«دانش» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «دانش» در غزلیات حافظ شیرازی
- غبار خط بپوشانید خورشید رخش یا رب
بقای جاودانش ده که حسن جاودان دارد - هر آبروی که اندوختم ز دانش و دین
نثار خاک ره آن نگار خواهم کرد - مشکل عشق نه در حوصله دانش ماست
حل این نکته بدین فکر خطا نتوان کرد - مشکلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس
توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می کنند - دفتر دانش ما جمله بشویید به می
که فلک دیدم و در قصد دل دانا بود - ز قاطعان طریق این زمان شوند ایمن
قوافل دل و دانش که مرد راه رسید - فلک به مردم نادان دهد زمام مراد
تو اهل فضلی و دانش همین گناهت بس - تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست
راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش - بدین شکسته بیت الحزن که می آرد
نشان یوسف دل از چه زنخدانش - تو را چنان که تویی هر نظر کجا بیند
به قدر دانش خود هر کسی کند ادراک - رتبت دانش حافظ به فلک برشده بود
کرد غمخواری شمشاد بلندت پستم - به غیر از آن که بشد دین و دانش از دستم
بیا بگو که ز عشقت چه طرف بربستم - رقم مغلطه بر دفتر دانش نزنیم
سر حق بر ورق شعبده ملحق نکنیم - ای دل به هرزه دانش و عمرت به باد رفت
صد مایه داشتی و نکردی کفایتی - نه حافظ را حضور درس خلوت
نه دانشمند را علم الیقینی - در حکمت سلیمان هر کس که شک نماید
بر عقل و دانش او خندند مرغ و ماهی - سعدی شیرازی
- «دانش» در غزلیات سعدی شیرازی
- آن که در چاه زنخدانش دل بیچارگان
چون ملک محبوس در زندان چاه بابلست - مرض عشق نه دردیست که می شاید گفت
با طبیبان که در این باب نه دانشمندند - دل رفت و صبر و دانش ما مانده ایم و جانی
ور زان که غم غم توست آن نیز هم برآید - اگر چه ناقص و نادانم این قدر دانم
که آبگینه من نیست مرد سندانش - زینهار از دهان خندانش
و آتش لعل و آب دندانش - چاهی اندر ره مسلمانان
نیست الا چه زنخدانش - لاجرم عقل منهزم شد و صبر
که نبودند مرد میدانش - رفتی و در رکابت دل رفت و صبر و دانش
بازآ که نیم جانی بهر نثار دارم - پیشم از این سلامتی بود و دلی و دانشی
عشق تو آتشی بزد پاک بسوخت خرمنم - مر خداوند عقل و دانش را
عیب ما گو مکن که نادانیم - عقلم بدزد لختی چند اختیار دانش
هوشم ببر زمانی تا کی غم زمانه - از این پس عیب شیدایان نخواهم کرد و مسکینان
که دانشمند از این صورت برآرد سر به شیدایی - به چه دانش زنی ای مرغ سحر نوبت روز
که نه هر صبح به آه سحرم برخیزی - اول که گوی بردی من بودمی به دانش
گر سودمند بودی بی دولت احتیالی - در سر کار تو کردم دل و دین با همه دانش
مرغ زیرک به حقیقت منم امروز و تو دامی - مولوی
- «دانش» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- اشكستگان را جانها بستست بر اومید تو
تا دانش بیحد تو پیدا كند فرهنگها - گه علم بر دل برتند گه دانش از دل بركند
گه فضلها حاصل كند گه جمله را روبد بلا - دستگه و پیشه تو را دانش و اندیشه تو را
شیر تو را بیشه تو را آهوی تاتار مرا - چه داند عقل كژخوانش مپرس از وی مرنجانش
همان لطف و همان دانش كند استاد صورت را - تا كه دانش گم كند مر راه را
تا كه عاقل بشكند فرهنگ را - اه چه فراموش گرند این گروه
دانششان هیچ ندارد بقا - بر مثل گوی به میدانش گرد
چونك شدی سرخوش بیدست و پا - آن كو به مكر و دانش میبست راه ما را
پالان خر بر او نه كو كودنست امشب - زید خندان بمیرد نیز خندان
كه سوی بخت خندانش ایابست - چون نداری تاب دانش چشم بگشا در صفات
چون نبینی بیجهت را نور او بین در جهات - این خود آن كس را بود كز ابر او باران چكد
بام كو از ابر گیرد ناودانش قایلست - بس بدی بنده را كفی بالله
لیكش این دانش و كفایت نیست - ای مرد دانشمند تو دو گوش از این بربند تو
مشنو تو این افسون كه او ز افسون ما افسانه شد - ای عقل تو به باشی در دانش و در بینش
یا آنك به هر لحظه صد عقل و نظر سازد - هر كه نادان ساخت خود را پیش او دانا شود
ور بر او دانش فروشد غیرتش نادان كند - دام نان آمد تو را این دانش تقلید و ظن
صورت عین الیقین را علم القرآن كند - چونك از طفلی برون شد چشم دانش برگشاد
بر لب جو كی دوادو بر نشان جو كند - تو اعتماد مكن بر كمال و دانش خویش
كه كوه قاف شوی زود در هوات كنند - از باغ و گل دلشادتر وز سرو هم آزادتر
وز عقل و دانش رادتر وز آب حیوان پاكتر - گر شحنه بگیردمان آرد به چه و زندان
بر چاه زنخدانش آبی بچریم آخر - چاهش خوش و زندانش وان ساقی و مستانش
وان گفتن بیسیمان كه سیمبریم آخر - زاهدانش آهها پنهان كنند
خلوتی جویند در وقت سحر - لباب قصه بماندست و گفت فرمان نیست
نگر به دانش داوود و كوتهی زبور - به چاه آن ذقن بنگر مترس ای دل ز افتادن
كه هر دل كان رسن بیند چنان چاهست زندانش - آن جا كه عنایتها بخشید ولایتها
آن جا چه زند كوشش آن جا چه بود دانش - آن جا كه نظر باشد هر كار چو زر باشد
بیدست برد چوگان هر گوی ز میدانش - خواهی كه تا بیابی یك لحظهای مجویش
خواهی كه تا بدانی یك لحظهای مدانش - برآ به كوه و بگو هر كجا كه خفته دلیست
صلای بینش و دانش ز بخت بیدارش - خوبی جمال عالمان وان حال حال عارفان
كو دیده كو دانش بگو كو گلستان كو بوی و شم - چه جای باغ و بستانش كه نفروشم به صد جانش
شدم من گوی میدانش در این میدان همیگردم - زان كس كه شدی جانش زان كس مطلب دانش
پیش آ و مرنجانش من خانه نمیدانم - آه از مه مختل شده وز اختر كاهل شده
از عقده من فارغ شده بیدانش فوار من - گفتم ببندم دست او خود بست او دستان من
گفتم به زندانش كنم او می نگنجد در جهان - عقل نخواهم و خرد دانش او مرا بس است
نور رخش به نیم شب غره صبحگاه من - ز دانشها بشویم دل ز خود خود را كنم غافل
كه سوی دلبر مقبل نشاید ذوفنون رفتن - شناسد جان مجنونان كه این جان است قشر جان
بباید بهر این دانش ز دانش در جنون رفتن - بر دانش و حال خود تأویل كنی قرآن
وان گاه هم از قرآن در خلق زنی سندان - دانا شدهای لیكن از دانش هستانه
بی دیده هستانه رو دیده تو بینا كن - ور بگوید من به دانش نظم كاری می كنم
آتشی دست آور و در نظم و اندر كار زن - دانش سلاح توست و سلاح از نشان مرد
مردی چو نیست به كه نباشد تو را نشان - عقل نخواهم بس است دانش و علمش مرا
شمع رخ او بس است در شب بیگاه من - باز سر ماه شد نوبت دیوانگی است
آه كه سودی نكرد دانش بسیار من - زهد و دانش بورز ای خواجه
نتوان عشق را بورزیدن - چو دانستی كه دیوانه شدی عقل است این دانش
چو میدانی كه تو مستی پس اكنون هشیاری تو - ز خاكی تا به چالاكی كشیدت
بدادت دانش و ناموس و نام او - وای آن كو اندر این ره میرود بیدانشی
دانش راهم تویی ای راه دان بیمن مرو - آنك به خویش است گرو علم و فریبش مشنو
هست تو را دانش نو هوش به اسناد مده - هیچ فضولی نبدی هیچ ملولی نبدی
دانش و گولی نبدی طبل تحیات زدی - هر سحری خیال تو دارد میل سردهی
دشمن عقل و دانشی فتنه مرد سادهای - عقل ز نقل تو شود منتقل از عقیلهها
دانش غیب یابد و تبصره و فراستی - این دانش من گشته بر دانش تو پرده
فریاد من مسكین از دانش و آگاهی - بیزارم از آن گوش كه آواز نیاشنود
و آگاه نشد از خرد و دانش نایی - محالی گر بگوید مرد كامل
تو عین حال دانش ای حلولی - چه دارد عقلها پیشش ز دانش
برابر با سری كش پا تو دیدی - دامن دانش گرفته زیر دندانها ولیك
كلبتین عشق نامانده در او دندانهای - گفتم آخر ای به دانش اوستاد كائنات
در هنر اقلیمهایی لطف كن كاشانهای - دانش و دانا حكیم و حكمت و فرهنگ ما
غرقه بین تو در جمال گلرخی دردانهای - مصحف دیوانگی دیدم بخواندم آیتی
گشت منسوخ از جنونم دانش و قراییی - صاعقه هجرش زده برسوخته یك بارگی
عقل و شرم و فهم و تقوا دانش و فرزانگی - چشم بگشا سوی ما آخر جوابی بازگو
كز درون بحر دانش صافیی نی دردهای - بس سخن دارد وز بیم ملال دل تو
لب ببستهست در این معبده دانشمندی - با چنین جام جنونی كه تو گردان كردی
كی بماند به سر قاعده دانشمندی - كی روا دارد انصاف و جوانمردی تو
كه به غم كشته شود بیهده دانشمندی - هست اندر غم تو دلشده دانشمندی
همچو نقرهست در آتشكده دانشمندی - كی روا دارد خورشید حق گرمی بخش
كه فسرده شود از مجمده دانشمندی - بر امید كرم و رحمت بخشایش تو
از ره دور به سر آمده دانشمندی - جانب مدرسه عشق كشیدش لطفت
تا ز درس تو برد فایده دانشمندی - هست ز اوباش خیالات تو اندر ره عشق
خسته و شیفته و ره زده دانشمندی - نحس تربیع عناصر بگرفتش رحمی
تا منور شود از منقده دانشمندی - چه زیان دارد خوبی تو را دوست اگر
قوت یابد ز چنین مایده دانشمندی - نیست از دانش بتر اشكنجهای
وای آنك ماند اندر نیك و بی - پیغام كیقبادش جمله بشد ز یادش
كو دانش رسولی تا محفل اندرآیی - از كوی بینشانش زان سوی جهل و دانش
وز جان جان جانش عشق آمدت سلامی - بس كن كه دانشست كه محجوب دانشست
دانستیی كه شاهی كی ترجمانیی - چند نگاران دارد دانش
كاغذها را چند نگاری - ستارههاست همه عقلها و دانشها
تو آفتاب جهانی كه پرده شان بدری - همیشه مشك بچفسیده بر تن سقا
كه نیست بیتو مرا دست و دانش و رایی - هر آنك او هنری دارد او همیكوشد
كه شهره گردد در دانش و عنان داری - وگر بستر بپوشد هنر غرض آنست
كه شهره گردد در دانش و صوان داری - همچو یوسف گناه تو خوبیست
جرم تو دانش است و خرسندی - گر نكردی نثار دانش و هوش
كی بدی در زمانه هشیاری - «دانش» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- این دانهی دانش همگی دام دلست
این من گفتم و لیک پیغام دلست - اندر بر خود کشید نیکم چون قند
کای عاشق و ای عارف و ای دانشمند - صوفی و فقیه و زاهد و دانشمند
این جمله شدی ولی مسلمان نشدی - تو دوش چه خواب دیدهای میدانی
نی دانش آن نیست بدین آسانی - چون دانستم ترا و چونت دیدم
بیدانش و بینشم به کلی ویران بردی - ای آن که به این حدیث ما میخندی
مجنون نشدی هنوز دانشمندی - فردوسی
- «دانش» در شاهنامه فردوسی
- توانا بود هر که دانا بود
ز دانش دل پیر برنا بود - ز هر دانشی چون سخن بشنوی
از آموختن یک زمان نغنوی - چو دیدار یابی به شاخ سخن
بدانی که دانش نیابد به من - به رنج اندر آری تنت را رواست
که خود رنج بردن به دانش سزاست - ترا دانش و دین رهاند درست
در رستگاری ببایدت جست - سخن هر چه گویم همه گفتهاند
بر باغ دانش همه رفتهاند - بر آن برترین نام یزدانش را
بخواند و بپالود مژگانش را - نبشتن به خسرو بیاموختند
دلش را به دانش برافروختند - جهان را چو باران به بایستگی
روان را چو دانش به شایستگی - چه گویم کیم بر سر انجمن
یکی دانشی داستانم بزن - به سال اندکی و به دانش بزرگ
گوی بدنژادی دلیر و سترگ - کسی کاو به رامش سزای منست
به دانش همان دلزدای منست - که ای شاه پیروز یزدانشناس
ستایش مر او را زویت سپاس - بجز رای و دانش چه اندرخورد
پسر را که چونان پدر پرورد - ز پیش فریدون برون آمدند
پر از دانش و پرفسون آمدند - اگر چه بزرگست ما را گناه
به بیدانشی برنهد پیشگاه - فریدونش هنگام رفتن بدید
سخنها به دانش بدو گسترید - بیاموز و بشنو ز هر دانشی
که یابی ز هر دانشی رامشی - ز خورد و ز بخشش میاسای هیچ
همه دانش و داد دادن بسیچ - به رای و به دانش به جایی رسید
که چون خویشتن در جهان کس ندید - پسر داد یزدان بیانداختم
ز بیدانشی ارج نشناختم - کنون گرد خویش اندرآور گروه
سواران و مردان دانش پژوه - به دیدار سام و به بالای او
به پاکی دل و دانش و رای او - گرفتار فرمان یزدان بود
وگر چند دندانش سندان بود - همی گفت اگر گویم این نیست رای
مکن داوری سوی دانش گرای - وزین چهره و سرو بالای ما
وزین نام و این دانش و رای ما - بزرگان ز تو دانش آموختند
به تو تیرگیها برافروختند - چو مهراب را پای بر جای دید
به سرش اندرون دانش و رای دید - ایا دانشی مرد بسیار هوش
همه چادر آزمندی مپوش - بدانش نیاید سر جنگجوی
نباید به جنگ اندرون آبروی - یکی پیلتن دیدم و شیرچنگ
نه هوش و نه دانش نه رای و درنگ - فریدون پردانش و پرفسون
همین را روانش نبد رهنمون - همه پند پیرانش آید به یاد
ازان پس دهد چرخ گردانش داد - چو بردانشی شد گشاده جهان
به آهن چه داریم گیتی نهان - همه ساله پیروز بادی و شاد
سرت پر ز دانش دلت پر ز داد - مران را به شمشیر نتوان شکست
به گنج و به دانش نیاید به دست - نرفتم به گفتار تو هوشمند
ز کم دانشی بر من آمد گزند - به یزدان چنین گفت کای دادگر
تو دادی مرا دانش و زور و فر - بیامد هم اندر زمان پیش اوی
یل دانشافروز پرخاشجوی - چنین گفت کای شاه دانش پذیر
به مرگ بداندیش رامش پذیر - گزین کرد شاه از میان گروه
یکی مرد بیدار دانشپژوه - خرد نیست او را نه دانش نه رای
نه هوشش بجایست و نه دل بجای - چو رستم برانسان پری چهره دید
ز هر دانشی نزد او بهره دید - کنون آمدم تا چه فرمان دهی
روانت ز دانش مبادا تهی - چرا چون ترا خواند باید پسر
بدین زور و این دانش و این هنر - چه آموزم اندر شبستان شاه
بدانش زنان کی نمایند راه - چو تو شاه ننهاد بر سر کلاه
به خوبی و دانش به آیین و راه - چنین با پدر بیوفایی کنم
ز مردی و دانش جدایی کنم - بدو گفت ازین خود میندیش هیچ
هشیواری و رای و دانش بسیچ - بدان تا شوند آگه از کار اوی
بدانش بدانند کردار اوی - سراسر همه دشت بریان شدند
بران چهر خندانش گریان شدند - گزارندهی خواب باید کسی
که از دانش اندازه دارد بسی - هر آنکس کزین دانش آگه بود
پراگنده گر بر در شه بود - کنون دانش و داد یاد آوریم
بجای غم و رنج داد آوریم - به نزد سیاوش فرستم کنون
یکی مرد پردانش و پرفسون - جهان آفرین را ستایش گرفت
بزرگی و دانش نمایش گرفت - گمان و دل و دانش و رای من
چنینست اندیشه بر جای من - چو بشنید افراسیاب این سخن
یکی رای با دانش افگند بن - هنرها و دانش ز اندازه بیش
خرد را پرستار دارد به پیش - چنین گفت با من یکی هوشمند
که رایش خرد بود و دانش بلند - بدین دانش و این دل هوشمند
بدین سرو بالا و رای بلند - همش پادشاهیست و هم تاج و گاه
همش گنج و هم دانش و هم سپاه - همه مردمی جستی و راستی
جهانی به دانش بیاراستی - ز شب روشنایی نجوید کسی
کجا بهره دارد ز دانش بسی - یکی تشت بنهاد پیشش گروی
بپیچید چون گوسفندانش روی - گر ایدونک یابم ز تو راستی
بشویی به دانش دل از کاستی - چنین داد پاسخ که دانش بسست
ولیکن پراگنده با هر کسست - ز هستی نشانست بر آب و خاک
ز دانش منش را مکن در مغاک - جز از رای و فرمان او راه نیست
خور و ماه ازین دانش آگاه نیست - همی گفت کای شاه دانش پژوه
چو خورشید تابان میان گروه - پراگنده شد دانش و هوش من
به خاک اندر آمد سر و دوش من - دژم گیو برخاست از پیش او
که خام آمدش دانش و کیش او - ترا ایزدی هرچ بایدت هست
ز بالا و از دانش و زور دست - سر مایهی مردی و جنگ ازوست
خردمندی و دانش و سنگ ازوست - همه دانش ما به بیچارگیست
به بیچارگان بر بباید گریست - خردمند کین داستان بشنود
بدانش گراید بدین نگرود - نیاید بدندانشان سنگ سخت
مگرمان بیکباره برگشت بخت - در دانش و آنگهی راستی
گرین دو نیابی روان کاستی - ببار آورد شاخ دین و خرد
گمانش بدانش خرد پرورد - هر آنکس که از تخمهی کیقباد
بزرگان بادانش و بانژاد - جهانجوی پر دانش افراسیاب
نشسته بکندز بخورد و بخواب - ز دانش چشیدند هر شور و تلخ
ببودند با کام چندی به بلخ - گذشته به هر دانشی از پدر
ز لشکر به مردی برآورده سر - ستارهشناسان ایران گروه
هرانکس که دانیم دانش پژوه - چو گشتاسپ هیشوی را دوست کرد
به دانش ورا چون تن و پوست کرد - دبیرست با دانش و ارجمند
بگیرد شمار سپهر بلند - بیامد به پیش خداوند دد
خداوند هر دانش و نیک و بد - شنیدند هیشوی و اهرن سخن
ازان نو به گفتار دانش کهن - به تیر و به چوگان و زخم سنان
بهر دانشی گرد کرده عنان - یکی نامور بود قالوس نام
خردمند و با دانش و رای و کام - بدانید گفتا کز ایران زمین
بشد فره و دانش و پاک دین - گروگر فرستادم از بهر دین
بیارای گفتا به دانش زمین - که ناخوش بود دوستی با کسی
که مایه ندارد ز دانش بسی - چو تو نیست اندر جهان هیچ کس
جهاندار دانش ترا داد و بس - بیاید پس آن فرخ اسفندیار
سپاه از پس پشت و یزدانش یار - ستارهشناس و گرانمایه بود
ابا او به دانش کرا پایه بود - پدر را به رامش همی داشتند
به زندانش تنها بنگذاشتند - اگر من برفتم بگفت کسی
که بهره نبودش ز دانش بسی - درود شهنشاه ایران دهی
ز دانش ندارد دلت آگهی - که دشمن که دانا بود به ز دوست
ابا دشمن و دوست دانش نکوست - فراز آورم چاره از هر دری
بخوانم ز هر دانشی دفتری - تو بیدیدهبان و طلایه مباش
ز هر دانشی سست مایه مباش - نگهدار تن باش و آن خرد
که جان را به دانش خرد پرورد - ازین بر شده تیز چنگ اژدها
به مردی و دانش که آمد رها - ز دانش بروها پر از تاب کرد
ز تیمار مژگان پر از آب کرد - بدو گفت شاه ای پسندیده مرد
سخن گوی وز راه دانش مگرد - به خوبی دهد دست بند مرا
به دانش ببندد گزند مرا - همانا به مردی سبک داریم
به رای و به دانش تنک داریم - جهاندار داند که دستان سام
بزرگست و بادانش و نیکنام - دگر سام کو بود ما را نیا
ببرد از جهان دانش و کیمیا - گر این کینه از مغز بیرون کنی
بزرگی و دانش برافزون کنی - همه پند دیوان پذیری همی
ز دانش سخن برنگیری همی - سزد گر برین بوم زابلستان
نهد دانشی نام غلغلستان - همی خوار گیرد سخنهای من
بپیچد سر از دانش و رای من - خم آورد بالای سرو سهی
ازو دور شد دانش و فرهی - چنین گفت پر دانش اسفندیار
که ای مرد دانای به روزگار - همی گفت کای پاک دادار هور
فزایندهی دانش و فر و زور - به رستم چو برخواند نامه دبیر
بدان شاد شد مرد دانشپذیر - به پرهیز چون بازدارد کسی
وگر سوی دانش گراید بسی - خردمند و بادانش و دستگاه
به شاهی برافراخت فرخ کلاه - ز دانش پدر هرچ جست اندر اوی
به جای آمد و گشت با آبروی - نبیره که از جان گرامیتر است
به دانش ز جاماسپ نامیتر است - دلی پر ز دانش سری پر سخن
زبان پر ز گفتارهای کهن - همان دانش و دین و پرهیز و رای
همان رهنمونی به دیگر سرای - چنین گوید آن پیر دانشپژوه
هنرمند و گوینده و با شکوه - دگر دختری داشت نامش همای
هنرمند و بادانش و نیکرای - که این گوهران را چه سازی کنون
که باشد بدین دانشت رهنمون - به نزدیک اسکندر آمد وزیر
که ای شاه پیروز و دانشپذیر - چنین گفت با دانشی کید شاه
کزین پرهنر بگذری نیست راه - یکی شاه بد هند را نام کید
نکردی جز از دانش و رای صید - به هندوستان هرک دانا بدند
به گفتار و دانش توانا بدند - یکی نامدارست مهران به نام
ز گیتی به دانش رسیده به کام - که دانش نباشد به نزدیک اوی
پر از غم بود جان تاریک اوی - زمانی بیاید که پاکیزه مرد
شود خوار چون آب دانش بخورد - چو خشنود داری ورا بگذرد
که دانش پژوهست و دارد خرد - همی تشنگان را بخواند برآب
کس او را ز دانش نسازد جواب - گریزند زان مرد دانشپژوه
گشایند لبها به بد همگروه - بدیشان بود دانشومند خوار
درخت خردشان نیاید به بار - نه درویش یابد ازو بهرهیی
نه دانش پژوهی و نه شهرهیی - سر نامه بود آفرین از نخست
بدانکس که دل را به دانش بشست - گزین کرد زان رومیان مرد چند
خردمند و بادانش و بیگزند - خردمند و بادانش و شرم و رای
جهانجوی و پردانش و رهنمای - خرد باید و دانش و راستی
که کژی بکوبد در کاستی - بپردخت ازان پس به داننده مرد
که چون خیزد از دانش اندر نبرد - که دانش به شب پاسبان منست
خرد تاج بیدار جان منست - بیاسای تا ماندگی بفگنی
به دانش مرا جان و مغز آگنی - سخن گفتش از جام روغن نخست
همی دانش نامور بازجست - تو گفتی که از فیلسوفان شهر
ز دانش مرا خود فزونست بهر - ترا گفتم از دانش آسمان
زدایم دلت تا شوی بیگمان - بدان فیلسوف آن زمان شاه گفت
که این دانش از من نباید نهفت - که باشند شایسته و پیشرو
به دانش کهن گشته و سال نو - نشستند دانش پژوهان بهم
یکی چاره جستند بر بیش و کم - کجا آورد دانش تو بها
چو آیی چنین در دم اژدها - چنان دان که طینوش فرزند من
کم اندیشد از دانش و پند من - تو گویی به دانش که گیتی مراست
نبینم همی گفت و گوی تو راست - سکندر بیامد دلی همچو کوه
رها گشته از شاه دانش پژوه - چنین گفت پس با سکندر به راز
که طینوش بیدانش دیوساز - تو دانش پژوهی و داری خرد
نگه کن بدین تا چه اندر خورد - بلرزید طینوش بر جای خویش
پشیمان شد از دانش و رای خویش - ز بهر کسان رنج بر تن نهی
ز کم دانشی باشد و ابلهی - که پیروزگر باد همواره شاه
به افزایش و دانش و دستگاه - بر ما شکیبایی و دانش است
ز دانش روانها پر از رامش است - شکیبایی از ما نشاید ستد
نه کس را ز دانش رسد نیز بد - دوان و برهنه تن و پای و سر
تنان بیبر و جان ز دانش به بر - بمان تا ببیند مر او را کسی
که بهره ندارد ز دانش بسی - بدو گفت رومی که دانش بهست
که داننده بر هر کسی بر مهست - چنین داد پاسخ که دانش پژوه
همی سرفرازد ز هر دو گروه - ز هر کشوری دانشی شد گروه
دو دیوار کرد از دو پهلوی کوه - کجا آن هش و دانش و رای تو
که این تنگ تابوت شد جای تو - چرا بینی از من همی نیک و بد
چنین ناله از دانشی کی سزد - تو از من به هر بارهیی برتری
روان را به دانش همی پروری - بدین هرچ گفتی مرا راه نیست
خور و ماه زین دانش آگاه نیست - کنون پادشاه جهان را ستای
به رزم و به بزم و به دانش گرای - بماناد تا جاودان این گهر
هنرمند و بادانش و دادگر - چو دانا بود بر زمین شهریار
چنین آورد دانش شاه بار - هرانکس که در خواب دانا بدند
به هر دانشی بر توانا بدند - پس آگاهی آمد سوی اردوان
ز فرهنگ وز دانش آن جوان - که ای مرد بادانش و رهنمای
سخنگوی و با نام و پاکیزهرای - چو شد شاه با دانش و فر و زور
همی خواندش مرزبان شهر گور - وزان پس بیامد بر اردشیر
چنین گفت کای شاه دانشپذیر - شب و روز کرده طلایه به پای
سواران با دانش و رهنمای - سوی کید هندی فرستیم کس
که دانش پژوهست و فریادرس - بپرسید زو کید و غمخواره شد
ز پرسش سوی دانش و چاره شد - جوانان دانا و دانشپذیر
سزد گر نشینند بر جای پیر - فرستادهیی برگزیدی دبیر
خردمند و با دانش و یادگیر - به دیوانش کارآگهان داشتی
به بیدانشی کار نگذاشتی - مگر مرد با دانش و یادگیر
چه نیکوتر از مرد دانا و پیر - دگر آنک دانش مگیرید خوار
اگر زیردستست و گر شهریار - خردمند و زیبا و چیرهسخن
جوانی بسال و بدانش کهن - بیارای دل را به دانش که ارز
به دانش بود تا توانی بورز - ز رای و ز دانش به یکسو شوند
همان پند دانندگان نشنوند - چنین گفت کای نامدار انجمن
بزرگان پردانش و رایزن - منم پاک فرزند شاه اردشیر
سرایندهی دانش و یادگیر - همه جستنش داد و دانش بود
ز دانش روانش به رامش بود - به دانش ز یزدان شناسد سپاس
خنک مرد دانا و یزدانشناس - تو از دانشی فیلسوفان روم
فراز آر چندی بران مرز و بوم - هرانکس که دانش نیابی برش
مکن رهگذر تازید بر درش - خرد همچو آبست و دانش زمین
بدان کاین جدا و آن جدا نیست زین - همان رسم شاپور شاه اردشیر
همی داشت آن شاه دانشپذیر - ز نادان نیابی جز از بتری
نگر سوی بیدانشان ننگری - بدو گفت کای پاکزاده پسر
به مردی و دانش برآورده سر - سخن چین و بیدانش و چارهگر
نباید که یابد به پیشت گذر - فزایندهی دانش و راستی
گزایندهی کژی و کاستی - شما هرک دارید دانش بزرگ
مباشید با شهریاران سترگ - بدین زور و بالا و این فر و یال
بهر دانش از هرکسی بیهمال - نه چیز و نه دانش نه رای و هنر
نه دین و نه خشنودی دادگر - همهساله بیکار و نالان ز بخت
نه رای و نه دانش نه زیبای تخت - ز ایوانش بردند و کردند اسیر
که دانا نبودند و دانشپذیر - به مردی و دانش نیابی گذر
خردمند گر مرد پرخاشخر - چو زین باره دانش نیاید به بر
چه باید شمار ستارهشمر - فرستادهیی جست بارای و شرم
که دانش سراید به آواز نرم - سخنها جزین نیز بسیار گفت
که با دانش و مردمی بود جفت - اگر دانشی مرد راند سخن
تو بشنو که دانش نگردد کهن - چهارم که بپراگند بر گزاف
همی دانشی نام جوید ز لاف - همه دانش اوراست ما بندهایم
که کاهنده و هم فزایندهایم - وگر چند بخشی ز گنج سخن
برافشان که دانش نیاید به بن - بزرگی و دانش ورا راه باد
وزو دست بدخواه کوتاه باد - کنارنگ با پهلوان و ردان
همان دانشی پرخرد موبدان - به بر گیرد ودانش آموزدش
دل از تیرگیها بیفروزدش - همه سربسر خاک پای توایم
به دانش همه رهنمای توایم - یکی پارسی بود هشیار نام
که بر چرخ کردی به دانش لگام - بگفتند با تاجور یزدگرد
که دانش ز هرگونه کردیم گرد - نگه کن به جایی که دانش بود
ز داننده کشور به رامش بود - بجوید سخنگوی و دانشپذیر
سخندان و هر دانشی یادگیر - تن شاه زاده بدیشان سپرد
فزاینده خود دانشی بود و گرد - مرا هست دانش اگر سال نیست
بسان گوانم بر و یال نیست - سر راستی دانش ایزدیست
خنک آنک بادانش و بخردیست - چنین موبدان پیش منذر شدند
ز هر دانشی داستانها زدند - همان زیر ترکش کمان مهره داشت
دلاور ز هر دانشی بهره داشت - ازین دانش ار یادگیری به دست
که این راز در پردهی ایزدست - چنین گفت کای دانشی چارهجوی
سخن زین نشان با شهنشاه گوی - خردمندی و رای و فرهنگ تو
شکیبایی و دانش و سنگ تو - پذیره شدن را بیاراستند
یکی دانشی انجمن خواستند - ندانست کس در هنرهای تو
به پاکی تن و دانش و رای تو - بدو گفت موبد که ای پادشا
خردمند و بادانش و پارسا - یکی با خرد پیر کردم به پای
سخنگوی و بادانش و رهنمای - یکی چامه گفتند بهرام را
شهنشاه با دانش و نام را - بر شاه بردند جوینده را
چنان دانشی مرد گوینده را - گر افزون شود دانش و داد من
پس از مرگ روشن بود یاد من - همیشه بداندیشت آزرده باد
به دانش روان تو پرورده باد - به ژرفی نگه کن سراپای اوی
همان دانش و کوشش و رای اوی - نه گاو ستم ایدر نه پوشش نه خر
نه دانش نه مردی نه پای و نه پر - یکی دانشی مرزبان پیشکار
به خرگاه نو بر پراگنده خار - که دادار گیهان مرا یاورست
که از دانش برتران برترست - یکی موبدی بود نامش همای
هنرمند و بادانش و پاکرای - به دانش روان را توانگر کنید
خرد را ز تن بر سر افسر کنید - کسی کش فلاطون به دست اوستاد
خردمند و بادانش و بانژاد - بشد موبد و هرکه دانا بدند
به هر دانشیبر توانا بدند - چنین گفت موبد به فرزانه مرد
که مشتاب وز راه دانش مگرد - همان بیکران در جهان ایزدست
اگر تاب گیری به دانش به دست - دگر آنک دارد جهاندار خوار
به هر دانش از کردهی کردگار - بیامد جهاندیده دانای پیر
سخنگوی و بادانش و یادگیر - همان نیز دستورت از موبدان
به دانش فزونست از بخردان - ترا دانش و هوش و دادست و فر
بر آیین شاهان پیروزگر - فرستاده گفت ای پسندیده مرد
سخنها ز دانش توان یاد کرد - تو این گر دگرگونه دانی بگوی
که از دانش افزون شود آبروی - به دانش جهان را بلند افسری
به موبد ز هر مهتری برتری - سر نیکویها و دست بدیست
در دانش و کوشش بخردیست - همه دیده کردند پیشش پر آب
ازان شاه پردانش و زودیاب - یکی نامه بنوشت پر پند و رای
پر از دانش و آفرین خدای - پشیمان نشد هر که نیکی گزید
که بد آب دانش نیارد مزید - فرستادم اینک فرستادهیی
سخنگوی با دانش آزادهیی - اگر باژ بفرست اگر جنگ را
به بیدانشی سخت کن تنگ را - نه مردی نه دانش نه کشور نه شهر
ز شاهی شما را زبانست بهر - از ایران یکی مرد بیگانهام
نه دانش پژوهم نه فرزانهام - فرستادهی شهریاران کشی
به غمری برد راه و بیدانشی - به مردی و دانش به فر و نژاد
چنو پادشا کس ندارد به یاد - سپینود گفت ای سرافراز مرد
تو بر خیره از راه دانش مگرد - ترا مردی و دانش و فرهی
فزون آمد از تخت شاهنشهی - بزرگی و هم دانش و هم نژاد
چو تو شاه گیتی ندارد به یاد - چو بشنید بهرام و اندیشه کرد
ز دانش غم نارسیده نخورد - به هر کشوری کارداری گزید
پر از داد و دانش چنانچون سزید - که بیکار مردم ز بیدانشیست
به بی دانشان بر بباید گریست - مدارا خرد را برابر بود
خرد بر سر دانش افسر بود - ز شاهان داننده یابید گنج
کسی را ز دانش ندیدم به رنج - هرآنگه که گویی که دانا شدم
به هر دانشی بر توانا شدم - چو داننده مردم بود آزور
همی دانش او نیاید به بر - هرآنگه که دانا بود پرشتاب
چه دانش مر او را چه در سر شراب - نشستند دانشپژوهان به هم
سخن رفت هرگونه از بیش و کم - چنین گفت کسری به پیش گروه
به مزدک که ای مرد دانشپژوه - بیامد یکی مرد مزدک بنام
سخنگوی با دانش و رای و کام - گرانمایه مردی و دانش فروش
قباد دلاور بدو داد گوش - چنین گفت مزدک به شاه زمین
که ای برتر از دانش به آفرین - به بهرام روز و بخرداد شهر
که یزدانش داد از جهان تاج بهر - مرا بیم و باک از جهانداورست
که از دانش برتو ران برترست - بپرسید دیگر که دانش کدام
به گیتی که باشیم زو شادکام - زهر موبدی نوسخن خواستی
دلش را بدانش بیاراستی - چو بردانش خویش مهرآوری
خرد را ز تو بگسلد داوری - گزارنده خواب دانا کسی
به هر دانشی راه جسته بسی - چو بوزرجمهر آن سخنها شنید
بدانش نگه کردن شاه دید - بخواند آنکسی راکه دانا بدند
به گفتار ودانش توانا بدند - همی دانش آموخت و اندر گذشت
و زان فیلسوفان سرش برگذشت - هران کس که دانش فرامش کند
زبان را به گفتار خامش کند - نویسنده گفت این نه کارمنست
زهر دانشی زند یارمنست - بگویم و گر چند بیمایهام
بدانش در از کمترین پایهام - سخن گوی دانا زبان برگشاد
ز هرگونه دانش همیکرد یاد - که باشند دانا و دانش پذیر
سراینده و باهش و یاد گیر - فروتن بود شه که دانا بود
به دانش بزرگ و توانا بود - فرومانده از دانش او شگفت
ز گفتارش اندازهها برگرفت - نگه کرد کسری بداننده گفت
که دانش چرا باید اندر نهفت - چو باید که دانش بیفزایدت
سخن یافتن را خرد بایدت - برفتند بیداردل موبدان
زهر دانشی راز جسته ردان - ازآهرمنست آن کزو شاد نیست
دل و مغزش از دانش آباد نیست - دل شاه کسری پر از داد بود
به دانش دل ومغزش آباد بود - سر راستی دانش ایزدست
چو دانستیش زو نترسی بدست - بدانندگان شاه بیدار گفت
که دانش گشاده کنید از نهفت - چنین گفت کان کس که داننده تر
به نیکی کرا دانش آید ببر - بدرگاه بر موبدان داشتی
ز هر دانشی بخردان داشتی - ز دانش چوجان تو را مایه نیست
به از خامشی هیچ پیرایه نیست - گزارندهی خواب پاسخ نداد
کزان دانش او را نبد هیچ یاد - هران کس که دارد به دل دانشی
بگوید مرا زو بود رامشی - ز دانندگان دانش آموختی
دلش را بدانش برافروختی - خور وخواب با موبدان داشتی
همی سر به دانش برافراشتی - چغانی گوی بود فرخنژاد
جهانجوی پر دانش و بخش و داد - نخست ازهش و دانش و رای اوی
ز گفتار و دیدار و بالای او - زمان خواست پس نامور هفت روز
برفت آنک بودند دانش فروز - همان باژ باید پذیرفت نیز
که دانش به از نامبردار چیز - شگفتیتر از کار بوزرجمهر
که دانش بدو داد چندین سپهر - ز هر دانشی زو بپرسید رای
همه پاسخ آمد یکایک به جای - فرستادهی رای را پیش خواند
ز دانش فراوان سخنها براند - خروشی برآمد ز دانندگان
ز دانش پژوهان وخوانندگان - یکی نامه بنوشت نزدیک اوی
پر از دانش و رامش و رنگ و بوی - کسی کو بدانش برد رنج بیش
بفرمای تا تخت شطرنج پیش - نه کس دانشی تر ز دستور اوی
ز دانش سپهرست گنجور اوی - ز دانای هندی زمان خواستیم
به دانش روان را بیاراستیم - وگر نامداران ایران گروه
ازین دانش آیند یک سر ستوه - بفرمود تا یزدگرد دبیر
بیامد بر شاه دانشپذیر - برهمن فر وان بود پاکرای
که این بازی آرد به دانش به جای - چو با دانش ما ندارند تاو
نخواهند زین بوم و بر باژ و ساو - هم از دانش و رای بوزرجمهر
ازان بخت سالار خورشید چهر - نگه داشتن جان پاک از بدی
بدانش سپردن ره بخردی - کلید درگنج دو پادشا
که بودند بادانش و پارسا - هنرمند جمهور فرهنگ جوی
سرافراز با دانش و آبروی - کز ایشان همی دانش آموختیم
به فرهنگ دلها برافروختیم - زنی بود هم گوهرش هوشمند
هنرمند و با دانش و بیگزند - فرستادهای تیز نزدیک اوی
سرافراز با دانش و نرم گوی - چو نیرو گرفتند و دانا شدند
بهر دانشی بر توانا شدند - ازاندیشهای دور و ز تاج و تخت
نخواند تو را دانشی نیکبخت - بدو گوی تا از پی تاج و تخت
نگیرد به بیدانشی کارسخت - همیبود شادان دل و تن درست
بدانش همی جان روشن بشست - زهردانشی موبدی خواستی
که درگه بدیشان بیاراستی - تن مرده چون مرد بیدانشست
که دانا بهرجای با رامشست - پیاده همه کوهساران بپای
بپیمود با دانشی رهنمای - بدین گونه تا پاسخ نامه دید
که دریای دانش برما رسید - زهردانشی داشتی بهرهای
بهربهرهای درجهان شهرهای - بدانش بود بیگمان زنده مرد
چودانش نباشد بگردش مگرد - زکارنبشته ببد تنگدل
که آن مرد بیدانش و سنگدل - بیامد ز قنوج برزوی شاد
بسی دانش نوگرفته بیاد - چنین گفت کای شاه دانشپذیر
پژوهنده ویافته یادگیر - چومردم زدانایی آید ستوه
گیاچوکلیله ست ودانش چوکوه - به سال و خرد او ز ما مهترست
به دانش ز هر مهتری بهترست - بگفت آنچ از رای دید و شنید
بجای گیا دانش آمد پدید - که آن را چو گردآورد رهنمای
بیامیزد ودانش آرد بجای - کتابی بدانش نماینده راه
بیابی چوجویی توازگنج شاه - بدو پیر دانا زبان برگشاد
ز هر دانشی پیش اوک رد یاد - دل موبدان داشت و رای کیان
ببسته بهر دانشی بر میان - بسی دانشی رهنمای آورم
مگر کین شگفتی بجای آورم - به مهرست تا درج درگنج شاه
برای وبدانش نماینده راه - گیا چون سخن دان و دانش چو کوه
که همواره باشد مر او راشکوه - وزان پس چو پیوسته رای آمدش
بدانش خرد رهنمای آمدش - پزشکان فرزانه را خواند رای
کسی کو بدانش بدی رهنمای - یکی گفت گیرم کنون مهتری
برای و بدانش ز ما مهتری - همه موبدان وردان را بخواند
بسی دانشی پیش دانا نشاند - بدو دانشی گفت آب آر خیز
چنان چون که بر دست شاه آب ریز - هش و دانش و رای دستور ماست
زمین گنج و اندیشه گنجور ماست - که گفت از جهاندار پیروز جنگ
خرد باید و دانش و نام و ننگ - مرا اندرین دانش او داد راه
که بیند همی این جهاندار شاه - سپاس از خداوند خورشید و ماه
روان را بدانش نماینده راه - گرای دون که زین دانش ناگزیر
بماند دل موبد تیزویر - نداند جز او آشکارا و راز
بدانش مرا آز و او بی نیاز - ز دانش سراسر بیکسو شدند
بنادانی خویش خستو شدند - همه موبدان آفرین خواندند
بدان دانشی گوهر افشاندند - اگر تیره شد چشم دل روشنست
روان راز دانش همیجوشنست - هنر جوی با دین و دانش گزین
چوخواهی که یابی ز بخت آفرین - بدانش دو دست ستیزه ببند
چو خواهی که از بد نیابی گزند - بدانش فزای و به یزدان گرای
که اویست جان تو را رهنمای - همیشه یکی دانشی پیش دار
ورا چون روان و تن خویش دار - چنین داد پاسخ که دانش گزین
چوخواهی ز پروردگار آفرین - بدین من تو را نیکویی خواستم
بدانش دلت را بیاراستم - که نادان فزونی ندارد ز خاک
بدانش بسنده کند جان پاک - بدانش بود شاه زیبای تخت
که داننده بادی و پیروزبخت - در دانش از گنج نامی ترست
همان نزد دانا گرامی ترست - بگفتش که دانش به از فر شاه
که فرر و بزرگیست زیبای گاه - سخن ماند از ما همی یادگار
تو با گنج دانش برابر مدار - دگر بخشش و دانش و رسم گاه
دلش پر ز بخشایش دادخواه - چنین داد پاسخ که دانای پیر
ز دانش جوانی بود ناگزیر - بپرسید چندی که آموختی
روان را به دانش بیفروختی - کزان مر تو را دانش افزون شدست
دل بدسگالان پر از خون شدست - همیپرسم از ناسزایان سخن
چه گویی که دانش کی آید ببن - چنین داد پاسخ که زین چرخ پیر
اگر هست بادانش و یادگیر - بدانش نگر دور باش از گناه
که دانش گرامیتر از تاج و گاه - برسید دانش کرا سودمند
کدامست بیدانش و بیگزند - به نیکی بهر کار کوشا بود
همیشه بدانش نیوشا بود - بمردی و فرهنگ و پرهیز و رای
جوانان با دانش و دلگشای - چنین گوید از نامهی باستان
ز گفتار آن دانشی راستان - سر افراز و بادانش و خوب چهر
بر آزادگان بر بگسترده مهر - بشاه جهان گفت بوزرجمهر
که ای شاه با دانش و داد و مهر - کنون موبدان و ردان را بخواه
کسی کو کند سوی دانش نگاه - چو بازارگان بچه گردد دبیر
هنرمند و بادانش و یادگیر - چنین داد پاسخ که دانش به است
که داننده برمهتران بر مه است - اگر کودکی نارسیده بجای
سخن گفت بیدانش و رهنمای - بدانش بود مرد را ایمنی
ببندد ز بد دست اهریمنی - چه قیصر چه آن بی خرد رهنمون
ز دانش روان را گرفته زبون - بایزد گشسب آن زمان دست آخت
به بیهوده بربند و زندانش ساخت - چنین گفت موبد که بودش وزیر
که ای شاه دانا و دانش پذیر - چنین گفت هرکو زراه خرد
بتیزی ز بیدانشی بگذرد - هرآن مغز کو را خرد روشنست
زدانش یکی بر تنش جوشنست - برین بریکی داستان زد کسی
کجا بهره بودش ز دانش بسی - چنین گفت کاین پیر دانش پژوه
که چندین سخن گفت پیش گروه - چو بایسته کاری بود ایزدی
بیکسو شود دانش و بخردی - نبرداشتند از کسی سرکشی
بلندی و تندی و بیدانشی - به مردی و دانش کجا داشت کس
جهان داورت باد فریاد رس - به راه مسیحا بدو دادمش
ز بیدانشی روی بگشادمش - چو روشن روان گشت و دانشپذیر
سخن گوی و داننده و یادگیر - وزان فیلسوفان رومی چهار
خردمند و با دانش ونامدار - همه یاد کرد این به نامه درون
برفتند با دانش و رهنمون - همانگه ز لشکر یکی نامجوی
نگه کرد با دانش و آب روی - به یزدانش بخشید شاه جهان
گناهیکه کرد آشکار و نهان - گر ایدون که زین سان بود پادشا
به از دانشومند ناپارسا - گزایندهی هرکه جوید بدی
فزایندهی دانش ایزدی - ز نادانی و دانش وراستی
ز کمی و کژی و از کاستی - همیگفت و خاقان بدو داده گوش
چنین گفت کای مرد دانش فروش - بدو گفت کاین دانشم نیز هست
چو گویی بسایم برین کاردست - خرد را چو با دانش انباز کرد
به دل پاسخ نامه را ساز کرد - که یک چند باشد بری مرزبان
یکی مرد بی دانش و بد زبان - چو از کین و نفرین به پردخت شاه
بدانش یکی دیگر آورد راه - ستاره شمر پیش او بر بپای
که بودی به دانش ورا رهنمای - ازان پس بدو گفت یزدان بس است
کجا برتر از دانش هر کس است - به تیمار کی باز گردد ز بد
چنین گفته از دانشی کی سزد - جهاندار و بیدار و پدرام شهر
که یزدانش تاج و خرد داد بهر - بدین خویشی اکنون که من کردهام
بزرگی به دانش برآوردهام - نشاید مگر دانش و تخت را
وگر در هنر بخشش و بخت را - چه مردی چه دانش چه پرهیز و دین
ز یزدان شما را رسید آفرین - چو کار آمدم پیش یارم بدی
بهر دانشی غمگسارم بدی - چنین گفت داننده دهقان پیر
که دانش بود مرد را دستگیر - نیاکانت آن دانشی راستان
نکردند یاد از چنین داستان - چو جا ماسپ آن تخت رابنگرید
بدید از در گنج دانش کلید - مر آن را سکندر همه پاره کرد
ز بی دانشی کار یکباره کرد - شمارش ندانست کردن کسی
اگر چند بودیش دانش بسی - بدو کرده پیدانشان سپهر
چو بهرام و کیوان و چون ماه و مهر - چو آن دانشی گفت و خسرو شنید
به آواز او جام می در کشید - چنین گفت کان را که دانش نبود
چرا پیش ما در فزونی نمود - بدانش کنون چارهی خویش ساز
مبادا که آید به دشمن نیاز - ببردند هر دو به گوهر فروش
که این را بها کن بدانش بکوش - وزان بد سگالان که بیدانشند
ز بی دانشی ویژه بی رامشاند - یکی کاخ بد کرده زندانش نام
همی زیستی اندرو شادکام - ز بیدانشی این نیاید پسند
ندانی همی راه سود از گزند - بدان گاه چندان نداری خرد
که مغزت بدانش خرد پرورد - بود دانشومند و زاهد به نام
بکوشد ازین تا که آید به کام - نبرد همی پوست بر تازیان
ز دانش زیان آمدم بر زیان - بدو گفت رستم که جان شاددار
بدانش روان و تن آباد دار - بدست یکی سعد وقاص نام
نه بوم و نژاد و نه دانش نه کام - ازین زاغ ساران بیآب و رنگ
نه هوش و نه دانش نه نام و نه ننگ - پدر بر پدر داد و دانشپذیر
ز نوشین روان شاه تا اردشیر - که یزدانش تاج کیان برنهاد
همه شهریارانش فرخ نژاد - من امشب بگردانم این با پسر
زهر گونهیی دانش آرم ببر - دگر گفت کای شاه دانش پذیر
که با شهریاری و با اردشیر - دریغ آن سر و تاج و بالای تو
دریغ آن دل و دانش و رای تو - بدین مردی و دانش و رای و خوی
هم تاج وتخت آمدت آرزوی - بزرگان و با دانش آزادگان
نبشتند یکسر همه رایگان - همش رای و هم دانش وهم نسب
چراغ عجم آفتاب عرب