«دعا» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «دعا» در غزلیات حافظ شیرازی
- اگر دشنام فرمایی و گر نفرین دعا گویم
جواب تلخ می زیبد لب لعل شکرخا را - به ملازمان سلطان که رساند این دعا را
که به شکر پادشاهی ز نظر مران گدا را - به خدا که جرعه ای ده تو به حافظ سحرخیز
که دعای صبحگاهی اثری کند شما را - می کند حافظ دعایی بشنو آمینی بگو
روزی ما باد لعل شکرافشان شما - به جان خواجه و حق قدیم و عهد درست
که مونس دم صبحم دعای دولت توست - روی مقصود که شاهان به دعا می طلبند
مظهرش آینه طلعت درویشان است - منم که گوشه میخانه خانقاه من است
دعای پیر مغان ورد صبحگاه من است - در صومعه زاهد و در خلوت صوفی
جز گوشه ابروی تو محراب دعا نیست - دل گفت وصالش به دعا باز توان یافت
عمریست که عمرم همه در کار دعا رفت - بر بوی آن که جرعه جامت به ما رسد
در مصطبه دعای تو هر صبح و شام رفت - هر صبح و شام قافله ای از دعای خیر
در صحبت شمال و صبا می فرستمت - ای غایب از نظر که شدی همنشین دل
می گویمت دعا و ثنا می فرستمت - در راه عشق مرحله قرب و بعد نیست
می بینمت عیان و دعا می فرستمت - محراب ابرویت بنما تا سحرگهی
دست دعا برآرم و در گردن آرمت - دعای جان تو ورد زبان مشتاقان
همیشه تا که بود متصل مسا و صباح - بلاگردان جان و تن دعای مستمندان است
که بیند خیر از آن خرمن که ننگ از خوشه چین دارد - دلا معاش چنان کن که گر بلغزد پای
فرشته ات به دو دست دعا نگه دارد - خسروا حافظ درگاه نشین فاتحه خواند
و از زبان تو تمنای دعایی دارد - من چه گویم که تو را نازکی طبع لطیف
تا به حدیست که آهسته دعا نتوان کرد - ز بخت خفته ملولم بود که بیداری
به وقت فاتحه صبح یک دعا بکند - بگذر به کوی میکده تا زمره حضور
اوقات خود ز بهر تو صرف دعا کنند - گفتم دعای دولت او ورد حافظ است
گفت این دعا ملایک هفت آسمان کنند - به صفای دل رندان صبوحی زدگان
بس در بسته به مفتاح دعا بگشایند - سال ها دفتر ما در گرو صهبا بود
رونق میکده از درس و دعای ما بود - هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ
از یمن دعای شب و ورد سحری بود - از هر کرانه تیر دعا کرده ام روان
باشد کز آن میانه یکی کارگر شود - ز شست صدق گشادم هزار تیر دعا
ولی چه سود یکی کارگر نمی آید - گوییا خواهد گشود از دولتم کاری که دوش
من همی کردم دعا و صبح صادق می دمید - حافظ وظیفه تو دعا گفتن است و بس
دربند آن مباش که نشنید یا شنید - حافظا در کنج فقر و خلوت شب های تار
تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور - به نیم بوسه دعایی بخر ز اهل دلی
که کید دشمنت از جان و جسم دارد باز - به هیچ ورد دگر نیست حاجت ای حافظ
دعای نیم شب و درس صبحگاهت بس - به راه میکده حافظ خوش از جهان رفتی
دعای اهل دلت باد مونس دل پاک - عاشق روی جوانی خوش نوخاسته ام
و از خدا دولت این غم به دعا خواسته ام - بازآی ساقیا که هواخواه خدمتم
مشتاق بندگی و دعاگوی دولتم - اگر گفتم دعای می فروشان
چه باشد حق نعمت می گزارم - امروز مکش سر ز وفای من و اندیش
زان شب که من از غم به دعا دست برآرم - ای نسیم سحری بندگی من برسان
که فراموش مکن وقت دعای سحرم - ای مه صاحب قران از بنده حافظ یاد کن
تا دعای دولت آن حسن روزافزون کنم - صلاح از ما چه می جویی که مستان را صلا گفتیم
به دور نرگس مستت سلامت را دعا گفتیم - ما درس سحر در ره میخانه نهادیم
محصول دعا در ره جانانه نهادیم - ما شبی دست برآریم و دعایی بکنیم
غم هجران تو را چاره ز جایی بکنیم - حافظ وصال می طلبد از ره دعا
یا رب دعای خسته دلان مستجاب کن - ای گل خوش نسیم من بلبل خویش را مسوز
کز سر صدق می کند شب همه شب دعای تو - شاهنشین چشم من تکیه گه خیال توست
جای دعاست شاه من بی تو مباد جای تو - گر دیگرت بر آن در دولت گذر بود
بعد از ادای خدمت و عرض دعا بگو - بیا به میکده حافظ که بر تو عرضه کنم
هزار صف ز دعاهای مستجاب زده - دعای صبح و آه شب کلید گنج مقصود است
بدین راه و روش می رو که با دلدار پیوندی - بس دعای سحرت مونس جان خواهد بود
تو که چون حافظ شبخیز غلامی داری - دعای گوشه نشینان بلا بگرداند
چرا به گوشه چشمی به ما نمی نگری - نه حافظ می کند تنها دعای خواجه تورانشاه
ز مدح آصفی خواهد جهان عیدی و نوروزی - دعاگوی غریبان جهانم
و ادعو بالتواتر و التوالی - سزای قدر تو شاها به دست حافظ نیست
جز از دعای شبی و نیاز صبحدمی - با دعای شبخیزان ای شکردهان مستیز
در پناه یک اسم است خاتم سلیمانی - حافظا سجده به ابروی چو محرابش بر
که دعایی ز سر صدق جز آن جا نکنی - سعدی شیرازی
- «دعا» در غزلیات سعدی شیرازی
- دعای سعدی اگر بشنوی زیان نکنی
که یحتمل که اجابت بود دعایی را - دعات گفتم و دشنام اگر دهی سهلست
که با شکردهنان خوش بود سؤال و جواب - سعدی از اخلاق دوست هر چه برآید نکوست
گو همه دشنام گو کز لب شیرین دعاست - گر چه بخواند هنوز دست جزع بر دعاست
ور چه براند هنوز روی امید از قفاست - بشنو نفسی دعای سعدی
گر چه همه عالمت دعاگوست - کس ندیدست تو را یک نظر اندر همه عمر
که همه عمر دعاگوی و هوادار تو نیست - بیا و گر همه بد کرده ای که نیکت باد
دعای نیکان از چشم بد نگهبانت - ای رقیب ار نگشایی در دلبند به رویم
این قدر بازنمایی که دعا گفت فلانت - من همه عمر بر آنم که دعاگوی تو باشم
گر تو خواهی که نباشم تن من برخی جانت - مکن که روز جمالت سر آید ار سعدی
شبی به دست دعا دامن سحر گیرد - به کرشمه عنایت نگهی به سوی ما کن
که دعای دردمندان ز سر نیاز باشد - گاه گاهی بگذر در صف دلسوختگان
تا ثناییت بگویند و دعایی بدمند - در طالع من نیست که نزدیک تو باشم
می گویمت از دور دعا گر برسانند - عاشقان را ز بر خویش مران تا بر تو
سر و زر هر دو فشانند و دعا نیز کنند - هنوز با همه بدعهدیت دعاگویم
بیا و گر همه دشنام می دهی شاید - ای باد اگر به گلشن روحانیان روی
یار قدیم را برسانی دعای یار - تو که پادشاه حسنی نظری به بندگان کن
حذر از دعای درویش و کف نیازمندش - من دعا گویم اگر تو همه دشنام دهی
بنده خدمت بکند ور نکند اعزازش - اسقیانی و دعانی افتضح
عشق و مستوری نیامیزد به هم - گر بخوانی ور برانی بنده ایم
لا ابالی ان دعالی او شتم - حکایت از لب شیرین دهان سیم اندام
تفاوتی نکند گر دعاست یا دشنام - هنوز با همه بدعهدیت دعاگویم
هنوز با همه بی مهریت طلبکارم - گر اجابت کنی و گر نکنی
چاره من دعاست می خوانم - شمشیر که می زند سپر باش
دشنام که می دهد دعا کن - با دست بلورین تو پنجه نتوان کرد
رفتیم دعاگفته و دشنام شنیده - دعایی گر نمی گویی به دشنامی عزیزم کن
که گر تلخست شیرینست از آن لب هر چه فرمایی - بیداد تو عدلست و جفای تو کرامت
دشنام تو خوشتر که ز بیگانه دعایی - اگر دعات ارادت بود و گر دشنام
بگوی از آن لب شیرین که شهد می باری - تو جفا کنی و صولت دگران دعای دولت
چه کنند از این لطافت که تو پادشاه داری - هنوز با همه بدعهدیت دعاگویم
که گر به قهر برانی به لطف بنوازی - ای در دل ریش من مهرت چو روان در تن
آخر ز دعاگویی یاد آر به دشنامی - دی به امید گفتمش داعی دولت توام
گفت دعا به خود بکن گر به نیاز می کنی - ما به دشنام از تو راضی گشته ایم
وز دعای ما به سودا می روی - مولوی
- «دعا» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- چندان دعا كن در نهان چندان بنال اندر شبان
كز گنبد هفت آسمان در گوش تو آید صدا - گر مجرمی بخشیدمت وز جرم آمرزیدمت
فردوس خواهی دادمت خامش رها كن این دعا - بر آسمان و بر هوا صد رد پدید آید تو را
بر آسمان پران شوی هر صبحدم همچون دعا - هم او كه دلتنگت كند سرسبز و گلرنگت كند
هم اوت آرد در دعا هم او دهد مزد دعا - مطلوب را طالب كند مغلوب را غالب كند
ای بس دعاگو را كه حق كرد از كرم قبله دعا - ذرات محتاجان شده اندر دعا نالان شده
برقی بر ایشان برزده مانده ز حیرت از دعا - عارف گوینده بگو تا كه دعای تو كنم
چونك خوش و مست شوم هر سحری وقت دعا - دور مرو سفر مجو پیش تو است ماه تو
نعره مزن كه زیر لب میشنود ز تو دعا - میشنود دعای تو میدهدت جواب او
كای كر من كری بهل گوش تمام برگشا - گفتم ای سر خدا روی نهان كن
شكر خدا كرد و ثنا گفت دعاها - هوشیاران سر فكنده جمله خود از بیم و ترس
پیش او صفها كشیده بیدعا و بیثنا - همچنانك امتزاج ظاهرست اندر ركوع
وز تصافح وز عناق و قبله و مدح و دعا - در زاهدی شكستم به دعا نمود نفرین
كه برو كه روزگارت همه بیقرار بادا - نه قرار ماند و نی دل به دعای او ز یاری
كه به خون ماست تشنه كه خداش یار بادا - ماه بشنود دعای من و كفها برداشت
پیش ماه تو و میگفت مرا نیز مها - از شمس دین چون مه تبریز هست آگه
بشنو دعا و گه گه آمین كن این دعا را - كوه صفا برآ به سر كوه رخ به بیت
تكبیر كن برادر و تهلیل و هم دعا - سوسن با صد زبان از تو نشانم نداد
گفت رو از من مجو غیر دعا و ثنا - گل شكفته بگویم كه از چه میخندد
كه مستجاب شد او را از آن بهار دعا - چو مرده زنده كنی پیر را جوان سازی
خموش كردم و مشغول میشوم به دعا - فراق را بندیدی خدات منما یاد
كه این دعاگو به زین نداشت هیچ دعا - غریو و ناله جانها ز سوی بیسویی
مرا ز خواب جهانید دوش وقت دعا - بس است دعوت دعوت بهل دعا میگو
مسیح رفت به چارم سما به پر دعا - مباركی تبارك ندیم و ساقی باد
بر آنك گوید آمین بر آنك كرد دعا - خیز صبوحی كن و درده صلا
خیز كه صبح آمد و وقت دعا - گفت نخستین تو حدث را بدان
كژمژ و مقلوب نباید دعا - فسقانا و سبانا و كلانا و رعانا
و من الغیب اتانا فدعانا و اتینا - نفسی فلك نیاید دو هزار در گشاید
چو امیر خاص اقرا به دعا گشاید آن لب - از پای درفتادهام از شرم این كرم
كان شه دعام گفت همو كرد مستجاب - چو مست هر طرفی میفتی و میخیزی
كه شب گذشت كنون نوبت دعاست بخسب - آمدهام كه تا تو را جلوه دهم در این سرا
همچو دعای عاشقان فوق فلك رسانمت - شنیدم مر مرا لطفت دعا گفت
برای بنده خود لطفها گفت - ولیكن جان این كمتر دعاگو
همه شب روی ماهت را دعا گفت - در دل خیال خطه تبریز نقش بست
كان خانه اجابت و دل خانه دعاست - چو لا تعاف من الكافرین دیارا
دعای نوح نبیست و او مجاب دعاست - نبود باد دم عیسی و دعای عزیر
عنایت ازلی بد كه نورست ادست - گوید بگو یا ذا الوفا اغفر لذنب قد هفا
چون بنده آید در دعا او در نهان آمین كند - آمین او آنست كو اندر دعا ذوقش دهد
او را برون و اندرون شیرین و خوش چون تین كند - ای خفته شب تیره هنگام دعا آمد
وی نفس جفاپیشه هنگام وفا آمد - آن را كه بخنداند خوش دست برافشاند
وان را كه بترساند دندان به دعا كوبد - آنها كه ز ما خبر ندارند
گویند دعا اثر ندارد - گر عاشق داد نیست جودت
پس جان ز چه عاشق دعا شد - دوزخ آشامان جنت بخش روز رستخیز
حاكمند و نی دعا دانند و نه نفرین كنند - هله من خموش كردم برسان دعا و خدمت
چه كند كسی كه در كف بجز از دعا ندارد - بس كنم زین پس نهان گویم دعا
كی نهان ماند چو شه آمین كند - هر كه گوید كه خلاصش ده ز عشق
آن دعا از آسمان مردود باد - از مسلمان و جهود و ترسا
هر سحر بانگ دعا میآید - شاهان كه نابدیدند چون حال تو بدیدند
از مهر و از عنایت جمله دعات كردند - چون بخت روسپید شب اندر دعا گذار
زیرا دعای نوح به شب مستجاب شد - عیسی چو از خر برست گشت دعایش قبول
دست بشو كز فلك مایده و خوان رسید - گه مثل آفتاب گنج زمین میشود
گه چو دعا رسول سوی سما میرود - ز بس دعا كه بكردم دعا شدست وجودم
كه هر كه بیند رویم دعا به خاطر آرد - چنار فهم كند اندكی ز سوز چمن
دو دست پهن برآرد خوش و دعا گوید - به جان رسید فلك از دعا و ناله من
فلك دهان خود اندر ره دعا بگشاد - چرا چو دال دعا در دعا نمیخمد
كسی كه از كرمش قبله دعا دارد - همه دعا شدهام من ز بس دعا كردن
كه هر كه بیند رویم ز من دعا خواهد - فلك به ناله شد از بس دعا و زاری من
چو بخت یار نباشد دعا چه سود كند - چون زلیخا ز غم شدم من پیر
كرد یوسف دعا جوانم كرد - دست برآورده به زاری چنار
با تو بگویم چه دعا میكند - قد اكرمنا و قد دعانا
كی نعبده و نعم معبود - آه از دعا بیسامعی جرم و گنه بیشافعی
درد و الم بینافعی رویم چو زر بیسیمبر - دعوت حق نشنوی آنگه دعاها میكنی
شرم بادت ای برادر زین دعای بینماز - خامش كه به پیش آمد جوزینه و لوزینه
لوزینه دعا گوید حلوا كند آمینش - یقین میدان مجیب و مستجابست
دعای سوخته درویش دل ریش - بد دعا زنبیل و این دولت خلیل
مینگنجد در دعا اقبال عشق - دعای جانم اینست كه جان فدای تو باد
وگر زنند همه بر سر دعاگو سنگ - ناقه الله بزاده به دعای صالح
جهت معجزه دین ز كمرگاه جبل - شب چو به خواب می رود گوش كشانش می كشم
چون به سحر دعا كند وقت دعاش می زنم - هر شب و هر سحر تو را من به دعا بخواستم
تا به چه شیوهها تو را من ز خدا بخواستم - دعای یك پدر نبود دعای صد نبی باشد
كز این سان دولتی گشتم بدین دولت رسیدستم - دعا گویی است كار من بگویم تا نطق دارم
قبول تو دعاها را بر آن باری چه حق دارم - به گرد شمع سمع تو دعاهاام همیگردد
از آن چون پر پروانه دعای محترق دارم - رفتم بر درویشی گفتا كه خدا یارت
گویی به دعای او شد چون تو شهی یارم - دعاهایی كه آن در لب نیاید
كه بر اجزای روح است آن مقسم - همچو سیمرغ دعاییم كه بر چرخ پریم
همچو سرهنگ قضاییم كه لشكر شكنیم - به دعا نوح خیالت یم و جیحون خواهد
بهر این سابح و با چشم چو جیحون باشیم - رسید مایده از آسمان به اهل صیام
به اهتمام دعاهای عیسی مریم - قمر الحسن اتانی و الی الوصل دعانی
و رعانی و سقانی هو فی الفضل مقدم - آه كه روز دیر شد آهوی لطف شیر شد
دلبر و یار سیر شد از سخن و دعای من - سحرگاهی دعا كردم كه جانم خاك پای او
شنیدم نعره آمین ز جان اندر دعای من - پیاده قاضیم می خوان درون محكمه قاصد
و یا خود داعی سلطان دعاها را كنم آمین - سحرگاهان دعا كردم كه این جان باد خاك او
شنیدم نعره آمین ز جان اندر دعای من - از عشق جهان سوزت وز شوق جگردوزت
بی هیچ دعاگویی عالم شده پرآمین - دانی كه دعا گویم هر جا كه ثنا گویم
بین كز تو چه واگویم هاده چه به درویشان - گفتیم دعا رفتیم وز كوی شما رفتیم
خوش باش كه ما رفتیم هاده چه به درویشان - دعای ما و ایشان را درآمیز
چنان كز ما دعای و از تو آمین - بس كن كه دعا بسی بكردی
گوش آر از این سپس به آمین - چون مه چارده شب را تو برآرای به حسن
ای به شبها و سحرها به دعا جسته من - در كام ما دعا را چون شهد و شیر خوش كن
و آن را كه گوید آمین هم دوستكام گردان - ایاك نعبد است زمستان دعای باغ
در نوبهار گوید ایاك نستعین - نشست نقش دعایم به عالم گردون
كجاست گوش نمازی كه بشنود آمین - آن دلت را خدای نرم كناد
این دعای خوش است آمین كن - گرفتم عشق را در بر كله بنهادهام از سر
منم محتاج و میگویم ز بیخویشی دعای تو - ای دوست دعا وظیفه بندهست
ما را به دعا چه میفریبی تو - ور تنور تو بود گرم و دعای تو قبول
غم هر ممتحن سوخته خام بگو - این دعا را یا رب آمین هم تو كن
ای دعا آن تو آمین آن تو - مستجاب آمد دعای عاشقان
ای دعاگو آن دعا را بازگو - زان دم كه از تو چشم خبر برد سوی دل
دل میكند دعای دو چشم و دعای تو - به درگاه خدای حی قیوم
دعا كردن نكو باشد سحرگاه - دعاها اندر این مه مستجاب است
فلكها را بدرد آه روزه - عشق را نیمی نیاز و نیم دیگر بینیاز
این اجابت یافته و آن خود دعا آموخته - با دعا و با اجابت نقب كرده نیم شب
سوی عیاران رند و صد دغا آموخته - دو كف به سوی دعا سوی بحر میرانی
نه گوهر تو به جیب تو است پیوسته - خاموش كن ای بیادب چیزی مگو در زیر لب
تا بیریا باشد طلب اندر دعای آشتی - همچو دعای صالحان دی سوی اوج میشدی
باز چو نور اختران سوی حضیض میپری - هر برگ ز بیبرگی كفها به دعا برداشت
از بس كه كرم كردی حاجات روا كردی - باقیش مجیب هر دعا گوید
كز وی تو اجابت دعا دیدی - ای دوست دعا وظیفه ماست
ما را به دعا چه میفریبی - در پای غمش چه دیدی ای جان
كاین دست گشاده در دعایی - هین وقت صبوح شد فتوحی
هین وقت دعاست الصلایی - این دعا را با دعای ناكسان مقرون مكن
كز برای ردشان آب دعا میریختی - مثل قراضه جویان شب و روز خاك بیزی
ز چه خاك میپرستی نه تو قبله دعایی - نظر خدای خواهم كه تو را به من رساند
به دعا چه خواهمت من كه همه تو رام داری - بسیار شد دعایش آمد ز حق اجابت
تا مرد ای خدا گو دید از خدا خدایی - دعویت به ز معنی معنیت به ز دعوی
جان روی در تو دارد كه قبله دعایی - تو خفته باشی و آن عشق بر سر بالین
برآوریده دو كف در دعا و در زاری - شب وجود تو را در كمین چنان ماهیست
چرا دعا و مناجات نیم شب نكنی - كلید حاجت خلقان بدان شدهست دعا
كه جان جان دعایی و نور آمینی - كشیدمت نه دعاها كشند آمین را
كشانه شو سوی من گر چه لنگ تخمینی - چو خلوت آمد گفتش كه من قرین توام
تو لایقی بر من من دعا تو آمینی - اگر دعا نكنم لطف او همیگوید
كه سرد و بسته چرایی بگو زبان داری - دعانا من تعالی عن حدود
نجیالمحدود بالعین الحدید - دعانا بحر ذی ماء فرات
فانكرنا التیمم بالصعید - دعانا خالق كل دعاء
تخاسر عندنا كل بعید - براح الروح روحی! قرعینا
و یا نفسی دعاك الجد عودی - كم رد علی بات وصل
كم عنه رجعت قد دعانی - سبحان من یرانی سبحان من رعانی
سبحان من دعانی من غیر امتحان - «دعا» در دیوان شمس - رباعیات مولوی