«غریب» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «غریب» در غزلیات حافظ شیرازی
- ای که در زنجیر زلفت جای چندین آشناست
خوش فتاد آن خال مشکین بر رخ رنگین غریب - می نماید عکس می در رنگ روی مه وشت
همچو برگ ارغوان بر صفحه نسرین غریب - بس غریب افتاده است آن مور خط گرد رخت
گر چه نبود در نگارستان خط مشکین غریب - گفتم ای سلطان خوبان رحم کن بر این غریب
گفت در دنبال دل ره گم کند مسکین غریب - گفتم ای شام غریبان طره شبرنگ تو
در سحرگاهان حذر کن چون بنالد این غریب - گفتمش مگذر زمانی گفت معذورم بدار
خانه پروردی چه تاب آرد غم چندین غریب - گفت حافظ آشنایان در مقام حیرتند
دور نبود گر نشیند خسته و مسکین غریب - خفته بر سنجاب شاهی نازنینی را چه غم
گر ز خار و خاره سازد بستر و بالین غریب - آشنایی نه غریب است که دلسوز من است
چون من از خویش برفتم دل بیگانه بسوخت - گر آمدم به کوی تو چندان غریب نیست
چون من در آن دیار هزاران غریب هست - فریاد حافظ این همه آخر به هرزه نیست
هم قصه ای غریب و حدیثی عجیب هست - ای که انگشت نمایی به کرم در همه شهر
وه که در کار غریبان عجبت اهمالیست - تیمار غریبان اثر ذکر جمیل است
جانا مگر این قاعده در شهر شما نیست - هوای کوی تو از سر نمی رود آری
غریب را دل سرگشته با وطن باشد - ای دلیل دل گمگشته خدا را مددی
که غریب ار نبرد ره به دلالت ببرد - مقیم زلف تو شد دل که خوش سوادی دید
وز آن غریب بلاکش خبر نمی آید - در غریبی و فراق و غم دل پیر شدم
ساغر می ز کف تازه جوانی به من آر - همچو حافظ غریب در ره عشق
به مقامی رسیده ام که مپرس - قتیل عشق تو شد حافظ غریب ولی
به خاک ما گذری کن که خون مات حلال - نماز شام غریبان چو گریه آغازم
به مویه های غریبانه قصه پردازم - من از دیار حبیبم نه از بلاد غریب
مهیمنا به رفیقان خود رسان بازم - غم غریبی و غربت چو بر نمی تابم
به شهر خود روم و شهریار خود باشم - گر چه دانم که به جایی نبرد راه غریب
من به بوی سر آن زلف پریشان بروم - چندان که گفتم غم با طبیبان
درمان نکردند مسکین غریبان - آن که بودی وطنش دیده حافظ یا رب
به مرادش ز غریبی به وطن بازرسان - جان ها ز دام زلف چو بر خاک می فشاند
بر آن غریب ما چه گذشت ای صبا بگو - نام نیک ار طلبد از تو غریبی چه شود
تویی امروز در این شهر که نامی داری - عجیب واقعه ای و غریب حادثه ای
انا اصطبرت قتیلا و قاتلی شاکی - دعاگوی غریبان جهانم
و ادعو بالتواتر و التوالی - بیا به شام غریبان و آب دیده من بین
به سان باده صافی در آبگینه شامی - سعدی شیرازی
- «غریب» در غزلیات سعدی شیرازی
- از در خویشم مران کاین نه طریق وفاست
در همه شهری غریب در همه ملکی گداست - بیچاره مانده ام همه روزی به دام او
و اینک فتاده ام به غریبی که کام اوست - دردیست درد عشق که هیچش طبیب نیست
گر دردمند عشق بنالد غریب نیست - بگریست چشم دشمن من بر حدیث من
فضل از غریب هست و وفا در قریب نیست - می کند با خویش خود بیگانگی
با غریبان آشنایی می کند - غریب مشرق و مغرب به آشنایی تو
غریب نیست که در شهر ما مقام کنند - ور من گدای کوی تو باشم غریب نیست
قارون اگر به خیل تو آید گدا رود - ما در این شهر غریبیم و در این ملک فقیر
به کمند تو گرفتار و به دام تو اسیر - گر یکی از عشق برآرد خروش
بر سر آتش نه غریبست جوش - یا غریب الحسن رفقا بالغریب
خون درویشان مریز ای محتشم - بهل تا در حق من هر چه خواهند
بگویند آشنایان و غریبان - غریبی سخت محبوب اوفتاده ست
به ترکستان رویش خال هندو - لطیف جوهر و جانی غریب قامت و شکلی
نظیف جامه و جسمی بدیع صورت و خویی - غریب از خوی مطبوعت که روی از بندگان پوشی
بدیع از طبع موزونت که در بر دوستان بندی - مولوی
- «غریب» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- تو جان جان افزاستی آخر ز شهر ماستی
دل بر غریبی مینهی این كی بود شرط وفا - جان غریب اندر جهان مشتاق شهر لامكان
نفس بهیمی در چرا چندین چرا باشد چرا - در دود غم بگشا طرب روزی نما از عین شب
روزی غریب و بوالعجب ای صبح نورافشان ما - حسن غریب تو مرا كرد غریب دو جهان
فردی تو چون نكند از همگان فرد مرا - چه نقشیست چه نقشیست در این تابه دلها
غریبست غریبست ز بالاست خدایا - شهر وصلت بوده است آخر ز اول جای دل
چند داری در غریبی این دل آواره را - چو مرا به سوی زندان بكشید تن ز بالا
ز مقربان حضرت بشدم غریب و تنها - بس غریبی بس غریبی بس غریب
از كجایی از كجایی از كجا - خاموش باش و راه رو و این یقین بدان
سرگشته دارد آب غریبی چو آسیا - چونی در این غریبی و چونی در این سفر
برخیز تا رویم به سوی دیار ما - با همه بشنو كه بباید شنود
قصه شیرین غریبانه را - ما غریبان فراقیم ای شهان
بشنوید از ما الی الله المأب - خواهم كه شرح گویم میلرزد این دلم
زیرا غریب و نادر و بیما و بیمنیست - چون باشد آن درخت كه برگش تو دادهای
چون باشد آن غریب كه همسایه هماست - بیا تو مفخر آفاق شمس تبریزی
كه تو غریب مهی و غریب اركانت - وان جان غریب در تظلم
مینالد و ترجمان ندارد - ای مرغ غریب پربریده
بر جای دو پر چهار آمد - ارمغانهای غریب آورده است
قسمت آن ارمغانی میكند - خموش كن كه سخن را وطن دمشق دلست
مگو غریب ورا كش چنین وطن باشد - نه كه مهمان غریبم تو مرا یار مگیر
نه كه فلاح توام سرور و سالار مگیر - اندر چمن ز غیب غریبان رسیدهاند
رو رو كه قاعدست كه القادم یزار - شب غریب چو آواز آشنا شنوی
رهی ز ضربت مار و جهی ز وحشت مور - بار دگر آن حبیب رفت بر آن غریب
تا جگر او كشید شربت موفور خویش - همچو مسلمان غریب نی سوی خلقش رهی
نی سوی شاهنشهی بر طرفی چون سجاف - ای ظریف جهان سلام علیك
ای غریب زمان سلام علیك - آمد بهار ای دوستان منزل سوی بستان كنیم
گرد غریبان چمن خیزید تا جولان كنیم - همچون غریبان چمن بیپا روان گشته به فن
هم بسته پا هم گام زن عزم غریبستان كنیم - دلا مشتاق دیدارم غریب و عاشق و مستم
كنون عزم لقا دارم من اینك رخت بربستم - رسیدند طبیبان ز ره دور غریبان
غریبانه نمودند دواها كه ندیدیم - ای خواجه بفرما به كی مانم به كی مانم
من مرد غریبم نه از این شهر جهانم - ز هجران و غریبی بازگشتم
دگرباره بدین دولت رسیدم - وجودش در بنی آدم غریب است
بدو صد فخر دارد جان آدم - من چو آب و روغنم هرگز نیامیزم به كس
زانك من جان غریبم این سرایی نیستم - چون از این جا نیستم این جا غریبم من غریب
چون در این جا بیقرارم آخر از جاییستم - چون از این جا نیستم این جا غریبم من غریب
چون در این جا بیقرارم آخر از جاییستم - مكن ای دوست غریبم سر سودای تو دارم
من و بالای مناره كه تمنای تو دارم - عجب ای عشق چه جفتی چه غریبی چه شگفتی
چو دهانم بگرفتی به درون رفت بیانم - نه ز دام من ملالی نه ز جام من وبالی
نه نظیر من جمالی چه غریب و ندره یارم - سیر گشتیم از غریبی و فراق
سوی اصل و سوی آغاز آمدیم - از درد چاره نیست چو اندر غریبییم
وز گرد چاره نیست چو در خاكدان رویم - سماع چیست ز پنهانیان دل پیغام
دل غریب بیابد ز نامه شان آرام - ز كوه قافم من كه غریب اطرافم
به صورتم چو كبوتر به خلق عنقایم - دل چو شبنم ما را به بحر بازرسان
كه دم به دم ز غریبی دو صد زیان داریم - بشنو این حرف غریبانه را
قصه غریب آمد و گوینده هم - عشق غریب است و زبانش غریب
همچو غریب عربی در عجم - همه مولای عقلند این غریب است
كه عقل آمد كه من مولای مستان - هر جان به ولایتی و شهری
آواره شدند چون غریبان - در غریبستان جان تا كی شوی مهمان خاك
خاك اندر چشم این مهمان و مهمان دار زن - ز عقیق جام داری نمكی تمام داری
چه غریب دام داری جهت شكار مستان - تو در جهان غریبی غربت چه میكنی
قصد كدام خسته جگر میكنی مكن - دل تو غریب و غم او غریب
نیند از زمین و نه از آسمان - خیال یار سواره همیرسد ای دل
پیامهای غریب از چنین سوار بجو - همه زیر و زبر ز تو همگان بیخبر ز تو
چه غریب است نظر به تو چه خوش است انتظار تو - آن یار غریب من آمد به سوی خانه
امروز تماشا كن اشكال غریبانه - گهی از دور دور استاده باشی
كه من مرد غریبم در نظاره - هلا برجه كه ان الله یدعوا
غریبی را رها كن رو به خانه - این عشق همچو روح در این خاكدان غریب
مانند مصطفاست به كفار آمده - چون به غریبی بروی فرجه كنی پخته شوی
بازبیایی به وطن باخبری پرهنری - ای كه غریب آتشی در دل و جان ما زدی
آتش دل مقیم شد تو به سفر چرا شدی - جانا به غریبستان چندین به چه میمانی
بازآ تو از این غربت تا چند پریشانی - ور ز آنك نیایی بكشیمت به سوی خویش
كز حلقه مایی نه غریبی نه غرابی - مها از بس عزیزی و لطیفی
غریب این جهان و آن جهانی - در جهان گر بازجویی نیست بیسودا سری
لیك این سودا غریب آمد به عالم نادری - رو رو ای جان سبك خیز غریب سفری
سوی دریای معانی كه گرامی گهری - تو ز دیوی نرهی گر ز سلیمان برمی
وز غریبی نرهی چون ز وطن بگریزی - روزی دو همره آمد جان غریب با تن
چون مرغزی و رازی چون مغربی و طوسی - آمد غریبی از ره مهمان مهتری شد
مهمانیی بكردش باكار و باكیایی - هر شب غریب گفتی نیكو است این ولیكن
مهمانیت نمایم چون شهر ما بیایی - ای بلبل سحرگه ما را بپرس گه گه
آخر تو هم غریبی هم از دیار مایی - زین فرقت و غریبی طبعم ملول شد
ای مرغ روح وقت نیامد كه برپری - خنده شیرین زد و ز شرم برافروخت
ماه غریب از چو من غریب شماری - دور بگردان كه دور عشق تو آمد
خلق كجااند و تو غریب كجایی - عنایتیست ز جانان چنین غریب كرامت
ز راه گوش درآید چراغهای عیانی - سر مرا به بر اندرگرفت و خوش بنواخت
غریب دلبریی و بدیع انعامی - چنین چنین به تعجب سری بجنبانید
كه نادرست و غریبست درنگر باری - هزار جام سعادت بنوش ای نومید
بگیر صد زر و زور ای غریب زرزوری - ایا غریب فلك تو بر این زمین حیفی
ایا جهان ملاحت در این جهان چونی - گه سیهپوش و عصا، كه منم كالویروس
گه عمامه و نیزهی كه غریبم عربی - غریبان برستند و تو حبس غم
گه از بیكسی و گه از ناكسی - چنین خال زیبا كه بر روی توست
پناه غریبی و خال و عمی - مستی و عاشقانه میگویی
تو غریبی و یا از این كویی - آن كه نخرید و آن كه او بخرید
شد پشیمان غریب بازاری - ای كه مستك شدی و میگویی
تو غریبی و یا از این كویی - بچشد او غریب چاشت خوری
بگشاید عجیب منقاری - گه سیهپوش و عصایی، كه منم كالویروس
گه عمامه و نیزه در كف كه غریبم عربی - «غریب» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- جان کیست کمینه طفل گهوارهی ما
دل کیست یکی غریب آوارهی ما - یاران غریب را نگهدار مخسب
امشب شب بخشش است زنهار مخسب - ای نادره آنکه زاب و گل بیرون شد
کو چون تو غریب شهریاری دارد - از نادرهگی و از غریبی که ویست
در عین دلست و دل به شک میآید - درها همه بستهاند الا در تو
تا ره نبرد غریب الا بر تو - ای جان غریب در جهان میسازی
روزی دو فتاد مرغزی بارازی - فردوسی
- «غریب» در شاهنامه فردوسی
- خروشید و بار غریبان ببست
ابر پشت شرزه هیونان مست - بدو گفت نستاو زین در بگرد
تو ایدر غریبی وبیپای مرد - سر انجمن بود بیگانهیی
غریبی دل آزار و فرزانهیی - غریبی همی برگزینی که گنج
نیابی و با او بمانی به رنج - یکی نامداری غریب و جوان
فدی کرد بر پیش میرین روان - ز قیصر ستم بر کتایون رسید
که مردی غریب از میان برگزید - غریبان که بر شهرها بگذرند
چماننده پای و لبان ناچرند - چو بنمود خورشید بر چرخ دست
شب تیره بار غریبان ببست - غریبیم و تنها و بی دوستدار
بشهر کسان در بماندیم خوار - به توران غریبیم و بی پشت و یار
میان بزرگان چنین سست و خوار - مرا مهر هرمزد خوانند گفت
غریبم بدین شهر بییار و جفت