارزار - همه یکسره خواندند آفرین
که ای نامور شهریار زمین - یکی بانگ بشنید کای شهریار
بسی بردی اندر جهان روزگار - چنین داد پاسخ بدو شهریار
که بهر من این آمد از روزگار - دم آورد و آهنگران صدهزار
به فرمان پیروزگر شهریار - زبان برگشادند بر شهریار
به نالیدن از گردش روزگار - یکایک بگفتند کای شهریار
ز تو دور بادا بد روزگار - همی گفت هرکس که ای شهریار
انوشه که کردی بمابر گذار - چو دارا که بد شهریار جهان
چو فریان تازی و دیگر مهان - به پیش سراپردهی شهریار
رسیدند با هدیه و با نثار - برفتند با هدیه و با نثار
ز حلوان سران تا در شهریار - بدو گفت گوینده کای شهریار
ندانیم چیزی که آید به کار - چو بشنید شاه یمن با مهان
بیامد بر شهریار جهان - ازان پس چنین گفت کای شهریار
همیشه بدی در جهان نامدار - همی گفت هرکس که بد روزگار
که از رومیان کم شود شهریار - ز دیبای زربفت کردش کفن
خروشان بران شهریار انجمن - دل شهریار جهان شاد باد
ز هر بد تن پاکش آزاد باد - گذشته ز شوال ده با چهار
یکی آفرین باد بر شهریار - چو دانا بود بر زمین شهریار
چنین آورد دانش شاه بار - ازان پس بدو گفت کای شهریار
شبان را به جان گر دهی زینهار - پسر بود شاه اردوان را چهار
ازان هر یکی چون یکی شهریار - برفتند با زیجها برکنار
ز کاخ کنیزک بر شهریار - سه روز اندر آن کار شد روزگار
نگه کرده شد طالع شهریار - ز درگاه برخاست سالار بار
بیامد بر نامور شهریار - چو من باشم از تخم اسفندیار
به مرز اندرون اردوان شهریار - کماندار با تیر و ترکش هزار
بیاورد با خویشتن شهریار - همی خواندندی ورا شهریار
سر مرد بخرد ازو در خمار - نباید که چون او یکی شهریار
کند پست کرم اندرین روزگار - به آواز گفتند کای شهریار
مبیناد چشمت بد روزگار - بکشتند هرکس که بد نامدار
همی تاختند از پس شهریار - سکندر که آمد برین روزگار
بکشت آنک بد در جهان شهریار - ز گفتار ایشان دل شهریار
چنان تازه شد چون گل اندر بهار - چنین داد پاسخ بدو شهریار
که هرگونهیی چیز دارم به بار - بیامد که دژ را کند خواستار
بران باره بر شد دمان شهریار - بفرمود پس شهریار بلند
زدن پیش دریا دو دار بلند - بفرمود تا خانگی مرغ چار
پرستنده آرد بر شهریار - چنین گفت با شاه کین زینهار
سپارد به گنجور خود شهریار - به دل گفت موبد که بد روزگار
که فرمان چنین آمد از شهریار - همه مرگ راییم برنا و پیر
ندارد پسر شهریار اردشیر - چنین داد پاسخ ورا شهریار
که ای پاکدل موبد رازدار - گر ایدونک یابم به جان زینهار
من این رنج بردارم از شهریار - به فرمان بشد بندهی شهریار
بزد گوی و افگند پیش سوار - فرستاده آمد بر شهریار
بگفت آنچ بشنید زان نامدار - بیامد فرستادهی شهریار
بر کید با هدیه و با نثار - فرستاده را گفت کردم شمار
از ایران و از اختر شهریار - چو لختی برآمد برین روزگار
فروزنده شد دولت شهریار - کنیزک بدو گفت کای شهریار
هرانگه که یابم به جان زینهار - بگوی و ز من بیم در دل مدار
نه از نامور دادگر شهریار - من از بیم آن نامور شهریار
چنین آبکش گشتم و پیشکار - به موبد چنین گفت پس شهریار
که بردارش از خاک و نزد من آر - بخندید زو نامور شهریار
بدو گفت فرزند پنهان مدار - نهان داشتم چندش از شهریار
بدان تا برآید بر از میوهدار - گرفته دلاویز را بر کنار
ز ایوان سوی تخت شد شهریار - سوی کارداران شدندی به کار
قلمزن بماندی بر شهریار - ز دانا سخن بشنو ای شهریار
جهان را برین گونه آباد دار - شناسنده بد شهریار اردشیر
چو دیدی به درگاه مرد دبیر - بدان یافت او خلعت شهریار
همان عهد و منشور با گوشوار - چو آگه شدی زان سخن کاردار
که او بر چه آمد بر شهریار - کسی کردنش را فرستادهوار
بیاراستی خلعت شهریار - بیابد ز من خلعت شهریار
بود در جهان نام او یادگار - چو بیمایه گشتی یکی مایهدار
ازان آگهی یافتی شهریار - دگر آنک دانش مگیرید خوار
اگر زیردستست و گر شهریار - چنان دان که بیدادگر شهریار
بود شیر درنده در مرغزار - چنین داد پاسخ که ای شهریار
انوشه بدی تا بود روزگار - نشان بس بود شهریار اردشیر
چو از من سخن بشنوی یادگیر - چو بر دین کند شهریار آفرین
برادر شود شهریاری و دین - هرانکس که بر دادگر شهریار
گشاید زبان مرد دینش مدار - سر تخت شاهی بپیچد سه کار
نخستین ز بیدادگر شهریار - نبود از جهان شاد بس روزگار
سرآمد بران دادگر شهریار - ز دشمن مکن دوستی خواستار
وگر چند خواند ترا شهریار - ز گفتار او شاد شد شهریار
بخندید و دینار دادش هزار - چو از بارپردخته شد شهریار
به نزدیک او شد گل نوبهار - ستارهشمر گفت کای شهریار
ازین گردش چرخ ناپایدار - بدو گفت قیصر که ای شهریار
ز فرمان یزدان که یابد گذار - یکی نامه بنوشت پرآفرین
ز دادار بر شهریار زمین - همه خواستند آن زمان زینهار
نوشتند نامه بر شهریار - ز مانی برآشفت پس شهریار
برو تنگ شد گردش روزگار - بدان ای برادر که از شهریار
بجوید خردمند هرگونه کار - پراگنده گشتند لشکر همه
چو در خواب شد شهریار رمه - فروبرده چوب ستاره بکند
بزد بر سر شهریار بلند - ز گفتارشان شاد شد شهریار
ببخشیدشان گوهر شاهوار - برفتند پویان بر شهریار
همان زیچ و صلابها بر کنار - پرستنده و دایهی بیشمار
ز بازارگه تا در شهریار - بدو گفت منذر که ای شهریار
بتو شادمانم چو گلبن به بار - سواری برافگند زی شهریار
فرستاد نزدیک او آن نگار - وزان پس هنرها چو کردی به کار
همی تاختندی بر شهریار - برآرست منذر چو بایست کار
ز شهر یمن هدیهی شهریار - ز دینار گنجیش پنجه هزار
بدادند با جامهی شهریار - چو نعمان برفت از در شهریار
بیامد بر منذر نامدار - هرانگه که دینار بردی به کار
گرانی مکن هیچ بر شهریار - چه باشد کجا باشد آن روزگار
که پژمرده گردد گل شهریار - فروماند چوپان و لشکر همه
برآشفت ازان شهریار رمه - بدو گفت موبد که ای شهریار
بگشتی تو از راه پروردگار - چو در دخمه شد شهریار جهان
ز ایران برفتند گریان مهان - زبان برگشادند زان پس ز بند
که ای پرهنر شهریار بلند - فرستاد با او یکی نامدار
جوانوی شد تا در شهریار - ز سی کرد داننده موبد چهار
وزین چار بهرام بد شهریار - سخنها شنیدی تو پاسخگزار
که تندی نه خوب آید از شهریار - سه روز اندران کار شد روزگار
که جویند ز ایران یکی شهریار - ازان پس هرانکس که بردی نثار
به خواهنده دادی همی شهریار - یکی زود زنجیر بگسست و بند
بیامد بر شهریار بلند - بدان تا شود نامهی شهریار
که آزادگان را کند خواستار - چنین گفت با او یکی نامدار
که ای با گهر نامور شهریار - بدو گفت زود اندر آی ای سوار
که خشنود باد ز تو شهریار - چنین گفت با آبکش شهریار
که امروز چندان نداریم کار - رخ شهریار جهان زرد شد
ز تیمار کبروی پر درد شد - نخست آفرین کرد بر شهریار
که شادان بزی تا بود روزگار - چنین داد پاسخ که یک روزگار
گذر کرد بر بوم ما شهریار - چو آمد به هنگام خرم بهار
سوی دشت نخچیر شد شهریار - چو یک سال بگذشت و آمد بهار
بران ره به نخچیر شد شهریار - دگر هفته با موبدان و ردان
به نخچیر شد شهریار جهان - یکی گفت کای سرو بالا سوار
به هر چیز ماننده شهریار - چهارم به کردار خرم بهار
بدین سان که بیند همی شهریار - به دو گفت برزین که ای شهریار
بتو شاد بادا می و میگسار - بگویم کنون هرچ هستم نهان
بد و نیک با شهریار جهان - بدو گفت برزین که ای شهریار
جهاندار و دانا و نیزهگزار - چنین گفت برزین که ای شهریار
مبیناد بیتو کسی روزگار - ز لشکر هرانکس که آن زخم دید
بران شهریار آفرین گسترید - سپاهی همی خواندند آفرین
که ای نامور شهریار زمین - پرستنده تازانه شهریار
بیاویخت از خانهی ماهیار - بدو سرشبان گفت کای شهریار
ز گیتی من آیم بدین مرغزار - نثارش کن از گوهر شاهوار
سه یاقوت سرخ از در شهریار - فراوان بخندید زو شهریار
بدو گفت نامم گشسپ سوار - چنین گفت کای شهریار دلیر
که بگذارد از نام تو بیشه شیر - به بهرام گفت ای گزیده سوار
به هر چیز مانندهی شهریار - چو در پیش او مست شد ماهیار
چنین گفت با میزبان شهریار - اگر بشمری گوهر ماهیار
فزون آید از بدرهی شهریار - چنین گفت با خارزن شهریار
که گر گوسفندش ندانی شمار - چنین گفت کای شهریار جهان
ز تو شاد یکسر کهان و مهان - بگفت این و بگریست چندان به زار
که بگریخت ز آواز او شهریار - تبر داشت مردی همی کند خار
ز لشکر بشد پیش او شهریار - بیابان چو بازار چین شد ز بار
برانسو که بد لشکر شهریار - چنین گفت با رایزن شهریار
که خرم به مردم بود روزگار - که آرد پریچهرهی میگسار
نهد بر کف دادگر شهریار - چنین گفت کان شهریار اردشیر
که برنا شد از بخت او مرد پیر - یکی پهلوان گفت کای شهریار
نگه کن بدین لشکر نامدار - بدو پهلوان گفت کای شهریار
مبیناد چشمت بد روزگار - به میدان خرامید تا شهریار
مگر بر شما نوکند روزگار - چنین گفت با میزبان شهریار
که بهرام ما را کند خواستار - بره کشت باید ترا کاین سوار
بزرگست و از تخمهی شهریار - بیاورد چیزی بر شهریار
برو خایه و تره جویبار - پراندیشه شد زان سخن شهریار
که بد شد ورا نام زان مایهکار - ستمکاره شد شهریار جهان
دلش دوش پیچان شد اندر نهان - بشد زان ده بینوا شهریار
بیامد به ایوان گوهرنگار - به نخچیر شد شهریار دلیر
یکی اژدها دید چون نره شیر - همه گشته نومید زان شهریار
تن و کدخدایی گرفتند خوار - سراسر سخنشان بد از شهریار
که داد او به باد آن همه روزگار - نوشتند پس نامهیی بندهوار
از ایران به نزدیک آن شهریار - همی خواندند آفرین نهان
بران دادگر شهریار جهان - فرستادهی قیصر نامدار
سوی خانه رفت از بر شهریار - ز گفتار او شاد شد شهریار
دلش تازه شد چو گل اندر بهار - در بار بگشاد سالار بار
نشست از بر تخت خود شهریار - هم اندر زمان رفت سالار بار
ز پرده درون تا بر شهریار - چو بنشست بگشاد لب را ز بند
چنین گفت کای شهریار بلند - هزار ار به هندی زنی در هزار
بود کس که خواند مرا شهریار - همان نامبردار سیصد هزار
ز لشکر که خواند مرا شهریار - بشنگل چنین گفت کای شهریار
بفرمای تا من ببندم ازار - به شنگل چنین گفت کای شهریار
چنان دان که هستند با من سوار - به بهرام گفتند کای شهریار
تو این را چو آن کرگ پیشین مدار - بدو گفت فرزانه کای شهریار
دلت را بدینگونه رنجه مدار - به عنوان بر از شهریار جهان
سر نامداران و شاه مهان - چو از شهر بیرون رود شهریار
به رفتن بیارای و بر ساز کار - بدیشان چنین گفت پس شهریار
که نزد شما از من این زنهار - به پوزش همی گوید ای شهریار
تو دل را بمن هیچ رنجه مدار - بدو داد با هدیهی شهریار
شد آن خرم ایوان چو باغ بهار - یکی عهد نو خواست از شهریار
که دارد به خان اندرون یادگار - ابا هدیهی شاه و چندان نثار
که دینار شد خوار بر شهریار - خنک مرد بیرنج و پرهیزگار
به ویژه کسی کو بود شهریار - چو دستور او برگرفت آن شمار
پراندیشه آمد بر شهریار - برآمد برین بر بسی روزگار
بکی نامه فرمود پس شهریار - مگر مرد درویش کز شهریار
بنالد همی از بد روزگار - برآویخت با هرمز شهریار
فراوان ببودستشان کارزار - یکی پارسی بود بس نامدار
ورا سوفزا خواندی شهریار - یکی نامه بنوشت با آفرین
ز دادار بر شهریار زمین - چنین آمد این چرخ ناپایدار
چه با زیردست و چه با شهریار - فرستادمش نامهی پندمند
دگر عهد آن شهریار بلند - همیگفت بر کینهی شهریار
بلاش جوان چون بود خواستار - کنون من به دستوری شهریار
بسیجم برین گونه بر کارزار - بدو داد پس نامهی شهریار
سخن رفت هرگونه دشوار و خوار - چنین داد پاسخ بدو پهلوان
که داند مرا شهریار جهان - که از پادشاهی بنامی بسند
چرا کردی ای شهریار بلند - بدو گفت زر مهر کای شهریار
زبان را بدین باز رنجه مدار - چو دیدش بپرسید سالار بار
وزو بستد آن نامهی شهریار - بدو گفت شاپور کای شهریار
دلت را بدین کار رنجه مدار - گزین کرد پس هرک بد نامدار
پراگنده از لشکر شهریار - ز کسری چنان شاد شد شهریار
که شاخش همی گوهر آورد بار - چنین گفت کای نامور شهریار
کسی را که بندی ببند استوار - سخن هرچ بشنیدم از شهریار
بگفتم به بازاریان خوارخوار - اگر دادگر باشی ای شهریار
به انبار گندم نیاید به کار - دوان اندر آمد بر شهریار
چنین گفت کای نامور شهریار - به دشت آمد از مزدکی صدهزار
برفتند شادان بر شهریار - چنین داد پاسخ ورا شهریار
که خونیست این مرد تریاکدار - بدان راه بد نامور صدهزار
به فرزند گفت آن زمان شهریار - بدیشان چنین گفت کز شهریار
سخن کردم از هر دری خواستار - بدو گفت کای شهریار بزرگ
گر امروز من بنده گشتم سترگ - چو دست و عنان تو ای شهریار
به ایوان ندیدست پیکرنگار - دبیر و پرستندهی شهریار
نبودی به دیوان کسی زین شمار - به گیتی نباید که از شهریار
بماند جز از راستی یادگار - اگر دادگر باشدی شهریار
بماند به گیتی بسی پایدار - به آواز گفت آن زمان شهریار
که جز پاک یزدان مجویید یار - زرهدار با گرزهی گاوسار
کسی کو درم خواهد از شهریار - کسی آن سپه را نداند شمار
به گیتی مگر نامور شهریار - که اسب سر جنگجویان بیار
سوار جهان نامور شهریار - مخسبید ناایمن از شهریار
مدارید ز اندیشه دل نابکار - تن شهریار دلیر و جوان
دل و دیده شاه نوشینروان - چنان تنگدل گشته زو شهریار
که از گل نیامد جز از خار بار - کسی کو بجوید همی روزگار
که تا سست گردد تن شهریار - چو دست و عنان توای شهریار
بایوان شاهان ندیدم نگار - دل شهریار از تو بریان شود
ز روی تو خورشید گریان شود - به گیتی همه تخم زفتی مکار
ستیزه نه خوب آید از شهریار - نخست آفرین کرد بر شهریار
که پیروز بادا سر تاجدار - توانگر به بخشش بود شهریار
به گنج نهفته نهای پایدار - بتان شبستان آن شهریار
برفتند پر بوی و رنگ و نگار - دگر هفته روشن دل شهریار
همیبود داننده را خواستار - چنین داد پاسخ که بر شهریار
خردمند گوید که آهو چهار - چنین داد پاسخ کزان شهریار
که ایمن بود مرد پرهیزکار - چو بشنید زو شهریار بلند
هم اندر زمان پای کردش ببند - دگر باره کرد آن سخن خواستار
به پیش ردان دادگر شهریار - دو فرزند بودش چو خرم بهار
همیشه پرستندهی شهریار - یکی کاخ کرد اندران شهریار
بدو اندر ایوان گوهرنگار - ز افسون سخن رفت روزی نهان
ز درگاه وز شهریار جهان - به موبد چنین گفت پس شهریار
که دل رابه نیرنگ رنجه مدار - به منزل رسید آن زمان شهریار
سراپرده زد بر لب جویبار - چو خوان ومی آراستی میگسار
فرستاده راخواستی شهریار - چو آگه شد از کار خاقان چین
وزان هدیهی شهریار زمین - به ایوان رزم و به دشت شکار
ندیدیم هرگز چنو شهریار - ز دشت سواران نیزه گزار
برفتند یک سر سوی شهریار - چو بشنید ز ایرانیان شهریار
ز بزم وز پرخاش وز کارزار - کس آیین او رانداند شمار
به گیتی جز از دادگر شهریار - هنرگرد نمودی به ما شهریار
ازو داشتی هر یکی یادگار - هرآنگه که فرمان دهد کارزار
نبیند ز ما کاهلی شهریار - سخن هرچ گفتند اندر نهان
بگفتند با شهریار جهان - خردمند مردی به خاقان چین
چنین گفت کای شهریار زمین - خردمند خاقان بدان روزگار
همی دوستی جست با شهریار - به گنجور فرمود پس شهریار
که آرد به دشت آلت کارزار - سر نامه بود از نخست آفرین
ز دادار بر شهریار زمین - یکی هدیه آراست پس بیشمار
همه یاد کرد از در شهریار - به خاقان چین گفت کای شهریار
تواو را بدین زیردستی مدار - ازان آگهی شاد شد شهریار
بفرمود تاهرک بد نامدار - ز گفتار او شاد شد شهریار
ورا نیک پی خواند و به روزگار - به شهر اندر آمد چنان ارجمند
به پیروزی شهریار بلند - یکی جام فرمود پس شهریار
که کردند پرگوهر شاهوار - به ایوان چو آمد به نزدیک تخت
برو شهریار آفرین کرد سخت - بفرمود تا ساروان دو هزار
بیارد شتر تا در شهریار - شتروار بارست با او هزار
همی راه جوید بر شهریار - ز گنج شهنشاه کردند بار
بشد کاروان از در شهریار - چو آمد بر شهریار بزرگ
فرستادهی نامدار و سترگ - شتروار بار گران دو هزار
پسندیده بار از در شهریار - چنین داد پاسخ که ای شهریار
همه رسم و راه از در کارزار - که ازبندگان نیز با شهریار
نپوشد کسی جوشن کارزار - بدو گفت فرزانه کای شهریار
نباید تو را پندآموزگار - برین برنیامد بسی روزگار
که بیمار شد ناگهان شهریار - همان به که این زن بود شهریار
که او ماند زین مهتران یادگار - که ما از دو دستور دو شهریار
چه یاریم گفتن که آید به کار - بدو گفت پس نامور شهریار
که بی بدره و گوهر شاهوار - دگر آنک با جامهی شهریار
ببیند مرا مرد ناسازگار - یکی آرزو خواهم از شهریار
که ماند ز من در جهان یادگار - چنان بد که روزی بهنگام بار
بیامد برنامور شهریار - نخستین در از من کند یادگار
به فرمان پیروزگر شهریار - کنون من بدستوری شهریار
بپیمایم این راه دشوار خوار - بدو گفت برزوی کای شهریار
ندارم فزون ز آنچ گویی مدار - شنیده بگفتند با شهریار
دلش گشت زان پاسخ او فگار - چه فرمان دهد شهریار جهان
ز کار چنان خرد کودک نوان - چو برگاشت او پشت بر شهریار
نبیند کس او را بدین روزگار - ز گفتار او شاد شد شهریار
دلش تازه شد چون گل اندر بهار - دگر موبدی گفت کز شهریار
چنین بود پیمان بیک روزگار - دگر گفت کای شهریار بلند
انوشه بدی وز بدی بیگزند - که گرزاسب را بازکرد او ز کار
چه گفت اندرین کار او شهریار - دگر گفت باز تو ای شهریار
عقابی گرفتست روز شکار - کسی کودهش کاست باشد به کار
بپوشد همه فره شهریار - که از کهتران نیز در کارزار
فزونی نجویند با شهریار - همه گرد بر گرد آن مرغزار
سپه بود و اندر میان شهریار - چو آگاه شد زان سخن شهریار
که موبد درم خواست ازکاردار - دگر نامداری ز کارآگهان
چنین گفت کای شهریار جهان - شنیدم کجا کسری شهریار
به هرمز یکی نامه کرد استوار - اگر دادگر باشدی شهریار
ازو ماند اندر جهان یادگار - بپرسید کز تخت شاهنشهان
بکردی همه شهریار جهان - بپرسید تا توشدی شهریار
سپاست فزون چیست از کردگار - بپرسید شادان دل شهریار
پر اندیشه بینم بدین روزگار - چوسال اندر آمد بهفتاد و چار
پراندیشهی مرگ شد شهریار - ز دینار با هرکسی سی هزار
نثار آوریده بر شهریار - بدو هفته از رومیان سی هزار
گرفتند و آمد بر شهریار - چو دیدند رنگ رخ شهریار
برفتند لرزان و پیچان چومار - از اندازه لشکر شهریار
کم آمد درم تنگ سیصد هزار - چوخشنود گردد ز ما شهریار
نباشیم ناکام و بد روزگار - درم خواست فام از پی شهریار
برو انجمن شد بسی مایه دار - بهنگام برگشتن شهریار
ز دیبای زربفت باید هزار - بگویی مگر شهریار جهان
مرا شاد گرداند اندر نهان - ببد شاه چندی بران رزمگاه
چوآسوده شد شهریار و سپاه - مبادا که بیدادگر شهریار
بود شاد برتخت و به روزگار - ز در پرده برداشت سالار بار
برفتند یکسر بر شهریار - یکی مرد بد هرمز شهریار
به پیروزی اندر شده نامدار - بدانست بهرام آذرمهان
که آن پرسش شهریار جهان - چو بخشایش از دل کند شهریار
تو اندر زمین تخم کژی مکار - چو برخواند آن نامه را شهریار
بپژمرد زان لشکر بیشمار - بیامد موکل بر شهریار
بگفت آنچ بشنید از کشت زار - دلی بیگنه پرغم ای شهریار
به یزدان نمایم به روز شمار - برآشفت ازان پس برو شهریار
بتندی بزد بانگ بر پیشکار - چو موبد بیامد بهنگام بار
به نزدیکی نامور شهریار - وزان پس بنخچیر شد شهریار
بیاورد هر کس فراوان شکار - چو بشنید گریان بشد استوار
بیاورد پاسخ بر شهریار - تو با شهریار آشنایی مکن
خریده نداری بهایی مکن - بدو گفت خسرو که ای شهریار
مباد آنک برچشم تو سوکوار - پسر مهربانتر بد از شهریار
بدین داستان زد یکی هوشیار - دگر آنک آیین شاهنشهان
بیاموخت از شهریار جهان - اگر بشنود شهریار این سخن
که گفتست بیدار مرد کهن - بزرگان برو آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - همیگفت هرکس که ای شهریار
زتو دور بادا بد روزگار - چوبشنید بهرام کز روزگار
چه آمد بران نامور شهریار - بدو گفت گستهم کای شهریار
انوشه بدی تا بود روزگار - گر از تو یکی شهریار آمدی
مغیلان بیبر ببار آمدی - پرستندگان رادهم ده هزار
درم چون شوم برجهان شهریار - هم ان کین هرمز کنم خواستار
دگرکاندر ایران منم شهریار - بدستوری هرمز شهریار
کجا داشت تاج پدر یادگار - بدو گفت گردوی کای شهریار
نگه کن بران مرد ابلق سوار - نگر تا جز از هرمز شهریار
که بد درجهان مر تو را خواستار - ابا گنج وبا لشکر بیشمار
به ایران که خواند تو را شهریار - هنر بهتر از گوهر نامدار
هنرمند باید تن شهریار - وزان روی شد شهریار جوان
چوبگذشت شاد از پل نهروان - بدو گفت گستهم کای شهریار
چرایی چنین ایمن از روزگار - همیخواست زد بر سر شهریار
سپر بر سرآورد شاه سوار - اگر من شوم کشته در کارزار
جهان را نماند یکی شهریار - بزنگوی گفت آن زمان شهریار
کز ایدر برو تازیان تاتخوار - برلشکر شهریار آمدند
جفاپیشه و کینه دار آمدند - بدو گفت بندوی کای شهریار
دلت را ببهرام رنجه مدار - بقیصر یکی نامه از شهریار
نویسد که این بندهی نابکار - بدو گفت کاین پهلوان سوار
که او را گزین کردی ای شهریار - گر ای دون که فرمان دهد شهریار
سواران تازی برم بیشمار - زرهدار و شمشیر زن سیهزار
بدان تا شوند از پس شهریار - ز اسب اندر آمد سبک شهریار
همان آنک بودند با اوسوار - بدو گفت بندوی کای شهریار
تو را چاره سازم بدین روزگار - بپوشید پس جامهی زرنگار
به سر برنهاد افسر شهریار - نخستین سخن گفتن بنده وار
که تا پهلوانی شود شهریار - گوایی نوشتند یکسر مهان
که بهرام شد شهریار جهان - چنین هم بماناد سالی هزار
که از تخمهی من بود شهریار - بدو گفت بهرام گر شهریار
مرا داد خواهد به جان زینهار - ببهرام گفتند کای شهریار
دلت را ببندوی رنجه مدار - یکی مرد بازارگان مایه دار
بیامد هم آنگه بر شهریار - ازو توشه جست آن زمان شهریار
بدو گفت سالار کای نامدار - خورش بر دو بنشست خود بر زمین
همیخواند بر شهریار آفرین - سکوبا و رهبان سوی شهریار
برفتند با هدیه و با نثار - به راهب چنین گفت پس شهریار
که شاداب دل باش و به روزگار - بدو گفت گستهم کای شهریار
دلت را بدین هیچ رنجه مدار - چوآمد بران شارستان شهریار
سوار آمد از قیصر نامدار - بخراد برزین وشاپور شیر
چنین گفت پس شهریار دلیر - چو بشنید قیصر کز ایران مهان
فرستادهی شهریار جهان - بفرمان آن نامور شهریار
نهادند کرسی زرین چهار - بگویی که تا من بوم شهریار
نگیرم چنین رنجها سست وخوار - شوی پیش این دختر سوکوار
سخن گویی ازنامور شهریار - چنین گفت گستهم کای شهریار
برانم که آن مرد ابلق سوار - وزان چاره جستن دران روزگار
وزان پوشش جامهی شهریار - بدو گفت موسیل کای شهریار
بمن بریکی تازه کن روزگار - به دل گفت با این چنین شهریار
نخواهد ز بهرام یل زینهار - چنین گفت پس کوت را شهریار
که روپیش آن مرد ابلق سوار - به سرگس چنین گفت پس شهریار
که فردا مبر جنگیان را به کار - بکردند پیمان که از شهریار
کسی برنگردد ازین کارزار - بگستهم گفت آن زمان شهریار
که تنگ اندرآمد بد روزگار - به گستهم گفت آن زمان شهریار
که گر هیچ رومی کند کارزار - بدو گفت گستهم کای شهریار
به شیرین روانت مخور زینهار - همه هم زبان آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - سبک شهریار اندر آمد دمان
به بهرام چوبینهی بد نشان - چنین گفت بهرام کایدر سوار
نباشد جز از لشکر شهریار - همیخواست نستود زو زینهار
همیگفت کای نامور شهریار - به دستور فرمود پس شهریار
که آن جامهی روم گوهر نگار - وگر پوشم این نامداران همه
بگویند کاین شهریار رمه - بپوشید پس جامهی شهریار
بیاویخت آن تاج گوهرنگار - دگر گفت کاین شهریار جهان
همانا که ترسا شد اندر نهان - فرستاده با نامه شهریار
بشد تا بر قیصر نامدار - فرستاد بندوی را شهریار
به نزد نیاطوس با ده سوار - ز لشکر هر آنکس که هنگام کار
بماندند با نامور شهریار - تو دانی که از شهریار جهان
نباشد کسی ایمن اندر نهان - یکی آرزو خواهم از شهریار
که باشد بران آرزو کامگار - گرفتش سپهدار چین در کنار
وزان پس ورا خواندی شهریار - چو برخواند آن نامه را شهریار
بپیچید و ترسان شد از روزگار - چو پیروز شد سوی ایران کشید
بر شهریار دلیران کشید - دگر گفت با شهریار بلند
بگوی آنچ از من شنیدی ز پند - بگفت آنک بندوی را شهریار
تبه کرد و بد شد مرا روزگار - زن شیر زان نامهی شهریار
چو رخشنده گل شد به وقت بهار - چو آمد به نزدیکی شهریار
سپاهی پذیره شدش بیشمار - چنین گفت با گردیه شهریار
که بیعیبی از گردش روزگار - چنین گفت شیرین که ای شهریار
بدشمن دهی آلت کار زار - گرانمایه دستور با شهریار
چنین گفت کای از کیان یادگار - به دستور گفت آن زمان شهریار
که بد گوهری باید و نابکار - بدو گفت بهمن که گر شهریار
بخواهد نشان چنین نابکار - چنین داد پاسخ ورا شهریار
که من تنگ دل گشتم از روزگار - پر اندیشه بد زان سخن شهریار
بران هفته کس را ندادند بار - مبادا جهان بیچنین شهریار
برومند بادا برو روزگار - ز قیصر درود و ز ما آفرین
برین نامور شهریار زمین - یکی آرزو خواهم از شهریار
کجا آن سخن نزد او هست خوار - بدین آرزو شهریار جهان
ببخشاید از ما کهان و مهان - بران هر یکی دانه ها صد هزار
بها بود بر دفتر شهریار - مران هر یکی را درم دو هزار
بها داده بد نامور شهریار - همه مهتران خواندند آفرین
بران پر هنر شهریار زمین - وزان پس کند یاد بر شهریار
مگر تخم رنج من آید ببار - ز شیرن جدا بود یک روزگار
بدان گه که بد در جهان شهریار - ز شاهان برنای سیصد سوار
همیراند با نامور شهریار - به روز جوانی شدی شهریار
بسی نیک و بد دیدی از روزگار - دل ما غمی شد ز دیو سترگ
که شد یار با شهریار بزرگ - بیازرد زو شهریار بزرگ
که کودک جوان بود و گشته سترگ - همه طاقها بود بسته ازار
ز خز و سمور از در شهریار - بیامد پری چهرهی میگسار
یکی جام بر کف بر شهریار - بیاورد جامی دگر میگسار
چو از خوب رخ بستد آن شهریار - بدیدار او شاد شد شهریار
بسان گلستان به ماه بهار - بران سرو شد به ربط اندر کنار
زمانی همیبود تا شهریار - نه دیوار ماندی نه طاق ونه کار
نه من ماندمی بر در شهریار - چنین گفت رومی که گر شهریار
فرستد مرا با یکی استوار - چنین گفت رومی که ار زخم کار
برآورد می بر سر ای شهریار - چو آگاه شد زان سخن شهریار
همیداشت آن کار دشوار خوار - کشیدند لشکر بران رودبار
بدان تا چه فرمان دهد شهریار - که پیچیده بد رستم از شهریار
بجایی خود و تیغ زن ده هزار - گرامی بد این شهریار جوان
به نزد کنارنگ و هم پهلوان - پراگنده شد لشکر شهریار
سیه گشت روز و تبه گشت کار - که آگه شدی زان سخن شهریار
به درگاه بر بود چون پرده دار - به باغ اندرون بد یکی پایکار
که نشناختی چهرهی شهریار - چنین گفت با باغبان شهریار
که این مهرهها تا کت آید به کار - چو آن گوهران زاد فرخ بدید
سوی شهریار نو اندر کشید - ببالا چو سرو و به رخ چون بهار
بهر چیز مانندهی شهریار - بدیشان چنین گفت کان شهریار
کجا باشد از پشت پروردگار - به یزدان و نام تو ای شهریار
به نوروز و مهر و بخرم بهار - هر آنکس که بد کرد با شهریار
شب و روز ترسان بد از روزگار - چو نستود و چون شهریار و فرود
چو مردان شه آن تاج چرخ کبود - ز گفتار چونین سخن شرم دار
چه بندی سخن کژ بر شهریار - وزو نیز فرزند بودم چهار
بدیشان چنان شاد بد شهریار - چو خسرو که چشم و دل روزگار
نبیند چنو نیز یک شهریار - به مرد و به گنج این جهان را بدار
نزاید ز مادر کسی شهریار - فراوان بماندند بی شهریار
نیامد کسی تاج را خواستار - چو گیتی شود تنگ بر شهریار
تو گنج و تن و جان گرامی مدار - کزین تخمهی نامدار ارجمند
نماندست جز شهریار بلند - شود بندهی بیهنر شهریار
نژاد و بزرگی نیاید به کار - که از قادسی تا لب رودباد
زمین را ببخشیم با شهریار - که آمد به تنگ اندرون روزگار
نبیند مرا زین سپس شهریار - ازو باد بر شهریار آفرین
که زیبای تاجست و تخت و نگین - پدر بر پدر شاه و خود شهریار
زمانه ندارد چنو یادگار - خروشی برآمد ز لشکر به زار
ز تیمار وز رفتن شهریار - خروشان بر شهریار آمدند
همه دیده چون جویبار آمدند - ز شاه جهان یزدگرد بزرگ
پدر نامور شهریار سترگ - بلند اختری نامجوی سواری
بیامد به کف نامهی شهریار - پذیرفتم این زینهار تو را
سپهر تو را شهریار تو را - به ماهوی گفتند کان شهریار
برآمد ز آرام وز کارزار - بشد تیز بد مهر دو پیشکار
کشیدند پر خون تن شهریار - گشاده تن شهریار جوان
نبیره جهاندار نوشین روان - دگر گفت کای شهریار جوان
بخفتی و بیدار بودت روان - بدو گفت برسام کای شهریار
چو من بردم از چاچ چندان سوار - بدو گفت به رسام کای شهریار
سرآمد برین تخمهی بر روزگار - پدر بر پدر شاه و خود شهریار
ز نوشین روان در جهان یادگار