زن، زندگی، آزادی
«باقی» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «باقی» در غزلیات حافظ شیرازی
- بده ساقی می باقی که در جنت نخواهی یافت
کنار آب رکن آباد و گلگشت مصلا را - عرضه کردم دو جهان بر دل کارافتاده
بجز از عشق تو باقی همه فانی دانست - گنج زر گر نبود کنج قناعت باقیست
آن که آن داد به شاهان به گدایان این داد - اوقات خوش آن بود که با دوست به سر رفت
باقی همه بی حاصلی و بی خبری بود - دولت پیر مغان باد که باقی سهل است
دیگری گو برو و نام من از یاد ببر - همچو صبحم یک نفس باقیست با دیدار تو
چهره بنما دلبرا تا جان برافشانم چو شمع - جهان فانی و باقی فدای شاهد و ساقی
که سلطانی عالم را طفیل عشق می بینم - می باقی بده تا مست و خوشدل
به یاران برفشانم عمر باقی - سعدی شیرازی
- «باقی» در غزلیات سعدی شیرازی
- تا باقی عمر بر چه آید
بر باد شد آن چه رفت هیهات - جمال در نظر و شوق همچنان باقی
گدا اگر همه عالم بدو دهند گداست - سعدی چو امید وصل باقیست
اندیشه جان و بیم سر نیست - گر به همه عمر خویش با تو برآرم دمی
حاصل عمر آن دمست باقی ایام رفت - عمر نبود آن چه غافل از تو نشستم
باقی عمر ایستاده ام به غرامت - ما همانیم که بودیم و محبت باقیست
ترک صحبت نکند دل که به مهر آکندند - سخن دراز کشیدیم و همچنان باقیست
که ذکر دوست نیارد به هیچ گونه ملال - تنم فرسود و عقلم رفت و عشقم همچنان باقی
و گر جانم دریغ آید نه مشتاقم که کذابم - چندت کنم حکایت شرح این قدر کفایت
باقی نمی توان گفت الا به غمگساران - سخن دراز کشیدیم و همچنان باقیست
حدیث دلبر فتان و عاشق مفتون - دو روزه باقی عمرم فدای جان تو باد
اگر بکاهی و در عمر خود بیفزایی - به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی
به صد دفتر نشاید گفت حسب الحال مشتاقی - نه حسنت آخری دارد نه سعدی را سخن پایان
بمیرد تشنه مستسقی و دریا همچنان باقی - حیث لا تخلف منظور حبیبی ارنی
چه کنم قصه این غصه کنم در باقی - عمرم به آخر آمد عشقم هنوز باقی
وز می چنان نه مستم کز عشق روی ساقی - چند از حدیث آنان خیزید ای جوانان
تا در هوای جانان بازیم عمر باقی - خیام نیشابوری
- «باقی» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «باقی» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای روح بخش بیبدل وی لذت علم و عمل
باقی بهانهست و دغل كاین علت آمد وان دوا - این باد اندر هر سری سودای دیگر میپزد
سودای آن ساقی مرا باقی همه آن شما - رفتم به وادی دگر باقی تو فرما ای پدر
مر صابران را میرسان هر دم سلامی نو ز ما - چون قطرهای بنمایدت باقیش معلوم آیدت
ز انبار كف گندمی عرضه كنند اندر شرا - كفی چو دیدی باقیش نادیده خود میدانیش
دانیش و دانی چون شود چون بازگردد ز آسیا - آمد شراب آتشین ای دیو غم كنجی نشین
ای جان مرگ اندیش رو ای ساقی باقی درآ - درآ در گلشن باقی برآ بر بام كان ساقی
ز پنهان خانه غیبی پیام آورد مستان را - فرست آن عشق ساقی را بگردان جام باقی را
كه از مزج و تلاقی را ندانم جامش از صهبا - نمییارم بیان كردن از این بیش
بگفتم این قدر باقی تو فرما - بگو باقی تو شمس الدین تبریز
كه به گوید حدیث قاف عنقا - كه باقی غزل را تو بگویی
به رشك آری تو سحر سامری را - ای خلق حدیث او مگویید
باقی همه شاهدان شما را - در پیش تو داشت جام باقی
شمس تبریز شاه و ساقی - در خانه دل همیرسانند
آن ساغر باقی هنی را - دیدهات را چون نظر از دیده باقی رسید
دیدهات شرمین شود از دیده فانی چرا - ای خداوند شمس دین از آتش هجران تو
رشك نور باقیست صد آفرین این نار را - من از این فاتحه بستم لب خود باقی از او جو
كه درآكند به گوهر دهن فاتحه خوان را - گر چه صورت مرد جان باقی بماند
در عنایتهای بسیار قضا - بیار ساقی باقی كه جان جانهایی
بریز بر سر سودا شراب حمرا را - چو اندكی بنمودم بدان تو باقی را
ز خوی خویش سفر كن به خوی و خلق خدا - دهان پرست سخن لیك گفت امكان نیست
به جان جمله مردان بگو تو باقی را - ز جام ساقی باقی چو خوردهای تو دلا
كه لحظه لحظه برآری ز عربده عللا - رو بر ساقی و شنو باقیش
تات بگوید به زبان بقا - من شدم از دست تو باقی بخوان
مست شدم سر نشناسم ز پا - خاموش و باقی را بجو از ناطق اكرام خو
فالفهم من ایحائه من كل مكروه شفا - و الباقی و الباقی بینه یا ساقی
یا محسن یا محسن احسانا احسانا - آن حریفان چو جان و باقیان جاودان
در لطافت همچو آب و در سخاوت چون سحاب - عقلم برفت از جا باقیش را تو فرما
ای از درت نرفته كس ناامید و غایب - اگر یك روز باقی باشد از دی
زمین لب بسته است و گل نهفتهست - در این كو كدخدا شاهی است باقی
فرو روبیده این كو را ز آفات - باقی همه بو و نقش و رنگست
باقی همه جنگ و ننگ و نامست - گفت آن كاین دم پذیرد كی بمیرد جان او
با خدا باقی بود آن كز خدا مست آمدست - لیك شرطی كن تو با خود تا كه شرطی نشكنی
ور نه علت باقی و درمانت محو و زایلست - آنك باشد بر زبانها لا احب الافلین
باقیات الصالحات است آنك در دل حاصلست - هله پالیز تو باقی سر خر عالم فانی
همه دیدار كریمست در این عشق كرامت - باقی این غزل را ای مطرب ظریف
زین سان همیشمار كه زین سانم آرزوست - عشقست و عاشقست كه باقیست تا ابد
دل بر جز این منه كه بجز مستعار نیست - به باد و بود محمد نگر كه چون باقیست
ز بعد ششصد و پنجاه سخت بنیادست - اگر چه باد سخن بگذرد سخن باقیست
اگر چه باد صبا بگذرد چمن شادست - ساقی باقی چو به جان باده داد
عمر ابد یافت و بزستن گرفت - اسباب در باقی شود ساقی به خود ساقی شود
جان ربی الاعلی گود دل ربی الاعلم زند - وان میر ساقی را بگو مستان سلامت میكنند
وان عمر باقی را بگو مستان سلامت میكنند - در خوردنم ذوقی دگر در رفتنم ذوقی دگر
در گفتنم ذوقی دگر باقی بر این سان میرود - از خاك روزی سر كند آن بیخ شاخ تر كند
شاخی دو سه گر خشك شد باقیش آبستان شود - بستان ز شاه ساقیان سرمست شو چون باقیان
گر نیم مست ناقصی مست تمامت میكند - باقیش ز سلطان جو سلطان سخاوت خو
زو پرس خبرها را كو كان خبر آمد - وان كس كه هوا را هم داند كه چه بیچارست
جز حضرت الاالله باقی همه لا داند - فرمای تو ساقی را آن شادی باقی را
تا باد نپیماید تا باده بپیماید - رطلی ز می باقی كز غایت راواقی
هر نقش كه اندیشی در دل به تو بنماید - اگر دی رفت باقی باد امروز
وگر عمر بشد عثمان درآمد - باقیش مگو درون دل میدار
آن به كه سخن در آن وطن گردد - آن رشته نور غیب باقیست
كانست لباب روح اوتاد - آن جوهر عشق كان خلاصهست
آن باقی ماند تا به آباد - این غزل كوتاه كردم باقی این در دل است
گویم ار مستم كنی از نرگس خمار خود - از شراب صرف باقی كاسه سر پر كنید
فرش عقل و عاقلی از بهر لله طی كنید - دو سه بیت ماند باقی تو بگو كه از تو خوشتر
كه ز ابر منطق تو دل و سینه اخضر آمد - جان و دل را چو به پیك در تو بسپارند
جان باقی خوش شاد معطر گیرند - باقیان در لحدند و همه جنبان شدهاند
زانك زنده نتواند گرو زندان شد - من دهان بستم تو باقی را بدان
كاین نظر با آن نظر آمیختند - تا قیامت ساقی باقی عشق
جام بر كف سوی ما آینده باد - نور باقیست كه آن نور خدا است
نور فانی صفت جسم و جسد - هین خمش كز پی باقی غزل
شاه گوینده ما میآید - چیزی ز ماست باقی مردانه باش ساقی
درده می رواقی زین مختصر چه آید - باقیش عشق گوید با تو نهان ز من
ز اصحاب كهف باش هم ایقاظ و رقود - آنك تواضع كند نگذرد از حد خویش
یابد او هستی باقی بیرون ز حد - ز عید باقی این عید آمدهست رسول
چو دل به عید سپاری تو را برد بر عید - بس است باقی این را بگویمت فردا
شب ار چه ماه بود نیست بیظلام و سواد - چرا مقیم نباشد چو ما به مجلس گل
كسی كه ساقی باقی ماه رو دارد - چرا مقیم نباشد چو ما به مجلس گل
كسی كه ساقی باقی ماه رو دارد - هزار جان طلبید و یكی ببردم پیش
بگفت باقی گفتم بهل كه وام بود - چرا مقیم نباشد چو ما به مجلس گل
كسی كه ساقی باقی ماه رو دارد - صفای باقی باید كه بر رخت تابد
تو جندره زده گیر این صفا چه سود كند - عاشقان چشم غیب بگشایند
باقیان جمله كور و كر میرند - گفتا كه خطاب تو هم باقی این برفست
تا برف بود باقی غیبست گل احمر - اگر خواهی عطای رایگانی
ز عالمهای باقی ملك بسیار - خداوند خداوندان باقی
كه نبودشان به مخدومیش انكار - خود بخت تویی و زندگی تو
باقی نامی و لاف و آزار - مرحبا ای جان باقی پادشاه كامیار
روح بخش هر قران و آفتاب هر دیار - جان من طغرای باقی دارد اندر دست خویش
صورتم امروز و فرداییست او را مرده گیر - عاشقان بوالعجب تا كشتهتر خود زنده تر
در جهان عشق باقی مرگ را حاشا چه كار - از ورای هر دو عالم بانگ آید روح را
پس تو را با شمس دین باقی اعلا چه كار - ای آفتاب باقی وی ساقی سواقی
وی مشرب مذاقی آنی و چیز دیگر - بنده آن ساقیم تا به ابد باقیم
عالم ما برقرار عالمیان برگذر - وگر خراب شوم من بود رگی باقی
چو جغد هل كه بگردد در این خراب دیار - الرب هو الساقی و العیش به باقی
و السعد هو الراقی یا خایف لا تحذر - خلیل آن روز با آتش همیگفت
اگر مویی ز من باقیست درسوز - هر آنچ از فقر كار آید به باغ جان به بار آید
به ما از شهریار آید و باقی جمله آرایش - باقی غزل مگو كه حیفست
ما در گفتار و دوست خاموش - گرت بیند زندگانی تا ابد باقی شود
ورت بیند مرده هم داند كه جانی شاد باش - همچنین تو دم به دم آن جام باقی میرسان
تا شویم از دست و آن باقی تو دانی شاد باش - جان و سر تو كه بگو باقیش
كه دهنم بسته شد از اشتیاق - باز سرم گشت مست هیچ مگو دست دست
باقی این بایدت رو شب و فردا تعال - گفتم عشق را شبی راست بگو تو كیستی
گفت حیات باقیم عمر خوش مكررم - دوش چه خوردهای بگو ای بت همچو شكرم
تا همه سال روز و شب باقی عمر از آن خورم - شهی خلق افسانه محقر همچو شه دانه
بجز آن شاه باقی را شهنشاهی نمیدانم - كاهل مشو ای ساقی باقی است ز ما باقی
پر ده می راواقی آهسته كه سرمستم - باقیش بگو تو هم زیرا كه ز بحر توست
درهای معانی كه در رشته دم سفتم - باقیش بفرما تو ای خسرو دریاخو
بستم چو صدف من لب یعنی كه گهر دارم - هر رنج كه دیدهست او در رنج شدیدست او
محو است كه عید است او باقی دهل و لم لم - بستیم دهان خود و باقی غزل را
آن وقت بگوییم كه ما بسته دهانیم - بگو باقی تو شمس الدین تبریز
كه بر تو ختم شد والله اعلم - به اقبال دوروزه دل نبندیم
كه در اقبال باقی كامكاریم - ز من چون شمع تا یك ذره باقی است
نخواهد بود جز آتش مقامم - خامش كردم بگو تو باقی
كز گفت و شنود خود نفورم - بر درد هزار آفرین باد
باقی بر ما كه یار دردیم - نیمهای گفتیم و باقی نیم كاران بو برند
یا برای روز پنهان نیمه را پنهان كنیم - هله باقیش تو گو كه به وجود چو توی
سرد و حیف است كه ما حلقه گفتار زنیم - منم و این صنم و عاشقی و باقی عمر
من از او گر بكشی جای دگر می نروم - عیش باقی شد مرا آن جا كه من
از برای عیش كردن می روم - منم و این صنم و باقی عمر
من از او جای دگر می نروم - منم و این صنم و باقی عمر
من از او جای دگر می نروم - باقی فرشتگان به سجود اندرآمدند
گفتند در سجود كه بر شاهدی زدیم - بشنو ز شمس مفخر تبریز باقیش
زیرا تمام قصه از آن شاه نستدیم - من نیم كاره گفتم باقیش تو بگو
تو عقل عقل عقلی و من سخت كودنم - نه دلربام تویی گر مرا دلی باقی است
نه كهربام تویی گر مثل پر كاهم - بیار ناطق كلی بگو تو باقی را
ز گفتنم برهان من خموش برهانم - ایمنیم از خمار مرگ ایرا
می باقی بیخمار خوریم - عیش باقی است شمس تبریزی
مست جاوید شاه تبریزیم - ساغر من تا لب و باقی به نیم
جان و دلم زفت و به تن لاغرم - هست این سخن را باقیی در پرده مشتاقیی
پیدا شود گر ساقیی ما را كند بیخویشتن - زینچ بگفت دلبرم عقل پرید از سرم
باقی قصه عقل كل بو نبرد چه جای من - ز مردم آن به كار آید كی زنده می شود در تو
و باقی تن غباری دان كه پیدا می شود از طین - زین مذهب كژ مستم بس كردم و لب بستم
بردار دل روشن باقیش فرو می خوان - جز دلق دو صدپاره من پاره كجا گیرم
باقی قماشت كو ای دلق كشان من - باقی غزل به سر بگوییم
نتوان گفتن به پیش خامان - اندر این آویختن كمتر كراماتی كه هست
آب حیوان خوردن است و تا ابد باقی شدن - جان فانی را همیشه مست دار از جام او
رنگ باقی گیرد از می روح كان فانی است آن - در می باقی نشان پیوسته جان مردنی
كز جوار كیمیا آن مس زر كانی است آن - آن می باقی بود اول كه جان زاید از او
پس دروغ است آنك می جان است كان ثانی است آن - لیك باقی وصفها بستوده باشی جزو در
شمس حق و دین چو دریا كی شود داخل بدن - چو تویی آب حیاتی كی نماند باقی
چو تو باشی بت زیبا همه گردند شمن - گوهر باقی درآ در دیدهها
سنگ بستان باقیان را برشكن - خواهی درخت طوبی نك شمس حق تبریز
خواهی تو عیش باقی در ظل آن شجر كن - باقیش برنویسد آن شهریار لوح
نقاش چین بگوید تو نقشها مچین - سنت نیكو است این چارق با پوستین
قبله كنش بهر شكر باقی از ایثار بین - باده كشیدی ولیك در قدحت باقی است
حمله دیگر كه اصل جرعه باقی است آن - چشم منی تو گوش منی تو
این دو بگفتم باقی میدان - باقی این را هم تو بگویی
ای مه مه رو زهره تابان - ای عجب گویم دگر باقیات این خبر
نی خمش كردم تو گوی مطرب شیرین زبان - برو باقی از ساقی من بجوی
كز او یافت شیرینی افسون من - باقیش مگو تا روز دگر
تا دل نپرد از مصدر من - ساقی باقی است خوش و عاشقان
خاك سیه بر سر این باقیان - باقی عمر از تو نخواهم برید
حلقه به گوش توام و مرتهن - دغل بگذار ای ساقی بكن این جمله در باقی
كه صاف صاف راواقی مثال باده خم دان - بصیرتها گشاده هر نظر حیران در آن منظر
دهان پرقند و پرشكر تو خود باقیش را برگو - بگو آن مه مرا باقی شما را
نه سر خواهیم و نی سامان و میرو - هله دلدار بخوان باقی این بر منكر
تا دو صد چشمه روان گردد از مرمر او - هله باقی غزل را ز شهنشاه بجوی
همگی گوش شو اكنون سوی گفتار مرو - ز آنك قربانها همه باقی شوند
در هوای عید بیپایان تو - ای باقی و بقای تو بیروز و روزگار
شد روز و روزگار من اندر وفای تو - ای مه باقی وی شه ساقی
جان سخن دان برگو برگو - به خدا خوب ساقیی كه وفادار و باقیی
به حلیمی گناه جو به طبیعت نشاط خو - تو بگو باقی غزل كه كند در همه عمل
كه تویی عشق و عشق را نبود هیچ كس عدو - چون دوش اگر بیخویشمی از فتنه من نندیشمی
باقی این را بودمی بیخویشتن گویان شده - نیمی بخور ای ساقی ما را بده آن باقی
والله كه غلط گفتم نی نی همه ما را ده - امروز می باقی بیصرفه ده ای ساقی
از بحر چه كم گردد زین یك دو سه پیمانه - ماییم قدیم عشق باره
باقی دگران همه نظاره - شمس تبریزی چو كان عشق باقی را نمود
خون دل یاقوت وار از عكس آن برخاسته - چون سبزه شو پیاده زیرا در این گلستان
دلبر چو گل سوار است باقی همه پیاده - در جام رنج و شادی پوشیده اصل ما را
در مغز اصل صافیم باقی بمانده درده - همچو بهار ساقیی همچو بهشت باقیی
همچو كباب قوتی همچو شراب شادهای - ز جام باده عرشی حصار فرش ویران كن
پس آنگه گنج باقی بین در این ویرانهای ساقی - مثال كشتنش باشد چو انگوری كه كوبندش
كه تا فانی شود باقی شود انگور دوشابی - الا ای ساقی بزمش بگردان جام باقی را
چرا بر من دلت رحمی نیارد گویی سنگستی - منم نادان تویی دانا تو باقی را بگو جانا
به گویایی افیغومی به ناگویا اغا پوسی - این صورت تن رفته و آن صورت جا مانده
ای صورت جان باقی وی صورت تن فانی - من كردم خاموش تو باقیش بفرما
ای جان اشارات و عبارات افندی - دلم گوید كه ساقی را تو میگو
كه جانم مست آن باقی است باری - درآ در مجلس سلطان باقی
ببین گردان جفان كالجوابی - باقیش مجیب هر دعا گوید
كز وی تو اجابت دعا دیدی - باقی غزل ورای پرده
محجوب ز تو كه در ملالی - جانی چو تو باشد این جهان را
باقی بود این جهان فانی - رخ بر رخ ما نهاد آن شه
و آن باقی را تو خود بدانی - گر خنب ببسته است پیش آر
باقی شبانه چند خسبی - ماندم ز تمام كردن این
باقیش تو بگو بر این نشانی - این گفته و بسته شد دهانم
باقی تو بگو اگر توانی - چون ساقی عاشقان تو باشی
پس باقی عمر ما و مستی - و جوار ساقیات و سواق جاریات
تو بگو باقی این را انا فی سكر سقاتی - شود اجزای تن ما خوش از آن باده باقی
برهد این تن طامع ز غم مایده خواری - اثری كه هست باقی ز ورای وهم اكنون
برود به آفتابی كه فزود از شراری - این جمله بد بدایت كو باقی حكایت
واپرس از او كه دادت در گوش اشنوایی - اندر حیات باقی یابی تو زندگان را
وین باقیان كیانند دلتنگ زندگانی - مغز جهان تویی تو و باقی همه حشیش
كی یابد آدمی ز حشیشات فربهی - تو شمس خسرو تبریز شراب باقی برریز
براق عشق بكن تیز كه بس لطیف سواری - اگر بگویم باقی بسوزد این عالم
هلا قناعت كردم بس است گفتاری - فروكشیدم و باقی غزل نخواهم گفت
مگر بیابم چون خویش دوزخ آشامی - دهی تو كاله فانی بری عوض باقی
لطیف مشتریی سودمند بازاری - بگو تو باقی این را كه از خمار لبت
سرم گران شد پرسش كه سرگران چونی - خموش زیر زبان ختم كن تو باقی را
كه هست بر تو موكل غیور لالایی - كسی كه باده خورد بامداد زین ساقی
خمار چشم خوشش بین و فهم كن باقی - تو بیار ساقی! ز شراب باقی
كه لطیف خویی، و شه شهیری - این عیش باقی نبود گزافی
بی پر نپرد مرغ هوایی - باقی این را تو بگو، زانك خلق
از تو كنند ای شه من، باوری - فجد بالروح یا ساقی، و رو منه اشواقی
ولا تبق لنا باقی، سوی تصویر مولایی - زین دیك جهان یك دو سه كفگیر بخوردی
باقی، همه دیك آن مزه دارد كه چشیدی - سقیا لك یا ساقی، من نائلك الباقی
لا تسر الی صدری، انی لك یا ساری - «باقی» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- ای جان جهان جان و جهان باقی نیست
جز عشق قدیم شاهد و ساقی نیست - تا با تو ز هستی تو هستی باقیست
ایمن منشین که بتپرستی باقیست - گیرم بت پندار شکستی آخر
آن بت که ز پندار برستی باقیست - اجزای وجود من همه دوست گرفت
نامیست ز من بر من و باقی همه اوست - اهل دل خاصگان شاهنشاهند
باقی همه هرچه هست خرج راهند - آن خوبی باقی تو ایجان جهان
دل بستد و اندر پی باقیم افتاد - یک موی ز هست او بر او باقی بود
آن موی به چشم فقر زنار نمود - باقی سخنی هست نگویم او را
تو نیز نگوئی و نگفتی هرگز - نیمی دف من به موش دادی همه خوش
باقی به کف بنده نهادی همه خوش - تنها تو خوشی و بس در این هر دو جهان
باقی تبع تواند گشته همه خوش - پیوسته مرید حق شو و باقی باش
مستغرق عشق و شور و مشتاقی باش - لو قسم ذوالهوی علیالعشاق
العشر لهم ولی جمیعالباقی - در آینه وجود کردیم نگاه
مائیم و نمائیم که باقی مائیم - جانها همه غرقهاند در بحر مقیم
یک قطره از او امید و باقی همه بیم - آن نیز ببرد از من تا هیچ شدم
ار ده ببرد چهار ماند باقی - گر باده دهم به شهری و آفاقی
عقلی نگذارم به جهان من باقی - روح یحیی اگر نه باقی بودی
در خون سر او سه ماه کی گردیدی - فردوسی
- «باقی» در شاهنامه فردوسی