زن، زندگی، آزادی
«خرقه» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خرقه» در غزلیات حافظ شیرازی
- دلم ز صومعه بگرفت و خرقه سالوس
کجاست دیر مغان و شراب ناب کجا - حافظ به خود نپوشید این خرقه می آلود
ای شیخ پاکدامن معذور دار ما را - کنون به آب می لعل خرقه می شویم
نصیبه ازل از خود نمی توان انداخت - ماجرا کم کن و بازآ که مرا مردم چشم
خرقه از سر به درآورد و به شکرانه بسوخت - خرقه زهد مرا آب خرابات ببرد
خانه عقل مرا آتش میخانه بسوخت - حافظ این خرقه بینداز مگر جان ببری
کاتش از خرقه سالوس و کرامت برخاست - به آب دیده بشوییم خرقه ها از می
که موسم ورع و روزگار پرهیز است - گر مرید راه عشقی فکر بدنامی مکن
شیخ صنعان خرقه رهن خانه خمار داشت - در خرقه زن آتش که خم ابروی ساقی
بر می شکند گوشه محراب امامت - ز جیب خرقه حافظ چه طرف بتوان بست
که ما صمد طلبیدیم و او صنم دارد - امام خواجه که بودش سر نماز دراز
به خون دختر رز خرقه را قصارت کرد - نه به هفت آب که رنگش به صد آتش نرود
آن چه با خرقه زاهد می انگوری کرد - منش با خرقه پشمین کجا اندر کمند آرم
زره مویی که مژگانش ره خنجرگزاران زد - نقد صوفی نه همه صافی بی غش باشد
ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد - عیبم بپوش زنهار ای خرقه می آلود
کان پاک پاکدامن بهر زیارت آمد - چه جای صحبت نامحرم است مجلس انس
سر پیاله بپوشان که خرقه پوش آمد - داشتم دلقی و صد عیب مرا می پوشید
خرقه رهن می و مطرب شد و زنار بماند - مفلسانیم و هوای می و مطرب داریم
آه اگر خرقه پشمین به گرو نستانند - گر شوند آگه از اندیشه ما مغبچگان
بعد از این خرقه صوفی به گرو نستانند - گفتم شراب و خرقه نه آیین مذهب است
گفت این عمل به مذهب پیر مغان کنند - حافظ این خرقه که داری تو ببینی فردا
که چه زنار ز زیرش به دغا بگشایند - گفت و خوش گفت برو خرقه بسوزان حافظ
یا رب این قلب شناسی ز که آموخته بود - خود گرفتم کافکنم سجاده چون سوسن به دوش
همچو گل بر خرقه رنگ می مسلمانی بود - قحط جود است آبروی خود نمی باید فروخت
باده و گل از بهای خرقه می باید خرید - ما باده زیر خرقه نه امروز می خوریم
صد بار پیر میکده این ماجرا شنید - ترسم که روز حشر عنان بر عنان رود
تسبیح شیخ و خرقه رند شرابخوار - در سماع آی و ز سر خرقه برانداز و برقص
ور نه با گوشه رو و خرقه ما در سر گیر - فدای پیرهن چاک ماه رویان باد
هزار جامه تقوا و خرقه پرهیز - در خرقه چو آتش زدی ای عارف سالک
جهدی کن و سرحلقه رندان جهان باش - چندان بمان که خرقه ازرق کند قبول
بخت جوانت از فلک پیر ژنده پوش - خدای را به می ام شست و شوی خرقه کنید
که من نمی شنوم بوی خیر از این اوضاع - زلف دلدار چو زنار همی فرماید
برو ای شیخ که شد بر تن ما خرقه حرام - شرمم از خرقه آلوده خود می آید
که بر او وصله به صد شعبده پیراسته ام - ابروی یار در نظر و خرقه سوخته
جامی به یاد گوشه محراب می زدم - بسوز این خرقه تقوا تو حافظ
که گر آتش شوم در وی نگیرم - در خرابات مغان گر گذر افتد بازم
حاصل خرقه و سجاده روان دربازم - خرقه پوشی من از غایت دین داری نیست
پرده ای بر سر صد عیب نهان می پوشم - اعتقادی بنما و بگذر بهر خدا
تا در این خرقه ندانی که چه نادرویشم - حافظ به زیر خرقه قدح تا به کی کشی
در بزم خواجه پرده ز کارت برافکنم - بس که در خرقه آلوده زدم لاف صلاح
شرمسار از رخ ساقی و می رنگینم - حافظ این خرقه پشمینه مینداز که ما
از پی قافله با آتش آه آمده ایم - در خرقه از این بیش منافق نتوان بود
بنیاد از این شیوه رندانه نهادیم - خیز تا خرقه صوفی به خرابات بریم
شطح و طامات به بازار خرافات بریم - صوفی بیا که خرقه سالوس برکشیم
وین نقش زرق را خط بطلان به سر کشیم - عبوس زهد به وجه خمار ننشیند
مرید خرقه دردی کشان خوش خویم - در این خرقه بسی آلودگی هست
خوشا وقت قبای می فروشان - خدا را کم نشین با خرقه پوشان
رخ از رندان بی سامان مپوشان - از این مزوجه و خرقه نیک در تنگم
به یک کرشمه صوفی وشم قلندر کن - تسبیح و خرقه لذت مستی نبخشدت
همت در این عمل طلب از می فروش کن - مدام خرقه حافظ به باده در گرو است
مگر ز خاک خرابات بود فطرت او - آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت
حافظ این خرقه پشمینه بینداز و برو - خرقه زهد و جام می گر چه نه درخور همند
این همه نقش می زنم از جهت رضای تو - گفت حافظ دگرت خرقه شراب آلوده ست
مگر از مذهب این طایفه بازآمده ای - دوش رفتم به در میکده خواب آلوده
خرقه تردامن و سجاده شراب آلوده - آلودگی خرقه خرابی جهان است
کو راهروی اهل دلی پاک سرشتی - نمی ترسی ز آه آتشینم
تو دانی خرقه پشمینه داری - این خرقه که من دارم در رهن شراب اولی
وین دفتر بی معنی غرق می ناب اولی - بیا که خرقه من گر چه رهن میکده هاست
ز مال وقف نبینی به نام من درمی - خدا زان خرقه بیزار است صد بار
که صد بت باشدش در آستینی - ساقی بیار آبی از چشمه خرابات
تا خرقه ها بشوییم از عجب خانقاهی - در همه دیر مغان نیست چو من شیدایی
خرقه جایی گرو باده و دفتر جایی - مکدر است دل آتش به خرقه خواهم زد
بیا ببین که که را می کند تماشایی - سعدی شیرازی
- «خرقه» در غزلیات سعدی شیرازی
- بر خاک فکنده خرقه زهد
و آتش زده در لباس طامات - بر من که صبوحی زده ام خرقه حرامست
ای مجلسیان راه خرابات کدامست - یک رنگ شویم تا نباشد
این خرقه سترپوش زنار - لایق سعدی نبود این خرقه تقوا و زهد
ساقیا جامی بده وین جامه از سر برکنش - مرا جامی بده وین جامه بستان
مرا نقلی بنه وین خرقه بفروش - ساقی اگر باده از این خم دهد
خرقه صوفی ببرد می فروش - ای زاهد خرقه پوش تا کی
با عاشق خسته دل کنی جنگ - من خرقه فکنده ام ز عشقت
باشد که به وصل تو زنم چنگ - زنار اگر ببندی سعدی هزار بار
به زان که خرقه بر سر زنار می کنم - خرقه بگیر و می بده باده بیار و غم ببر
بی خبرست عاقل از لذت عیش بیهشان - سعدی نظر بپوشان یا خرقه در میان نه
رندی روا نباشد در جامه فقیری - سر به خمخانه تشنیع فرو خواهم برد
خرقه گو در بر من دست بشوی از پاکی - مولوی
- «خرقه» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- از رحمه للعالمین اقبال درویشان ببین
چون مه منور خرقهها چون گل معطر شالها - گر قالبت در خاك شد جان تو بر افلاك شد
گر خرقه تو چاك شد جان تو را نبود فنا - دلق من و خرقه من از تو دریغی نبود
و آنك ز سلطان رسدم نیم مرا نیم تو را - هر كه به جوبار بود جامه بر او بار بود
چند زیانست و گران خرقه و دستار مرا - مدوزان خرقه ما را مدران
نشاید شیخ خرقه دوز ما را - ای صوفیان عشق بدرید خرقهها
صد جامه ضرب كرد گل از لذت صبا - درآ تا خرقه قالب دراندازم همین ساعت
درآ تا خانه هستی بپردازم همین ساعت - آن توبه سوزم را بگو وان خرقه دوزم را بگو
وان نور روزم را بگو مستان سلامت میكنند - من گویم ای معنی بیا چون روح در صورت درآ
تا خرقهها و كهنهها از فر جان دیباه شد - چرخ سجود میكند خرقه كبود میكند
چرخ زنان چو صوفیان چونك ز تو صلا رسد - هرك آتش من دارد او خرقه ز من دارد
زخمی چو حسینستش جامی چو حسن دارد - آن را كه منم خرقه عریان نشود هرگز
وان را كه منم چاره بیچاره نخواهد شد - بس توبه شایسته بر سنگ تو بشكسته
بس زاهد و بس عابد كو خرقه درید آمد - خرقه غم و شادی را دانی كه كه میدوزد
وین خرقه ز دوزنده خود را چه جدا داند - همخرقه ایوبی زان پای همیكوبی
هر كو شنود اركض او پای وفا كوبد - هر كتش من دارد او خرقه ز من دارد
زخمی چو حسینستش جامی چو حسن دارد - آن سرخ قبایی كه چو مه پار برآمد
امسال در این خرقه زنگار برآمد - آن سرخ قبایی كه چو مه پار برآمد
امسال در این خرقه زنگار برآمد - خواهم كه ز زنار دو صد خرقه نماید
ترسابچه گوید كه بپوشان كه نشاید - گر یك سر موی از رخ تو روی نماید
بر روی زمین خرقه و زنار نماند - هر كه از وی خرقه پوشد بركشد خرقه فلك
هر كه از وی لقمه یابد حكمتش لقمان كند - تا چند خرقه بردرم از بیم و از امید
درده شراب و واخرام از بیم و از امید - صوفی چرخ خرقه و شال كبود خویش
تا جایگاه ناف به عمدا فرودرید - ز بس كه خرقه گرو برد پیر باده فروش
كنون به كوی خرابات جمله بوالحسن اند - چو مستتر شود آن روح خرقه باز شود
كلاه و سر بنهد ترك این قبا گوید - كرد پی دزدی انبان ترك
خرقه بپوشید و سر و مو سترد - وگر تو با من هم خرقهای و همرازی
بگو كه صورت آن شیخ خرقه پوش چه بود - فرعون ز فرعونی آمنت به جان گفته
بر خرقه جان دیده ز ایمان تكلی دیگر - تا جانها ز خرقه تنها برون شود
تا بر سرین خرقه رود جان باخبر - ز توست این شجره و خرقهاش تو دادستی
كه از شراب تو اشكوفه كردهاند اشجار - تن ما خرقه ایست پرتضریب
جان ما صوفییست معنی دار - خرقه پر ز بند روزی چند
جان و عشق است تا ابد بر كار - اندك اندك گشت صوفی خرقه دوز
رفت وجد و حالت خرقه درش - من خرقه ز خور دارم چون لعل و گهر دارم
من خرقه كجا پوشم از صوفك و از شالك - بدرید خرد هزار خرقه
بگریخت ادب هزار فرسنگ - بر گرد تن دل حلقه شد تن با دلم همخرقه شد
وین هر دو در تو غرقه شد ای تو ولی انعام دل - من خاك تیره نیستم تا باد بر بادم دهد
من چرخ ازرق نیستم تا خرقه زنگاری كنم - از باده جوشانم وز خرقه فروشانم
از یار چه پوشانم آهسته كه سرمستم - بشكسته سر خلقی سر بسته كه رنجورم
برده ز فلك خرقه آورده كه من عورم - گفتی كه چه می نالی صد خانه عسل داری
می مالم و می نالم هم خرقه زنبورم - اگر در خرقه زاهد درآید
شوم حاجی و راه شام گیرم - درون خرقه صدرنگ قالب
خیال بادشكل آبگونم - زان خرقه خویش ضرب كردیم
تا زین به قبای ششتر آییم - شب گه خواب از این خرقه برون می آیم
صبح بیدار شوم باز در او محشورم - ما پادشاه رشوت باره نبودهایم
بل پاره دوز خرقه دلهای پارهایم - من زخم كردم بر دلت مرهم منه بر زخم من
من چاك كردم خرقهات بخیه مزن بر چاك من - من عاشق آن روزم می درم و می دوزم
بر خرقه بیچونی می زن تگلی بیچون - خرقه رقصان از تن است و جسم رقصان است ز جان
گردن جان را ببسته عشق جانان در رسن - آسمان چون خرقه رقصان و صوفی ناپدید
ای مسلمانان كی دیدهست خرقه رقصان بیبدن - پیر خرابات هین از جهت شكر این
رو گرو میبنه خرقه و دستار من - خرقه و دستار چیست این نه ز دون همتی است
جان و جهان جرعهای است از شه خمار من - همه عقلها خرقه دوزند لیكن
جگرهای عشاق شد خرقه سوزان - دست بزد خرقه من چاك كرد
گفت مزن بخیه بر این چاك من - بیا كه خرقهها جمله گرو شد
ز تو ای شاه خوش دستار از این سو - من صد هزار خرقه ز سودا بدوختم
كان جمله را بسوخت به یك بار شرم تو - ما همه مخمور لقا تشنه سغراق بقا
بهر گرو پیش سقا خرقه و دستار بده - كی باشد من با تو باده به گرو خورده
تو برده و من مانده من خرقه گرو كرده - عیدانه بپوشیده همچون مه عید ای جان
از نور جمال خود نی خرقه پشمینه - درپوش چنین خرقه میگرد در این حلقه
مانند دل روشن در پیشگه سینه - ای در هوست غرقه هم صوفی و هم خرقه
هم بنده بیچاره هم خواجه نسابه - وگر كاهل بود قوال عارف
بدو ده خرقه و دستار برجه - در خرابات مفردان رفته
خرقه آب و گل گرو كرده - از بلغم و صفرای ما وز خون و از سودای ما
زین چار خرقه روح را ای شاه چادر ساختی - خرقه فلك ده شاخ از او برج قمر سوراخ از او
وای ار بیفتد در كفش چون من سلیمی سادهای - ساقی این میكدهای نوبت عشرت زدهای
تا همه را مست كنی خرقه مستان ببری - این تن همچو غرقه را تا نكنی ز سر برون
بند ردا و خرقهای مرد سر سجادهای - گهی سودای فاسد بین زمانی فاسد سودا
گهی گم شو از این هر دو اگر همخرقه مایی - فلك هم خرقه ازرق بدرد زود تا دامن
اگر تو آستین زان سان برافشانی كه هر باری - كس كیسه میفشان گو كس خرقه میفكن گو
اومید كی ضایع شد از كیسه ربانی - سرفتنه اوباشی همخرقه قلاشی
در مصر نمیباشی تا جمله شكرخایی - ای بر سر بازارت صد خرقه به زناری
وز روی تو در عالم هر روی به دیواری - در عشق كجا باشد مانند تو عشقینی
شاهان ز هوای تو در خرقه دلقینی - برو خرقه گرو كن در خرابات
چو سالوسان چرا در ژنده باشی - برون كن خرقه كان زین چار رقعهست
ترابی آتشی آبی هوایی - برهنه كن تو جزو جان و بنما
ز خرقه گر به كل بیرون نیایی - آنگه فقیر بودی بس خرقهها ربودی
پس وای بر فقیران چون ذوالفقار گشتی - ای آسمان كه بر سر ما چرخ میزنی
در عشق آفتاب تو همخرقه منی - صورت تن را مبین زانك نه درخورد توست
پوشد سلطان گهی خرقه پشمینهای - خرقه بده در قمارخانه عالم
خوب حریفی و سودناك قماری - چه جامهها دردادی چه خرقهها دزدیدی
چه گوشها بگرفتی به عیش دان بكشیدی - چو خرقه و شجره داری از بهار حیات
چرا سر دل خود جلوه چون شجر نكنی - بیا و خرقه گرو كن به می فروش الست
كه پیش از آب و گلست از الست خماری - بنوش ای ندیمی كه هم خرقهای
بجوش ای شرابی كه خوش مرهمی - جهت خرقهای چنین زخمی
این چنین درد سر ز دستاری - «خرقه» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- تن خرقه و اندر او دل ما صوفی
عالم همه خانقاه و شیخ اوست مرا - تن خرقه و اندر آن دل من صوفی
عالم همه خانقاه و شیخ او است مرا - آن روز که جان خرقهی قالب پوشید
دریای عنایت از کرم میجوشید - اول که رخم زرد و دلم پرخون بود
هم خرقه و همراه دلم مجنون بود - روزی به خرابات تو می میخوردم
وین خرقهی آب و گل بدر میکردم - بردار حجاب و رخ به عاشق بنمای
تا چاک زند به دست خود خرقهی جان - فرزانهی عشق را تو دیوانه مگو
همخرقهی روح را بیگانه مگو - تا خرقهی تن دری تو بیدل سوزی
عشق آموزی ز جان عشق آموزی