زن، زندگی، آزادی
«لشکر» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «لشکر» در غزلیات حافظ شیرازی
- از کران تا به کران لشکر ظلم است ولی
از ازل تا به ابد فرصت درویشان است - تا لشکر غمت نکند ملک دل خراب
جان عزیز خود به نوا می فرستمت - به تنگ چشمی آن ترک لشکری نازم
که حمله بر من درویش یک قبا آورد - تو را آن به که روی خود ز مشتاقان بپوشانی
که شادی جهان گیری غم لشکر نمی ارزد - شد لشکر غم بی عدد از بخت می خواهم مدد
تا فخر دین عبدالصمد باشد که غمخواری کند - دوست گو یار شو و هر دو جهان دشمن باش
بخت گو پشت مکن روی زمین لشکر گیر - صنمی لشکریم غارت دل کرد و برفت
آه اگر عاطفت شاه نگیرد دستم - گرم صد لشکر از خوبان به قصد دل کمین سازند
بحمد الله و المنه بتی لشکرشکن دارم - ما ملک عافیت نه به لشکر گرفته ایم
ما تخت سلطنت نه به بازو نهاده ایم - اگر غم لشکر انگیزد که خون عاشقان ریزد
من و ساقی به هم تازیم و بنیادش براندازیم - سلطان و فکر لشکر و سودای تاج و گنج
درویش و امن خاطر و کنج قلندری - سعدی شیرازی
- «لشکر» در غزلیات سعدی شیرازی
- چو بر ولایت دل دست یافت لشکر عشق
به دست باش که هر بامداد یغماییست - به تیغ غمزه خون خوار لشکری بزنی
بزن که با تو در او هیچ مرد جنگی نیست - کمان چفته ابرو کشیده تا بن گوش
چو لشکری که به دنبال صید می تازد - که دارد در همه لشکر کمانی
که چون ابروی زیبای تو باشد - سعدیا لشکر سلطان غمش ملک وجود
هم بگیرد که دمادم یزکی می آید - لشکر عشق سعدیا غارت عقل می کند
تا تو دگر به خویشتن ظن نبری که عاقلم - سعدیا لشکر خوبان به شکار دل ما
گو میایید که ما صید فلان گردیدیم - ز ابنای روزگار به خوبی ممیزی
چون در میان لشکر منصور رایتی - عشق و دوام عافیت مختلفند سعدیا
هر که سفر نمی کند دل ندهد به لشکری - تاب وغا نیاورد قوت هیچ صفدری
گر تو بدین مشاهدت حمله بری به لشکری - صد هزارش دست خاطر در رکاب
پادشاهی می رود با لشکری - نظری به لشکری کن که هزار خون بریزی
به خلاف تیغ هندی که تو در نیام داری - بیاض ساعد سیمین مپوش در صف جنگ
که بی تکلف شمشیر لشکری بزنی - نرخ گل و گلشکر شکسته
زان چهره خوب و لعل دلجوی - با لشکرت چه حاجت رفتن به جنگ دشمن
تو خود به چشم و ابرو برهم زنی سپاهی - مولوی
- «لشکر» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «لشکر» در شاهنامه فردوسی
- خروشی برآمد ز لشکر به زار
کشیدند صف بر در شهریار - پس پشت لشکر کیومرث شاه
نبیره به پیش اندرون با سپاه - که من لشکری کرد خواهم همی
خروشی برآورد خواهم همی - همه موبدان را ز لشکر بخواند
به خوبی چه مایه سخنها براند - کجا شیر مردان جنگ آورند
فروزندهی لشکر و کشورند - از ایران و از تازیان لشکری
گزین کرد گرد از همه کشوری - ز بیدادگر شاه و ز لشکرش
وزان رسمهای بد اندر خورش - همی زین فزون بایدم لشکری
هم از مردم و هم ز دیو و پری - همه شهر یکسر پر از لشکرش
کمربستگان صف زده بر درش - سه مرد سرافراز با لشکری
فراز آمدند از دگر کشوری - دمادم برون رفت لشکر ز شهر
وزان شهر نایافته هیچ بهر - سوی لشکر آفریدون شدند
ز نیرنگ ضحاک بیرون شدند - پس آنگاه ضحاک شد چاره جوی
ز لشکر سوی کاخ بنهاد روی - کشیدند با لشکری چون سپهر
همه نامداران خورشیدچهر - چو از آمدنشان شد آگاه سرو
بیاراست لشکر چو پر تذرو - فرستادشان لشکری گشن پیش
چه بیگانه فرزانگان و چه خویش - به فرزند تا لشکری برگزید
گرازان سوی خاور اندرکشید - یکی لشکری نا مزد کرد شاه
کشید آنگهی تور لشکر به راه - به لکشر نگه کرد سلم از کران
سرش گشت از کار لشکر گران - به هنگامهی بازگشتن ز راه
نکردی همانا به لشکر نگاه - همه پهلوانان لشکرش را
همه نامداران کشورش را - چو شد ساخته کار لشکر همه
برآمد سر شهریار از رمه - ز لشکر سواران برون تاختند
ز چین و ز خاور سپه ساختند - ز خاور دو لشکر به ایران کشید
بخفتان و خود اندرون ناپدید - ز شاه آفریدون و از لشکرش
ز گردان جنگی و از کشورش - بیامد به پیش سپه برگذشت
بیاراست لشکر بران پهندشت - چپ لشکرش را بگرشاسپ داد
ابر میمنه سام یل با قباد - یکی لشکر آراسته چون عروس
به شیران جنگی و آوای کوس - چو لشکر منوچهر بر ساده دشت
برون برد آنجا ببد روز هشت - کشیدند لشکر به دشت نبرد
الانان دژ را پس پشت کرد - همی رفت لشکر گروها گروه
چو دریا بجوشید هامون و کوه - که بر هم زند چشم زیر و زبر
بریده به لشکر نمایمش سر - سراپردهی شاه بیرون زدند
ز تمیشه لشکر بهامون زدند - هر آن کس که از لشکر چین و روم
بریزند خون و بگیرند بوم - چپ و راست و قلب و جناح سپاه
بیاراست لشکر چو بایست شاه - عنان را بپیچید و برگاشت روی
برآمد ز لشکر یکی های هوی - بیامد به لشکرگه خویش باز
به دیدار آن لشکر سرفراز - همه آلت لشکر و ساز جنگ
ببردند نزدیک پور پشنگ - برآمد ز در نالهی کر نای
سراسر بجنبید لشکر ز جای - بماندند لشکر شگفت اندر اوی
ازان زور و آن بازوی جنگجوی - همه لشکر سلم همچون رمه
که بپراگند روزگار دمه - چنین است فرمان هشیار شاه
که لشکر همی راند باید به راه - سپهبد سوی جنگ بنهاد روی
یکی لشکری ساخته جنگجوی - مه فرودین وسر سال بود
لب رود لشکرگه زال بود - ازین گونه لشکر پذیره شدند
بسی با درفش و تبیره شدند - چو برخاست زان لشکر گشن گرد
رخ نامداران ما گشت زرد - همه لشکر از جای برخاستند
درفش فریدون بیاراستند - برون رفت با فرخی زال زر
ز گردان لشکر برآورده سر - پس آنگاه سیندخت آنجا بماند
خود و لشکرش سوی کابل براند - سپرد آن زمان پادشاهی به زال
برون برد لشکر به فرخنده فال - بزد نای مهراب و بربست کوس
بیاراست لشکر چو چشم خروس - ابا زال و با لشکر و پیل و کوس
زمانه رکاب ورا داد بوس - سپه را به سالار لشکر سپرد
برفت و جهاندیدگان را ببرد - چو زال آگهی یافت بر بست کوس
ز لشکر زمین گشت چون آبنوس - یکی لشکر از کوه تا کوه مرد
زمین قیرگون و هوا لاژورد - یکی لشکری راند از گرگسار
که دریای سبز اندرو گشت خوار - ز کار منوچهر و از لشکرش
ز گردان و سالار و از کشورش - همه نامداران کشورش را
بخواند و بزرگان لشکرش را - شماساس و دیگر خزروان گرد
ز لشکر سواران بدیشان سپرد - به لشکر نگه کرد افراسیاب
هیونی برافگند هنگام خواب - همه لشکر نوذر ار بشکریم
شکارند و در زیر پی بسپریم - چو لشکر به نزدیک جیحون رسید
خبر نزد پور فریدون رسید - چو لشکر به پیش دهستان رسید
تو گفتی که خورشید شد ناپدید - ز خشمش سرشک اندر آمد به چشم
از آن لشکر گشن بد جای خشم - دو لشکر به کردار دریای چین
تو گفتی که شد جنب جنبان زمین - ز قارن چو افراسیاب آن بدید
بزد اسپ و لشکر سوی او کشید - میان دو لشکر دو فرسنگ بود
همه ساز و آرایش جنگ بود - چو از لشکرش گشت لختی تباه
از آسودگان خواست چندی سپاه - بشد نزد سالار توران سپاه
نشان داد ازان لشکر و بارگاه - کزین لشکر نوذر نامدار
که داری که با من کند کارزار - ازیدر کنون زی سپاهان روید
وزین لشکر خویش پنهان روید - ازین لشکر ار بد دهند آگهی
شود تیره این فر شاهنشهی - برآسود پس لشکر از هر دو روی
برفتند روز دوم جنگجوی - چو قارن شنود آنکه افراسیاب
گسی کرد لشکر به هنگام خواب - بدو گفت نوذر که این رای نیست
سپه را چو تو لشکرآرای نیست - سپهبد سوی پارس بنهاد روی
ابا نامور لشکر جنگجوی - ازان پس بیاسود لشکر دو روز
سه دیگر چو بفروخت گیتی فروز - ابا لشکر نوذر افراسیاب
چو دریای جوشان بد و رود آب - همه شب همی لشکر آراستند
همی تیغ و ژوپین بپیراستند - چنان لشکری را گرفته به بند
بیاورد با شهریار بلند - ترا رفت باید ببسته کمر
یکی لشکری ساخته پرهنر - چو از پارس قارن به هامون کشید
ز دست چپش لشکر آمد پدید - بشد ویسه سالار توران سپاه
ابا لشکری نامور کینهخواه - دو لشکر کشیدند بر هیرمند
به دینارشان پای کردم به بند - که از لشکر ویسه برگشته بود
به خواری گرامیش را کشته بود - ازان لشکر خسته و بسته مرد
به خورشید تابان برآورد گرد - سوی گرد مهراب بنهاد روی
همی تاخت با لشکری جنگجوی - به دل گفت کاکنون ز لشکر چه باک
چه پیشم خزروان چه یک مشت خاک - شماساس و آن لشکر رزم ساز
پراگنده از رزم گشتند باز - چو برزین و چون قارن رزمزن
چو خراد و کشواد لشکرشکن - گر ایدون که دستان شود تیزچنگ
یکی لشکر آرد بر ما به جنگ - همه بستگان را به ساری بماند
بزد نای رویین و لشکر براند - بزد نای رویین و بربست کوس
بیاراست لشکر چو چشم خروس - بیاورد لشکر سوی خوار ری
بیاراست جنگ و بیفشارد پی - دو لشکر بران گونه تا هشت ماه
به روی اندر آورده روی سپاه - سوی پارس لشکر برون راند زو
کهن بود لیکن جهان کرد نو - یکی لشکری ساخت افراسیاب
ز دشت سپنجاب تا رود آب - به هنگام بشکوفهی گلستان
بیاورد لشکر ز زابلستان - بیاورد لشکر سوی خوار ری
بران مرغزاری که بد آب و نی - ز لشکر به لشکر دو فرسنگ ماند
سپهبد جهاندیدگان را بخواند - هم ایدر من این لشکر آراستم
بسی سروری و مهی خواستم - چنان شد ز لشکر در و دشت و راغ
که بر سر نیارست پرید زاغ - بگویی که لشکر ترا خواستند
همی تخت شاهی بیاراستند - برو تازیان تا به البرز کوه
گزین کن یکی لشکر همگروه - بدو گفت بگزین ز لشکر سوار
وز ایدر برو تا در کوهسار - قلون گشت چون مرغ با بابزن
بدیدند لشکر همه تن به تن - دگر روز برداشت لشکر ز جای
خروشیدن آمد ز پردهسرای - ز لشکر چو کشتی سراسر زمین
کجا موج خیزد ز دریای چین - همه لشکر ما به هم بر درید
کس اندر جهان این شگفتی ندید - شماساس کین توز لشکر پناه
که قارن بکشتش به آوردگاه - سپاهی و شهری همه یکسرند
همه پادشاهی مرا لشکرند - دل رزمجویش ببست اندران
که لشکر کشد سوی مازندران - ابا لشکر گشن و گرز گران
نکردند آهنگ مازندران - بفرمود پس گیو را شهریار
دوباره ز لشکر گزیدن هزار - کمر بست و رفت از بر شاه گیو
ز لشکر گزین کرد گردان نیو - ز لشکر دو بهره شده تیره چشم
سر نامداران ازو پر ز خشم - همه گنج تاراج و لشکر اسیر
جوان دولت و بخت برگشت پیر - همی رفت با لشکر و خواسته
اسیران و اسپان آراسته - همی رفت کاووس لشکر فروز
به زدگاه بر پیش کوه اسپروز - هم آن گنج و هم لشکر نامدار
بیاراسته چون گل اندر بهار - به تنها یکی کینهور لشکرم
به رخش دلاور زمین بسپرم - چنان لشکری با سلیح و درم
نبینی ازیشان یکی را دژم - بدانجا که کاووس لشکر کشید
ز دیوان جادو بدو بد رسید - همه رنجهای تو بیبر شود
ز دیوان جهان پر ز لشکر شود - به غار اندرون گاه دیو سپید
کزویند لشکر به بیم و امید - یکی پیل جنگی و چارهگرست
فراوان به گرداندرش لشکرست - به ارژنگ سالار بنهاد روی
چو آمد بر لشکر نامجوی - به نزدیکی غار بیبن رسید
به گرد اندرون لشکر دیو دید - به لشکر چنین گفت کاووس شاه
که اکنون مکافات کرده گناه - ز لشکر یکایک همه برگزید
ازیشان هنر خواست کاید پدید - مرا بارگه زان تو برترست
هزاران هزارم فزون لشکرست - بیارم کنون لشکری شیرفش
برآرم شما را سر از خواب خوش - بکند و چو ژوپین به کف برگرفت
بماندند لشکر همه در شگفت - نگه کرد و بنشاند اندر خورش
ز کاووس پرسید و از لشکرش - همی راند لشکر بران سان دمان
نجست ایچ هنگام رفتن زمان - ز لشکر هر آن کس که بد زورمند
بسودند چنگ آزمودند بند - بفرمود تا لشکر آراستند
سنان و سپرها بپیراستند - بران گونه آن سنگ را برگرفت
کزو ماند لشکر سراسر شگفت - به یک هفته دو لشکر نامجوی
به روی اندر آورده بودند روی - به لشکر گهش کس فرستاد زود
بفرمود تا خواسته هرچ بود - بپوشید ازان پس به مغفر سرش
بیامد بر نامور لشکرش - نهادند هرجای چون کوه کوه
برفتند لشکر همه هم گروه - خروش آمد و نالهی کرنای
بجنبید چون کوه لشکر ز جای - به لشکر گهش برد باید کنون
مگر کاید از سنگ خارا برون - برآمد خروش از در پیلتن
بزرگان لشکر شدند انجمن - بیاندازه کشتی و زورق بساخت
برآشفت و بر آب لشکر نشاخت - چو کاووس لشکر به خشکی کشید
کس اندر جهان کوه و صحرا ندید - ز بانگ تبیره به بربرستان
تو گفتی زمین گشت لشکرستان - سه لشکر چنان شد ز ایرانیان
که سر باز نشناختند از میان - سپاهی بیامد ز بربر به رزم
که برخاست از لشکر شاه بزم - یکی لشکر آراسته چون بهشت
تو گفتی که روی زمین لاله کشت - ببسته همه لشکرش را میان
پرستنده بر پیش ایرانیان - گران لشکری ساخت افراسیاب
برآمد سر از خورد و آرام و خواب - برآشفت افراسیاب آن زمان
برآویخت با لشکر تازیان - به جنگ اندرون بود لشکر سه ماه
بدادند سرها ز بهر کلاه - سپه را یکایک ز کابل بخواند
میان بسته بر جنگ و لشکر براند - چو بشنید پاسخگو پیلتن
دلیران لشکر شدند انجمن - چپ و راست لشکر بیاراستند
به جنگ اندرون نامور خواستند - چو دیدند لشکر بر و یال اوی
به چنگ اندرون گرز و گوپال اوی - چو نامه به نزدیک ایشان رسید
که رستم بدین دشت لشکر کشید - بیامد گران لشکری بربری
سواران جنگآور لشکری - سپهبد چو لشکر به هامون کشید
سپاه سه شاه و سه کشور بدید - چنین گفت با لشکر سرفراز
که از نیزهی مژگان مدارید باز - اگر صدهزارند و ما صدسوار
فزونی لشکر نیاید به کار - سلیح سه کشور سه گنج سه شاه
سراپرده و لشکر و تاج و گاه - دگر روز لشکر بیاراستند
درفش از دو رویه بپیراستند - به لشکرگه آورد لشکر ز شهر
ز گیتی برین گونه جویند بهر - به هاماوران بود صد ژنده پیل
یکی لشکری ساخته بر دو میل - دلش خسته و کشته لشکر دو بهر
همی نوش جست از جهان یافت زهر - چنین لشکری باید از مرز روم
که آیند با من به آباد بوم - چو بشنید کاووس گفتار اوی
بیاراست لشکر به پیکار اوی - ز بربر بیامد سوی سوریان
یکی لشکری بیکران و میان - بشد تیز با لشکر سوریان
بدان سود جستن سرآمد زیان - به مرو و نشاپور و بلخ و هری
فرستاد بر هر سویی لشکری - مهان پیش کاووس کهتر شدند
همه تاجدارنش لشکر شدند - خبر یافت زو رستم و گیو و طوس
برفتند با لشکری گشن و کوس - ز لشکر جهاندیدگان را بخواند
ز رستم بسی داستانها براند - بکردار نخچیر باید شدن
بناگاه لشکر برایشان زدن - که چندان سپاهست کاندازه نیست
ز لشکر بلندی و پستی یکیست - ابا هر یک از مهتران مرد چند
یکی لشکری نامدار ارجمند - نیاسود لشکر زمانی ز کار
ز چوگان و تیر و نبید و شکار - برون رفت با او ز لشکر سوار
ز مردان جنگی فزون از هزار - به نیزه همیدون ز زین برگرفت
دو لشکر بمانده بدو در شگفت - چنان برگرفتند لشکر ز جای
که پیدا نیامد همی سر ز پای - چنین لشکری سرفرازان جنگ
همه نیزه و تیغ هندی به چنگ - پس لشکر اندر همی راند گرم
گوان را ز لشکر همی خواند نرم - ز لشکر هرانکس که بد جنگساز
دو بهره نیامد به خرگاه باز - ز شهر و ز لشکر مهانرا بخواند
سزاوار با او به شادی نشاند - کنون من ز ترکان جنگآوران
فراز آورم لشکری بی کران - ز لشکر گزید از دلاور سران
کسی کاو گراید به گرز گران - به گردان لشکر سپهدار گفت
که این راز باید که ماند نهفت - جهانجوی چون نامهی شاه خواند
ازان جایگه تیز لشکر براند - ز لشکر برون تاخت برسان شیر
به پیش هجیر اندر آمد دلیر - کنون لشکر و دژ به فرمان تست
نباید برین آشتی جنگ جست - نماند یکی زنده از لشکرت
ندانم چه آید ز بد بر سرت - دو لشکر نظاره برین جنگ ما
برین گرز و شمشیر و آهنگ ما - گرانمایگان را ز لشکر بخواند
وزین داستان چندگونه براند - نشستند با شاه ایران به هم
بزرگان لشکر همه بیش و کم - که شهر و دلیران و لشکر گمان
به دیگر سخنها برند این زمان - سپردار و جوشنوران صد هزار
شمرده به لشکر گه آمد سوار - یکی لشکر آمد ز پهلو به دشت
که از گرد ایشان هوا تیره گشت - به انگشت لشکر به هومان نمود
سپاهی که آن را کرانه نبود - نبینی تو زین لشکر بیکران
یکی مرد جنگی و گرزی گران - بدان لشکر اندر چنو کس نبود
بر رستم آمد بپرسید زود - بگفتند و پس رود و می خواستند
همه شب همی لشکر آراستند - چو خورشید گشت از جهان ناپدید
شب تیره بر دشت لشکر کشید - بپرسید کان سبز پردهسرای
یکی لشکری گشن پیشش به پای - پیاده سپردار و نیزهوران
شده انجمن لشکری بیکران - تو گفتی که بر لشکر او مهترست
نگهبان هر مرز و هر کشورست - ز لشکر کند جنگ او ز انجمن
برانگیزد این بارهی پیلتن - به سیری رسانیدم از روزگار
دو لشکر نظاره بدین کارزار - به لشکرگه خویش تازید زود
که اندیشهی دل بدان گونه بود - به لشکر گه خویش بنهاد روی
پراندیشه جان و سرش کینه جوی - شب تیره آمد سوی لشکرش
میان سوده از جنگ و از خنجرش - بیامی یکی مرد پرخاشجوی
برین لشکر گشن بنهاد روی - بیامد دمان تا به قلب سپاه
ز لشکر بر طوس شد کینه خواه - به لشکرگه خویش بنهاد روی
به خشم و دل از غم پر از کار اوی - همه لشکر از بهر آن ارجمند
زبان برگشادند یکسر ز بند - چو خورشید تابان ز گنبد بگشت
تهمتن نیامد به لشکر ز دشت - ز لشکر بیامد هشیوار بیست
که تا اندر آوردگه کار چیست - ز لشکر برآمد سراسر خروش
زمانه یکایک برآمد به جوش - به پرده سرای آتش اندر زدند
همه لشکرش خاک بر سر زدند - وزان جایگه شاه لشکر براند
به ایران خرامید و رستم بماند - همه نامداران شدند انجمن
چو گرگین و خراد لشکرشکن - بفرمود تا پیشش ایرانیان
ببستند گردان لشکر میان - سواران لشکر برانگیختند
همه دشت پیشش درم ریختند - همان لشکر نامور صدهزار
گریزند ازو در صف کارزار - به سغد است با لشکر افراسیاب
سپاه و سپهبد بدان روی آب - وزان روی گرسیوز و بارمان
کشیدند لشکر چو باد دمان - تو لشکر بیاری و چندین مپای
که از باد کشتی بجنبد ز جای - دگر گر ازین کار نام آورم
چنین لشکری را به دام آورم - سیاووش زین سو به پاسخ نماند
سوی بلخ چون باد لشکر براند - سوی گاه بنهاد کاووس روی
سیاوش ابا لشکر جنگجوی - دو جنگ گران کرده شد در سه روز
بیامد سیاووش لشکر فروز - چو یک ماه بگذشت لشکر براند
گوپیلتن رفت و دستان بماند - پیاده فرستاد بر هر دری
به بلخ اندر آمد گران لشکری - ز هر سو که بد نامور لشکری
بخواند و بیامد به شهر هری - وزان لشکر من فزون از هزار
بریده سران و تن افگنده خوار - چو بیرون شد از پیش کاووس طوس
بفرمود تا لشکر و بوق و کوس - ز لشکر همی جست گردی سوار
که با او بسازد دم شهریار - تو با لشکر خویش سر پر ز جنگ
برو تا به درگاه او بیدرنگ - تو گفتی که بر جنگ افراسیاب
مران تیز لشکر بران روی آب - هم اندر زمان طوس را خواند شاه
بفرمود لشکر کشیدن به راه - دو تن را ز لشکر ز کندآوران
چو بهرام و چون زنگهی شاوران - بفرمود بهرام گودرز را
که این نامور لشکر و مرز را - بدو ده تو این لشکر و خواسته
همه کارها یکسر آراسته - ز لشکر گزین کرد سیصد سوار
همه گرد و شایستهی کارزار - سیاووش لشکر به جیحون کشید
به مژگان همی از جگر خون کشید - ز لشکر همی هر کسی با نثار
ز دینار وز گوهر شاهوار - همی ساختند آن دو لشکر نبرد
برآمد همی تا به خورشید گرد - به یک جو ز دیگر گرانتر نبود
نظاره شد آن لشکر شاه زود - چنان خوارش از پشت زین برگرفت
که لشکر بدو ماند اندر شگفت - چو نزدیک شهر سیاوش رسید
ز لشکر زبانآوری برگزید - بدو گفت گرسیوز ای نامدار
ز ترکان لشکر ورا نیست یار - ز ایران یکی لشکر آرد به کین
پرآشوب گردد سراسر زمین - چو از شهر و ز لشکر اندر گذشت
کشانش ببردند بر سوی دشت - که از شاه و دستور وز لشکری
ازینگونه نشیند کس داوری - بسا تاجداران ایران زمین
که با لشکر آیند پردرد و کین - همان دیدهبان بر سر کوهسار
نبیند همی لشکر شهریار - چنین لشکر گشن و چندین سوار
سراسیمه شد از یکی نامدار - چو لشکر سراسر شد آراسته
بریشان پراگنده شد خواسته - دران مرز شاه سپیجاب بود
که با لشکر و گنج و با آب بود - پیاده به پیش اندر افگند خوار
به لشکرگه آوردش از کارزار - ورازاد از قلب لشکر برفت
بیامد به نزد فرامرز تفت - همان تشت و خنجر زواره ببرد
بدان روزبانان لشکر سپرد - به لشکر بفرمود کاندر دهید
کمانها سراسر به زه بر نهید - دگر حمله کردش هزار و دویست
ورازاد را گفت لشکر مهایست - چنین گفت با لشکر افراسیاب
که مارا بر آمد سر از خورد و خواب - چنین گفت با لشکر افراسیاب
که بیدار بخت اندر آمد به خواب - چو برخاست آوای کوس از درش
بجنبید بر بارگه لشکرش - بزد بر سر شانهی پیلتن
به لشکر خروش آمد از انجمن - به لشکر بفرمود کز جای خویش
مگر ناورند اندکی پای پیش - به لشکرگه خویش گشتند باز
سپه یکسر از خواسته بینیاز - دل لشکر و شاه توران سپاه
شکسته شد و تیره شد رزمگاه - خروش آمد از لشکر هر دو سوی
ده و دار گردان پرخاشجوی - چو لشکر بیامد ز دشت نبرد
تنان پر ز خون و سران پر ز گرد - دو لشکر به هامون همی تاختند
یک از دیگران بازنشناختند - رسیدند یاران لشکر بدوی
غمی یافتندش پر از آب روی - گر افراسیاب از رهی بیدرنگ
یکی لشکر آرد به ایران به جنگ - خروش آمد و نالهی کرنای
تهمتن برانگیخت لشکر ز جای - وز آن جایگه شاه توران زمین
بیاورد لشکر به دریای چین - که دو پهلوان دلیر و سوار
چنین لشکری از در کارزار - ازان پس گرفتندش اندر میان
چنان لشکری همچو شیر ژیان - یکی لشکر آمد بر ما به جنگ
چو کلباد و نستیهن تیز چنگ - فراوان به لشکر مرا دیدهای
نبرد مرا هم پسندیدهای - تو با شاه برشو به بالای تند
ز پیران و لشکر مشو هیچ کند - چو رعد بهاران بغرید گیو
ز سالار لشکر همی جست نیو - چو از آب وز لشکرش دور کرد
به زین اندر افگند گرز نبرد - چو لشکر هزیمت شد از پیش گیو
چنان لشکری گشن و مردان نیو - چنان خیره برگشت و بگذاشت آب
که گفتی ندیدست لشکر به خواب - بیاورد لشکر بران رزمگاه
که آورد کلباد بد با سپاه - همه مرز لشکر پراگنده دید
به هر جای بر مردم افگنده دید - سپهرم بدو گفت کاسان بدی
اگر دل ز لشکر هراسان بدی - فریبرز را گر چنین است رای
تو لشکر بیارای و منشین ز پای - بشد طوس با لشکری جنگجوی
به تندی سوی دژ نهادند روی - همی رفت لشکر گروها گروه
که از سم اسپان زمین شد چو کوه - وگر خود خجسته سروش اندرست
به فرمان یزدان یکی لشکرست - چو یک سال بگذشت لشکر براند
بنه بر نهاد و سپه برنشاند - ز لشکر ببین تا سزاوار کیست
یکی پهلوان از در کار کیست - ز لشکر برفتند آزادگان
چو گیو و چو گودرز کشوادگان - اگر لشکر آید نترسم ز رزم
برزم اندرون کرگس آرم ببزم - گوا بود دستان و رستم برین
بزرگان لشکر همه همچنین - «ره لشکر از برف آسان کنم
دل ترک از آن هراسان کنم» - گزین کرد هشتاد تن نوذری
همه گرزدار و همه لشکری - یکی لشکری باید اکنون بزرگ
فرستاد با پهلوانی سترگ - سه دیگر چو گودرز کشواد بود
که لشکر به رای وی آباد بود - ببین تا سپه چند باید بکار
تو بگزین از این لشکر نامدار - به جایی که بودند ز اسپان یله
به لشکر گه آورد یکسر گله - یکی لشکر از جای برخاستند
پذیره شدن را بیاراستند - سر و تیغ و اسپش بیارد چو گرد
به لشکر گه ما بروز نبرد - فرود از در دژ فرو هشت بند
نگه کرد لشکر ز کوه بلند - چو لشکر همه نزد شاه آمدند
دمان با درفش و کلاه آمدند - چنین داد پاسخ ستمکاره طوس
که من دارم این لشکر و بوق و کوس - درفشی کجا آهویش پیکرست
که نستوه گودرز با لشکرست - کشاورز گر مردم پیشهور
کسی کو بلشکر نبندد کمر - ببین تا شناسی که این مرد کیست
یکی شهریار است اگر لشکریست - چنین گفت کز لشکر نامدار
سواری بباید کنون نیکیار - کنون در کلاتست و با مادرست
جهانجوی با فر و با لشکرست - گر ایدونک از لشکر ما یکیست
زند بر سرش تازیانه دویست - همان به که لشکر بدین سو بریم
بیابان و فرسنگها نشمریم - چه مردی بدو گفت بر کوهسار
نبینی همی لشکر بیشمار - که دشت و در و کوه پر لشکرست
تو خورشید گویی ببند اندرست - بفرمود تا نامداران گرد
ز لشکر سپهبد سوی شاه برد - بمژده من آیم چنو گشت رام
ترا پیش لشکر برم شادکام - یکی لشکری ساخت افراسیاب
که تاریک شد چشمهی آفتاب - وزین روی لشکر سپهدار طوس
بیاراست برسان چشم خروش - جهانگیر چون طوس نوذر مباد
چنو پهلوان پیش لشکر مباد - دلیران لشکر ندارند شرم
نجوشد یکی را برگ خون گرم - دهم روز لشکر بپیران رسید
سپاهی کزو شد زمین ناپدید - همه رنج لشکر بتن برنهم
اگر جان ستانم اگر جان دهم - تو شو تا ز لشکر یکی نامجوی
بیاید بروی اندر آریم روی - چو لشکر بیاسود روزی بداد
سپه برگرفت و بنه برنهاد - یکی لشکری همچو کوه سیاه
گذشتند بر پیش بیدار شاه - ز لشکر بیامد بکردار باد
چنین گفت کای طوس فرخ نژاد - چو لشکر بیامد براه چرم
کلات از بر و زیر آب میم - بیاراست لشکر سپهدار طوس
بهامون کشیدند پیلان و کوس - پس لشکر اندر سپهدار طوس
بیامد بر شه زمین داد بوس - بلشکر چنین گفت هومان شیر
که ای رزم دیده سران دلیر - دمان طوس نامدار ناهوشیار
چرا برد لشکر بسوی حصار - گر ایدونک زیشان یکی نامور
ز لشکر برارد به پیکار سر - وزین روی لشکر بیاورد طوس
درفش همایون و پیلان و کوس - ز لشکر همی برخروشید طوس
شب تیره تا گاه بانگ خروس - کنون لاجرم کردگار سپهر
ز طوس و ز لشکر ببرید مهر - بدانگه که لشکر بجنبد ز جای
تبیره برآید ز پردهسرای - نگه کرد باید که جایش کجاست
بگرد چپ لشکر و دست راست - بناکام لشکر باید کشید
نشاید ز فرمان او آرمید - برانگیخت آن بارکش را ز جای
سوی لشکر خویشتن کرد رای - بلشکر نگه کن ز کارآگهان
کسی کو سخن باز جوید نهان - و زانجا بیامد بلشکر چو باد
کسی را که بودند ویسه نژاد - دم اسپ ناپاک چنگش گرفت
دو لشکر بدو مانده اندر شگفت - ببیند که این شیر دل مرد کیست
وزین لشکر او را هم آورد کیست - که این شیردل رستم زابلیست
برین لشکر اکنون بباید گریست - که تا کیست زان لشکر پرگزند
کجا پیل گیرد بخم کمند - ازین لشکر اکنون ترا خواستست
ندانم که بر دل چه آراستست - ز لشکر بسی نامور گرد کرد
ز خنجرگزاران و مردان مرد - شنیدم کزین لشکر بی شمار
مرا یاد کردی بهنگام کار - میان دو بیشه بیک روزه راه
فرود آمد آن گرد لشکر پناه - منیژه چو از خیمه کردش نگاه
بدید آن سهی قد لشکر پناه - ببگماز بنشست یک روز شاد
ز گردان لشکر همی کرد یاد - شه نوذر آن طوس لشکرشکن
چو رهام و چون بیژن رزمزن - منم بیژن گیو لشکرشکن
سر خوک را بگسلانم ز تن - گزین کردم اندر خورت لشکری
که هستند سالار هر کشوری - برآورد خواهد همی سر ز ننگ
ز هر سو فرستاد لشکر بجنگ - فریبزر را داد پس میمنه
پس پشت لشکر حصار و بنه - چنین گفت سالار لشکر بشاه
که فرمان تو برتر از شید و ماه - بیامد چو پیش کنابد رسید
بران دامن کوه لشکر کشید - چو شد کار لشکر همه ساخته
وزیشان دل شاه پرداخته - کزو شاه ما را بکین خواستن
نباید بسی لشکر آراستن - جزین نامداران لشکر همه
که بودند شاه جهان را رمه - بلشکر گه آمد دمادم سپاه
جهان شد ز گرد سواران سیاه - یکی داستان گفته بودم بشاه
چو فرمود لشکر کشیدن براه - نخستین ازان لشکر نامدار
سواران شمشیر زن سی هزار - همه آلت لشکر و سیم و زر
فرستی بنزدیک ما سربسر - هوا نیلگون شد زمین رنگ رنگ
دلیران لشکر بسان پلنگ - بی آزار لشکر بفرمان شاه
همی رفت منزل بمنزل سپاه - بموی لشکر گهی ساختن
شب و روز نسودن از تاختن - ز کوه اندر آمد بهامون گذشت
کشیدند لشکر بران پهن دشت - فرامرز را ده کلاه و نگین
کسی کو بخواهد ز لشکر گزین - ده و دو هزارش ز لشکر سوار
فراز آمد اندر خور کارزار - ز لشکر همه کشور آمد بجوش
زگیتی بر آمد سراسر خروش - چو گودرز نزدیک زیبد رسید
سران را ز لشکر همی برگزید - چو لشکر سراسر شد آراسته
بدان بینیازی شد از خواسته - پس پشت لشکر ز پیلان گروه
زمین از پی پیل گشته ستوه - برو با سپاهی بکردار کوه
گزین کن ز گردان لشکر گروه - بیامد چو نزدیک جیحون رسید
بگرد لب آب لشکر کشید - همه لشکر از گنج و دینار شاه
بسر بر نهادند گوهر کلاه - هزاران دلیران خنجر گزار
ز گردان لشکر دلاور سوار - بدو گفت کین لشکر سرفراز
سپردم ترا راه خوارزم ساز - بیاراست لشکر بسان بهشت
بباغ وفا سرو کینه بکشت - چو لشکر سوی مرز توران بری
من تیز دل را بتش سری - چو پاسخ چنین یافت برگشت گیو
ابا لشکری نامبردار و نیو - به بر گستوان و بجوشن چو کوه
شدند انجمن لشکری همگروه - خروشی ز لشکر بر آمد بدرد
رخ نامداران شد از درد زرد - گزین کرد زان لشکر نامدار
سواران شمشیر زن سی هزار - همه کوه و غار و بیابان و دشت
بهر سو همی گرد لشکر بگشت - بیامد پس لشکر افراسیاب
بر اندیشهی رزم بگذاشت آب - بفرمود تا نزد نستوه شد
چپ لشکر شاه چون کوه شد - ازین جنگ پور و برادر نماند
بزرگان و سالار و لشکر نماند - وزو نیوتر آرش رزم زن
بهر کار پیروز و لشکر شکن - برین گونه چون شاه لشکر بساخت
بگردون کلاه کیی برفراخت - پس لشکرش هفصد ژنده پیل
خدای جهان یارش و جبرییل - ببینید گفت از چپ و دست راست
که بالا و پهنای لشکر کجاست - سپاهی بد از روم و بر برستان
گوی پیشرو نام لشکرستان - که لشکر بنزدیک جیحون رسید
همه روی کشور سپه گسترید - فروتر ازو گیوهی رزم زن
بهر کار پیروز و لشکر شکن - دوباره ز لشکر هزاران هزار
سپه بود با آلت کارزار - بیاراست از هر سوی مهتران
برفتند با لشکری بیکران - بیاراست لشکر گهی شاهوار
بقلب اندرون تیغ زن سی هزار - دگر لشکری کز خراسان بدند
جهانجوی و مردم شناسان بدند - گله هرچ بودش بدشت و بکوه
ببخشید بر لشکرش همگروه - بدست چپ خویش بر پای کرد
دلفروز را لشکر آرای کرد - همان روز کیخسرو آنجا رسید
زمین کوه تا کوه لشکر کشید - بمرزی که لشکر فرستاده بود
بسی پند و اندرزها داده بود - نگه کدر بر قلبگه جای خویش
سپهبد بد و لشکر آرای خویش - کجا نام آن شاه پیروز بود
سپهبد دل و لشکر افروز بود - سپهدار گودرز را خواستند
چپ لشکرش را بیاراستند - فرستاد بر هر سوی لشکری
بسی چارهها ساخت از هر دری - بزنهار شد لشکر ما همه
هراسان شد از بیشبانی رمه - چو شد ساخته جنگ را لشکری
ز هر نامداری بهر کشوری - بلشکر چنو نامداری نبود
بهر کار چون او سواری نبود - بدست منوچهرشان جای کرد
سر تخمه را لشکر آرای کرد - ز کشتی همه آب شد ناپدید
بیابان آموی لشکر کشید - بدست فریبرز نستوه بود
که نزدیک او لشکر انبوه بود - گذشته به هر دانشی از پدر
ز لشکر به مردی برآورده سر - بفرمود لهراسپ تا مهتران
برفتند چندی ز لشکر سران - ز لشکر ورا بود سیصد سوار
همه گرد و شایستهی کارزار - ز لشکر جهاندیدگان را بخواند
همه بودنی پیش ایشان براند - بدو گفت بگزین ز لشکر هزار
سواران گرد از در کارزار - نه تنها بیامد گر او آمدست
که با لشکری جنگجو آمدست - ز لشکر هر آنکس که بد پیشرو
ورا خواندی شاه گشتاسپ گو - اگر با سواران شوم مهتری
فرستد پسم نیز با لشکری - به من ده کنون دختر کهترت
به من تازه کن لشکر و افسرت - کزین لشکر اکنون سوارش تویی
بهارش تویی نامدارش تویی - چو لشکر بیاید ز مرز خزر
نگهبان من باش با یک پسر - بگفت این و لشکر به بیرون کشید
گوان و یلان را به هامون کشید - ازان لشکر الیاس بگشاد شست
که گشتاسپ را برکند کار پست - بیاورد لشکر به پیش سپاه
به کردار باد اندر آمد ز راه - ز لشکر چو قیصر بدیدش به راه
ز شادی پذیره شدش با سپاه - بگفت این و برساخت در حال کار
گزیده یکی لشکری نامدار - همه لشکر شاه و آن انجمن
همه آگهند از هنرهای من - چو لشکر بدیدند گشتاسپ را
سرافرازتر پور لهراسپ را - فرستاده چون نزد قیصر رسید
به دشت آمد و ساز لشکر بدید - سلیح و درم داد لشکرش را
همان نامداران کشورش را - پشوتن دگر گرد شمشیر زن
شه نامبردار لشکرشکن - تگینان لشکرش را پیش خواند
شنیده سخن پیش ایشان براند - سپاه پراگنده باز آوریم
یکی خوب لشکر فراز آوریم - درفشان و پیلان آراسته
بسی لشکر و گنج و بس خواسته - زریر سپهبد برادرش بود
که سالار گردان لشکرش بود - پناه سپه بود و پشت سپاه
سپهدار لشکر نگهدار گاه - تگینان لشکرش ترکان چین
برفتند هر سو به توران زمین - بدو باز خواندند لشکرش را
سر مرزداران کشورش را - بفرمودشان تا نبرده سوار
گزیدند گردان لشکر هزار - بخواند آن زمان مر برادرش را
بدو داد یک دست لشکرش را - در آورد لشکر به ایران زمین
همه خیره و دل پراگنده کین - همه نیزهداران شمشیر زن
همه بارهانگیز و لشکر شکن - چو بشنید کو رفت با لشکرش
که ویران کند آن نکو کشورش - به لشکرگه آمد سپه را بدید
که شایسته بد رزم را برگزید - سوی رزم ارجاسپ لشکر کشید
سپاهی که هرگز چنان کس ندید - پس آن لشکر نامدار بزرگ
به دشمن درافتد چو شیر سترگ - چو از بلخ بامی به جیحون رسید
سپهدار لشکر فرود آورید - بگیرد ز گردان لشکر هزار
ببندد فرستد بر شهریار - میانگاه لشکرش را همچنین
سپاهی بیاراست خوب و گزین - پس پشت لشکر به بستور داد
چراغ سپهدار خسرو نژاد - سپه را به هامون فرود آورید
بزد کوس بر پیل و لشکر کشید - نگاهش همی داشت پشت سپاه
همی کرد هر سوی لشکر نگاه - چو لشکر بیاراست و بر شد به کوه
غمی گشته از رنج و گشته ستوه - درفشی بدو داد و گفتا بتاز
بیارای پیلان و لشکر بساز - مران پور خود را سپهدار کرد
بران لشکر گشن سالار کرد - نشست از بر خوب تابنده گاه
همی کرد زانجا به لشکر نگاه - سپهبد بشد لشکرش راست کرد
همی رزم سالار چین خواست کرد - پس ارجاسپ شاه دلیران چین
بیاراست لشکرش را همچنین - بدو داد یک دست زان لشکرش
که شیری دلش بود و پیلی برش - بدو داد یک دست زان لشکرش
که شیر ژیان نامدی همبرش - دگر دست لشکرش را همچنان
برآراست از شیر دل سرکشان - سپاه از دو رو بر هم آویختند
و گرد از دو لشکر برانگیختند - بدان لشکر خویش آواز داد
که چونین همی داد خواهید داد - به لشکر بگفتا کدامست شیر
که باز آورد کین فرخ زریر - بکردند گردان گشتاسپ شاه
بسی نامداران لشکر تباه - نجنبید زیشان کس از جای خویش
ز لشکر نیاورد کس پای پیش - من او را دهم دختر خویش را
سپارم بدو لشکر خویش را - سپاهش ندادند پاسوخ باز
بترسیده بد لشکر سرفراز - دگر باره گفت ای بزرگان من
تگینان لشکر گزینان من - به لشکرگه دشمن اندر فتاد
چو اندر گیا آتش و تیز باد - که گفتی بسوزد همی لشکرم
کنون برفروزد همی کشورم - درفش و سرلشکر و جای خویش
برادرش را داد و خود رفت پیش - همه ایستادند در پیش اوی
که لشکر شکستن بدی کیش اوی - همی لشکر و کشور آراستی
همی رزم را به آرزو خواستی - به رزم اندر آید به کین خواستن
چرا باید این لشکر آراستن - بدان لشکر دشمن اندر فتاد
چنان چون در افتد به گلبرگ باد - بکشت از تگینان لشکر بسی
پذیره نیامد مر او را کسی - به لشکر بگفت این که شاید بدن
کزین سان همی نیزه داند زدن - خرامید تا پیش لشکر ز شاه
نگهبان مرز و نگهبان گاه - بهم ایستادند از پیش اوی
که لشکر شکستن بدی کیش اوی - پس اندر نهادند ایرانیان
بدان بیمره لشکر چینیان - که این نامداران ایرانیان
بگردید زین لشکر چینیان - چو لشکر شنیدند آواز اوی
شدند از بر خستگان بارزوی - به لشکرگه خود فرود آمدند
به پیروز گشتن تبیره زدند - ستون منا پردهی کشورا
چراغ جهان افشر لشکرا - بیامد سپهبد هم از بامداد
بزد کوس و لشکر بنه برنهاد - گزینان لشکرش را بار داد
بزرگان و شاهان مهترنژاد - بسی لشکر آمد به نزدیک اوی
جهانی سوی او نهادست روی - دگر روز بنشست بر تخت خویش
ز لشکر بیامد فراوان به پیش - همه لشکرش را به بهمن سپرد
وزانجا خرامید با چند گرد - به زاول نشستست با لشکرش
سواری نه اندر همه کشورش - برفتند گردان لشکر همه
به کوه و بیابان و جای رمه - بدو باز خواندند لشکرش را
گزیده سواران کشورش را - بدو گفت بگزین ز لشکر سوار
ز ترکان شایسته مردی هزار - جهاندار گشتاسپ در قلبگاه
همی کرد هر سو به لشکر نگاه - دو لشکر چو تنگ اندر آمد به گرد
زمین شد سیاه و هوا لاژورد - چو ارجاسپ با لشکر آنجا رسید
بگردید و بر کوه راهی ندید - چو لشکر چنان گردشان برگرفت
کی خوش منش دست بر سر گرفت - خرد یافته چون بیامد به دشت
شب تیره از لشکر اندر گذشت - همانا کز ایران یکی لشکری
سوی ما بیامد به پیغمبری - بیفشارد ران لشکر کینهخواه
سپاه اندر آمد به پیش سپاه - بیاراست بر میمنه جای خویش
سپهبد بد و لشکر آرای خویش - همه شب همی لشکر آراستند
همی جوشن و تیغ پیراستند - خود و لشکر آمد به نزدیک شاه
پر از خون بر و تیغ و رومی کلاه - بیامد یکی تند بالا گزید
به هر سوی لشکر همی بنگرید - که ما را جزین بود در جنگ رای
بدانگه که لشکر بیامد ز جای - به لشکر گه آمد که ارجاسپ بود
که ریزندها خون لهراسپ بود - خروش آمد و نالهی کرنای
برفتند گردان لشکر ز جای - یکی ترک بد نام اون گرگسار
ز لشکر بیامد بر شهریار - سران و اسیران که آورده بود
بکشت آن کزو لشکر آزرده بود - چو ارجاسپ آن دید با گرگسار
چنین گفت کز لشکر بیشمار - هم اندر زمان لشکر او را سپرد
کسانی که بودند هشیار و گرد - به لشکرگه آوردش از پیش صف
کشان و ز خون بر لب آورده کف - چو لشکر بیاراست اسفندیار
جهان شد به کردار دریای قار - چو لشکر بدانست کاسفندیار
ز بند گران رست و بد روزگار - چو از راه نزدیک منزل رسید
ز لشکر یکی نامور برگزید - بدو گفت لشکر به آیین بدار
همی پیچم از گفتهی گرگسار - برفتند گردان لشکر همه
نشستند بر خوان شاه رمه - سوی هفتخوان رخ به توران نهاد
همی رفت با لشکر آباد و شاد - شب تیره لشکر همی راندند
بروبر همی آفرین خواندند - بدو گفت کاین لشکر سرافراز
سپردم ترا من شدم رزمساز - هماندر زمان لشکر آنجا رسید
پشوتن سر و یال شیران بدید - نشست از بر شولک اسفندیار
برفت از پسش لشکر نامدار - که دیدست زین پیش لشکر بسی
نکردست پیچان روان از کسی - شب تیره لشکر همی راند شاه
چو خورشید بفروخت زرین کلاه - چو سیمرغ از دور صندوق دید
پسش لشکر و نالهی بوق دید - که گفتی که لشکر به دریا برد
سر خویش را بر ثریا برد - همان اسپ و گردون و صندوق برد
سپه را به سالار لشکر سپرد - بمانی تو با لشکر نامدار
به برف اندر ای فرخ اسفندیار - همی ویژه در خون لشکر شوی
به تندی و بدرایی و بدخوی - ز بیرون نیابد خورش چارپای
ز لشکر نماند سواری به جای - ز گفتار او تیز لشکر براند
جهاندار نیکی دهش را بخواند - چو کهرم که از خون فرشیدورد
دل لشکری کرد پر خون و درد - سپهدار چون پیش لشکر کشید
یکی ژرف دریای بیبن بدید - ز لشکر سرافراز گردان کهاند
به نزدیک شاه جهان ارجمند - بفرمود کانکو گرامیترست
وزین لشکر امروز نامیترست - برانسان دو لشکر بهم برشکست
که از تیر بر سرکشان ابر بست - سرافراز کهرم سوی دژ برفت
گریزان و لشکر همی راند تفت - همه لشکر اندر میان آورید
خروش هژبر ژیان آورید - همه لشکر از دژ به راه آمدند
جگر خسته و کینهخواه آمدند - بفرمود تا کهرم شیرگیر
برد لشکر و کوس و شمشیر وتیر - به طرخان چنین گفت کای سرفراز
برو تیز با لشکری رزمساز - همان خواهران را بر اسپان نشاند
ز درگاه ارجاسپ لشکر براند - به لشکر چنین گفت کز خواب شاه
دل من پر از رنج شد جان تباه - چو کهرم بر بارهی دژ رسید
پس لشکر ایرانیان را بدید - دو لشکر بران سان برآشوفتند
همی بر سر یکدگر کوفتند - بدانست لشکر که آن جنگ چیست
وزان رزم بد بر که باید گریست - برآوردش از جای و زد بر زمین
همه لشکرش خواندند آفرین - دو دستش ببستند و بردند خوار
پراگنده شد لشکر نامدار - سوی هفتخوان آمد اسفندیار
به نخجیر با لشکری نامدار - ز لشکر بفرمود تا هرک بود
ز کشور کسی کو بزرگی نمود - همه با درفش و تبیره شدند
بزرگان لشکر پذیره شدند - همه پادشاهی و لشکر تراست
همان گنج با تخت و افسر تراست - یکی تاج دارد پدر بر پسر
تو داری دگر لشکر و بوم و بر - ز لشکر گزین کن فراوان سوار
جهاندیدگان از در کارزار - چنین داد پاسخ یل اسفندیار
که لشکر نیاید مرا خود به کار - گر ایدونک آید زمانم فراز
به لشکر ندارد جهاندار باز - مرا لشکری خود نیاید به کار
جز از خویش و پیوند و چندی سوار - چو پیلی به اسپ اندر آورد پای
بیاورد چون باد لشکر ز جای - ندانست کس لشکرش را شمار
پذیره شدش نامور شهریار - چو خواهی که لشکر به ایران بری
به نزدیک شاه دلیران بری - پس از لشکر نامور صدسوار
برفتند با فرخ اسفندیار - هرانکس که از لشکر او را بدید
دلش مهر و پیوند او برگزید - ببردم ز ایرانیان لشکری
به جایی که بد مهتری گر سری - به ایران کشیدم ز هاماوران
خود و شاه با لشکری بیکران - بفرمود تا شد زواره برش
فراوان سخن راند از لشکرش - بدو گفت رو لشکر آرای باش
بر کوههی ریگ بر پای باش - سپه با برادر هم آنجا بماند
سوی لشکر شاه ایران براند - به تنها تن خویش جویم نبرد
ز لشکر نخواهم کسی رنجه کرد - برآویخت با او همی مهرنوش
دو رویه ز لشکر برآمد خروش - تو گفتی که لشکر نیارم به جنگ
ترا نیست آرایش نام و ننگ - زواره بیاورد زان سو سپاه
یکی لشکری داغدل کینهخواه - چو آمد بر لشکر نامدار
که کین جوید از رزم اسفندیار - بکوشید تا لشکر و تاج و گنج
بدو ماند و من بمانم به رنج - چو من بگذرم زین سپنجی سرای
تو لشکر بیارای و شو باز جای - ازو نیر مندیش وز لشکرش
که مه لشکرش باد و مه افسرش - چو شد کار لشکر همه ساخته
دل پهلوان گشت پرداخته - ببرد از میان لشکری چاهکن
کجا نام بردند زان انجمن - به نخچیر لشکر پراگنده شد
اگر کنده گر سوی آگنده شد - چو لشکر سوی زابلستان کشید
همه خاک را سوی دستان کشید - ز هر سو بریشان کمین ساختند
پس لشکراندر همی تاختند - بیاورد لشکر به نخچیرگاه
به جایی کجا کنده بودند چاه - چو پاسخ چنین یافت از لشکرش
به کین اندرون تیزتر شد سرش - به شبگیر برخاست آوای کوس
شد از گرد لشکر سپهر آبنوس - همی رفت زان لشکر نامدار
سواران شمشیرزن صد هزار - همان کهتر و دایگان تو بود
به لشکر ز پرمایگان تو بود - ز بستی و از لشکر زابلی
ز گردان شمشیر زن کابلی - پدرت آن جهانگیر لشکر فروز
نه تابوت را شد سوی نیمروز - به شبگیر ازین مرز لشکر بران
که این کار دشوار گشت و گران - سپردم بدو تاج و تخت بلند
همان لشکر و گنج با ارجمند - ز دشمن بهر سو که بد مهتری
فرستاد بر هر سوی لشکری - چو هنگام زادنش آمد فراز
ز شهر و ز لشکر همی داشت راز - به رزم اندرون مرزبان کشته شد
سر لشکرش زان سخن گشته شد - سپه چون فراوان شد از هر دری
همی آمد از هر سوی لشکری - همی بود چندی بران پهن دشت
چو لشکر فراوان برو برگذشت - چو جنگآوران را یکی گشت رای
ببردند لشکر ز پیش همای - ز نیک و بد لشکر آگاه بود
ز بدها گمانیش کوتاه بود - سپهبد همی گرد لشکر بگشت
بران طاق آزرده اندر گذشت - یکایک به سالار لشکر بگفت
ز خواب و ز آرام و خورد و نهفت - ببخشید در شب بسی خواسته
شد از خواسته لشکر آراسته - چنین تا به لشکرگه رومیان
همی تاخت بر سان شیر ژیان - بسی آفرین یافت از رشنواد
که این لشکر شاه بیتو مباد - همه شب همی لشکر آراستند
سلیح سواران بپیراستند - بگفت این و زان جایگه برگرفت
ازان مرز تا روم لشکر گرفت - همه لشکر روم برهم درید
کسی از یلان خویشتن را ندید - زناگه دو لشکر بهم بازخورد
برآمد همآنگاه گرد نبرد - سپهبد به لشکرگه رومیان
برآسود و بگشاد بند میان - ازان لشکر روم چندان بکشت
که گفتی فلک تیغ دارد به مشت - بدانست کان روز کامد به دشت
بفرمود تا پیش لشکر گذشت - هم از لشکر آنکس که بد نامدار
سرافراز شیران خنجرگزار - بزرگی و شاهی و لشکر وراست
بدو کرد باید همی پشت راست - فراز آمدند آن دو لشکر بهم
جهان شد ز پرخاشجویان دژم - ز لشکر یکی مرزبان برگزید
که گفتار ایشان بداند شنید - ز عموریه لشکری گرد کرد
همه نامداران روز نبرد - چو از پیش دارا به شهر آمدند
ازان رفته لشکر دو بهر آمدند - چو بشنید دارا که لشکر ز روم
بجنبید و آمد برین مرز و بوم - چو آورد لشکر به پیش فرات
سپه را عدد بود بیش از نبات - به گرد لب آب لشکر کشید
ز جوشن کسی آب دریا ندید - سر گنجهای نیا باز کرد
بفرمود تا لشکرش ساز کرد - برون آمد آن نامور شهریار
برهبر چنان لشکر نامدار - دو لشکر به روی اندر آورده روی
ببودند یک هفته پرخاشجوی - هم از لشکرش برگرفتم شمار
فراوان کم است از شنیده سوار - میان دو لشکر دو فرسنگ ماند
سکندر گرانمایگان را بخواند - ز لشکر بیامد سپیده دمان
خود و نامداران ابا ترجمان - بیاورد لشکر ز رود فرات
به هامون سپه بیش بود از نبات - سکندر چو بشنید کامد سپاه
بزد کوس و آورد لشکر به راه - دو لشکر که آن را کرانه نبود
چو اسکندر اندر زمانه نبود - سکندر چو بشنید لشکر براند
پذیره شد و سازش آنجا بماند - ببخشید بر لشکرش خواسته
به نیرو سپاهی شد آراسته - سلیح و درم داد لشکرش را
همان نامداران کشورش را - سر ماه را لشکر آباد کرد
سر نامداران پر از باد کرد - دگر باره از آب زان سو گذشت
بیاراست لشکر بران پهن دشت - چو دارا ز ایران به کرمان رسید
دو بهر از بزرگان لشکر ندید - نه کشور نه لشکر نه تخت و کلاه
نه شاهی نه فرزند و گنج و سپاه - برآمد چنان از دو لشکر خروش
که چرخ فلک را بدرید گوش - جهاندار لشکر به کرمان کشید
همی از بد دشمنان جان کشید - سکندر بیاورد لشکر ز روم
نه برماند ما را نه آباد بوم - چو دارا بیاورد لشکر به راه
سپاهی نه بر آرزو رزمخواه - ز لشکر برفتند مردان جنگ
گرفته یکی سنگ هر یک به چنگ - بسنده نباشی تو با لشکرش
نه با چاره و گنج و با افسرش - همی هر زمان نو کند لشکری
که سازند زو نامدار افسری - سرانجام لشکر نماند نه شاه
بیاید نو آیین یکی پیشگاه - همی راه و بیراه لشکر کشید
سوی کید هندی سپه برکشید - بران مرز لشکر فرود آورید
همه بوم ایشان سپه گسترید - نشاید که داریم چیزی دریغ
ز دارندهی لشکر و تاج و تیغ - بفرمود تا هرک بخرد بدند
بران لشکر روم موبد بدند - ز میلاد چون باد لشکر براند
به قنوج شد گنجش آنجا بماند - چو آورد لشکر به نزدیک فور
یکی نامه فرمود پر جنگ و شور - سوی فور هندی سپهدار هند
بلند اختر و لشکر آرای سند - ز لشکر نبینیم اسپی درست
که شاید به تندی برو رزم جست - ز رومی و از مصری و بربری
سواران شایسته و لشکری - به دشت اندرون لشکر انبوه گشت
زمین از پی پیل چون کوه گشت - چو پاسخ به نزد سکندر رسید
همانگه ز لشکر سران برگزید - ز لشکر برآمد سراسر خروش
به زخم آوریدند پیلان به جوش - درم داد و دینار لشکرش را
بیاراست گردان کشورش را - چرا بهر لشکر همه کشتن است
وگر زنده از رزم برگشتن است - همه لشکر هند گشتند باز
همان ژنده پیلان گردن فراز - ز ما هرک او گشت پیروز بخت
بدو ماند این لشکر و تاج و تخت - سکندر پس لشکر بدگمان
همی تاخت بر سان باددمان - سر لشکر روم شد به آسمان
برفتند گردان لشکر دمان - طلایه فرستاد هر سو به راه
همی داشت لشکر ز دشمن نگاه - به اسپ و به نفط آتش اندر زدند
همه لشکر فور برهم زدند - خروشی برآمد ز لشکر به زار
فرو ریختند آلت کارزار - سکندر بدو گفت کای نامدار
دو لشکر شکسته شد از کارزار - چو پیلان بدیدند ز آتش گریز
برفتند با لشکر از جای تیز - ببخشم شما را همه گنج اوی
حرامست بر لشکرم رنج اوی - دلیران لشکر همه کشتهاند
وگر زنده از رزم برگشتهاند - چو لشکر شد از خواسته بینیاز
برو ناگذشته زمانی دراز - ابا لشکر گشن شمشیرزن
به بیداد بگرفت شهر یمن - زنی بود در اندلس شهریار
خردمند و با لشکری بیشمار - ز لشکر سواری مصور بجست
که مانند صورت نگارد درست - وزان جایگه شاد لشکر براند
به جده درآمد فراوان نماند - جهانگیر با لشکری راهجوی
ز جده سوی مصر بنهاد روی - مرا زان فزونست فر و مهی
همان لشکر و گنج شاهنشهی - هزاران هزارم فزون لشکرست
که بر هر سری شهریاری سرست - یکی گنج در پیش هر مهتری
چو آید ازین مرز با لشکری - یکی پادشا بود فریان به نام
ابا لشکر و گنج و گسترده کام - بیاورد لشکر گرفت آن حصار
بران بارهی دژ گذشتی سوار - چو اسکندر آن نامهی او بخواند
بزد نای رویین و لشکر براند - که بر شهر فریان چه آمد ز رنج
نماند افسر و تخت و لشکر نه گنج - بدانست قیدافه کو قیصرست
بران لشکر نامور مهترست - وگر هیچ تاب اندر آری به دل
بیارم یکی لشکری دل گسل - هماکنون سرت را من از درد فور
به لشکر نمایم ز تن کرده دور - ز لشکر بیاری سواری هزار
همه نامدار از در کارزار - ز لشکر گزین کرد پس شهریار
ازان نامداران رومی هزار - نبیند نه لشکر فرستم به جنگ
نیامیزم از هر دری نیز رنگ - که لشکرگه نامور شاه بود
سکندر که با بخت همراه بود - که نومید بد لشکر نامجوی
که دانست کش باز بینند روی - وزان جایگه لشکر اندر کشید
دمان تا به شهر برهمن رسید - وزان جایگه لشکر اندر کشید
یکی آبگیری نو آمد پدید - وزان جایگه تیز لشکر براند
بسی نام دادار گیهان بخواند - تناور یکی لشکری زورمند
برهنه تن و پوست و بالابلند - به لشکر بفرمود پس شهریار
که برداشتند آلت کارزار - برهنه به جنگ اندر آمد حبش
غمی گشت زان لشکر شیرفش - بیاورد لشکر به کوهی دگر
کزان خیره شد مرد پرخاشخر - همه لشکر از شهر بیرون شدند
به دیدار رومی به هامون شدند - چو از نرمپایان فراوان بماند
سکندر برآسود و لشکر براند - اگر لشکر آری به شهر هروم
نبینی ز نعل و پی اسپ بوم - سکندر بفرمود تا لشکرش
یکی تیرباران کنند ازبرش - چو آن اژدها را خورش بود گاه
ز مردان لشکر گزین کرد شاه - وزان جایگه تیز لشکر براند
تن اژدها را همانجا بماند - بپرسید هرچیز و دریا بدید
وزان روی لشکر به مغرب کشید - به چوپان بفرمود کاسپ یله
سراسر به لشکرگه آرد گله - بیامد به لشکرگه خویش باز
دلی پر ز اندیشههای دراز - دو هفته بر آن جایگه بر بماند
چو آسودهتر گشت لشکر براند - سکندر بترسید و برگشت زود
به لشکرگه آمد به کردار دود - وزان جایگه تیز لشکر براند
خروشان بسی نام یزدان بخواند - چو آمد به لشکرگه خویش باز
برفتند گردان گردنفراز - بپذرفت زان شهر و لشکر براند
ز دیده همی خون دل برفشاند - وزان روی لشکر سوی چین کشید
سر نامداران به بیرون کشید - سپه را به سالار لشکر سپرد
وزان رومیان پنج دانا ببرد - چو دستور با لشکر آمدش پیش
بگفت آنچ آمد ز بازار خویش - بدان جایگه شاه ماهی بماند
پسانگه بجنبید و لشکر براند - به شبگیر شاه یمن بازگشت
ز لشکر جهانی پر آواز گشت - وزان جایگه سوی بابل کشید
زمین گشت از لشکرش ناپدید - که لشکر کشد جنگ را سوی روم
نهد پی بران خاک آباد بوم - سپر کن کیان را همه پیش بوم
چو خواهی که لشکر نیاید به روم - بگفت این و جانش برآمد ز تن
شد آن نامور شاه لشکرشکن - ز لشکر سراسر برآمد خروش
ز فریاد لشکر بدرید گوش - چو آواز بشنید لشکر برفت
ببردند زان بیشه صندوق تفت - چو آگاه شد لشکر از درد شاه
جهان گشت بر نامداران سپاه - سکندر چو از لشکر آگاه شد
بدانست کش روز کوتاه شد - دگر گفت چون لشکرت بازگشت
تو تنها نمانی برین پهن دشت - به نزدیکی اندر تو دوری ز من
هم از دوده و لشکر و انجمن - ز بس رزم و پیکار و خون ریختن
چه تنها چه با لشکر آویختن - پر از برف شد کوهسار سیاه
همی لشکر از شاه بیند گناه - برو آفرین باد و بر لشکرش
چه بر خویش و بر دوده و کشورش - سپهدار چون بوالمظفر بود
سرلشکر از ماه برتر بود - همان دوده و لشکر و کشورش
همان خسروی قامت و منظرش - ازان لشکر روم بگریخت اوی
به دام بلا در نیاویخت اوی - چنان بد که روزی به نخچیرگاه
پراگنده شد لشکر و پور شاه - به هامون پدید آمد از دور گور
ازان لشکر گشن برخاست شور - بفرمود تا کوس بیرون برند
ز درگاه لشکر به هامون برند - دل از لشکر اردوان برگرفت
وزان آگهی رای دیگر گرفت - ز جهرم بیامد سوی اردشیر
ابا لشکر و کوس و با دار و گیر - چو آگاهی آمد ز شاه اردشیر
که آورد لشکر بدین آبگیر - چو شد لشکرش چون دلاور پلنگ
سوی بهمن اردوان شد به جنگ - درمهای آگنده را برفشاند
به نیرو شد از پارس لشکر براند - یکی نامور بود نامش سباک
ابا آلت و لشکر و رای پاک - میان دو لشکر دو پرتاب ماند
به خاک اندرون مار بیتاب ماند - بترسید زان لشکر اردوان
شدند اندرین یک سخن همزبان - که این کار بر اردوان ایزدیست
بدین لشکر اکنون بباید گریست - همه رزمگه پر ستام و کمر
پر از آلت و لشکر و سیم و زر - ز گیل و ز دیلم بیامد سپاه
همی گرد لشکر برآمد به ماه - به پیمود آن خاک کاخش به پی
ز لشکر هرانکس که شد سوی ری - وزان روی لشکر بیاورد شاه
سپاهی که بر باد بربست راه - یکی لشکری کرد بد پارسی
فزونتر ز گردان او یک به سی - گزین کرد ازان لشکر نامدار
سواران شمشیرزن سی هزار - چو خورشید شد زرد لشکر براند
کسی را که نابردنی بد بماند - همه دشت زیشان پر از خفته دید
یکایک دل لشکر آشفته دید - یکی لشکری شد بر او انجمن
همه نامداران شمشیرزن - یکی میر بد اندر آن شهراوی
سرافراز با لشکر و رنگ و بوی - به کشور پراگنده شد لشکرش
همه گشت آراسته کشورش - شکسته شدی لشکری کامدی
چو آواز این داستان بشندی - بیاراست بر میمنه جای خویش
سپهبد بد و لشکر آرای خویش - دو لشکر بشد هر دو آراسته
پر از کینه سر گنج پر خواسته - برآن گونه شد لشکر هفتواد
که گفتی بجنبید دریا ز باد - چو لشکر سراسر برآشوفتند
به گرز و تبرزین همی کوفتند - خورش تنگ بد لشکر شاه را
که بدخواه او بسته بد راه را - غمی گشت و لشکر همی باز خواند
به زودی سلیح و درم برفشاند - بیاورد گنج و سلیح از حصار
برو خوار شد لشکر و کارزار - بزرگان لشکرش را پیش خواند
ز مهرک فراوان سخنها براند - همه گنج او را به تاراج داد
به لشکر بسی بدره و تاج داد - پس لشکر او بیامد سپاه
ز هر سو گرفتند بر شاه راه - که بگریخت از کرم وز هفتواد
وزان بیهنر لشکر بدنژاد - همان دیدهبان دار و هم پاسبان
نگهبان لشکر به روز و شبان - برانگیخت از بام دژ تیره دود
دلیری به سالار لشکر نمود - بیامد سبک پهلوان با سپاه
بیاورد لشکر به نزدیک شاه - بیاورد لشکر ده و دو هزار
جهاندیده و کارکرده سوار - پراگنده لشکر چو شد همگروه
بیاوردشان تا میان دو کوه - به تاراج داد آن همه خواسته
شد از خواسته لشکر آراسته - چو آسودهتر گشت مرد و ستور
بیاورد لشکر سوی شهر گور - وزان روی لشکر بیامد چو کوه
بماندند با داغ و درد آن گروه - شنید آن همه لشکر آواز شاه
به سر بر نهادند ز آهن کلاه - سوی لشکر کرم برگشت باد
گرفتار شد در میان هفتواد - فرستاد بر هر سوی لشکری
که هرجا که باشد ز دشمن سری - ز پیش نیا زود برداشت گوی
ازو گشت لشکر پر از گفتوگوی - چو اسپ افگند لشکر از هر دو روی
نباید که گردان پرخاشجوی - به لشکر بیاراست گیتی همه
شبان گشت و پرخاشجویان رمه - بود لشکر قلب بر جای خویش
کس از قلبگه نگسلد پای خویش - چو لشکرش رفتی به جایی به جنگ
خرد یار کردی و رای و درنگ - وگر قلب ایشان بجنبد ز جای
تو با لشکر از قلبگاه اندر آی - دبیری به آیین و با دستگاه
که دارد ز بیداد لشکر نگاه - ز داد و ز بیداد وز کشورش
ز آیین وز شاه وز لشکرش - نخستین یکی گرد لشکر به گرد
چو پیش آیدت روز ننگ و نبرد - به نخچیر بردیش با خویشتن
شدی لشکر بیشمار انجمن - به لشکر چنین گوی کاین خود کیند
بدین رزمگاه اندرون برچیند - به درگاه چون خواست لشکر فزون
فرستاد بر هر سوی رهنمون - همی از پی سود بردم به کار
به در داشتن لشکر بیشمار - گر از کارداران وز لشکرش
بداند که رنجست بر کشورش - چو دشمن بترسد شود چاپلوس
تو لشکر بیارای و بربند کوس - ز دهقان نخواهم جز از سی یکی
درم تا به لشکر دهم اندکی - ز التوینه همچنین لشکری
بیامد سپهدارشان مهتری - به لشکر بترسان بداندیش را
به ژرفی نگه کن پس و پیش را - بدان تا چنین زیردستان ما
گر از لشکری در پرستان ما - به دشت آمد و لشکرش را بدید
ده و دو هزار از یلان برگزید - فراوان کس از لشکر او بکشت
چو طایر چنان دید بنمود پشت - همان روز ازان مرز لشکر براند
ورا بسته در پوست آنجا بماند - ببیند که قیصر سزاوار هست
ابا لشکر و گنج و نیروی دست - ازین بار چیزی کش اندر خورست
همه گوهر و آلت لشکرست - پر از دردم از قیصر و لشکرش
مبادا که بینم سر و افسرش - فراز آمد از هر سوی لشکری
به جایی که بد در جهان مهتری - چو لشکر شد آسوده بر درسرای
به نزدیک شاه آمد آن پاکرای - چو موبد بیاید بیارد سپاه
ز لشکر ببندیم بر پشه راه - به لشکر گه آمد گذشته دو پاس
ز قیصر نبودش به دل در هراس - ز می مست قیصر به پردهسرای
ز لشکر نبود اندران مرز جای - سپه را به لشکرگه اندر کشید
بزد دست و گرز گران برکشید - بسی برنیامد برین روزگار
که شد مردم لشکری شش هزار - چو بازارگانان به بزم آمدم
نه با کوس و لشکر به رزم آمدم - تو مهمان به چرم خر اندر کنی
به ایران گرایی و لشکر کنی - همه یکسر از خانه بازآوری
بدین لشکر سرفراز آوری - گسسته شد آن لشکر و بارگاه
به نیروی یزدان که بنمود راه - ز لشکرگه آمد سوی طیسفون
بیآزار بنشست با رهنمون - سوی لشکر رومیان حمله برد
بزرگش یکی بود با مرد خرد - ازان لشکر روم چندان بکشت
که یک دشت سر بود بیپای و پشت - ز هر جای چندان غنیمت گرفت
که لشکر همی ماند زو در شگفت - همه لشکر روم گرد آمدند
ز قیصر همی داستانها زدند - شدند انجمن لشکری بر درش
درم داد پرخاشجو مادرش - چو از قلب شاپور لشکر براند
چپ و راستش ویژگان را بخواند - بدو گفت لشکر که قیصر تو باش
برین لشکر و بوم مهتر تو باش - برفتند لشکر به کردار گرد
سواران و شیران روز نبرد - چو ایشان برفتند لشکر براند
جهانآفرین را فراوان بخواند - من این تاج شاهی سپارم به تو
همان گنج و لشکر گذارم به تو - دگر آنک لشکر بدارد به داد
بداند فزونی مرد نژاد - پراگنده گشتند لشکر همه
چو در خواب شد شهریار رمه - فرستاده چون شد بر یزدگرد
همه لشکر آمد بران نامه گرد - دگر هفته با لشکری سرفراز
به نخچیرگه رفت با یوز و باز - همه زیردستان خود را بخواند
شب تیره چون باد لشکر براند - فراز آورد لشکر و بوق و کوس
به شادی نظاره شود سوی طوس - فروماند چوپان و لشکر همه
برآشفت ازان شهریار رمه - ز لشکر خروشی برآمد چو کوس
که شاها زمان آوریدت به طوس - بفرمود منذر به نعمان که رو
یکی لشکری ساز شیران نو - شهنشاه بهرام گور ایدرست
که با فر و برزست و با لشکرست - چو منذر به نزدیک جهرم رسید
برآن دشت بیآب لشکر کشید - کنون جنگ سازیم گر گفتوگوی
چو لشکر به روی اندر آورد روی - پس پشت او لشکر تازیان
چو منذرش یاور به سود و زیان - ورا پهلوان کرد بر لشکرش
بدان تا به آیین بود کشورش - شب آمد ندانم همی راه را
نیابم همی لشکر و شاه را - چو بنشست می خواست از بامداد
بزرگان لشکر برفتند شاد - برزگان لشکر همی راندند
سخنهای شاهنشهان خواندند - سپاه اندر آمد یکایک ز دشت
همه شب همی دشت لشکر گذشت - چو با لشکر تن به رنج آوریم
ز روم و ز چین نام و گنج آوریم - بیاورد گردان کشورش را
درم داد یکساله لشکرش را - عنان را بپیچید بهرام گور
ز دیدار لشکر برون راند دور - یکی پای کوب و دگر چنگزن
سه دیگر خوشآواز لشکر شکن - بفرمود تا مهد زرین چهار
بیارد ز لشکر یکی نامدار - به روز سدیگر برون رفت شاه
ابا لشکر و ساز نخچیرگاه - چو لشکر به نزدیک دریا رسید
شهنشاه دریا پر از مرغ دید - بشد تازیان با تنی چند شاه
همی بود لشکر به نخچیرگاه - نر و ماده را هر دو بر هم بدوخت
دل لشکر از زخم او بر فروخت - ز لشکر هرانکس که آن زخم دید
بران شهریار آفرین گسترید - همو میگسارست و هم چنگزن
همان چامه گویست و لشکر شکن - نگه کرد باید به روی تو بس
جز او را نمانی ز لشکر به کس - توی شاه پیروز و لشکرشکن
همان رویه چون لاله اندر چمن - بدان مرغزار اندرون راند شاه
ز لشکر هرانکس که بد نیکخواه - جدا شد ز دستور وز لشکرش
همانا پر از آرزو شد سرش - بیاورد لشکر به کوه و به دشت
همی گوسفند از عدد برگذشت - بیاورد لشکر ز نخچیرگاه
ز گرد سواران ندیدند راه - همی رفت لشکر به کردار گرد
چنین تا رخ روز شد لاژورد - بفرمود تا لشکرش با بنه
گذارند و ماند خود او یک تنه - چنین داد پاسخ که گر مهتری
نداری مکن جنگ با لشکری - همه راه و بیراه لشکر گذشت
چنان شد که یک ماه ماند او به دشت - تبر داشت مردی همی کند خار
ز لشکر بشد پیش او شهریار - همی بود چندی خرید و فروخت
بیابان ز لشکر همی برفروخت - بیابان چو بازار چین شد ز بار
برانسو که بد لشکر شهریار - همی بود تا ابر شهریوری
برآمد جهان شد پر از لشکری - ز هر گوشهیی لشکری جنگجوی
سوی شاه ایران نهادند روی - بیاورد لشکر به دشت شکار
سواران شمشیر زن ده هزار - پس لشکر اندر همی تاخت شاه
خود و ویژگان تا به نخچیرگاه - همی خواند لشکر برو آفرین
که بیتو مبادا کلاه و نگین - کمان را به زه بر نهاده سپاه
پس لشکر اندر همی رفت شاه - یکی پهلوان گفت کای شهریار
نگه کن بدین لشکر نامدار - همه لشکر از شاه دارند شرم
ز تیر و کمانشان شود دست نرم - یکی مرد بر گرد لشکر بگشت
که یک تن مباد اندرین پهن دشت - چنین داد پاسخ که مردی هزار
گزین کرد باید ز لشکر سوار - نباشد چنین کار کار زنان
منم لشکریدار دندان کنان - برادرش را داد تخت و کلاه
که تا گنج و لشکر بدارد نگاه - وزان جایگه لشکر اندر کشید
سوی آذرآبادگان پرکشید - چو از پارس لشکر فراوان ببرد
چنین بود رای بزرگان و خرد - چو خاقان چین این سخنها شنید
ز چین و ختن لشکری برگزید - که بر ما همی رنج بپراگند
چرا هم ز لشکر نه گنج آگند - که قیصر سپه کرد و لشکر کشید
ز چین و ختن لشکر آمد پدید - پراگنده شد شهری و لشکری
همی جست هرکس ره مهتری - همی ساختی کار لشکر نهان
ندانست رازش کس اندر جهان - به مرو آیم و زاستر نگذرم
نخواهم که رنج آید از لشکرم - بیاورد لشکر ز آذر گشسپ
همه بیبنه هر یکی با دو اسپ - همی تاخت لشکر چو از کوه سیل
به آمل گذشت از در اردبیل - همه لشکر ترک بر هم زدند
به بوم و به دشت آتش اندر زدند - برآسود یک هفته لشکر نراند
ز چین مهتران را همه پیش خواند - به لشکر یکی مرد بد شمر نام
خردمند و با گوهر و رای و کام - بدان مایه لشکر که برد این گمان
که یزدان گشاید در آسمان - غنیمت همه بهر لشکر نهاد
نیامدش از آگندن گنج باد - مرا ساز جنگست و هم خواسته
همان لشکر یکدل آراسته - ترا با دلیران من پای نیست
به هند اندرون لشکر آرای نیست - به لشکر ز کارش کس آگه نبود
جز از نامدارانش همره نبود - به لشکر همی گوید این گر به گنج
وگر شهر و کشور سپردن به رنج - همان نامبردار سیصد هزار
ز لشکر که خواند مرا شهریار - ورا زود سالار لشکر کنیم
بدین مرز با ارز ما سر کنیم - یکی چاره سازم کنون من که روز
سرآید بدین مرد لشکر فروز - شود شاه و لشکر بدان جایگاه
که بیره نماید بران بیشه راه - نه بازارگان ماند ایدر نه شاه
نه دهقان نه لشکر نه تخت و کلاه - همه لشکر خویش را برنشاند
پس شاه بهرام لشکر براند - گر از لشکر و کارداران من
ز خویشان و جنگی سواران من - نشست آن زمان شاه و لشکر بر اسپ
بیامد سوی خان آذر گشسپ - دو شاه و دو لشکر رسیده بهم
همی رفت هرگونه از بیش و کم - به زین بر نشستند هر دو سوار
همان پرهنر لشکر نامدار - به دیبا بیاراسته پشت پیل
همی تافت آن لشکر از چند میل - پیاده شده لشکر از هر دو روی
جهانی سراسر پر از گفتوگوی - ز خورد و ز بخشش گرفتم شمار
درمهای این لشکر نامدار - سپردم به هرمز کلاه و نگین
همه لشکر و گنج ایران زمین - چغانی شهی بد فغانیش نام
جهانجوی با لشکر و گنج و کام - چو لشکر دهی مر مرا گنج هست
سلیح و بزرگی و نیروی دست - بدو داد شمشیرزن سیهزار
ز هیتالیان لشکری نامدار - سوی شاه هیتال شد ناگهان
ابا لشکر و گنج و چندی مهان - همیراند با کام دل خوشنواز
سرافراز با لشکر رزمساز - بیاورد لشکر به دشت نبرد
همان عهد را بر سر نیزه کرد - که تا چون گریزند ز ایران زمین
گرآیند لشکر ازان دشت کین - یکی مرد بینادل و چربگوی
ز لشکر گزین کرد با آبروی - چو این کرده شد نام یزدان بخواند
ز پیش سمرقند لشکر براند - درم داد با لشکر نامدار
سوی جنگ جستن برآراست کار - وزان روی سرگشته پیروز شاه
همیراند چون باد لشکر به راه - قباد از پس پشت پیروز شاه
همیراند چون باد لشکر به راه - ز شاهان نبد زنده جز کیقباد
شد آن لشکر و پادشاهی بباد - همیراند با لشکر و گنج و ساز
که پیکار جویند با خوشنواز - دو لشکر همی جنگ را ساختند
درفش بزرگی برافراختند - همان موبد موبدان اردشیر
ز لشکر بزرگان برنا و پیر - همیتاخت تا پیش لشکر رسید
بره بر بسی کشته و خسته دید - چو لشکر بدیدند روی قباد
ز دیدار او انجمن گشت شاد - به لشکر چنین گفت کامروز کار
به کام ما بد از روزگار - هرآنگه که زین لشکر دینپرست
بنالد بر ما یکی زیردست - همه لشکرش دست بر برزدند
همی هر کسی رای دیگر زدند - درم داد و آن لشکر آباد کرد
دل مردم کینهور شاد کرد - چو بشنید پیغام او سوفراز
بیاورد لشکر به پردهسرای - بیاراست لشکر چو پر تذرو
بیامد ز زاولستان سوی مرو - چنین گفت لشکر که فرمان تو راست
بدین آشتی رای و پیمان تو راست - ز یزدان وز لشکرم نیست شرم
که من چند پالودهام خون گرم - چو آورد لشکر به نزدیک شاه
هم اندر زمان برگشادند راه - وزان پس بیاورد لشکر بروم
شد آن بارهی او چو یک مهره موم - همه لشکر و زیردستان ما
ز دهقان وز در پرستان ما - چو نامه بدینگونه باشد بدوی
چو من دشمن و لشکری جنگجوی - به پیمان سپارم تو را لشکری
ازان هر یکی بر سران افسری - چو بر نامه بر مهر بنهاد شاه
بیاورد شاپور لشکر به راه - چنان هم که باید دل لشکری
همه در نکوهش کند کهتری - به شاه جهاندار دادش رمه
سلیح سواران و لشکر همه - گزین کرد پس هرک بد نامدار
پراگنده از لشکر شهریار - سپهبد خود و لشکرش ساز کرد
بزد کوس و آهنگ شیراز کرد - بیاورد لشکر سوی طیسفون
دل از درد ایرانیان پر ز خون - چو آگاه شد زان سخن سوفزای
همانگه بیاورد لشکر ز جای - ز هر جای فرمانبران را بخواند
سوی طیسفون تیز لشکر براند - ز روم و ز چین لشکر آید کنون
بریزند زین مرز بسیار خون - ورا شاه بنشاند بر دست راست
ندانست لشکر که موبد کجاست - ز بس پیکر و لشکر و سیم و زر
کمرهای زرین و زرین سپر - مبادا که از لشکری یک سوار
نه با ترگ و با جوشن کارزار - ازین گونه لشکر بگرگان کشید
همی تاج و تخت بزرگان کشید - مرا ساز و لشکر ز شاهان پیش
فزونست و هم دولت و رای بیش - مبادا که از کارداران من
گر از لشکر و پیشکاران من - بدرگاه بر کارداران من
ز لشکر نبرده سواران من - زمین را به کردار تابنده ماه
به داد و به لشکر بیاراست شاه - ز شاهان که با تخت و افسر بدند
به گنج و به لشکر توانگر بدند - بزد کوس وز جای لشکر براند
همی ماه و خورشید زو خیره ماند - برفتند با نیزه و خود و کبر
همی گرد لشکر برآمد به ابر - برفتند گردان لشکر ز جای
خروش آمد از کوس وز کرنای - چپ لشکر شاه ایران ببرد
به پیش سپه در نماند ایچ گرد - تو لشکر بیارای و بر ساز جنگ
مدارا کن اندر میان با درنگ - فراوان ز مردان لشکر بکشت
ازان کار شد رام برزین درشت - هران کس که ترساست از لشکرش
همی از پی کیش پیچد سرش - چو آگاه شد لشکر از مرگ شاه
پراگنده گشتند زان رزمگاه - برآمد خروش از در نوشزاد
بجنبید لشکر چو دریا ز باد - ز لشکر مرا زینهاری مخواه
سرافراز گردان و فرزند شاه - کمانکش نبودی به لشکر چنوی
نه ازنامداران چنان جنگجوی - خردمند و نامش فغانیش بود
که با گنج و با لشکر خویش بود - به اندیشه بنشست با رایزن
بزرگان لشکر شدند انجمن - ز لشکر جهاندیده گان را بخواند
سخن سر به سر پیش ایشان براند - دمادم به لشکر گه آمد سپاه
تبیره زنان برگرفتند راه - توتخت بزرگی ندیدی نه تاج
شگفت آمدت لشکر و مرز چاج - بی اندازه لشکر شدند انجمن
ز چاچ وز چین وز ترک و ختن - تو با شاه ایران مکن رزم یاد
مده پادشاهی و لشکر به باد - زلشکر یکی نامور برگزید
سرافراز جنگی چنانچون سزید - که شد شاه با لشکر از بهر رزم
شما کهتری را مسازید بزم - ز پیروزی لشکر غاتفر
همیبرفرازد به خورشید سر - چنین باکسی گفت باید که گنج
نبیند نه لشکر نه رزم و نه رنج - ز لشکر سخنگوی ده برگزید
که دانند گفتار دانا شنید - ز کوه و بیابان وز ریگ و شخ
بجوشید لشکر چو مور و ملخ - یکی لشکری از مداین براند
که روی زمین جز بدریا نماند - ز داد وز بیداد وز کشورش
هم از لشکر و گنج وز افسرش - ز هیتال وز لشکر غاتفر
مکن یاد وتیمار ایشان مخور - مرا داد بیآرزو دخترش
نجویند جز رای من لشکرش - به خارا پر از گرد وکوپال بود
که لشکرگه شاه هیتال بود - یکی لشکری سوی گرگان کشید
که گشت آفتاب از جهان ناپدید - هرآن گه که بینند بیشاه بوم
زمان تا زمان لشکر آید ز روم - شگفت آمد از لشکر و ساز اوی
همان چهره و نام وآواز اوی - یکی هفته آن لشکر جنگجوی
بروی اندر آورده بودند روی - همیبود یک چند باگفت وگوی
جهانجوی با لشکری جنگجوی - سپهدار با لشکر و گنج و تاج
بگلزریون بودزان روی چاج - به سوی خراسان کشم لشکری
بخواهم سپاهی ز هرکشوری - یکی را چوتنها بگیرد دو تن
ز لشکر برین یک تن آید شکن - ز شهر و ز لشکر خبیره شدند
همه نامداران پذیره شدند - دولشکر ببخشید بر هشت بهر
همه رزمجویان گیرنده شهر - زمین وار لشکر گهی چارسوی
دوشاه گرانمایه و نیک خوی - ز لشکر گر آیی به نزدیک من
درفشان کنی جان تاریک من - بدانست شهری و هم لشکری
کزان کارجنگ آید و داوری - بیارای لشکر فراز آر جنگ
به رزم آمدی چیست رای درنگ - چنان بد که روزی دو شاه جوان
برفتند بیلشکر و پهلوان - به لشکر گه آمد دوشاه جوان
همه بهر بیشی نهاده روان - که درهند مردی سرافراز بود
که با لشکر و خیل و با ساز بود - دولشکر کشیدند صف بر دو میل
دو شاه سرافراز بر پشت پیل - بدین لشکر من فروان کسست
که همسال او به آسمان کرکسست - برآورد گه بر سرافشان کنم
همه لشکرش را خروشان کنم - ز لشکر بخوانیم چندی مهان
خردمند و برگشته گرد جهان - زکسری مرا گنج بخشیده نیست
همه لشکر وپادشاهی یکیست - که بیلشکر گشن بیرون شود
دل دوستداران پر از خون شود - بفرمای داری زدن بر درش
ببیداری کشور و لشکرش - همه لشکرش گرد آن مرغزار
همیگشت هرکس ز بهر شکار - بتوقیع پاسخ چنین داد باز
که هستیم ازان لشکری بینیاز - چنین گفت کای مرد گردن فراز
چنین لشکری گشن وزین گونه ساز - گزافه مفرمانی خون ریختن
وگر جنگ را لشکر انگیختن - طلایه پراگنده بر گرد دشت
همه شب همی گرد لشکر بگشت - از آباد بومش بر آریم خاک
زگنج و ز لشکر نداریم باک - ز لشکر یکی مرد بگزید گرد
که داند شمار نبشت و سترد - حلب شد بکردار دریای خون
به زنهار شد لشکر باطرون - از اندازه لشکر شهریار
کم آمد درم تنگ سیصد هزار - برو راه این لشکر آباد کن
علف سازو از تیغ ما یادکن - چو تاریک شد روزگار بهی
ز لشکر بهرمز رسید آگهی - چو برخواند آن نامه را شهریار
بپژمرد زان لشکر بیشمار - ز راه خراسان بود رنج ما
که ویران کند لشکر و گنج ما - وزان روی قیصر بیامد ز روم
به لشکر بزیر اندر آورد بوم - بدو گفت موبد که لشکر بساز
که خسرو به لشکر بود سرفراز - بیامد ز هر کشوری لشکری
به پیش اندرون نامور مهتری - گر از لشکر ساوه گیری شمار
برو چارصد بار بشمر هزار - جهاندیده بدال درپیش بود
که با گنج و با لشکر خویش بود - وزین روی تا مرو لشکر کشید
شد از گرد لشکر زمین ناپدید - ز ارمینیه تا در اردبیل
پراگنده شد لشکرش خیل خیل - اگربسته گرکشته اورابرت
بیاریم و آسوده شد لشکرت - برفتند کارآگهان از درش
نبود آگه از کار وز لشکرش - که لشکر بهرکار با اویکیست
اگر نامدارست وگر کودکیست - هرانگه که لشکر براند به راه
بود یک زمان در میان سپاه - که چون این دو لشکر برابر شود
سر نیزهها بر دو پیکر شود - دو لشکر چو تنگ اندر آمد به راه
ازان روسپهبد وزین روی شاه - به کارآگهان گفت راز ازنخست
زلشکر همیکرد باید درست - چوبشنید بهرام لشکر براند
جهاندیدگان را برخویش خواند - که بااو یکی اند لشکر به جنگ
وگر گردد این کار ما با درنگ - بدین لشکر و چیز ونامی دروغ
نگیری بر تخت شاهی فروغ - بدین کار خاقان مرا یاورست
همان کاندر ایران وچین لشکرست - ببینید لشکرش راسر به سر
که تا کیست زیشان یکی نامور - بگفت و بخندید وبرگشت زوی
سوی لشکر خویش بنهاد روی - یکی تنگ آورد گاهی گرفت
بدو مانده بد لشکر اندر شگفت - که داندکه در جنگ پیروز کیست
بدان سردگر لشکر افروز کیست - برین گونه آراسته لشکری
بپرخاش بهرام یل مهتری - ابا گنج وبا لشکر بیشمار
به ایران که خواند تو را شهریار - نبودی جز از ساوه سالار چین
که آورد لشکر به ایران زمین - چو بندوی خراد لشکر فروز
چو نستود لشکرکش نیوسوز - بخواهم گشادن یکی راز خویش
نهان دارم از لشکر آواز خویش - تو با لشکر اکنون شبیخون کنی
ز دلها مگر مهر بیرون کنی - سپاه تو با لشکر دشمنند
ابا او همه یک دل ویک تنند - بدین رزمگه امشب اندر مباش
ممان تا شود گنج و لشکر به لاش - بدان لشکر اکنون رسید آگهی
نباید که تو سر بدشمن دهی - همه مهتران را زلشکر بخواند
سزاوار بر تخت شاهی نشاند - زلشکر گزیدند مردی دبیر
سخن گوی و داننده ویادگیر - از ایرانیان پاسخ ایدون شنید
که تا رزم لشکر نیاید پدید - چو پاسخ شنید آن فرستاده مرد
سوی لشکر پهلوان شد چو گرد - همه لشکرآتش برافروختند
بهر جای شمعی همیسوختند - ز لشکر گزین کرد بهرام شیر
سپاهی جهانگیر وگرد دلیر - بشد تیز لشکر بفرمان گو
سه ترک سر افرازشان پیش رو - برلشکر شهریار آمدند
جفاپیشه و کینه دار آمدند - پس من کنون تا پل نهروان
بیاورد لشکر چو کوهی گران - همیبود تا لشکر رزمساز
رسیدند نزدیک آن دژ فراز - ابرپای خاست آنگه از بام زود
تن خویشتن را به لشکر نمود - بتنها تن او یکی لشکرست
جهانگیر و بیدار و کنداورست - چوبهرام رفت اندر ایوان شاه
گزین کرد زان لشکر کینه خواه - چنین لشکری نامبردار و گرد
ببهرام پور سیاوش سپرد - چو خسرو شما را بدید او برفت
سوی روم با لشکر خویش تفت - نوشته سوی مهتری باهله
که گرلشکر آید مکنشان یله - چو خسرو به نزدیک ایشان رسید
بران شهر لشکر فرود آورید - چو بگذشت لشکر بران تازه بوم
بتندی همیراند تا مرز روم - فروماند زان شاه گیتی فروز
به بیرون بماندند لشکر سه روز - فرستاد روز چهارم کسی
که نزدیک ما نیست لشکر بسی - سلیح است و هم گنج و هم لشکرست
شما را ببین تا چه اندر خورست - نخستین بپرسید قیصر ز شاه
از ایران وز لشکر و رنج راه - چولشکر ز جای دگر سازد اوی
ز کین تو هرگز نپردازد اوی - سخنها ز هرگونه آراستیم
ز هر کشوری لشکری خواستیم - شد آن لشکر و تخت شاهی بباد
بپیچد و شد شاه را سر زداد - چو خواهی که داردت پیروزبخت
جهاندار و با لشکر و تاج و تخت - چو لشکر فرستی بدیشان سپار
خرد یافته دختر نامدار - نخواهد ز دارندگان باژ روم
نه لشکر فرستد بران مرز وبوم - بهر جای بیداد لشکر کشید
ز آسودگی تیغها برکشید - همیرفت لشکر بکردار گرد
سواران بیدار و مردان مرد - دل خسرو از لشکر نامدار
بخندید چون گل بوقت بهار - بیاورد لشکر به پرده سرای
نهفته یکی ماه را ساخت جای - نیا طوس جنگی برادرش بود
بدان جنگ سالار لشکرش بود - همان بر نیاطوس وبر لشکرش
چه برنامور قیصر وکشورش - همیرفت لشکر به راه وریغ
نیا طوس در پیش با گرز وتیغ - چو بشنید خسروکه آمد سپاه
ازان شارستان برد لشکر به راه - سرا پردهی شاه بردشت دوک
چنان لشکری گشن وراهی سه دوک - چو آگاه شد لشکر نیمروز
که آمد ز ره شاه گیتی فروز - نیاطوس را داد لشکر همه
بدو گفت مهتر تویی بررمه - به لشکر گهش یار بندوی بود
که بندوی خال جهانجوی بود - برفت این دوگرد ازمیان سپاه
ز لشکر نگه کرد خسرو به راه - برادرم بندوی کنداورست
همان یارش ازلشکری دیگرست - دو هفته برآمد بفرمان شاه
بلشکر گه آمد دمادم سپاه - چو آمد به لشکر گه خویش باز
همان تیره گشت آن شب دیریاز - همانگه ز لشکر یکی نامجوی
نگه کرد با دانش و آب روی - چولشکر بیاری بدین مرز وبوم
که اندیشد از گرز مردان روم - بدیدار آن لشکر کینه خواه
گرانمایگان برگرفتند راه - چولشکر بدیدند باز آمدند
به نزدیک مهتر فراز آمدند - که این بی کرانه یکی لشکرند
ز اندیشه ما همیبگذرند - نیامد سخنها برو کارگر
بفرمود تا رفت لشکر بدر - چنین گفت پس مهتر کینه خواه
که من کرد خواهم به لشکر نگاه - نگه کرد خسرو بدان رزمگاه
جهان دید یکسر زلشکر سیاه - جهان را تو بیلشکر روم دان
همان تیغ پولاد را موم دان - ازان کوه لشکر همیدید شاه
چپ وراست و قلب و جناح سپاه - ببین از چپ لشکر ودست راست
که تا از میان دلیران کجاست - فرستید ز ایدر به لشکر گهش
بدان تابریده ببیند شهش - به ایرانیان گفت صف برکشید
همه کشور دوک لشکر کشید - دوان اسپ با مرد گردن فراز
همیشد به لشکر گه خویش باز - که از لشکر امروز جنگی منم
بگاه گریزش درنگی منم - ازان رومیان کشته شد لشکری
هرآنکس که بود از دلیران سری - همه لشکر نامور شاد شد
دل مریم از درد آزاد شد - بفرمود تاکوس برپشت پیل
ببستند وشد گرد لشکر چونیل - بدو گفت خسرو که اینست روی
که گفتی ز لشکر کنون یار جوی - چومردان گزین کرد ز ایران دو هفت
ز لشکر بیک سو خرامید تفت - نیاطوس با لشکر رومیان
ببستند ناچار یکسر میان - چوآمد غوپاسبان و جرس
ز لشکر نبد خفته بسیار کس - جهان جوی بندوی ز آنجا برفت
میان دو لشکر خرامید تفت - وزان روی بهرام لشکر براند
به روز اندرون روشنایی نماند - ز لشکر نگه کرد کنداوری
خوش آواز و گویا منا دیگری - ز لشکر بر شاه شد خیره خیر
کمان را بزه کرد و یک چوبه تیر - چنین تا میان دولشکر براند
کزو تا بدشمن فراوان نماند - گرانمایگان از پس اندر شدند
چنان لشکری را بهم بر زدند - چو بهرام زان لشکر آگاه گشت
بیامد بران خیمهها برگذشت - یکی لشکرست این چومور وملخ
گرفته بیابان همه ریگ و شخ - همه اسپ را تنگها برکشید
همه گرد این بیشه لشکر کشید - یلان سینه و گرد ایزد گشسپ
ز یک سوی لشکر همیراند اسپ - به بیراه لشکر همیراندند
سخنهای شاهان همیخواندند - که شد لشکر او به نزدیک شاه
سپهبد گریزان به شد بیسپاه - چو از دور دیدند بهرام را
چنان لشکرگشن و خودکام را - چنین گفت بهرام کایدر سوار
نباشد جز از لشکر شهریار - همان نیز بهرام با لشکرش
نبود ایمن از راه وز کشورش - چوبیچارهتر گشت و لشکر نماند
گریزان به شبگیر ز آنجا براند - همه لشکرش را بهم بر زدیم
به لشکر گهش آتش اندرزدیم - برین گونه چون شد سخنها دراز
به لشکر گه آمد نیاطوس باز - نیاطوس زان جایگه برنشست
به لشکرگه خویش شد نیم مست - هم آنگه ز لشکر سواری چو باد
به خسرو فرستاد رومی نژاد - همه لشکر رومیان عرض کن
هر آنکس که هستند نوگر کهن - ز لشکر گه آمد به آذرگشسپ
به گنبد نگه کرد و بگذاشت اسپ - ز لشکر هر آنکس که هنگام کار
بماندند با نامور شهریار - گر از زیردستان بنالد کسی
گر از لشکری رنج یابد بسی - چو زو بازگیرم بجوشد سپاه
ز لشکر شود روز روشن سیاه - کنون گر بخواهی ز من دخترم
سپارم بتو لشکر و کشورم - که زیبد بران هر دو بر مهتری
همان رنج کش باید و لشکری - وزان روی بهرام شد تا به مرو
بیاراست لشکر چو پر تذرو - همه جان یکایک به کف برنهید
اگر لشکر آید دمید و دهید - همیراند چون باد لشکر به راه
به رخشنده روز و شبان سیاه - درم داد و آمد سوی خانه باز
چنین گفت با لشکر رزمساز - شما دل به رفتن مدارید تنگ
که از چینیان لشکر آید به جنگ - ازیشان به دل بر نکرد ایچ یاد
زلشکر سوی ساربان شد چوباد - دو لشکر برابر کشیدند صف
همه جانها برنهاده به کف - همه لشکر چین بهم بر شکست
بس کشت و افگند و چندی بخست - ز لشکر بسی زینهاری شدند
به نزدیک خاقان به زاری شدند - دو فرسنگ لشکر همیشد ز پس
بر اسپان نماندند بسیار کس - ازین ننگ تا جاودان بر درت
بخندد همی لشکر و کشورت - بدو گفت بشتاب و برکش سپاه
نگه کن که لشکر کجا شد به راه - پذیره شدن را سپه برنشاند
ازان جایگه نیز لشکر براند - چو گستهم بشنید لشکر براند
پراگنده لشکر همه باز خواند - به جایی کجا لشکر شاه بود
که گستهم زان لشکر آگاه بود - ببردند زین گونه مردی برش
بخندید زو کشور و لشکرش - بخندید خسرو ز گفتار زن
بدو گفت کای ماه لشکرشکن - ز لشکر ده و دو هزار دگر
دلاور سواران پرخاشخر - چو در پادشاهی به دیدی شکست
ز لشکر گر از مردم زیر دست - جهان بی سر و افسر تو مباد
بر و بوم بی لشکر تو مباد - چو قیصر نگه کرد و آن نامه دید
ز لشکر گرانمایهیی برگزید - کشیدند لشکر بران رودبار
بدان تا چه فرمان دهد شهریار - بیاورد لشکر هم آنگه ز روم
بیامد سوی مرز آباد بوم - بفرمود تا زاد فرخ برفت
به نزدیک آن لشکر شاه تفت - بگیرد تو را نزد قیصر برد
گرت نزد سالار لشکر برد - چرا راه دادی که قیصر ز روم
بیاورد لشکر بدین مرز و بوم - شهنشاه و لشکر چو سیصد هزار
کس از پیل جنگش نداند شمار - بشد زاد فرخ بگفت این سخن
رخ لشکر نو ز غم شد کهن - وازن جایگه لشکر اندر کشید
شد آن آرزو بر دلش ناپدید - بشد زاد فرخ به خسرو بگفت
که لشکر همه یار گشتند و جفت - بدانست هم زاد فرخ که شاه
ز لشکر همه زو شناسد گناه - همیگفت لشکر به مردی و رای
همیکرد خواهند شاهی بپای - سر لشکر نامور گشته شد
سپهبد به جنگ اندرون کشته شد - پراگنده شد لشکر شهریار
سیه گشت روز و تبه گشت کار - بران کوههی پیل بنشست شاه
ز باغش بیاورد لشکر به راه - همه لشکرش یک سر آراسته
کشیده همه تیغ و پیراسته - کجا آن همه لشکر و بوم و بر
کجا آن سرافرازی و تخت زر - فزون زین نباشد کسی را سپاه
ز لشکر که آمدش فریادخواه - ز لشکر نیارست دم زد کسی
نبد خود دران شهر مردم بسی - برانگیخت از جای اسپ سیاه
همیداشت لشکر مر او را نگاه - همه لشکر امروز یار توایم
گرت زین بد آید حصار توایم - خبر چون به نزدیک پوران رسید
ز لشکر بسی نامور برگزید - بسی کشته شد لشکر از هر دو سوی
سپه یک ز دیگر نه برگاشت روی - هم از شاه و دستور و ز لشکرش
ز سالار بیدار و ز کشورش - چو از لشکر آن هر دو تنها شدند
به زیر یکی سرو بالا شدند - کزان سو فراوان مرا لشکرست
همه پهلوانان کنداورست - کنارنگ مروست ماهوی نیز
ابا لشکر و پیل و هر گونه چیز - خروشی برآمد ز لشکر به زار
ز تیمار وز رفتن شهریار - فرخ زاد هرمزد لشکر براند
ز ایران جهاندیدگان را بخواند - چو لشکر فراوان شود بازگرد
به مردم توان ساخت ننگ و نبرد - تو با لشکرت رزم را سازکن
سپه را برین برهم آواز کن - کنون تا در طیسفون لشکرست
همین زاغ پیسه به پیش اندرست - چنین لشکری گشن ما را که هست
برین تنگ دژها نشاید نشست - چو بر لشکر ترک بر حمله برد
پس پشت او در نماند ایچ گرد - اگر زنده ماند تن یزدگرد
ز هر سو برو لشکر آیند گرد - وزان جایگه جنگ لشکر بسیچ
ز رای و ز پوزش میاسای هیچ - برفتند دانندگان از برش
بیامد یکی موبد از لشکرش - برین گونه بر تاجداری بمرد
که از لشکر او سواری نبرد - به آموی شد پهلو پیش رو
ابا لشکری جنگ سازان نو - به شهر بخارا نهادند روی
چنان ساخته لشکری جنگجوی - همه مهتران را ز لشکر بخواند
وزین گونه چندین سخنها براند - بدانست لشکر که این نیست راست
به شوخی ورا سر بریدن سزاست - به مهتر پسر داد بلخ و هری
فرستاد بر هر سوی لشکری - چولشکر فراوان شد و خواسته
دل مرد بی تن شد آراسته - کنون سوی جیحون نهادست روی
به پرخاش با لشکری جنگجوی - به مرو اندرون بود لشکر دوماه
به خوبی نکرد ایچ برمانگاه - منادیگری گرد لشکر بگشت
به درگاه هرخیمهیی برگذشت - سه پور جوانش به لشکر بدند
همان هر سه با تخت و افسر بدند - چو برسام چینی درفشش بدید
سپه را ز لشکر به یکسو کشید