زن، زندگی، آزادی
«هندو» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «هندو» در غزلیات حافظ شیرازی
- اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را
به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را - گر ز دست زلف مشکینت خطایی رفت رفت
ور ز هندوی شما بر ما جفایی رفت رفت - سواد لوح بینش را عزیز از بهر آن دارم
که جان را نسخه ای باشد ز لوح خال هندویت - بجز هندوی زلفش هیچ کس نیست
که برخوردار شد از روی فرخ - غلام همت آنم که باشد
چو حافظ بنده و هندوی فرخ - من سرگشته هم از اهل سلامت بودم
دام راهم شکن طره هندوی تو بود - زلف هندوی تو گفتم که دگر ره نزند
سال ها رفت و بدان سیرت و سان است که بود - خورشید چو آن خال سیه دید به دل گفت
ای کاج که من بودمی آن هندوی مقبل - من کی آزاد شوم از غم دل چون هر دم
هندوی زلف بتی حلقه کند در گوشم - هم جان بدان دو نرگس جادو سپرده ایم
هم دل بدان دو سنبل هندو نهاده ایم - زلف دل دزدش صبا را بند بر گردن نهاد
با هواداران ره رو حیله هندو ببین - مفروش عطر عقل به هندوی زلف ما
کان جا هزار نافه مشکین به نیم جو - سعدی شیرازی
- «هندو» در غزلیات سعدی شیرازی
- دیار هند و اقالیم ترک بسپارند
چو چشم ترک تو بینند و زلف هندو را - دوست به هندوی خود گر بپذیرد مرا
گوش من و تا به حشر حلقه هندوی دوست - عذرست هندوی بت سنگین پرست را
بیچارگان مگر بت سیمین ندیده اند - سعدی چو شد هندوی تو هل تا پرستد روی تو
کو خیمه زد پهلوی تو فردای محشر برکند - سعدی از پرده عشاق چه خوش می گوید
ترک من پرده برانداز که هندوی توام - هندوی چشم مبیناد رخ ترک تو باز
گر به چین سر زلفت به خطا می نگرم - با این همه چشم زنگی شب
چشم سیه تو راست هندو - غریبی سخت محبوب اوفتاده ست
به ترکستان رویش خال هندو - بر بام سراچه جمالت
کیوان شده پاسبان هندوی - عشق از دل سعدی به ملامت نتوان برد
گر رنگ توان برد به آب از رخ هندوی - مولوی
- «هندو» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- جواب آنك میگوید به زر نخریدهای جان را
كه هندو قدر نشناسد متاع رایگانی را - سوفسطاییم كرد سحرت
ای ترك نموده هندوی را - فرمای به هندوان جادو
كز حد نبرند ساحری را - بلمه ایهان تا نگیری ریش كوسه در نبرد
هندوی تركی میاموز آن ملك تمغاج را - ترك و هندو مست و بدمستی همیكردند دوش
چون دو خصم خونی ملحد دل دوزخ سزا - باز دست همدگر بگرفته آن هندو و ترك
هر دو در رو میفتادند پیش آن مه روی ما - یك قدح پر كرد شاه و داد ظاهر آن به ترك
وز نهان با یك قدح میگفت هندو را بیا - ترك را تاجی به سر كایمان لقب دادم تو را
بر رخ هندو نهاده داغ كاین كفرست،ها - بر ترك ظن بد مبر و متهم مكن
مستیز همچو هندو بشتاب همرها - آن چه روی است كه تركان همه هندوی ویند
ترك تاز غم سودای وی از چند گذشت - هندوی طرهات چه رسن باز لولییست
لولی گری طره طرارم آرزوست - هندوی ساقی دل خویشم كه بزم ساخت
تا ترك غم نتازد كامروز طوی نیست - روزیست اندر شب نهان تركی میان هندوان
شب ترك تازیها بكن كان ترك در خرگاه شد - جانهای باطن روشنان شب را به دل روشن كنان
هندوی شب نعره زنان كان ترك در خرگاه شد - گردیم ما آن شب روان اندر پی ما هندوان
زیرا كه ما بردیم زر تا پاسبان آگاه شد - روزیست اندر شب نهان تركی میان هندوان
هین ترك تازیی بكن كان ترك در خرگاه شد - مشك گفتم زلف او را زین سخن بشكست زلف
هندوی زلفش شكسته رو به تركستان نهاد - گر سیه روی بود زنگی و هندوی توست
چه غمست از سیهی چونك از آن تو بود - هندوی شب سر زلفین ببرد ز طمع
زلف او گر بفشانید عبربیز كنید - هندوان خرگاه تن را روفتند
ترك خلوت دید و در خرگاه شد - زان سو كه ترك شادی و هندوی غم رسید
آمد شدیست دایم و راهیست ناپدید - چشم تو چون رهزند ره زده را ره نما
زلفت اگر سر كشد عشوه هندو مخر - چشم تو چون رهزند ره زده را ره نما
زلف تو چون سر كشد عشوه هندو مخر - چشم تو چون رهزند ره زده را ره نما
زلف تو چون سر كشد عشوه هندو مخر - ولیكن سخت میترسم از آن زلف سیه كاوش
كه بس دل در رسن بستست آن هندو ز بهتانش - كم او گیر و جمله هندوستان
خاص او را بریز بر عامش - بد هندو نمودم آینهام
حسد و كینه نیست اعلامش - نفس هندوست و خانقه دل من
از برون نیست جنگ و آرامش - شیخ هندو به خانقاه آمد
نی تو تركی درافكن از بامش - رها كن حرف هندو را ببین تركان معنی را
من آن تركم كه هندو را نمیدانم نمیدانم - گه تركم و گه هندو گه رومی و گه زنگی
از نقش تو است ای جان اقرارم و انكارم - بوی خمش خلق را در كوزه فقاع كرد
شد هزاران ترك و رومی بنده و هندوی خم - براق عشق گزیدم كه تا به دور ابد
به سوی طره هندو به ترك تاز روم - صبحا جهان پرنور كن این هندوان را دور كن
مر دهر را محرور كن افسون بخوان افسون بخوان - عمر و ذكا و زیركی داد به هندوان اگر
حسن و جمال و دلبری داد به شاهد ختن - چون مست ازل گشتی شمشیر ابد بستان
هندوبك هستی را تركانه تو یغما كن - شه هندوی بنگی را آن مایه شنگی را
آن خسرو زنگی را كرد حشری بر چین - شمعی تو برافروزی شمس الحق تبریزی
تا هندوی شب سوزی از روی چو صد پروین - تركی كند آن صبوح و گوید
با هندوی شب به خشم سن سن - هرك جان پاك او زان می درآشامد ابد
گر چه هندو باشد آن و مكی و شامی است آن - خواب جست و شورش افزودن گرفت
یاد آمد پیل را هندوستان - جان ملك سجده كند آن را كه حق را خاك شد
ترك فلك چاكر شود آن را كه شد هندوی او - خریدی هندوی زشتی قبیحی را تو در چادر
تو ساده پوستین بر بوی زهره روی چینی تو - همه شیران بده در حمله او چون سگ لنگ
همه تركان شده زیبایی او را هندو - در نطفه مینگر كه به یك رنگ و یك فن است
زنگی و هندو است و قریشی باعلو - ای زهره ز چشمهای هندو
تركانه تو تیر در كمان نه - شب به مثال هندوی روز مثال جادوی
عدل مثال مشعله ظلم چو كور یا كری - ترك تویی ز هندوان چهره ترك كم طلب
ز آنك نداد هند را صورت ترك تنگری - به ترك ترك اولیتر سیه رویان هندو را
كه تركان راست جانبازی و هندو راست لالایی - غلامان دارد او رومی غلامان دارد او زنگی
به نوبت روی بنماید به هندو و به تركاری - از آن چشم سیاه او وزان زلف سه تاه او
الا ای اهل هندستان بیاموزید هندویی - زبان وحییان را او ز ازل وجه العرب بوده
زبان هندوی گوید كه خود از هندوانستی - خمش كن كز ملامت او بدان ماند كه میگوید
زبان تو نمیدانم كه من تركم تو هندویی - خون در تن من باده صرف است از این بوی
هر موی ز من هندوی مست است شبانی - به پیر هندوی بگذشت لطفش
چو ماهی گشت پیر از خوش عذاری - تا روز رهد ز غصه روزی
وین هندوی شب رهد ز لالایی - تو كه یوسف زمانی چه میان هندوانی
برو آینه طلب كن بنگر كه روی بینی - هر كس كه در دل او باشد هوای تبریز
گردد اگر چه هندو است او گلرخ طرازی - پیش آن چشمهای تركانه
بندهای و كمینه هندویی - «هندو» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «هندو» در شاهنامه فردوسی
- ببرم پی از خاک جادوستان
شوم تا سر مرز هندوستان - بگفتند کاو سوی هندوستان
بشد تا کند بند جادوستان - چنان دید در خواب کز هندوان
یکی مرد بر تازی اسپ دوان - سوی کشور هندوان کرد رای
سوی کابل و دنبر و مرغ و مای - ستوده ز هندوستان تا به چین
میان بتان در چو روشن نگین - به هندوستان آتش اندر فروز
همه کاخ مهراب و کابل بسوز - سپاهی برفتند با پهلوان
ز زابل هم از کابل و هندوان - در گنج گوپال و برگستوان
همان نیزه و خنجر هندوان - من آن دیدم از گیو کز پیل مست
نبیند به هندوستان بت پرست - بفرمود کز روم وز هندوان
سواران جنگی گزیده گوان - ره سیستان گیر و برکش بگاه
بهندوستان اندر آور سپاه - ز ترگ و ز شمشیر و برگستوان
ز خفتان، وز خنجر هندوان - چنین داد پاسخ که در هندوان
مرا شاد دارند و روشن روان - برو تیز بر سوی هندوستان
مبادا بر و بوم جادوستان - کنون افسر شاه هندوستان
بپوشی نباشیم همداستان - از اسپان تازی و برگستوان
ز خفتان وز جامهی هندوان - شه روم و هندوستان و یمن
همه نام کردند بر تهمتن - به روم و به هندوستان برگذشت
ز دریا و تاریکی اندر گذشت - پدیدست نامت به هندوستان
به روم و به چین و به جادوستان - ز برگستوان و ز تیر و کمان
ز گوپال و ز خنجر هندوان - بزرگان ایران و هندوستان
ز رستم زدندی همی داستان - ز سرشارهی هندوی برگرفت
برهنه شد و دست بر سر گرفت - ازان پس ز هندوستان و ز روم
ز هر مرز باارز و آباد بوم - بفرمود کز روم و وز هندوان
بیارند کارآزموده گوان - ز گوپال و از اسپ و برگستوان
ز خفتان وز خنجر هندوان - ز خفتان وز خنجر هندوان
ز بالا و اسپ وز برگستوان - دگر گفت کای مهتر هندوان
خردمند و دانا و روشنروان - ز خفتان و از خود و برگستوان
ز گوپال و ز خنجر هندوان - به هندوستان هرک دانا بدند
به گفتار و دانش توانا بدند - سپهدار هندوستان شاد شد
که از رنج اسکندر آزاد شد - گزین کرد پیران صد از هندوان
خردمند و گویا و روشنروان - پسندیده دانای هندوستان
نبود اندر آن کار همداستان - بزرگان و اخترشناسان همه
تو گویی به هندوستان شد رمه - که افزایش آب این جام چیست
نجومیست گر آلت هندویست - ز هندوستان نیز کارآگاهان
برفتند نزدیک شاه جهان - همه هندوان را توانگر کنم
بکوشم که با تخت و افسر کنم - یکی با گهر بود نامش سورگ
ز هندوستان پهلوانی سترگ - بران هم نشان هندوان رزمجوی
به تنگی به روی اندر آورده روی - خروش آمد از روم کای دوستان
سر مایهی مرز هندوستان - برفتند گردان هندوستان
به آواز گشتند همداستان - به رفتن چنو گشت همداستان
فرستید با او به هندوستان - به هندوستان در به زاری بمرد
ز ساسان یکی کودکی ماند خرد - برفتند گریان به هندوستان
سزد گر کنی زین سخن داستان - به هندوستان بود مهتر پسر
که بهمن بدی نام آن نامور - برادر دو داری به هندوستان
به رنج و بلا گشته همداستان - دو فرزند او شد به هندوستان
به هر نیک و بد گشته همداستان - همان تیغ و گوپال و برگستوان
همان جوشن و مغفر هندوان - همی بستر از خاک جوید تنش
همان خنجر هندوی گردنش - یکی مایهور بود با فر و هوش
سر هندوان بود نامش سروش - مگر نامور شنگل از هندوان
که از داد پیچیده دارد روان - ز هندوستان تا در مرز چین
ز دزدان پرآشوب دارد زمین - کس از ما نبودند همداستان
که دیر آمدی باژ هندوستان - بیامد بدینسان به هندوستان
گذشت از بر آب جادوستان - گزین کن ز هندوستان صد سوار
که با یک تن از ما کند کارزار - کسی باژ خواهد ز هندوستان
نباشم ز گوینده همداستان - شه هندوان باره را برنشست
به میدان خرامید چوگان به دست - نماند بر و بوم هندوستان
به ایران کشد خاک جادوستان - که جاوید در کشور هندوان
بود زنده نام تو تا جاودان - چنین داد پاسخ که یزدان پاک
مرا گر به هندوستان داد خاک - به ایران بری باژ هندوستان
همه مرز باشند همداستان - برآمد ز هندوستان آفرین
ز دادار بر بوم ایرانزمین - که هندوستان را بشویی ز بد
چنان کز ره نامداران سزد - سپاه مرا سست خواند به کار
به هندوستان نیست گوید سوار - ترا بر سپه کامگاری دهم
به هندوستان شهریاری دهم - دگر آنک گفتی که من کردهام
به هندوستان رنجها بردهام - بتو داد دختر که پیوند ماست
که هندوستان خاک او را بهاست - همی رفت خواهم ز هندوستان
تو باشی بدین کار همداستان - ز قنوج شبگیر شنگل برفت
ابا هندوان روی بنهاد تفت - ز گفتار او ماند شنگل شگفت
ز سر شارهی هندوی برگرفت - تو دانی که از هندوان صدهزار
بود پیش من کمتر از یک سوار - پر از خون کنم کشور هندوان
نمانم که باشد کسی با روان - ز هندوستان ساز رفتن گرفت
ز خویشان چینی نهفتن گرفت - به نخچیر شد شاه بهرام گرد
شهنشاه هندوستان را ببرد - سپینود را داد منشور هند
نوشته خطی هندوی بر پرند - بدان شد شهنشاه همداستان
که او بازگردد به هندوستان - نبد هم بدین هدیه همداستان
علف داد تا مرز هندوستان - به شطرنج و اندیشهی هندوان
نگه کرد و بفزود رنج روان - چنان پادشا گشته برهندوان
خردمند و بیدار و روشنروان - بدین چاره تا نامهی هندوان
فرستاد نزدیک نوشین روان - چو بگشاد دل رای بنواختش
یکی خلعت هندویی ساختش - من امروز دردفتر هندوان
همیبنگریدم بروشن روان - بدونیک هندوستان پیش تست
بزرگی مرا درکم وبیش تست - چنین گفت برزوی با هندوان
که ای نامداران روشن روان - سلیحش یکی هندوی تیغ بود
که درزخم چون آتش میغ بود - هرآنکس که او دفتر هندوان
بخواند شود شاد و روشن روان - که دانای هندوش خواند اثیر
سخنهای نعز آورد دلپذیر - گر ایدون که باشی تو همداستان
از ایدر شوم تا به هندوستان - به ایران و توران و هندوستان
همان ترک تا روم و جا دوستان - مرا نامه آمد ز هندوستان
بدم من بدان نیز همداستان - جز از باژ و دینار هندوستان
جز از کشور روم و جا دوستان