«عشاق» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «عشاق» در غزلیات حافظ شیرازی
- راه دل عشاق زد آن چشم خماری
پیداست از این شیوه که مست است شرابت - شمع اگر زان لب خندان به زبان لافی زد
پیش عشاق تو شب ها به غرامت برخاست - چو دام طره افشاند ز گرد خاطر عشاق
به غماز صبا گوید که راز ما نهان دارد - عالم از ناله عشاق مبادا خالی
که خوش آهنگ و فرح بخش هوایی دارد - شهر خالیست ز عشاق بود کز طرفی
مردی از خویش برون آید و کاری بکند - ناموس عشق و رونق عشاق می برند
عیب جوان و سرزنش پیر می کنند - پیش از اینت بیش از این اندیشه عشاق بود
مهرورزی تو با ما شهره آفاق بود - یاد باد آن صحبت شب ها که با نوشین لبان
بحث سر عشق و ذکر حلقه عشاق بود - جان عشاق سپند رخ خود می دانست
و آتش چهره بدین کار برافروخته بود - به وقت سرخوشی از آه و ناله عشاق
به صوت و نغمه چنگ و چغانه یاد آرید - ای سرو ناز حسن که خوش می روی به ناز
عشاق را به ناز تو هر لحظه صد نیاز - شکنج زلف پریشان به دست باد مده
مگو که خاطر عشاق گو پریشان باش - زلفین سیاه تو به دلداری عشاق
دادند قراری و ببردند قرارم - نامم ز کارخانه عشاق محو باد
گر جز محبت تو بود شغل دیگرم - خنده و گریه عشاق ز جایی دگر است
می سرایم به شب و وقت سحر می مویم - حافظ که ساز مطرب عشاق ساز کرد
خالی مباد عرصه این بزمگاه از او - ای که مهجوری عشاق روا می داری
عاشقان را ز بر خویش جدا می داری - سعدی شیرازی
- «عشاق» در غزلیات سعدی شیرازی
- دعوی عشاق را شرع نخواهد بیان
گونه زردش دلیل ناله زارش گواست - گفتند میهمانی عشاق می کنی
سعدی به بوسه ای ز لبت میهمان توست - حیرت عشاق را عیب کند بی بصر
بهره ندارد ز عیش هر که نه حیران اوست - داروی مشتاق چیست زهر ز دست نگار
مرهم عشاق چیست زخم ز بازوی دوست - ای بادیه هجران تا عشق حرم باشد
عشاق نیندیشند از خار مغیلانت - ما توبه شکستیم که در مذهب عشاق
صوفی نپسندند که خمار نباشد - آن بار که گردون نکشد یار سبکروح
گر بر دل عشاق نهد بار نباشد - دوستی با تو حرامست که چشمان کشت
خون عشاق بریزند و حلالش دارند - آخر ای مطرب از این پرده عشاق بگرد
چند گویی که مرا پرده به چنگ تو درید - سعدیا هر که ندارد سر جان افشانی
مرد آن نیست که در حلقه عشاق آید - گر جان طلبد حبیب عشاق
نه منع روا بود نه تأخیر - امشب مگر به وقت نمی خواند این خروس
عشاق بس نکرده هنوز از کنار و بوس - سعدی از پرده عشاق چه خوش می گوید
ترک من پرده برانداز که هندوی توام - در خفیه همی نالم وین طرفه که در عالم
عشاق نمی خسبند از ناله پنهانم - مذهب اگر عاشقیست سنت عشاق چیست
دل که نظرگاه اوست از همه پرداختن - همه جان خواهد از عشاق مشتاق
ندارد سنگ کوچک در ترازو - تا عذر زلیخا بنهد منکر عشاق
یوسف صفت از چهره برانداز نقابی - نشان عاشق آن باشد که شب با روز پیوندد
تو را گر خواب می گیرد نه صاحب درد عشاقی - بی عزیزان چه تمتع بود از عمر عزیز
کیف یحلو زمن البین لدی العشاق - تو کدامی و چه نامی که چنین خوب خرامی
خون عشاق حلالست زهی شوخ حرامی - می آیی و در پی تو عشاق
دیوانه شده دوان به هر سوی - بر سر عشاق طوفان گو ببار
در ره مشتاق پیکان گو بروی - آنان که به گیسو دل عشاق ربودند
از دست تو در پای فتادند چو گیسوی - مولوی
- «عشاق» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای بادهای خوش نفس عشاق را فریادرس
ای پاكتر از جان و جا آخر كجا بودی كجا - تشریف ده عشاق را پرنور كن آفاق را
بر زهر زن تریاق را چیزی بده درویش را - ای مه افروخته رو آب روان در دل جو
شادی عشاق بجو كوری اغیار بیا - فتنه عشاق كند آن رخ چون روز تو را
شهره آفاق كند این دل شب گرد مرا - تو كعبه عشاقی شمس الحق تبریزی
زمزم شكر آمیزد از زمزم تو جانا - من خمش كردم ولیكن از پی دفع خمار
ساقی عشاق گردان نرگس خماره را - در نوای عشق شمس الدین تبریزی بزن
مطرب تبریز در پرده عشاقی چنگ ما - سر برون كن از دریچه جان ببین عشاق را
از صبوحیهای شاه آگاه كن فساق را - نیم شب چون صبح شد آواز دادند مذنان
ایها العشاق قوموا و استعدوا للصلا - به گاه جلوه چو طاووس عقلها برده
گشاده چون دل عشاق پر رعنا را - میان حلقه عشاق چون نگین باشی
اگر تو حلقه به گوش تكینی ای مولا - نه وحشتی دل عشاق را چو مفردها
نه خوف قطع و جداییست چون مركبها - تقتل العشاق عدلا كاملا
ثم تحییهم بغمزات الرضا - لا و الذی حاز الملاحه و البها
و لم یبق للعشاق حیلا و لا یدا - این تنجو ان سلطان الهوی
جاذب العشاق جبار طلوب - خوش كمانچه میكشد كان تیر او
در دل عشاق دارد اضطراب - گشایش گره مشكلات عشاقست
چو مشكلیش نباشد چه درخورست جواب - در مذهب عشاق به بیماری مرگست
هر جان كه به هر روز از این رنج بتر نیست - هرگز دل عشاق به فرمان كسی نیست
كو مست خرابست به فرمان خرابات - سینههای روشنان بس غیبها دانند لیك
سینه عشاق او را غیب دانی دیگرست - عشق اندر فضل و علم و دفتر و اوراق نیست
هر چه گفت و گوی خلق آن ره ره عشاق نیست - این چه مشاطه و گلگونه غیب است كز او
زعفرانی رخ عشاق چو عناب شدست - عدد ذره در این جو هوا عشاقند
طرب و حالت ایشان مدد حالت تو است - از پرده عراق به عشاق تحفه بر
چون راست و بوسلیك خوش الحانم آرزوست - گیرم كه سوز و آتش عشاق نیستت
شرمت كجا شدست تو را هیچ روی نیست - زان سوی لوح وجود مكتب عشاق بود
و آنچ ز لوحش نمود آن همه اسمای ماست - لایجوز و یجوز تا اجلست
علم عشاق را نهایت نیست - چونك هر اندیشه خیالی گزید
مجلس عشاق خیالش جداست - صلا یا ایها العشاق كان مه رو نگار آمد
میان بندید عشرت را كه یار اندر كنار آمد - درآ ساقی دگرباره بكن عشاق را چاره
كه آهوچشم خون خواره چو شیر اندر شكار آمد - در حلقه عشاق به ناگه خبر افتاد
كز بخت یكی ماه رخی خوب درافتاد - چشم و دل عشاق چنان پر شد از آن حسن
تا قصه خوبان كه بنامند برافتاد - وان دانه كه افتاد در این هاون عشاق
هر سوی جهد لیك به ناچار بساید - همه در غصه و در تاب و عشاق
به سوی طره پرتاب رفتند - تو پادشهی و جمله عشاق
همرنگ تو پادشه نژادند - ای آتش رخت سوز عشاق
در عشق تو رختها كشیدند - مطربم سرمست شد انگشت بر رق میزند
پرده عشاق را از دل به رونق میزند - كشتگان خواهید دیدن سربریده جوق جوق
ایها العشاق مرتدید اگر هی هی كنید - مالك الملك چنان سنجق عشاق فراشت
كه كسی را هوس ملكت سنجر نكند - آنك بر پرده عشاق دلش زنگله نیست
پرده زیر و عراقی و سپاهان چه كند - هر كی جنس است بر این آتش عشاق نهید
هر چه نقدست به سرفتنه اسرار دهید - مژده مژده همه عشاق بكوبید دو دست
كانك از دست بشد دست زنان میآید - هر كه میبندد ره عشاق را
جاهلی و قلتبانی میكند - شب شد و هنگام خلوتگاه شد
قبله عشاق روی ماه شد - این تحفه دیدهاند كه عشاق روزگار
تا برشمار موی تو سرها همیدهند - نور الست آشكار بر همه عشاق زد
كز سر پستان عشق نور الستش مزید - مقیم همچو نگین شو به حلقه عشاق
كه غیر حلقه عشاق جمله ممتحنند - نقد عشاق را عیار نبود
او ز كان كرم عیار نهاد - نور عشاق شمس تبریزی
نور در دیده شمس وار نهاد - بدود شاه جان به استقبال
چونك عشاق در سفر میرند - در دل عشاق چه آتش فكند
جانب اسرار چه پیغام داد - هر كه ز عشاق گریزان شود
بار دگر خواجه پشیمان شود - وگر بدیدی جانی كه پشت و رویش نیست
گه تصور عشاق پشت و روش چه بود - مطرب عشاق بهر من زن این نادر نوا
زانك هست از گوش كر این بانگ سرنا دور دور - كم كن این ناله كه كس واقف نیست
ز آه عشاق سحر را چه خبر - در ره عشاق او روی معصفر شناس
گوهر عشق اشك دان اطلس خون جگر - درآ به مجلس عشاق شمس تبریزی
كه آفتاب از آن شمس میبرد انوار - خمر كهن بر سر عشاق ریز
صورت نو در دل مستان نگار - ور تو بند شهوتی دعوی عشاقی مكن
در ببند اندر خلاء و شهوت خود را بسوز - هر كه در دیده عشاق شود مردمكی
آن نظر زود سوی گوهر انسان كشدش - خاموش باش و در خمشی گم شو از وجود
كان عشق راست كشتن عشاق دین و كیش - گرفت چهره عشاق رنگ و سكه زر
ز عشق زرگر ما و ز لذت گازش - ور بدرد طبل شادی لشكر عشاق را
مژده انافتحنا دردمد سرنای عشق - در تتق سینه عشاق تو
ماه رخان قندلبان سیم ساق - جز این منهاج روز و شب بود عشاق را مذهب
كه بر مسلك به زیر این كهن طارم نمیدارم - نهادم پای در عشق كه بر عشاق سر باشم
منم فرزند عشق جان ولی پیش از پدر باشم - بیایید كه امروز به اقبال و به پیروز
چو عشاق نوآموز بر آن یار بگردیم - زان عیسی عشاق و ز افسون مسیحش
از علت و قاروره و بیمار رهیدیم - بر باب بریدیم كه از یار بریدیم
زان جامع عشاق به خضرای دمشقیم - ایها العشاق آتش گشته چون استارهایم
لاجرم رقصان همه شب گرد آن مه پارهایم - ما چو افسانه دل بیسر و بیپایانیم
تا مقیم دل عشاق چو افسانه شویم - مكتب تعلیم عشاق آتش است
من شب و روز اندرون مكتبم - همچو چنگ از حال خود خالی شدیم
پرده عشاق را بنواختیم - ندا رسید به آتش كه بر همه عشاق
چو شعلههای خلیلی نعیم باش نعیم - اگر به عقل و كفایت پی جنون باشم
میان حلقه عشاق ذوفنون باشم - ایها العشاق طیبوا و اسكروا من كأسنا
و اركبوا ظهر المعالی و ادخلوا بین الزحام - و ان ذقتموا ما ذقتموه بحقها
و لا مشرب العشاق یوما وصلتم - خلقان همه خوش خفته عشاق درآشفته
اسرار به هم گفته شاباش زهی آیین - آفتابی كو نسوزد جز دل عشاق را
مهر جان ره یابد آن جا نی ربیع و مهر جان - و آنك باشد در نصیحت دادن عشاق عشق
نیست او را حاصلی جز سخره سودا شدن - یرزقون فرحین بخوریم آن می و نقل
مقعد صدق چو شد منزل عشاق سكن - خون عشاق كهن خود نشود تازه بود
خون چو تازه است بدانید كه هست آن فلان - همه خونها چو شود كهنه سیه گردد و خشك
خون عشاق ابد تازه بجوشد ز روان - تو مگو دفع كه این دعوی خون كهن است
خون عشاق نخفتهست و نخسبد به جهان - چون طاقت عقیله عشاق نیستت
پس عقل را چه خیره نگر میكنی مكن - بجز به حلقه عشاق روزگار مبر
بجز به كوی خرابات آشیانه مكن - پیام كردم كای تو پیمبر عشاق
بگو برای خدا زود ای رسول امین - همه عقلها خرقه دوزند لیكن
جگرهای عشاق شد خرقه سوزان - تن زدم از غیرت و خامش شدم
مطرب عشاق بگو تن مزن - همه عشاق كه مستند ز چه رو دیده ببستند
كه بدانند كه بیچشم توان دید به جان رو - ای بكرده رخت عشاقان گرو
خون مریز این عاشقان را و مرو - پر همایی بگشا در وفا
بر سر عشاق به پرواز نو - رفتهست رقیب و بر آن یار نبود او
بیزحمت دشمن دم عشاق شنود او - آن غم كه ز عشاق بسی گرد برآورد
بیرون ز در است این دم و از بام فرود او - فداء العشق ادوائی و مر العشق حلوائی
و انی بین عشاق اسوق حیث ما ساقوا - ما اطیب العشاق فی اشواقهم
العشق ایضا نحوهم مشتاق - گویی كه این كار و كیا یا صدق باشد یا ریا
آن جا كه عشاقند و ما صدق و ریا آویخته - از هجر عجب نبود این ظلم و ستم كردن
كو پرچم عشاقان صد گونه علم كرده - ای دلبر بیصورت صورتگر ساده
وی ساغر پرفتنه به عشاق بداده - آن جنس كه عشاق در این بحر فتادند
چه جای امان باشد و چه جای امانه - عشاق مذكرند وین خلق
درماندهاند در مثانه - در ره عشاق حضرت گو كه از هر محنتش
صد هزاران لطف باشد با بلا آمیخته - جرعهای كن فیكون بر سر آن خاك بریخت
لب عشاق جهان خاك تو را لیسیده - گفتمش از عاشقان این خون ز چیست
ای تو از عشاق و رندان آمده - گوید ز گریه بگذر زان سوی گریه بنگر
عشاق روح گشته ریحان من گرفته - در زمین دل همه عشاق
رسته شد سبزه زار پوشیده - چه زهره دارد و یارا كه خواب آرد حشر ما را
كه امشب مینماید عشق بر عشاق پامردی - همه اجزای عشاقان شود رقصان سوی كیوان
هوا را زیر پا آرد شكافد كره ناری - حلاوتهای جاویدان درون جان عشاق است
ز بهر چشم زخم است این نفیر و این همه زاری - بسوز از حسن ای خاقان تو نام و ننگ مشتاقان
كه سرد آید ز عشاقان حذر كردن ز بدنامی - زهی مجلس زهی ساقی زهی مستان زهی باده
زهی عشاق دل داده زهی معشوق روحانی - یكی دودی پدید آمد سحرگاهی به هامونی
دل عشاق چون آتش تن عشاق كانونی - دلی یا دیده عقلی تو یا نور خدابینی
چراغ افروز عشاقی تو یا خورشیدآیینی - عشاق بسی دارد من از حسد ایشان
بیگانه همیباشم از غایت نزدیكی - ای بر سر و پا گشته داری سر حیرانی
با حلقه عشاقان رو بر در حیرانی - معكوس شنو گر نبدی گوش دل تو
از دفتر عشاق یكی حرف بسستی - عشاق همه شدند حلوایی
چون شكر قندوار میآیی - تو نه این جایی نه آن جا لیك عشاق از هوس
میكنند آن جا نظر كان جاستی آن جاستی - خنك آن دم كه به رحمت سر عشاق بخاری
خنك آن دم كه برآید ز خزان باد بهاری - چشم عشاق ز چشم خوش تو تردامن
فتنه و رهزن هر زاهد و هر زاهدهای - داد عشاق ز اندازه جان بیرون است
تو در اندیشه و در وسوسه بیهدهای - عالمی پرآتش عشاق بود
بر سر آتش تو آتش آمدی - عشاق خاركش را گلزار مینمایی
خودكام گل طرب را در خار میكشانی - در پرده حسینی عشاق را درآور
وز بوسلیك و مایه بنمای دلگشایی - جمله عشاق را یار بدین علم كشت
تا نكند هان و هان جهل تو طنازیی - ای كه تو عشاق را همچو شكر میكشی
جان مرا خوش بكش این نفس ار میكشی - در دل عشاق فخر و ملك دو عالم
ننگ بود عار همچنانك تو دیدی - برادر و پدر و مادر تو عشاقند
كه جمله یك شدهاند و سرشتهاند ز یاری - شبی كه دررسد از عشق پیك بیداری
بگیرد از سر عشاق خواب بیزاری - چو در برج عشاق پا درنهاد او
سری كرد ماهی ز افلاك جانی - گر چه تو نیم شب رسیدستی
صبح عشاق را كلیدستی - «عشاق» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- در مجلس عشاق قراری دگر است
وین بادهی عشق را خماری دگر است - هجران خواهی طریق عشاقانست
وانکو ماهیست جای او عمانست - آن را که خدای ناف بر عشق برید
او داند نالههای عشاق شنید - عشاق به یک دم دو جهان در بازند
صد ساله بقا به یک زمان دربازند - ور نعمت و مال چشم تنگان گیرند
عشاق جمال خوب رنگان گیرند - در کعبهی عشاق طوافی چو کنی
دریاب که کعبه میکند با تو طواف - لو قسم ذوالهوی علیالعشاق
العشر لهم ولی جمیعالباقی - چون چنگ خودت بگیرم اندر بر تنگ
وز پردهی عشاق برآرم آهنگ - ای جانب عشاق به خیره نگران
تو خیره و در تو گشته خیره دگران - گر مشتاقی به پیش مشتاق نشین
روزان و شبان بر در عشاق نشین - باری من خسته دل چنینم نه چنان
آلوده مبا بنان عشاق بنان