«خلوت» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خلوت» در غزلیات حافظ شیرازی
- مست بگذشتی و از خلوتیان ملکوت
به تماشای تو آشوب قیامت برخاست - به حاجب در خلوت سرای خاص بگو
فلان ز گوشه نشینان خاک درگه ماست - آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است
یا رب این تاثیر دولت در کدامین کوکب است - خلوت گزیده را به تماشا چه حاجت است
چون کوی دوست هست به صحرا چه حاجت است - روضه خلد برین خلوت درویشان است
مایه محتشمی خدمت درویشان است - حافظ ار آب حیات ازلی می خواهی
منبعش خاک در خلوت درویشان است - بی خیالش مباد منظر چشم
زان که این گوشه جای خلوت اوست - در صومعه زاهد و در خلوت صوفی
جز گوشه ابروی تو محراب دعا نیست - ساقی بیا که یار ز رخ پرده برگرفت
کار چراغ خلوتیان باز درگرفت - افشای راز خلوتیان خواست کرد شمع
شکر خدا که سر دلش در زبان گرفت - گر چه جای حافظ اندر خلوت وصل تو نیست
ای همه جای تو خوش پیش همه جا میرمت - خوش است خلوت اگر یار یار من باشد
نه من بسوزم و او شمع انجمن باشد - زاهد خلوت نشین دوش به میخانه شد
از سر پیمان برفت با سر پیمانه شد - مژدگانی بده ای خلوتی نافه گشای
که ز صحرای ختن آهوی مشکین آمد - واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می کنند
چون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنند - بی چراغ جام در خلوت نمی یارم نشست
زان که کنج اهل دل باید که نورانی بود - خلوت دل نیست جای صحبت اضداد
دیو چو بیرون رود فرشته درآید - حضور خلوت انس است و دوستان جمعند
و ان یکاد بخوانید و در فراز کنید - حافظا در کنج فقر و خلوت شب های تار
تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور - پرتو روی تو تا در خلوتم دید آفتاب
می رود چون سایه هر دم بر در و بامم هنوز - مکن از خواب بیدارم خدا را
که دارم خلوتی خوش با خیالش - بامدادان که ز خلوتگه کاخ ابداع
شمع خاور فکند بر همه اطراف شعاع - به کام و آرزوی دل چو دارم خلوتی حاصل
چه فکر از خبث بدگویان میان انجمن دارم - صفای خلوت خاطر از آن شمع چگل جویم
فروغ چشم و نور دل از آن ماه ختن دارم - تو همچو صبحی و من شمع خلوت سحرم
تبسمی کن و جان بین که چون همی سپرم - گر خلوت ما را شبی از رخ بفروزی
چون صبح بر آفاق جهان سر بفرازم - دیده بدبین بپوشان ای کریم عیب پوش
زین دلیری ها که من در کنج خلوت می کنم - تا همه خلوتیان جام صبوحی گیرند
چنگ صبحی به در پیر مناجات بریم - کمتر از ذره نه ای پست مشو مهر بورز
تا به خلوتگه خورشید رسی چرخ زنان - ما محرمان خلوت انسیم غم مخور
با یار آشنا سخن آشنا بگو - زهد من با تو چه سنجد که به یغمای دلم
مست و آشفته به خلوتگه راز آمده ای - گل از خلوت به باغ آورد مسند
بساط زهد همچون غنچه کن طی - از فریب نرگس مخمور و لعل می پرست
حافظ خلوت نشین را در شراب انداختی - هر دم به یاد آن لب میگون و چشم مست
از خلوتم به خانه خمار می کشی - ساقی بیار جامی و از خلوتم برون کش
تا در به در بگردم قلاش و لاابالی - تو پیک خلوت رازی و دیده بر سر راهت
به مردمی نه به فرمان چنان بران که تو دانی - درون ها تیره شد باشد که از غیب
چراغی برکند خلوت نشینی - نه حافظ را حضور درس خلوت
نه دانشمند را علم الیقینی - درودی چو نور دل پارسایان
بدان شمع خلوتگه پارسایی - سعدی شیرازی
- «خلوت» در غزلیات سعدی شیرازی
- زین تنگنای خلوتم خاطر به صحرا می کشد
کز بوستان باد سحر خوش می دهد پیغام را - ما ملامت را به جان جوییم در بازار عشق
کنج خلوت پارسایان سلامت جوی را - بی تو حرامست به خلوت نشست
حیف بود در به چنین روی بست - هر که با شاهد گلروی به خلوت بنشست
نتواند ز سر راه ملامت برخاست - امشب شب خلوتست تا روز
ای طالع سعد و بخت فیروز - سعدی دگر به گوشه وحدت نمی رود
خلوت خوشست و صحبت اصحاب خوشترست - درون خلوت ما غیر در نمی گنجد
برو که هر که نه یار منست بار منست - مرا و یاد تو بگذار و کنج تنهایی
که هر که با تو به خلوت بود نه تنهاییست - گو همه شهر به جنگم به درآیند و خلاف
من که در خلوت خاصم خبر از عامم نیست - ز من حکایت هجران مپرس در شب وصل
عتاب کیست که در خلوت رضا گنجد - دانی چرا نشیند سعدی به کنج خلوت
کز دست خوبرویان بیرون شدن نیارد - که می رود به شفاعت که دوست بازآرد
که عیش خلوت بی او کدورتی دارد - هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد
هر که محرابش تو باشی سر ز خلوت برنیارد - رقیب کیست که در ماجرای خلوت ما
فرشته ره نبرد تا به اهرمن چه رسد - مجلس ما دگر امروز به بستان ماند
عیش خلوت به تماشای گلستان ماند - گر شاهدان نه دنیی و دین می برند و عقل
پس زاهدان برای چه خلوت گزیده اند - یکی درخت گل اندر فضای خلوت ماست
که سروهای چمن پیش قامتش پستند - گر پرتوی ز رویت در کنج خاطر افتد
خلوت نشین جان را آه از حرم برآید - دولت جان پرورست صحبت آموزگار
خلوت بی مدعی سفره بی انتظار - گر چه در کلبه خلوت بودم نور حضور
هم سفر به که نماندست مجال حضرم - دمی با دوست در خلوت به از صد سال در عشرت
من آزادی نمی خواهم که با یوسف به زندانم - چو خلوت با میان آمد نخواهم شمع کاشانه
تمنای بهشتم نیست چون دیدار می بینم - گر به صحرا دیگران از بهر عشرت می روند
ما به خلوت با تو ای آرام جان آسوده ایم - ما در خلوت به روی خلق ببستیم
از همه بازآمدیم و با تو نشستیم - رفته بودیم به خلوت که دگر می نخوریم
ساقیا باده بده کز سر آن گردیدیم - داشتند اصحاب خلوت حرف ها بر من ز بد
تا تجلی کرد در بازار تقوا روی تو - صوفی و کنج خلوت سعدی و طرف صحرا
صاحب هنر نگیرد بر بی هنر بهانه - هر آن دل را که پنهانی قرینی هست روحانی
به خلوتخانه ای ماند که در در بوستانستی - از تو روحانیترم در پیش دل
نگذرد شب های خلوت واردی - مرا زین پیش در خلوت فراغت بود و جمعیت
تو در جمع آمدی ناگاه و مجموعان پراکندی - یا خلوتی برآور یا برقعی فروهل
ور نه به شکل شیرین شور از جهان برآری - به کنج خلوت پاکان و پارسایان آی
نظاره کن که چه مستی کنند و مدهوشی - ور به خلوت با دلارامت میسر می شود
در سرایت خود گل افشانست سبزی گو مروی - مولوی
- «خلوت» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- هر اندیشه كه میپوشی درون خلوت سینه
نشان و رنگ اندیشه ز دل پیداست بر سیما - دلارام نهان گشته ز غوغا
همه رفتند و خلوت شد برون آ - جز خلوت عشق نیست درمان
رنج باریك اندهان را - عقل نامحرم برون ران تو ز خلوت زان شراب
تا نماید آن صنم رخسار نارت ساقیا - كه به غیر كنج زندان نرسم به خلوت او
كه نشد به غیر آتش دل انگبین مصفا - گر ذرهها نهانند خصمان و دشمنانند
در قعر چه سخن گو خلوت گزین سحر را - گفت قرنفل به بید من ز تو دارم امید
گفت عزبخانهام خلوت توست الصلا - زان كه بود عاشق خلوت طلب
تا غم دل گوید با دلربا - تا روز ساغر می در گردش است و بخشش
تا روز گل به خلوت با سوسنست امشب - بی گاه شد بیگاه شد خورشید اندر چاه شد
خورشید جان عاشقان در خلوت الله شد - ساقی به سوی جام رو ای پاسبان بر بام رو
ای جان بیآرام رو كان یار خلوت خواه شد - خاموش شد عالم به شب تا چست باشی در طلب
زیرا كه بانگ و عربده تشویش خلوتگاه شد - بی گاه شد بیگاه شد خورشید اندر چاه شد
خورشید جان عاشقان در خلوت الله شد - بس كن رها كن گازری تا نشنود گوش پری
كان روح از كروبیان هم سیر و خلوت خواه شد - خلوتیان آسمان تا چه شراب میخورند
روح خراب و مست شد عقل خمار میرسد - چه نورست این چه تابست این چه ماه و آفتابست این
مگر آن یار خلوت جو ز كوه و غار میآید - سغراق معانی را بر معده خالی زن
معشوقه خلوت را هم چشم عزب بیند - چو خلوتگاه جان آیی خمش كن
كه آن خلوت زبانها برنتابد - بیابد خلوت عشرت مسیحا
اگر مجلس ز گاو و خر نگیرد - چرا در بزم خلوت بیگرانان
دل ما عیش را از سر نگیرد - در خواب شوید ای ملولان
وین خلوت را به ما سپارید - او جای دگر نرفته باشد
او جانب خلوت خدا شد - یك موی ز هفت و هشت گر هست
این خلوت خاص را نشایید - گر شبی خلوت كنی گویم من اندر گوش تو
لطفهایی را كه با ما شه صلاح الدین كند - طرفه گرمابه بانی كو ز خلوت برآید
نقش گرمابه یك یك در سجود اندرآید - هندوان خرگاه تن را روفتند
ترك خلوت دید و در خرگاه شد - شب شد و هنگام خلوتگاه شد
قبله عشاق روی ماه شد - بگیر لیلی شب را كنار ای مجنون
شبست خلوت توحید و روز شرك و عدد - و چون شدند همه سخره سال و جواب
شما به خلوت ساغر پر از شراب كنید - گر به خلوت دیدمی او را به جایی سیر سیر
بیرقیبش دادمی من بوسههایی سیر سیر - زاهدانش آهها پنهان كنند
خلوتی جویند در وقت سحر - تیر پرانست از چشم بدان
خلوت آمد تیر ایشان را سپر - غوغای روز بینی چون شمع مرده باش
چون خلوت شب آمد چون شمع برفروز - بر امید یار غار خلوتی
ثانی اثنین برو در غار باش - باده خلوت نشین در دل خم مست شد
خلوت و توبه شكست مست برون جست دوش - ما دو سه مست خلوتی جمع شدیم این طرف
چون شتران رو به رو پوز نهاده در علف - بنه بر گوش من آن لب اگر چه خلوتست و شب
مهل تا برزند بادی بر آن اسرار پنهانك - در آن خلوت كه خوبان را به جام خاص بنوازد
بود روح الامین حارس و خضرش پرده دار ای دل - ای دل مرا در نیم شب دادی ز دانایی خبر
اكنون به تو در خلوتم تا آنچ می دانی كنم - با تو پس از این عالم بینقش بنی آدم
خوش خلوت جان باشد آمیزش جانها هم - بیا تا با خدا خلوت گزینیم
چو عیسی با چنین مریم بسازیم - در خلوت است عشقی زین شرح شرحه شرحه
گر شرح عشق خواهی پیش ویت نشانم - به خلوتش همه تأویل آن بیان فرمود
كه من گزاف كسی را به غم نیازارم - خموش كردم تا وقت خلوت تو رسد
ولی مبر تو گمان بد ای گرفتارم - بر قطب گردم ای صنم از اختران خلوت كنم
كو صبح مصبوحان من كو حلقه احرار من - گر از ایشان درگریزی در مغاره خلوتی
عشق چون چوگانت آرد همچو گوی اندر میان - وقت عشرت هر كسی گوشه خلوت رود
عشرت و شرب مرا مینباید شد نهان - این سینه را چون غار دان خلوتگه آن یار دان
گر یار غاری هین بیا در غار شو در غار شو - سودای تنهایی مپز در خانه خلوت مخز
شد روز عرض عاشقان پیش آ و پیش آهنگ شو - ما را كه برای دل حساد جفا گفت
امروز چو خلوت شد ما را بستود او - دیدم رخ ترسا را با ما چو گل اشكفته
هم خلوت و هم بیگه در دیر صفا رفته - ما را بگزیده لب كیم بر تو امشب
و آن خلوت چون شكر یا لب شكران كرده - در عشق همان كس كه تو را دوش بیاراست
امشب تو به خلوتگه عشق آی جریده - نقلی ز دل معلق جامی ز نور مطلق
در خلوت هوالحق بزم ابد نهاده - ز نور روی تو پر گشت خلوت حمام
كه جمله قبه زجاجی شدهست چون تابه - مقام خلوت و یار و سماع و تو خفته
كه شرم بادت از آن زلفهای آشفته - بدانك خلوت شب بر مثال دریایی است
به قعر بحر بود درهای ناسفته - بس كن درآ در انجمن در انخلاق مرد و زن
میساز و صورت میشكن در خلوت فخارهای - خلوتیان گریخته نقل سكوت ریخته
ز آنك سكوت مست را هست قوی وقایتی - اگر خلوت نمیگیری چرا خامش نمیباشی
اگر كعبه نه ای باری چرا زمزم نمیگردی - ایا اصحاب و خلوتیان شده دل را چنان جویان
ز لعل جان فزای او بیاموزید دلجویی - زهی خلوت زهی شاهی مسلم گشت آگاهی
اگر زان سان من و ما را برون رانی كه هر باری - كه تا خلوت كند ز ایشان كند مشغول ایشان را
بگیرد خانه تجرید و خلوت را به عیاری - ماییم در این خلوت غرقه شده در رحمت
دستی صنما دستی میزن كه از این دستی - چه باشد ای صبا گر این غزل را
به خلوتخانه سلطان فرستی - اینها به همند و ما به خلوت
با دلبر خوب پرمعانی - اندر خلوت به هوی هویی
در جمعیت به های هایی - پرده داری كن تو ای شب كان مه اندر خلوت است
مطربا پیوند كن تو پردهها شاد آمدی - زان سبب هر خلوتی سوراخ روزن را ببست
كز برای روشنی تو خانه را روشنتری - عجب از خلوتیانی عجب از مجلس جانی
عجب از ارمن و رومی عجب از خطه شامی - چو خلوت آمد گفتش كه من قرین توام
تو لایقی بر من من دعا تو آمینی - چو شب به خلوت معراج تو مشرف شد
به آفتاب نظر میكند به صد خواری - خلوتی را لطیف سوداییست
رو بپرسش كه در چه سودایی - خلوت آنست كه در پناه كسی
خوش بخسپی و خوش بیاسایی - شب منم و خلوت و قندیل جان
خیره كه تو آتشی یا روغنی - «خلوت» در دیوان شمس - رباعیات مولوی