زن، زندگی، آزادی
«تیغ» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «تیغ» در غزلیات حافظ شیرازی
- مگر به تیغ اجل خیمه برکنم ور نی
رمیدن از در دولت نه رسم و راه من است - عدو چو تیغ کشد من سپر بیندازم
که تیغ ما بجز از ناله ای و آهی نیست - مژگان تو تا تیغ جهان گیر برآورد
بس کشته دل زنده که بر یک دگر افتاد - چو خامه در ره فرمان او سر طاعت
نهاده ایم مگر او به تیغ بردارد - کسی به وصل تو چون شمع یافت پروانه
که زیر تیغ تو هر دم سری دگر دارد - جانا کدام سنگ دل بی کفایتیست
کو پیش زخم تیغ تو جان را سپر نکرد - مشوی ای دیده نقش غم ز لوح سینه حافظ
که زخم تیغ دلدار است و رنگ خون نخواهد شد - کشته غمزه تو شد حافظ ناشنیده پند
تیغ سزاست هر که را درد سخن نمی کند - از خطا گفتم شبی زلف تو را مشک ختن
می زند هر لحظه تیغی مو بر اندامم هنوز - دگر به صید حرم تیغ برمکش زنهار
و از آن که با دل ما کرده ای پشیمان باش - زبان کشیده چو تیغی به سرزنش سوسن
دهان گشاده شقایق چو مردم ایغاغ - برو به هر چه تو داری بخور دریغ مخور
که بی دریغ زند روزگار تیغ هلاک - من شکسته بدحال زندگی یابم
در آن زمان که به تیغ غمت شوم مقتول - غمزه ساقی به یغمای خرد آهخته تیغ
زلف جانان از برای صید دل گسترده دام - شعرم به یمن مدح تو صد ملک دل گشاد
گویی که تیغ توست زبان سخنورم - به تیغم گر کشد دستش نگیرم
وگر تیرم زند منت پذیرم - ماجرای دل خون گشته نگویم با کس
زان که جز تیغ غمت نیست کسی دمسازم - آن که بی جرم برنجید و به تیغم زد و رفت
بازش آرید خدا را که صفایی بکنیم - شوکت پور پشنگ و تیغ عالمگیر او
در همه شهنامه ها شد داستان انجمن - گر تیغ بارد در کوی آن ماه
گردن نهادیم الحکم لله - سخنت رمز دهان گفت و کمر سر میان
و از میان تیغ به ما آخته ای یعنی چه - خیال تیغ تو با ما حدیث تشنه و آب است
اسیر خویش گرفتی بکش چنان که تو دانی - تیغی که آسمانش از فیض خود دهد آب
تنها جهان بگیرد بی منت سپاهی - گر پرتوی ز تیغت بر کان و معدن افتد
یاقوت سرخ رو را بخشند رنگ کاهی - در آن مقام که خوبان ز غمزه تیغ زنند
عجب مدار سری اوفتاده در پایی - سعدی شیرازی
- «تیغ» در غزلیات سعدی شیرازی
- گر بزنندم به تیغ در نظرش بی دریغ
دیدن او یک نظر صد چو منش خونبهاست - تیغ برآر از نیام زهر برافکن به جام
کز قبل ما قبول وز طرف ما رضاست - این یکی از دوستان به تیغ تو کشتست
وان دگر از عاشقان به تیر تو خستست - ور به تیغم بزنی با تو مرا خصمی نیست
خصم آنم که میان من و تیغت سپرست - اگر جهان همه دشمن شود ز دامن تو
به تیغ مرگ شود دست من رها ای دوست - دست در خون عاشقان داری
حاجت تیغ برکشیدن نیست - به تیغ غمزه خون خوار لشکری بزنی
بزن که با تو در او هیچ مرد جنگی نیست - چشمت چو تیغ غمزه خون خوار برگرفت
با عقل و هوش خلق به پیکار برگرفت - در رویت آن که تیغ نظر می کشد به جهل
مانند من به تیر بلا محکم اوفتد - به آب تیغ اجل تشنست مرغ دلم
که نیم کشته به خون چند بار برگردد - درست ناید از آن مدعی حقیقت عشق
که در مواجهه تیغش زنند و سر خارد - تیغ قهر ار تو زنی قوت روحم گردد
جام زهر ار تو دهی قوت روانم باشد - به دوستی گله کردم ز چشم شوخش گفت
عجب نباشد اگر مست تیغ زن بکشد - به تیغ اگر بزنی بی دریغ و برگردی
چو روی باز کنی دوستی ز سر گیرند - تو عاشقان مسلم ندیده ای سعدی
که تیغ بر سر و سر بنده وار در پیشند - در این روش که تویی پیش هر که بازآیی
گرش به تیغ زنی روی بازپس نکند - به تیغ اگر بزنی بی دریغ و برگردی
چو روی باز کنی بازت احترام کنند - چو هر چه می رسد از دست اوست فرقی نیست
میان شربت نوشین و تیغ زهرآلود - ما سر نهاده ایم تو دانی و تیغ و تاج
تیغی که ماه روی زند تاج سر بود - مجروح تیر عشق اگرش تیغ بر قفاست
چون می رود ز پیش تو چشم از قفا رود - چشمش به تیغ غمزه خون خوار خیره کش
شهری گرفت قوت بیمار بنگرید - تیغ جفا گر زنی ضرب تو آسایشست
روی ترش گر کنی تلخ تو شیرین گوار - گر بر وجود عاشق صادق نهند تیغ
بیند خطای خویش و نبیند خطای یار - راحت جان باشد از آن قبضه تیغ
مرهم دل باشد از آن جعبه تیر - هر که طلبکار توست روی نتابد ز تیغ
وان که هوادار توست بازنگردد به تیر - گر تیغ می زنی سپر اینک وجود من
عیار مدعی کند از دشمن احتراز - من در وفا و عهد چنان کند نیستم
کز دامن تو دست بدارم به تیغ تیز - گر دوست می آید برم یا تیغ دشمن بر سرم
من با کسی افتاده ام کز وی نپردازم به کس - جنگ نمی کنم اگر دست به تیغ می برد
بلکه به خون مطالبت هم نکنم قیامتش - به تیغ هندی دشمن قتال می نکند
چنان که دوست به شمشیر غمزه قتال - نه زور بازوی سعدی که دست قوت شیر
سپر بیفکند از تیغ غمزه مسلول - رها نمی کند این نظم چون زره درهم
که خصم تیغ تعنت برآورد ز نیام - تو مپندار کز این در به ملامت بروم
که گرم تیغ زنی بنده بازوی توام - من از کمند تو اول چو وحش می برمیدم
کنون که انس گرفتم به تیغ بازنگردم - به تیغ هجر بکشتی مرا و برگشتی
بیا و زنده جاوید کن دگربارم - شهری اگر به قصد من جمع شوند و متفق
با همه تیغ برکشم وز تو سپر بیفکنم - گر تیغ برکشد که محبان همی زنم
اول کسی که لاف محبت زند منم - گر تیغ برکشند عزیزان به خون من
من همچنان تأمل دیدار می کنم - گر نوازی ور کشی فرمان تو راست
بنده ایم اینک سر و تیغ و کفن - تیغ به خفیه می خورم آه نهفته می کنم
گوش کجا که بشنود ناله زار خامشان - ما سپر انداختیم با تو که در جنگ دوست
زخم توان خورد و تیغ بر نتوان آختن - به ناز وصل پروردن یکی را
خطا کردی به تیغ هجر خستن - گر تیغ زند به دست سیمین
تا خون چکد از مفاصل من - شد سپر از دست عقل تا ز کمین عتاب
تیغ جفا برکشید ترک زره موی من - سپر از تیغ تو در روی کشیدن نهیست
من خصومت نکنم گر تو به پیکار آیی - هر چه خواهی کن که ما را با تو روی جنگ نیست
سر نهادن به در آن موضع که تیغ افراشتی - به تیغ می زد و می رفت و باز می نگریست
که ترک عشق نگفتی سزای خود دیدی - به هر سلاح که خون مرا بخواهی ریخت
حلال کردمت الا به تیغ بیزاری - نظری به لشکری کن که هزار خون بریزی
به خلاف تیغ هندی که تو در نیام داری - آسوده خاطرم که تو در خاطر منی
گر تاج می فرستی و گر تیغ می زنی - شهری به تیغ غمزه خون خوار و لعل لب
مجروح می کنی و نمک می پراکنی - گر تیغ می زنی سپر اینک وجود من
صلحست از این طرف که تو پیکار می کنی - مولوی
- «تیغ» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- گر تیغ خواهی تو ز خور از بدر برسازی سپر
گر قیصری اندرگذر از زنگ ما از زنگ ما - زد تیغ قهر و قاهری بر گردن دیو و پری
كو را ز عشق آن سری مشغول كردند از قضا - جمله ره چكیده خون از سر تیغ عشق او
جمله كو گرفته بو از جگر كباب ما - چو از تیغ حیات انگیز زد مر مرگ را گردن
فروآمد ز اسپ اقبال و میبوسید دستش را - برم تیغ و كفن پیشش چو قربانی نهم گردن
كه از من دردسر داری مرا گردن بزن عمدا - خورشید همه روز بدان تیغ گزارد
تا زخم زند هر طرفی بیسپری را - عاقبت از مشرق جان تیغ زد چون آفتاب
آن كه جان میجست او را در خلاء و در م - مفروشید كمان و زره و تیغ زنان را
كه سزا نیست سلحها بجز از تیغ زنان را - آنك خورشید بلا بر سر او تیغ زدست
گستران بر سر او سایه احسان و رضا - تیغی به دست خونی آمد مرا كه چونی
گفتم بیا كه خیر است گفتا نه شر به رقص آ - از شام ذات جحفه و از بصره ذات عرق
باتیغ و باكفن شده این جا كه ربنا - ز بامداد چرا قصد خون عاشق كرد
چرا كشید چنین تیغ ذوالفقار چرا - تیغ برآور هله ای آفتاب
نور ده این گوشه ویرانه را - بیارید به یك بار همه جان و جهان را
به خورشید سپارید كه خوش تیغ كشیدهست - حسین كربلایی آب بگذار
كه آب امروز تیغ آبدارست - شمس تبریزی تو خورشیدی چه گویم مدح تو
صد زبان دارم چو تیغ اما به وصفت الكنست - بر مثل گلستان رنگرزم خم اوست
بر مثل آفتاب تیغ گهردارم اوست - ز بیم باد جهان همچو برگ میلرزد
درون باد ندانی كه تیغ پولادست - تیغ حجابست رها كن حجاب
بر رخ من گرم بزن یك دو مشت - تیغ زدی بر سرم ای آفتاب
تا شدم از تیغ تو من گرم پشت - هر كی درآمد به صفش یافت امان از تلفش
تیغ بدیدم به كفش سوختم آن اسپر خود - صنوبر گفت راه سخت آسان شد به فضل حق
كه هر برگی به ره بری چو تیغ آبدار آمد - ورای پرده جانت دلا خلقان پنهانند
ز زخم تیغ فردیت همه جانند و بیجانند - سپاه گلشن و ریحان بحمدالله مظفر شد
كه تیغ و خنجر سوسن در این پیكار تیز آمد - پا كوفت خلیل الله در آتش نمرودی
تا حلق ذبیح الله بر تیغ بلا كوبد - شمس الحق تبریزی چون شمس دل ما را
در فعل كند تیغی در ذات سپر سازد - گر دیو و پری حارس باتیغ و سپر باشد
چون حكم خدا آید آن زیر و زبر باشد - از حال گدا نیست عجب گر شود او پست
تیغ غم تو از سر صد شاه سر افكند - مه با سپر و تیغ شبی حمله او دید
بفكند سپر را سبك و بر سپر افتاد - جان ابراهیم مجنون گشت اندر شوق او
تیغ را بر حلق اسماعیل و اسحق میزند - رستم و حمزه فكنده تیغ و اسپر پیش او
او چو حیدر گردن هشام و اربق میزند - از میان دل صبوحی كفتابت تیغ زد
گردن جان را بزن گر چرخ را تمكین كند - گرمی شیر غران تیزی تیغ بران
نری جمله نران با عشق كند آید - هرگز چنین سری را تیغ اجل نبرد
كاین سر ز سربلندی بر ساق عرش ساید - ما چون شبیم ظل زمین و وی آفتاب
شب را به تیغ صبح گهردار میكشد - این عشق جمله عاقل و بیدار میكشد
بی تیغ میبرد سر و بیدار میكشد - آن جان به شیشهای كه ز سوزن همیگریخت
جان را به تیغ عشق فروشنده میشود - كه جان عاشق چون تیغ عشق برباید
هزار جان مقدس به شكر آن بنهند - هزار گونه كجا خستتان به زیر سجود
كجا نظر كه بدانید تیغ یا سپرید - گرم خوش رو به پیش تیغ اجل
بانگ برزن كه پهلوان آمد - ز انتظار رسول تیغ علی
در غزا خویش ذوالفقار كند - سوسن با تیغ و سمن با سپر
هر یك تكبیر غزا میكند - تا در شراب آغشتهام بیشرم و بیدل گشتهام
اسپر سلامت نیستم در پیش تیغم چون سپر - كس دید دلی كه دل ندارد
با جان فنا به تیغ جان دار - تا نبرد تیغ شمس الحق زنار تو را
جان تو باشد از آن لطف و چلیپا دور دور - خمش این طبل مزن تیغ بزن وقت غزاست
طبل اگر پشت سپاهست غزا اولیتر - كف مریخ كه پرخون بود از قبضه تیغ
گشت جان بخش چو خورشید مشرف آثار - تیغ تا او بیش زد سر بیش شد
تا برست از گردنم سر صد هزار - از تو زدن تیغ تیز وز دل و جان صد رضا
یك سخنم چون قضا نی اگرم نی مگر - جان بسپارم به تیغ هیچ نگویم دریغ
از جهت زخم تیغ ساخت حقم چون سپر - تیغ زن ای آفتاب گردن شب را به تاب
ظلمت شبها ز چیست كوره خاك كدر - وگر نه غمزه او زد به تیغ عشق مرا
چراست این دل من خون و چشم من خونبار - صحابیان كه برهنه به پیش تیغ شدند
خراب و مست بدند از محمد مختار - چو زخم تیغ نباشد به جنگ و نیزه و تیر
چه فرق حیز و مخنث ز رستم و جاندار - به پیش رستم آن تیغ خوشتر از شكرست
نثار تیر بر او لذیذتر ز نثار - تیغ هندی هجر برانست
لیك هندی عشق برانتر - سوسن با تیغ و سمن با سپر
سبزه پیادست و گل تر سوار - ای خواجه من آغشتهام بیشرم و بیدل گشتهام
اسپر سلامت نیستم در پیش تیغم چون سپر - سر به سر راضی نهای كه سر بری از تیغ حق
كی دهد بو همچو عنبر چونك سیری و پیاز - كشته شوم هر دمی پیش تو جرجیس وار
سر بنهادن ز من وز تو زدن تیغ تیز - شمس حق و دین كشید تیغ برون از نیام
ای خرد دوك سار تار خیالی بریس - خورشید به تیغ خود آن را كه كشد ای جان
از تابش خود سازد تجهیزش و تكفینش - شاه خورشید كه بر زنگی شب تیغ كشید
گر پی هیبتش افكند سپر میرسدش - از زخم تیغ آن سپه در كشتن خصمان شه
پرخون شده صحرا و ره ره گشته خون آشام دل - تیغ كشید آفتاب خون شفق را بریخت
خون هزاران شفق طلعت او را حلال - میان لشكر هجران كه تیغ در تیغست
سپاه وصل برآرد علم زهی اقبال - گفتم شیشه مرا بر سر سنگ می زنی
گفت چو لاف عشق زد تیغ بلاش می زنم - ما عاشق مستیم به صد تیغ نگردیم
شیریم كه خون دل فغفور چشیدیم - خورشید رخ خوب تو چون تیغ كشیدهست
شاید كه به پیش تو چو مه شب سپر آییم - برآمد شمس تبریزی بزد تیغ
زبان از تیغ او پولاد كردم - كز روی تو چشم برندارم
گر تیغ زنی ز تو نگردم - لوح و قلمیم نی حروفیم
تیغ و علمیم نی سپاهیم - نفس ماده كیست تا ما تیغ خود بر وی زنیم
زخم بر رستم زنیم و زخم از رستم خوریم - مرد غم در فرحش كه جبر الله عزاك
آن چنان تیغ چگونه نزند گردن غم - زخم تیغ و تیر من منصور شد
چون كه از زخم سنان نگریختم - بر گلویت تیغها را دست نیست
گر چو اسماعیل قربانت كنم - پس تو خود این گو كه از تیغ جفا
عاشقی را قصد و بیسر می كنم - گر چو خورشید مرا تیغ زند
من ز تیغش به سپر می نروم - تیغ عرب بركنیم بر سر تركان زنیم
چون لطفت بركشد بر خط لولی رقم - شمس حق این عشق تو تشنه خون من است
تیغ و كفن در بغل بهر همان آمدیم - شمس حقی كه نور او از تبریز تیغ زد
غرقه نور او شد این شعشعه ضیای من - ملك نصیب مهتران عشق نصیب كهتران
قهر نصیب تیغ شد لطف نصیبه مجن - رو به میان روشنی چند تتار و ارمنی
تیغ و كفن بپوش و رو چند ز جیب و آستین - چونك راه ایمن شد از داد بهاران آمدند
سبزه را تیغ برهنه غنچه را در كف سنان - هر كی استهزا كند بر خاصگان عشق حق
تیغ قهرش بر سر آید از جلاد قهرمان - شمس تبریز برآ تیغ بزن چون خورشید
تیغ خورشید دهد نور به جان چو مجن - شیرمردا تو چه ترسی ز سگ لاغرشان
بركش آن تیغ چو پولاد و بزن بر سرشان - در آتشم در آبم چون محرمینیابم
كنجی روم كه یا رب این تیغ را سپر كن - دل آینه است چینی با دل چو همنشینی
صد تیغ اگر ببینی هم دیده را سپر كن - بیدست میكشی تو و بیتیغ میكشی
شاگرد چشم تو نظر بیگنه كشان - چو تشنهای دود استاخ بر لب دریا
نه موج تیغ برآرد ببردش گردن - گردن غم را بزند تیغ می
كاین بكشد كان حلاوت ز كین - به سوی خرمن او رو كه سرسبزت كند ای جان
به زیر دامن او رو كه دفع تیغ و تیر است او - چو فتوی داد عشق تو به خون من نمیدانم
چه جوهردار تیغی تو چه سنگین دل نگاری تو - بر گلویت تیغها را دست نی و زخم نی
گر چو اسماعیل قربانت كنم نیكو شنو - میدوید از هر طرف در جست و جو
چشم پرخون تیغ در كف عشق او - سوسن تیغی كشید خون سمن را بریخت
تیغ به سوسن كی داد نرگس خون خوار تو - دریغ شرح نگشت و ز شرح میترسم
كه تیغ شرع برهنهست در شریعت او - همه روز آفتاب اگر ز ضیا تیغ میزند
به كم از ذره میشود ز نهیب سنان تو - به دهان تو چنین تیغ نهادهست نهنده
مثل كارد كه گیرد بر تیغی به دهانه - هم تیغ و هم كشنده هم كشته هم كشنده
هم جمله عقل گشته هم عقل باده داده - آن كو جهان گیری كند چون آفتاب از بهر تو
او را هم از اجزای او صد تیغ و لشكر ساختی - به پیش زخم تیغ من ملرزان دل بنه گردن
اگر خواهی سفر كردن ز دانایی به بینایی - ای حمزه آهنگی وی رستم هر جنگی
گر تیغ و سپر خواهی نك تیغ و سپر باری - رو ای دل بیچاره با تیغ و كفن پیشش
كی پیش رود با او بدفعلی و طراری - ای از تو خجل هزار رحمت
آن دم كه چو تیغ پر ز كینی - تو چو تیغ ذوالفقاری تن تو غلاف چوبین
اگر این غلاف بشكست تو شكسته دل چرایی - ز غلاف خود برون آ كه تو تیغ آبداری
ز كمین كان برون آ كه تو نقد بس روایی - صنما چو تیغ دشنه تو به خون بنده تشنه
ز دو دیده خون ببارم هله تا تو شاد باشی - تیغ جانی تو برآور ز نیام بدنت
كه دو نیمه كند او قرص قمر از تیزی - تیغ در دست درآ در سر میدان ابد
از شب و روز برون تاز چو بر شبدیزی - صورت حشو خیالات ره ما بستند
تیغ خورشید رخش خفیه شده در خودی - آفتاب رخ او را حشم تیغ زنیم
كه نخواهیم بجز دیدن او ادراری - تیغ را گر تو چو خورشید دمی رنده زنی
بر سر و سبلت این خنده زنان خنده زنی - بزنی گردن انجم تو به تیغ خورشید
بازشان هم تو فروز رخ عناب كنی - مه ز آغاز چو خورشید بسی تیغ كشد
كه ببرم سر تو گر تو از این جا نروی - زخم تیغ و تیر چون خواهی كشید
چون تو از زخم زبان بگریختی - پاك كن رگهای خود در عشق او
تا نبرد تیغ او پایت ز پی - بس شاه و بس فریدون كز تیغشان چكد خون
زان روی همچو لاله لولی است و لالكایی - در لطف و در نوازش آن شه نگاه كن
ای تیغ هجر چند زنی زخم خنجری - حقا به ذات پاك خداوند هر كی هست
از تیغ غیب سر نبرد گر برد سری - هر دم دفعی دگر پیش كنی چون سپر
تیغ رها كردهای تو به سپر میكشی - چو آفتاب جمال قدیم تیغ زند
چو كان لعل چرا جان و دل سپر نكنی - فكند ایمن و ساكن حذركنان بلا
سلاحها بفراغت ز تیغ یا سپری - «تیغ» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- ای عشق توم ان عذابی لشدید
ای عاشق تو به زخم تیغ تو شهید - هرجان که چو کارد با تو در بند زر است
گر تیغ زنی از بن دندان بکشد - دست تو به جود طعنه بر میغ زند
در معرکه تیغ گوهر آمیغ زند - از کار تو آفتاب را شرمی باد
کو تیغ تو دیده صبحدم تیغ زند - در کشتن ما چه میزنی تیغ جفا
ما را سر تازیانهای بس باشد - گر در سر و چشم عقل داری و صبر
بفروش زبان را و سر از تیغ بخر - گر خصم تو صد تیغ برآرد ز غلاف
چون هیچ نبیند نزند زخم گزاف - روزیکه به تیغ نیستی بکشندم
گریندهی من کیست بر او میخندم - شاخ گل تر بر سر عنبر میزن
وز تیغ مسلمان سر کافر میزن - گر تیغ اجل مرا کند بیسر و جان
در حسن برآیم ز زمین صد چندان - دادی همه را به وعده خواب خرگوشی
وز تیغ فراق گردن خواب زدی - گفتم که به تیغ حجتم چند زنی
گفتا که هنوز عاشق خویشتنی - فردوسی
- «تیغ» در شاهنامه فردوسی
- چو خفتان و تیغ و چو برگستوان
همه کرد پیدا به روشن روان - بیاورد فرزند را چون نوند
چو مرغان بران تیغ کوه بلند - ز دیوارها خشت و ز بام سنگ
به کوی اندرون تیغ و تیر و خدنگ - همان جوشن و خود و زوپین و تیغ
کلاه و کمر هم نبودش دریغ - گرایندهی تیغ و گرز گران
فروزندهی نامدار افسران - به پیش اندرون کاویانی درفش
به چنگ اندرون تیغهای بنفش - اگر دختر آمد ز ایرج نژاد
ترا تیغ و کوپال و جوشن که داد - درفشیدن تیغهای بنفش
چو بینید باکاویانی درفش - منوچهر برخاست از قلبگاه
ابا جوشن و تیغ و رومی کلاه - ز گرد سواران هوا بست میغ
چو برق درخشنده پولاد تیغ - به یک دست قارن به یک دست شیر
به سر گرز و تیغ آتش و آب زیر - چو خورشید بر تیغ گنبد رسید
نه آیین دژ بد نه دژبان پدید - چو در دژ شوم برفرازم درفش
درفشان کنم تیغهای بنفش - یکی تیغ زد زود بر گردنش
بدو نیمه شد خسروانی تنش - فروزندهی میغ و برنده تیغ
بجنگ اندرون جان ندارم دریغ - بپرسید کز من چه خواهی بخواه
ز تخت و ز مهر و ز تیغ و کلاه - چو زد بر سر کوه بر تیغ شید
چو یاقوت شد روی گیتی سپید - سپهدار بگشاد از نامه بند
فرود آمد از تیغ کوه بلند - جهان زیرپای اندر آرد به تیغ
نهد تخت شاه از بر پشت میغ - چو از دخت مهراب و از پور سام
برآید یکی تیغ تیز از نیام - نگه کردم از گرد چون پیل مست
برآمد یکی تیغ هندی به دست - ز تیغ تو الماس بریان شود
زمین روز جنگ از تو گریان شود - مرا رفت باید به نزدیک سام
زبان برگشایم چو تیغ از نیام - به زرین و سیمین دوصد تیغ هند
جزان سی به زهراب داده پرند - بپیچید هر یک به چیزی عنان
به گرز و به تیغ و به تیر و سنان - من و رستم و اسب شبدیز و تیغ
نیارد برو سایه گسترد میغ - گشادنش بر تیغ تیز منست
گه شورش و رستخیز منست - زبانش به کردار برنده تیغ
چو دریا دل و کف چو بارنده میغ - بفرمود تا برکشد تیغ جنگ
به ایران شود با سپاه پشنگ - تو دانی که با سلم و تور سترگ
چه آمد ازان تیغ زن پیر گرگ - اگر زادشم تیغ برداشتی
جهان را به گرشاسپ نگذاشتی - درخشیدن تیغ الماس گون
شده لعل و آهار داده به خون - پر از نالهی کوس شد مغز میغ
پر از آب شنگرف شد جان تیغ - هنوز آن کمربند نگشادهام
همان تیغ پولاد ننهادهام - تنش کرگس و شیر درنده راست
سرش نیزه و تیغ برنده راست - همه شب همی لشکر آراستند
همی تیغ و ژوپین بپیراستند - دل تیغ گفتی ببالد همی
زمین زیر اسپان بنالد همی - خزروان ابا تیغزن سی هزار
ز ترکان بزرگان خنجرگزار - برفتند بیدار تا هیرمند
ابا تیغ و با گرز و بخت بلند - همه تیغ زهرآبگون برکشید
به کین جستن آیید و دشمن کشید - زبان داد دستان که تا رستخیز
نبیند نیام مرا تیغ تیز - سواری چو من پای بر زین نگاشت
کسی تیغ و گرز مرا برنداشت - بدو روی ننمود هرگز پشنگ
شد آن تیغ روشن پر از تیره زنگ - که گفتی زمین شد سپهر روان
همی بارد از تیغ هندی روان - سپر در سپر بافته دشت و راغ
درفشیدن تیغها چون چراغ - به گرز و به تیغ و سنان دراز
همی کشت از ایشان گو سرفراز - بیامد دمان تا بر او رسید
سبک تیغ تیز از میان برکشید - بزد بر سرش تیغ زهر آبدار
بگفتا منم قارن نامدار - جهان آفریننده یار منست
دل و تیغ و بازو حصار منست - همی تاخت اندر فراز و نشیب
همی زد به گرز و به تیغ و رکیب - همان تازی اسپان زرین لگام
همان تیغ هندی به زرین نیام - درم داد و دینار و تیغ و سپر
کرا در خور آمد کلاه و کمر - و گر آز گیرد سرت را به دام
برآری یکی تیغ تیز از نیام - که ماند که از تیغ او در جهان
بلرزند یکسر کهان و مهان - بدو گفت گر دشمن آید پدید
ترا تیغ کینه بباید کشید - زن و کودک و مرد با دستوار
نیافت از سر تیغ او زینهار - کنون کرد باید ترا رخش زین
بخواهی به تیغ جهان بخش کین - بشد بر پی میش و تیغش به چنگ
گرفته به دست دگر پالهنگ - بزد تیغ و بنداخت از بر سرش
فرو ریخت چون رود خون از برش - برآن تیرگی رستم او را بدید
سبک تیغ تیز از میان برکشید - نشست از بر رخش و رخشنده تیغ
کشید و بیامد چو غرنده میغ - همه نیزه و تیغ بار آورد
سران را سر اندر کنار آورد - ترا با چنین یال و دست و عنان
گذارندهی گرز و تیغ و سنان - تو اکنون ره خانهی دیو گیر
به رنج اندرآور تن و تیغ و تیر - زمانی همی بود در چنگ تیغ
نبد جای دیدار و راه گریغ - برآشفت برسان پیل ژیان
یکی تیغ تیزش بزد بر میان - بدو گفت اولاد کای نره شیر
جهانی به تیغ آوریدی به زیر - بخواند آن زمان شاه فرهاد را
گرایندهی تیغ پولاد را - یکی نامه باید چو برنده تیغ
پیامی به کردار غرنده میغ - مرا برد باید بر او پیام
سخن برگشایم چو تیغ از نیام - همی جوشن اندر تنش برفروخت
همی تف تیغش زمین را بسوخت - چو برق درخشنده از تیره میغ
همی آتش افروخت از گرز و تیغ - وگرنه به گرز و به تیغ و تبر
ببرم همه سنگ را سر به سر - به دژخیم فرمود تا تیغ تیز
بگیرد کند تنش را ریز ریز - جهان گفتی از تیغ وز جوشن است
ستاره ز نوک سنان روشن است - تو گفتی زمین شد سپهر روان
همی بارد از تیغ هندی روان - یکی گشت چندان یل تیغزن
به بربرستان در شدند انجمن - تو هرگه که آیی به بربرستان
نبینی مگر تیغ و گرز گران - به شمشیر بستانم از کوه تیغ
عقاب اندر آرم ز تاریک میغ - به گیتی جز از پاک یزدان نماند
که منشور تیغ ترا برنخواند - که گر نام مردی بجویی همی
رخ تیغ هندی بشویی همی - چو برزین گردنکش تیغ زن
گرازه کجا بد سر انجمن - ز کینآوران تیغ بر هم شکست
سوی گرز بردند چون باد دست - زواره به درد از بر زین نشست
پر از خون تن و تیغ مانده به دست - چنین لشکری سرفرازان جنگ
همه نیزه و تیغ هندی به چنگ - سپر بر سر و تیغ هندی به مشت
ازان نامداران دو بهره بکشت - بزد دست و تیغ از میان برکشید
ز گرد سران شد زمین ناپدید - برهنه چو تیغ تو بیند عقاب
نیارد به نخچیر کردن شتاب - ز هر سو سپه شد برو انجمن
که هم باگهر بود هم تیغ زن - چو بر زین بپیچید گرد آفرید
یکی تیغ تیز از میان برکشید - چو آواز او رعد غرنده نیست
چو بازوی او تیغ برنده نیست - ز گرز تو خورشید گریان شود
ز تیغ تو ناهید بریان شود - شب تیره از تیغ رخشان کنم
به آورد گه بر سرافشان کنم - سر نیزه و تیغ یار مناند
دو بازو و دل شهریار مناند - همی یک به یک خواندند آفرین
بران برز و بالا و تیغ و نگین - سر تیرگی اندر آید به خواب
چو تیغ از میان برکشد آفتاب - یکی تیغ هندی به چنگ اندرش
یکی مغفر خسروی بر سرش - به زخم اندرون تیغ شد ریز ریز
چه زخمی که پیدا کند رستخیز - بدو گفت رستم که شد تیرهروز
چه پیدا کند تیغ گیتی فروز - برین دشت هم دار و هم منبرست
که روشن جهان زیر تیغاندرست - بگردیم شبگیر با تیغ کین
برو تا چه خواهد جهان آفرین - به گرز و به تیغ و به تیر و کمند
ز هرگونهای آزمودیم بند - کمندی به فتراک بر بست شست
یکی تیغ هندی گرفته بدست - چو رستم ز دست وی آزاد شد
بسان یکی تیغ پولاد شد - سبک تیغ تیز از میان برکشید
بر شیر بیدار دل بردرید - بران روی بالا ز من بستدند
نیام یکی تیغ بر من زدند - سپهدار ایران به فرزانه گفت
که چون برکشد تیغ هور از نهفت - دمیدی به کردار غرنده میغ
میانم بدو نیم کردی به تیغ - یکی اسپ تازی به زرین ستام
یکی تیغ هندی به زرین نیام - نشسته به سغد اندرون شهریار
پر از کینه با تیغ زن صدهزار - دو کشور بدین آشتی شاد گشت
دل شاه چون تیغ پولاد گشت - ز بسیار و اندک چه باید بخواه
ز تیغ و ز مهر و ز تخت و کلاه - مرا خواسته هست و گنج و سپاه
به بخت تو هم تیغ و هم تاج و گاه - به گرسیوز تیغ زن داد مه
که خانه بمال و در آور به زه - سیاوش بران آلت و فر و برز
بدان ایزدی شاخ و آن تیغ و گرز - چنین داد پاسخ که با یاد اوی
نگردانم از تیغ پولاد روی - سپه دید با خود و تیغ و زره
سیاوش زده بر زره بر گره - به چنگال هر یک یکی تیغ تیز
ز درگاه برخواسته رستخیز - سیاوش بر شمع تیغی به دست
به آواز گفتی نشاید نشست - ز دینار و دیبا و تیغ و گهر
ز اسب و سلیح و کلاه و کمر - چو آمد به نزدیک سر تیغ شست
مده می که از سال شد مرد مست - دریغ آن گل و مشک و خوشاب سی
همان تیغ برندهی پارسی - بدان گیتیم نیز خواهشگرست
که با تیغ تیزست و با افسرست - بزد مهره بر پشت پیلان به جام
یلان بر کشیدند تیغ از نیام - درخشیدن تیغ الماس گون
سنانهای آهار داده به خون - پس اندر فرامرز با تیغ تیز
همی تاخت و انگیخته رستخیز - بدو داد با تیغ و بر گستوان
همان نیزه و درع و خود گوان - وزین روی رستم سپه برکشید
هوا شد ز تیغ یلان ناپدید - چو بشنید گیو این سخن بردمید
بزد دست و تیغ از میان برکشید - به ابر اندر آمد سنان و درفش
درفشیدن تیغهای بنفش - یکی تیغ بر نیزهی پیلسم
بزد نیزه از تیغ او شد قلم - گر ایدونک از من نداری دریغ
یکی باره و جوشن و گرز و تیغ - دگر باره زد بر سر ترگ اوی
شکسته شد آن تیغ پرخاشجوی - به پیش تو آرم سر و رخش او
همان خود و تیغ جهان بخش او - ز تیغ دلیران هوا شد بنفش
برفتند با کاویانی درفش - به توران چو تو کس نباشد به جاه
به گنج و به تیغ و به تخت و کلاه - سوی میسره کهرم تیغزن
به قلب اندرون شاه با انجمن - همه یک به یک دل پر از کین کنید
سپر بستر و تیغ بالین کنید - چنین تا برآمد برین هفت سال
میان سوده از تیغ و بند دوال - یکی تیغ هندی گرفته به چنگ
هر آنکس که پیش آمدی بیدرنگ - چو خورشید بر تیغ گنبد شود
گه خواب و خورد سپهبد شود - همان گنج گوپال و برگستوان
همان خنجر و تیغ و گرز گران - چو از دور گرد سپه را بدید
بزد دست و تیغ از میان برکشید - چو پاسخ چنین یافت از رهنمون
بزد تیغ و انداختش سرنگون - همانا که باران نبارد ز میغ
فزون زانک بارید بر سرش تیغ - به گرز گران و به تیغ و کمند
بکوشد که آرد به چیزی گزند - نبیره منوچهر شاه دلیر
که گیتی به تیغ اندر آورد زیر - بنه تیغ و بگشای ز آهن میان
نباید کزین سود دارد زیان - اگر تیغ تو هست سندان شکاف
سنانم به درد دل کوه قاف - ازیشان یکی کان بگیرد به تیغ
ندارم ازو تخت شاهی دریغ - نباید زدن چون بیابدش تیغ
که از تیغ باشد چنان رخ دریغ - چو خورشید تیغ از میان برکشید
شب تیره گشت از جهان ناپدید - که بی تیغ تو تاج روشن مباد
چنین باد و بی بت برهمن مباد - بگویی به دادار خورشید و ماه
به تیغ و به مهر و به تخت و کلاه - ز تیغ و ز گرز و ز کوس و ز گرد
سیه شد زمین آسمان لاژورد - میانجی نخواهی جز از تیغ و گرز
منش برز داری و بالای برز - به خورشید و ماه و به تخت و کلاه
به مهر و به تیغ و به دیهیم شاه - سر و تیغ و اسپش بیارد چو گرد
به لشکر گه ما بروز نبرد - چو از تیغ بالا فرودش بدید
ز قربان کمان کیان برکشید - سوار و پیاده بزرین کمر
همه تیغ دار و همه نیزهور - بدو گفت کان پیل پیکر درفش
سواران و آن تیغهای بنفش - که جوشان شود زین میان گروه
برد اسپ تا بر سر تیغ کوه - چو بهرام بر شد ببالای تیغ
بغرید برسان غرنده میغ - گزیدند تیغ یکی برز کوه
که دیدار بد یکسر ایران گروه - بدان آمدستم بدین تیغکوه
که از نامداران ایران گروه - سواران رسیدند بر تیغ کوه
سپاه اندر آمد گروها گروه - ز نیروی گردنکشان تیغ تیز
خم آورد و در زخم شد ریز ریز - دریغ آن فرود سیاوش دریغ
که با زور و دل بود و با گرز و تیغ - سپهبد ترکش آورد چنگ
کمان را بزه کرد و تیغ خدنگ - درخشیدن تیغ و ژوپین و خشت
تو گفتی شب اندر هوا لاله کشت - چو هومان بران زین توزی نشست
یکی تیغ بگرفت هندی بدست - چو از دور طوس سپهبد بدید
بغرید و تیغ از میان برکشید - کشیده همه تیغ و گرز و سنان
همه جنگ را گرد کرده عنان - فراوان مرا دیدهای روز جنگ
بوردگه تیغ هندی بچنگ - شما یک بیک تیغها برکشید
سپرهای چینی بسر در کشید - کس از تخم کشواد جنگی نماند
که منشور تیغ مرا برنخواند - ببینی که من زین نجستم دروغ
همی گیرد آتش ز تیغش فروغ - چو بینیش با او سخن نرم گوی
برهنه مکن تیغ و منمای روی - گر ایدونک این تیغ زن رستمست
بدین دشت ما را گه ماتمست - بروشن روان سیاوش که مرگ
مرا خوشتر از جوشن و تیغ و ترگ - همان کز هوا سوی دریا رسید
سبک تیغ تیز از میان برکشید - چو رستم شتابندگان را بدید
سبک تیغ تیز از میان برکشید - همی بفگند نام مردی ز ما
بتیغ او براند ز خون آسیا - بریشان ببارید چو ژاله میغ
چه تیر از کمان و چه پولاد تیغ - نیابد گذر شیر بر تیغ اوی
همان دیو و هم مردم کینهجوی - جز اکوان دیو این نشاید بدن
ببایستش از باد تیغی زدن - چو روبه شدند آن ددان دلیر
تن از تیغ پر خون دل از جنگ سیر - ببرد سران گرازان بتیغ
ندارم ازو گنج گوهر دریغ - برفتند بسته کمرها بجنگ
همه نیزه و تیغ هندی بچنگ - ستاره سنان بود و خروشید تیغ
از آهن زمین بود وز گرز میغ - سرافراز گردان گیرنده شهر
همه تیغ کین آب داده به زهر - درخشیدن تیغهای بنفش
ازان سایهی کاویانی درفش - ابا ترگ زرین و کوپال و تیغ
خروشان بکردار غرنده میغ - بر و بوم و خویشانت آباد گشت
ز تیغ منت گردن آزاد گشت - پشیمانی آنگه نداردت سود
که تیغ زمانه سرت را درود - بزرگان که از تخم پورست تیغ
زدندی شب تیره بر باد میغ - بزرگان که از کوه قاف آمدند
ابا نیزه و تیغ لاف آمدند - دمادم بشد برتهی تیغ زن
ابا کوهیار اندر آن انجمن - بیاراست لشکر گهی شاهوار
بقلب اندرون تیغ زن سی هزار - بدان تیغزن دست گوهرفشان
ز گیتی نجوید همی جز نشان - سه تن را گزین کرد زان انجمن
سخن گو و روشن دل و تیغ زن - چنین گفت شایستهای تاج را
و یا جوشن و تیغ و تاراج را - ز من هرچ خواهی ندارم دریغ
ازین افسر و مهر و دینار و تیغ - بدو گفت گشتاسپ کان تیغ سلم
بیارید و اسپس سرافراز گرم - همان مایهور تیغ الماس گون
که سلم آب دادش به زهر و به خون - چو گشتاسپ آن هدیهها بنگرید
همان اسپ و تیغ از میان برگزید - مرا هدیه این جوشن و تیغ و خود
بدادند و چندی ز خویشان درود - بگفت این و بر بارگی برنشست
خروشان و جوشان و تیغی به دست - که از خایه تا ناف او بردرید
جهانجوی تیغ از میان برکشید - ز میرین به هر گوهری بگذرم
به تیغ و به گنج درم برترم - یکی اژدها بر سر تیغ کوه
شده مردم روم زو در ستوه - بزد تیز دندان بدان خنجرش
همه تیغها شد به کام اندرش - یکی تیغ برداشت و یک باره جنگ
کمانی و سه چوبه تیر خدنگ - هرانکس که بود او ز تخم بزرگ
وگر تیغ زن نامداری سترگ - پس آنگاه مر تیغ را برکشد
بتازد بسی اسپ و دشمن کشد - باستد بران راه چون پیل مست
یکی تیغ زهر آب داده به دست - فروغ سر نیزه و تیر و تیغ
بتابد چنان چون ستاره ز میغ - همان تیغ زهر آب داده به دست
همی تازد او باره چون پیل مست - مر او را یکی تیغ هندی زند
ز بر نیمهی تنش زیر افگند - گرفت از گرامی نبرده دریغ
گرامی کفش بود برنده تیغ - مترسید از نیزه و گرز و تیغ
که از بخشمان نیست روی گریغ - گرفته همان تیغ زهر آبدار
که افگنده بد آن زریر سوار - نیامد برو تیغ زهر آبدار
گرفتش همان تیغ شاه استوار - همیدون ببستند پیمان برین
که گر تیغ دشمن بدرد زمین - چو ترکان بدیدند کارجاسپ رفت
همی آید از هر سوی تیغ تفت - یل تیغزن گفت فرمان تراست
که تو شهریاری و گیهان تراست - بشد تیغ زن گردکش پور شاه
بگردید بر کشورش با سپاه - جهان ویژه کردم به برنده تیغ
چرا داد از من دل شاه میغ - همه موبدان را به کرسی نشاند
پس آن خسرو تیغزن را بخواند - گه بزم زر و گه رزم تیغ
ز خواهنده هرگز ندارد دریغ - بفرمود تا کهرم تیغزن
بود پیش سالار آن انجمن - همه شهر ایران به کام تو گشت
تو تیغی و دشمن نیام تو گشت - چو خورشید تیغ از میان برکشید
سپاه شب تیره شد ناپدید - درفشیدن تیغ و باران تیر
خروش یلان بود با دار و گیر - ابا کهرم تیغزن در نبرد
برآویخت ناگاه فرشیدورد - چو هر دو سپه برکشیدند صف
همه نیزه و تیغ و ژوپین به کف - سوی میسره کهرم تیغزن
به قلب اندر ارجاسپ با انجمن - بران بارهی پهلوی برنشست
یکی تیغ هندی گرفته به دست - همان تیغزن کندر شیرگیر
که بگذاشتی نیزه بر کوه و تیر - همه تیغ زهرآبگون برکشید
یکایک درآیید و دشمن کشید - ز تیغ دلیران هوا شد بنفش
نه پیداست آن گرگ پیکر درفش - بزرگان برو خواندند آفرین
که ما را توی افسر و تیغ کین - همه دشت پا و بر و پشت بود
بریده سر و تیغ در مشت بود - همه شب همی لشکر آراستند
همی جوشن و تیغ پیراستند - کسی را که بد باره بگریختند
دگر تیغ و جوشن فرو ریختند - ز بس نیزه و تیغهای بنفش
هوا گشته پر پرنیانی درفش - ازین پس چو من تیغ را برکشم
وزین کوهپایه سراندر کشم - خود و لشکر آمد به نزدیک شاه
پر از خون بر و تیغ و رومی کلاه - یکی تیغ الماس گون برکشید
همی خواست از تن سرش را برید - برفتند یکسر گروها گروه
به پیش جهاندار بر تیغ کوه - که این گرگ خوانیم گر پیل مست
که جاوید باد این دل و تیغ و دست - یکی تیغ زهرآبگون برکشید
عنان را گران کرد و سر درکشید - چو نر اندرآمد یکی تیغ زد
ببد ریگ زیرش بسان بسد - چو جفتش برآشفت و آمد فراز
یکی تیغ زد بر سرش رزمساز - نه بیرون توانست کردن ز کام
چو شمشیر بد تیغ و کامش نیام - ز گردون و آن تیغها شد غمی
به زور اندر آورد لختی کمی - یکی نغز گردون چوبین بساخت
به گرد اندرش تیغها در نشاخت - به کامش چو تیغ اندرآمد بماند
چو دریای خون از دهان برفشاند - همی زد برو تیغ تا پاره گشت
چنان چاره گر مرغ بیچاره گشت - بران تیغها زد دو پا و دو پر
نماند ایچ سیمرغ را زیب و فر - چو سیمرغ زان تیغها گشت سست
به خوناب صندوق و گردون بشست - زره در بر و تیغ هندی به چنگ
چه زود آورد مرغ پیش نهنگ - نه گرز و کمان یاد آید نه تیغ
نه بیند ره جنگ و راه گریغ - بفرمود تا جوشن و خود و گبر
ببردند با تیغ پیش هژبر - یکی تیغ هندی بزد بر سرش
ز تارک به دو نیم شد تا برش - بدو اندرون تیغزن سیهزار
سواران گردنکش و نامدار - چو گفتند او تیغ هندی به مشت
دو گردنکش سادهدل را بکشت - بشد پیش نوشآذر تیغزن
همی جست پرخاش زان انجمن - چو نوشآذر او را به هامون بدید
بزد دست و تیغ از میان برکشید - بیامد سوی آخر و برنشست
یکی تیغ هندی گرفته به دست - بیامد یکی تیغ هندی به مشت
کسی را که دید از دلیران بکشت - بدو گفت کز مرد بازارگان
بیابی کنون تیغ و دینارگان - پیاپی بسی تیغ و خنجر زدند
گهی بر میان گاه بر سر زدند - همه تیغها برکشیم از نیام
به خنجر فرستاد باید پیام - سر از تیغ پران چو برگ از درخت
یکی ریخت خون و یکی یافت تخت - بدیدی همی تیغ ارجاسپ را
فگندی به خون پیر لهراسپ را - برهنه کنی تیغ و گوپال را
به بند آوری رستم زال را - ندارم ازو گنج و گوهر دریغ
نه برگستوان و نه گوپال و تیغ - دو پتیاره زین گونه پیچان شدند
ز تیغ یلی هر دو بیجان شدند - غو کوس خواهیم از آوای رود
به تیغ و به گوپال باشد درود - که تیغ دلیران بر اسفندیار
به آوردگه بر، نیاید به کار - بدو گفت رو تیغ هندی بیار
یکی جوشن و مغفری نامدار - ازو نیستی گنج و گوهر دریغ
نه برگستوان و نه گوپال و تیغ - ز نیروی اسپان و زخم سران
شکسته شد آن تیغهای گران - وزان سو فرامرز چون پیل مست
بیامد یکی تیغ هندی به دست - بزد تیغ بر گردن اسپ خویش
سر بادپای اندرافگند پیش - ببینید پیکار جنگاوران
به تیغ و سنان و به گرز گران - سمند سرافراز را بر نشست
بیامد یکی تیغ هندی به دست - چو از دور نوشآذر او را بدید
بزد دست و تیغ از میان برکشید - یکی تیغ زد بر سر و گردنش
بدو نیمه شد پیلپیکر تنش - تو آنی که دیو از تو گریان شدی
دد از تف تیغ تو بریان شدی - کمان بفگن از دست و ببر بیان
برآهنج و بگشای تیغ از میان - همان تیغ من گر بدیدی پلنگ
نهان داشتی خویشتن زیر سنگ - فسونگر چو بر تیغ بالا رسید
ز دیبا یکی پر بیرون کشید - بدو گفت کز گفت تو نگذرم
وگر تیغ بارد هوا بر سرم - بیالود تیغ و بپالود کیش
مهان را همی داشت بر جای خویش - ز بیشی هرآنچت بباید بخواه
ز تخت و ز مهر و ز تیغ و کلاه - براندازهی رستم و رخش ساز
به بن در نشان تیغهای دراز - بن چاه پر حربه و تیغ تیز
نبد جای مردی و راه گریز - کجات آن بزرگ اژدهافش درفش
کجا تیر و گوپال و تیغ بنفش - ازان دودمان کس به کابل نماند
که منشور تیغ ورا برنخواند - همی گرز بارید و پولاد تیغ
ز گرد سپاه آسمان گشت میغ - همی شد پس گرد با تیغ تیز
برآورد زان انجمن رستخیز - یکی اسپ با زین و زرین ستام
کمندی و تیغی به زرین نیام - ازان لشکر روم چندان بکشت
که گفتی فلک تیغ دارد به مشت - زمین شد ز رومی چو دریای خون
جهانجوی را تیغ شد رهنمون - تو چندان نوازش بیابی ز شاه
ز اسپ و ز مهر و ز تیغ و کلاه - یکی آتش افروخت از تیغ کوه
پرستندهی آذر آمد گروه - ببخشید چیزی که بد بر سپاه
ز اسپ و ز رمح و ز تیغ و کلاه - بسی اسپ تازی به زین خدنگ
هم از نیزه و تیغ و خفتان جنگ - یکی مرد بر تیز و برنا و تند
شده با زبان و دلش تیغ کند - درم داد و دینار و برگستوان
همان جوشن و تیغ و گرز گران - کمرهای زرین و زرین ستام
همان تیغ هندی به زرین نیام - ببردند بالای زرین ستام
به زین اندرون تیغ زرین نیام - همه جنگ را تیغها برکشید
وزین دشت هامون سر اندرکشید - بباید زدن دشنهیی بر برش
وگر تیغ هندی یکی بر سرش - نشاید که داریم چیزی دریغ
ز دارندهی لشکر و تاج و تیغ - دگر روز چون آسمان گشت زرد
برآهیخت خورشید تیغ نبرد - سکندر بیامد میان دو صف
یکی تیغ رومی گرفته به کف - سکندر چو باد اندر آمد ز گرد
بزد تیغ تیزی بران شیر مرد - همان تیغ هندی و رومی هزار
بفرمود با جوشن کارزار - نه اسپ و نه جوشن نه تیغ و نه گرز
ازان هر یکی چون یکی سرو برز - به تیر و به تیغ اندر آمد سپاه
تو گفتی که شد روز روشن سیاه - بلندیش بینا همی دیر دید
سر کوه چون تیغ و شمشیر دید - یکی تخت زرین بران تیغ کوه
ز انبوه یکسو و دور از گروه - به قیصر بفرمود تا بیگروه
پیاده شود بر سر تیغ کوه - سکندر چو بشنید شد سوی کوه
به دیدار بر تیغ شد بیگروه - ز بن تا سر تیغ بالای اوی
چو صد شاهرش کرده پهنای اوی - همی ریخت هر گوهری یک رده
چو از خاک تا تیغ شد آژده - چو خورشید بر تیغ گنبد رسید
سکندر ز بالا خروشی شنید - زبانش به کردار برنده تیغ
به چربی عقاب اندر آرد ز میغ - ز چیزی که باشد طرایف به چین
ز زرینه و اسپ و تیغ و نگین - که ساسان به پیل ژیان برنشست
یکی تیغ هندی گرفته به دست - ز زرین ستام و ز گوپال و تیغ
ز فرزند چیزش نیامد دریغ - بپوشید خفتان و خود بر نشست
یکی تیغ زهر آب داده به دست - چو برزد سر از تیغ کوه آفتاب
به سوی صطخر آمد از پیش آب - به فرمان تو کوه هامون کنیم
به تیغ آب دریا همه خون کنیم - سپاه از دو رویه کشیدند صف
همه نیزه و تیغ هندی به کف - خروشان سپاه و درفشان درفش
سرافشان دل از تیغهای بنفش - پسر هفت با تیغزن ده هزار
همان گنج با آلت کارزار - ز شهر کجاران برآمد نفیر
برفتند با نیزه و تیغ و تیر - یکی دژ بکرد از بر تیغ کوه
شد آن شهر با او همه همگروه - یکی جای دارند بر تیغ کوه
بدو اندرون کرم و گنج و گروه - پرستندگان را که بودند مست
یکی زنده از تیغ ایشان نجست - درم دادن و تیغ پیراستن
ز هر پادشاهی سپه خواستن - چو قیصر به نزدیک ایران رسید
سپه یک به یک تیغ کین برکشید - همان تیغ و گوپال و برگستوان
همان جوشن و مغفر هندوان - درفشیدن کاویانی درفش
شب تیره و تیغهای بنفش - تو گفتی هوا تیغ بارد همی
جهان یکسره میغ دارد همی - زن و کودکانش اسیر تواند
جگر خسته از تیغ و تیر تواند - چو او گور و شیر دلاور بکشت
به ایوان خرامید تیغی به مشت - ز برد یمانی و تیغ یمن
گر هرچ معدنش بد در عدن - بیاورد نعمان سپاهی گران
همه تیغداران و نیزهوران - چو خورشید برزد سر از تیغ کوه
ردان و بزرگان ایران گروه - ز یک دست بهرام منذر نشست
دگر دست نعمان و تیغی به دست - فرود آمد و اسپ را با لگام
ببست و برآهخت تیغ از نیام - یکی تیغ زد بر میانش سوار
فروماند جنگی دران کارزار - ابا هر یکی تیغزن صد غلام
به زرین کمرها و زرین ستام - به زر تیغ داری به زربر رکیب
نباید که آید ز دزدت نهیب - یکی تیغ زد بر میانش سوار
بدونیم شد گور ناپایدار - وگر گیری از تیغ و جوشن شمار
ستاره شود پیش چشم تو خوار - یکی تیغ زهرآبگون برکشید
به تندی دل اژدها بردرید - به تیغ و تبرزین بزد گردنش
به خاک اندر افگند بیجان تنش - ز دینار و ز گوهر شاهوار
ز تیغ و ز خود و کمر بیشمار - یکی تیغ زد بر سرش سوفزای
سپاه اندر آمد به تندی ز جای - بجست از کف تیغزن خوشنواز
به شیب اندر انداخت اسب از فراز - فراز آمدش تیغزن صد هزار
همه جنگجوی از در کارزار - به شاه آنک تو کردی ای بیوفا
ببینی کنون زور تیغ جفا - به مهتر چنین گفت مرد دبیر
که این نامه پر گرز و تیغست و تیر - وزان روی با تیغ کین خوشنواز
بپیچید و آمد به تنگی فراز - که دستم نبیند مگر دست تیغ
به جنگ آفتاب اندر آرم بمیغ - بیاراست جایی فراخ و بلند
سرش برتر از تیغ کوه پرند - بسی انجمن کرد بر خویشتن
سواران گردنکش و تیغزن - ز اسبان چینی و دیبای چین
ز تخت وز تاج وز تیغ و نگین - ز ژوپین وز نیزه و گرز و تیغ
توگفتی ندانند راه گریغ - گذر مرد را سوی هیتال بود
همه ره پر از تیغ و کوپال بود - درخشیدن تیغ و ژوپین وخشت
توگویی که زر اندر آهن سرشت - چو بگذشت خاقان برود برک
توگفتی همی تیغ بارد فلک - به کوپال و تیغ و بتیر و کمان
بگشتند گردنکشان یک زمان - ز بس نیزه وتیغهای بنفش
درفشیدن گونه گونه درفش - درخشیدن تیغهای سران
گراییدن گرزهای گران - ز بس نیزه و گرز و کوپال و تیغ
توگفتی همی سنگ بارد ز میغ - ز یاقوت والماس وز تیغ هند
همه تیغ هندی سراسر پرند - که بر پای دارید یکسر درفش
کشیده همه تیغهای بنفش - دگر سوی گر رفت با گرز و تیغ
که از شاه جان را ندارم دریغ - هم از شارهی هندی و تیغ هند
همه روی آهن سراسر پرند - و گرنه که دژخیم با تیغ تیز
نماید تو را گردش رستخیز - مجوی آنک چون مشتری روشنست
جهانجوی و با تیغ و با جوشنست - نساید سرتیغ ما رانیام
حلال جهان باد بر من حرام - برو راه این لشکر آباد کن
علف سازو از تیغ ما یادکن - کس آنرا نبرد مگر تیغ مرگ
شود موم ازان زخم پولاد ترگ - سلیحش یکی هندوی تیغ بود
که درزخم چون آتش میغ بود - یکی تیغ گستهم زد برکمند
سرشاه را زان نیامد گزند - خروش آمد از گرز و گوپال و تیغ
از آهن زمین بود وز گرد میغ - بزیر سپر تیغ زهر آبگون
بزد تیغ و انداختش سرنگون - چنین تا بنزد رباطی رسید
سر تیغ دیوار او ناپدید - جهاندیده سنباد برپای جست
میان بسته وتیغ هندی بدست - سرجنگیان کاین سخنها شنید
بزد دست و تیغ از میان برکشید - یکی خفته بر تیغ دندان پیل
یکی ایمن از موج دریای نیل - بابر اندر آورد برنده تیغ
جهانجوی شد سوی راه وریغ - اگر دیده خواهی ندارم دریغ
که دیده به از گنج دینار و تیغ - بهر جای بیداد لشکر کشید
ز آسودگی تیغها برکشید - همیرفت لشکر به راه وریغ
نیا طوس در پیش با گرز وتیغ - چو بهرام بشنید تیغ از نیام
برآهخت چون باد و برگفت نام - یکی تیغ زد بر سر و گردنش
که تاسینه ببرید تیره تنش - چو آواز تیغش به خسرو رسید
بخندید کان زخم بهرام دید - جهان را تو بیلشکر روم دان
همان تیغ پولاد را موم دان - که گفتی زمین گشت گردان سپهر
گر از تیغها تیره شد روی مهر - رخ شید تابان چوکام هژبر
همی تیغ بارید گفتی ز ابر - جهان جوی بیدار دل برنشست
کمندی به فتراک و تیغی بدست - چو ایرانیان برکشیدند صف
همه نیزه و تیغ هندی بکف - بدست چپش نامدار ارمنی
ابا جوشن وتیغ آهرمنی - چو بشکست نیزه بر آشفت شاه
بزد تیغ بر مغفر کینه خواه - سراسر همه تیغ برهم شکست
بدان پیکر مغفر اندر نشست - مقاتوره پوشید خفتان جنگ
بیامد یکی تیغ توری به چنگ - دو لب سرخ و بینی چو تیغ قلم
دو بی جاده خندان و نرگس دژم - برافگند پر مایه بر گستوان
ابا جوشن و تیغ و ترگ گوان - که پیچیده بد رستم از شهریار
بجایی خود و تیغ زن ده هزار - نشست از برنرگس و زعفران
یکی تیغ در زیر زانو گران - همه لشکرش یک سر آراسته
کشیده همه تیغ و پیراسته - پیامیست کان تیغ بار آورد
سر سرکشان در کنار آورد - یکی تیغ هندی و پیل سپید
جزین هرچ بودم به گیتی امید - ابا تیغ دیبای زربفت پنج
ز هر گونهیی اندرو برده رنج - جز از جوشن و خود و گوپال و تیغ
ز ما این نبودی کسی را دریغ - کجا افسر و کاویانی درفش
کجا آن همه تیغهای بنفش - کجا آن سواران زرین ستام
که دشمن بدی تیغشان رانیام - سپه تیغها بر کشیدند پاک
برآمد شب تیره از دشت خاک - همان تیغ کز گردن پیل و شیر
نگشتی به آورد زان زخم سیر - ردا زیر پیروز بفگند و گفت
که ما نیزه و تیغ داریم جفت - یکی تیغ باریک بر گردنش
پدید آمده چاک پیراهنش - یکی تیغ زد بر سر ترگ اوی
که خون اندر آمد ز تارک بروی - دگر تیغ زد بربر و گردنش
به خاک اندر افگند جنگی تنش - خروشی برآمد ز رستم چو رعد
یکی تیغ زد بر سر اسپ سعد - بر آهیخت رستم یکی تیغ تیز
بدان تا نماید به دو رستخیز - چو نیروی پرخاش ترکان بدید
بزد دست و تیغ از میان برکشید - شهنشاه در جنگ شد ناشکیب
همیزد به تیغ و به پای و رکیب - ز ترکان بسی بود در پشت اوی
یکی کابلی تیغ در مشت اوی