زن، زندگی، آزادی
«اختر» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «اختر» در غزلیات حافظ شیرازی
- ای شهنشاه بلنداختر خدا را همتی
تا ببوسم همچو اختر خاک ایوان شما - روز هجران و شب فرقت یار آخر شد
زدم این فال و گذشت اختر و کار آخر شد - ز اخترم نظری سعد در ره است که دوش
میان ماه و رخ یار من مقابله بود - از چنگ منش اختر بدمهر به دربرد
آری چه کنم دولت دور قمری بود - شد از خروج ریاحین چو آسمان روشن
زمین به اختر میمون و طالع مسعود - ز چشم من بپرس اوضاع گردون
که شب تا روز اختر می شمارم - با سیر اختر فلکم داوری بسیست
انصاف شاه باد در این قصه یاورم - من که از یاقوت و لعل اشک دارم گنج ها
کی نظر در فیض خورشید بلنداختر کنم - ساقی بیار باده که رمزی بگویمت
از سر اختران کهن سیر و ماه نو - تکیه بر اختر شب دزد مکن کاین عیار
تاج کاووس ببرد و کمر کیخسرو - خشت زیر سر و بر تارک هفت اختر پای
دست قدرت نگر و منصب صاحب جاهی - سعدی شیرازی
- «اختر» در غزلیات سعدی شیرازی
- زان روی و خال دلستان برکش نقاب پرنیان
تا پیش رویت آسمان آن خال اختر برکند - اخترانی که به شب در نظر ما آیند
پیش خورشید محالست که پیدا آیند - آنک از جنت فردوس یکی می آید
اختری می گذرد یا ملکی می آید - الحمد خدای آسمان را
کاختر به درآمد از وبالم - رویی که روز روشن اگر برکشد نقاب
پرتو دهد چنان که شب تیره اختری - گر به کنار آسمان چون تو برآید اختری
روی بپوشد آفتاب از نظرش به معجری - چون همایم سایه ای بر سر فکن
تا در اقبالت شوم نیک اختری - چاکر شده شه اخترانت
شیر فلک شده سگ کوی - مولوی
- «اختر» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- از عشق گردون متلف بیعشق اختر منخسف
از عشق گشته دال الف بیعشق الف چون دالها - چون پای خود بر سر نهی پا بر سر اختر نهی
چون تو هوا را بشكنی پا بر هوا نه هین بیا - گر نی كه كورندی چنین آخر بدیدندی چنان
آن سو هزاران جان ز مه چون اختران آونگها - ای تو به نور مستقل وی ز تو اختران خجل
بس دودلی میان دل ز ابر گمان چرا چرا - زهی دولت زهی رفعت زهی بخت و زهی اختر
كه مطلوب همه جانها كند از جان طلب ما را - گذر از خواب برادر به شب تیره چو اختر
كه به شب باید جستن وطن یار نهان را - خبرش ز رشك جانها نرسد به ماه و اختر
كه چو ماه او برآید بگدازد آسمانها - من از اختران شنیدم كه كسی اگر بیابد
اثری ز نور آن مه خبری كنید ما را - خورشید و ماه و اختر رقصان بگرد چنبر
ما در میان رقصیم رقصان كن آن میان را - چنان كه آب حكایت كند ز اختر و ماه
ز عقل و روح حكایت كنند قالبها - گرد فلك گردد هر اختری
زانك بود جنس صفا با صفا - آواز داد اختر بس روشنست امشب
گفتم ستارگان را مه با منست امشب - هست گواه قمر چستی و خوبی و فر
شعشعه اختران خط و گواه سماست - بر عدد ریگ هست در هوسش كوه طور
بر عدد اختران ماه ورا مشتریست - بیا كه عاشق ماهست وز اختران پیداست
بدانك مست تجلی به ماه راه نماست - خلایق اختر و خورشید شمس تبریزی
كدام اختر كز شمس او منور نیست - جان من با اختران آسمان
رقص رقصان گشته در پهنای چرخ - هر روز همچون ذرهها رقصان به پیش آن ضیا
هر شب مثال اختران طواف یار ماه خد - در فقر درویشی كند بر اختران پیشی كند
خاك درش خاقان بود حلقه درش سنجر زند - گاه مرا آب كند از پی پاكی طلبان
گاه مرا خار كند در ره بداختر خود - ز حرف عین چشم او ز ظرف جیم گوش او
شه شطرنج هفت اختر به حرفی مات من گردد - چیست از دور آن گوهر عجب ماهست یا اختر
كه چون قندیل نورانی معلق ز آسمان باشد - نه هر ابری حریف ماه گردد
كه اختر را بجز اختر نگیرد - كه موسی را درخت آن شب چو اختر
نمود آذر ولیك آذر نباشد - شمس تبریزی برآمد بر افق چون آفتاب
شمعهای اختران را بیمحابا میكشد - اختران در خدمت او صد هزار اندر هزار
هر یكی از نور روی او مزید اندر مزید - بگشاد این دماغم پر و بال بینهایت
كه به آفتاب ماند كه به ماه و اختر آمد - بگریز از من و از طالع شیرافكن من
كاخترم كوكبه بر آدم و حوا بزند - دوش در استارگان غلغله افتاده بود
كز سوی نیك اختران اختر اسعد رسید - اختر و ابر و فلك جنی و دیو و ملك
آخر ای بییقین بهر بشر میرود - گمان عارف در معرفت چو سیر كند
هزار اختر و مه اندر آن گمان نرسد - ز گرد چون و چرا پردهای فرود آورد
میان اختر دولت میان چشم حسود - آورد برون گردون از زیر لگن شمعی
كز خجلت نور او بر چرخ نماند اختر - كی باشد اختری در اقطار
در برج چنین مهی گرفتار - اختران را شب وصلست و نثارست و نثار
چون سوی چرخ عروسیست ز ماه ده و چار - آتش به فعل مردم زاید ز سنگ و آهن
و اختر به امر زاید مدبر مدبر - برآ ای شاه شمس الدین تبریز
یكی نوری عجب بر اختر انداز - هفت اخترند عامل در شش جهت ولیكن
ای عشق بردریدی این هفت را از آن شش - روی چو ماهت روی چو ماهت بست گرو دی با مه و اختر
گشت گروگان گشت گروگان ماه و سما را زلف سیاهش - پشت قوی شد پشت قوی شد اختر دولت عدل و عنایت
چون نشود شه چون نشود شه آنك تو باشی پشت و پناهش - بگویمت كه چرا چرخ میزند گردون
كیش به چرخ درآورد تاب اختر عیش - بر هفت فلك بگذر افسون زحل مشنو
بگذار منجم را در اختر و در فالك - پری و دیو به پیش تو بستهاند كمر
ملك سجود كند و اختر و سما ای دل - هفت اختر بیآب را كاین خاكیان را می خورند
هم آب بر آتش زنم هم بادههاشان بشكنم - شكر كند عارف حق كز همه بردیم سبق
بر زبر هفت طبق اختر رخشنده شدم - ای صنم ستیزه گر مست ستیزهات شكر
جان تو است جان من اختر توست اخترم - اگر بالاست پراختر وگر دریاست پرگوهر
وگر صحراست پرعبهر سر آن هم نمیدارم - به خرمنگاه گردونی كه راه كهكشان دارد
چو تركان گرد تو اختر چه خرگاهی نمیدانم - از بهر نیاز و درد ایشان
ما بر سر چرخ و اختر آییم - چون ز صورت برتر آمد آفتاب و اخترم
از معانی در معانی تا روم من خوشترم - تبریز و شمس دین شد سبب فروغ اختر
رخ شمس از او منور به فراز سبز طارم - شمس تبریز كه نور مه و اختر هم از اوست
گر چه زارم ز غمش همچو هلال عیدم - طالع شمس چو ما راست چه باشد اختر
روز و شب در نظر شمس حق تبریزیم - اختر ما نیست در دور قمر
لاجرم فوق ثریا می رویم - فراختر ز فلك گشت سینه تنگم
لطیفتر ز قمر گشت چهره زردم - فطیر چون كند او فاطرالسموات است
چو اختران سماوات از منیرانم - هوش ما چون اختر یار ما خورشیدی
زین سبب هر صبحی كشته آن یاریم - آه از مه مختل شده وز اختر كاهل شده
از عقده من فارغ شده بیدانش فوار من - بر قطب گردم ای صنم از اختران خلوت كنم
كو صبح مصبوحان من كو حلقه احرار من - ای كه ز لعب اختران مات و پیاده گشتهای
اسپ گزین فروز رخ جانب شه دوانه كن - چو نازی می كشی باری بیا ناز چنین شه كش
كه بس بداختری باشد به زیر چرخ دون رفتن - زهی دریای پرگوهر زهی افلاك پراختر
زهی صحرای پرعبهر زهی بستان پرسوسن - بنوش از می بالا لب و ریش میالا
شنو بانگ و علالا ز هر اختر و كیوان - مثال اختران از بهر تابش
فتاده عاجز اندر پای خور بین - شب چو شد خورشید غایب اختران لافی زنند
زهره گوید آن من دان ماه گوید آن من - اختران گویند از بالا كه این خورشید چیست
ماهیان گویند در دریا كه چه غوغاست این - آهن اندر كف او نرمتر از مومی بین
پیش نور رخ او اختر را پنهان بین - تا مه تو تافت بر بداختری
سعد اكبر گشت و وارست از محن - ز آسمان حق بتاب ای آفتاب
اختران آسمان را برشكن - مریخیم و جز خون نبود
در طالع من در اختر من - ماه فشاند پر خود چون خروس
پیش و پسش اختر چون ماكیان - از اختران آسمان از ثابت و از سایره
عار آید آن استاره را كو تافت بر كیوان تو - مطبخ توست آسمان مطبخیانت اختران
آتش و آب ملك تو خلق همه عیان تو - چو خورشید جمالت بر زمین تافت
ز ماه و اختران گویم زهی رو - اختران فلك آیند به نظاره ما
مه خود را بنماییم بدیشان من و تو - آفتاب و فلك اندر كنف سایه توست
گر رود این فلك و اختر تابان تو مرو - چو در دشت آیم بود روضه او
چو وا چرخ آیم بود اختر او - هر نجم ناهیدی شده هر ذره خورشیدی شده
خورشید و اختر پیششان چون ذره سرگردان شده - این لطف و رحمت را نگر وین بخت و دولت را نگر
در چاره بداختران با روی چون ماه آمده - الا ای جان انسانی چو از اقلیم نقصانی
به شب هنگام ظلمانی چو اختر باش سیاره - عشق چون خورشید دامن گستریده بر زمین
عاشقان چون اخترانش راه بالا كوفته - روز ما را دیگران را شب شده
ز آفتابی اختران را شب شده - خورشید را نگر كه شهنشاه اختر است
از بهر عذر گازر غمخوار آمده - زان مه چون اخترم زان گل تازه و ترم
بیهمگان خوشترم با همگانم مده - از اختران در سنگ و گل تأثیرها درریختی
وز راه دل تا آسمان معراج معبر ساختی - بر بام او این اختران تا صبحدم چوبك زنان
والله مبارك حضرتی والله همایون درگهی - نیست روش طرنطران بنگر سوی آسمان
در تك و پوی اختران هر یك چون مسخری - همچو دعای صالحان دی سوی اوج میشدی
باز چو نور اختران سوی حضیض میپری - غلام پاسبانانم كه یارم پاسبانستی
به چستی و به شبخیزی چو ماه و اخترانستی - شاهنشه هر شاهی صد اختر و صد ماهی
هر حكم كه میخواهی میكن كه همه جانی - اگر آواز سرهنگان نبودی
نگشتی اختر و كیوان نگشتی - كه مه درویش باشد پیش خورشید
كند بر اختران مه شهسواری - چه بودی گر بدانستی مهی را
شكسته اختری در بیوفایی - در یكی جسم طلسم آدمی اندر نهان
ای بسی خورشید و ماه و چرخ و اختر داشتی - عكس این آتش بزد بر آینه گردون و شد
هر طرف از اختران بر چرخ گردان آتشی - هله ای عشق برافشان گهر خویش بر اختر
كه همه اختر و ماهند و تو خورشیدمثالی - بكن ای دوست چراغی كه به از اختر و چرخی
بكن ای دوست طبیبی كه به هر درد دوایی - بستان ز دیو خاتم كه تویی به جان سلیمان
بشكن سپاه اختر كه تو آفتاب رایی - وگر آسمان و اختر دهدت نشان جانان
به چه ماند این دو فانی به جلالت معانی - درهای آسمان را شب سخت میگشاید
نیك اختریت باشد گر چون قمر نخسپی - گه در زمین خدمت چون خاك ره شدم
بر چرخ روح گاه دویدم باختری - اندر زمین چه چفسی نی كوه و آهنی
زیر فلك چه باشی نی ابر و اختری - مخزن قارون مخزن قارون اختر گردون ملك همایون
گر بدهد جان گر بدهد جان او نگزارد وام حبیبی - دوش همه شب دوش همه شب گشتم من بر بام حبیبی
اختر و گردون اختر و گردون برده ز زهره جام حبیبی - گاه چو مه میرود قاعده شب روی
میكند از اختران شیوه لشكركشی - تو راست چرخ چو چاكر تو مه نباشی و اختر
هزار ماه منور ز آستین بفشانی - به آفتاب و به ماه و به اختران و فلك
چه دادهای تو كه بیپر كنند طیاری - بجه بجه چو شهاب از برای كشتن دیو
چو ز اختری بجهی قلب آسمان باشی - غلط، كیست اختر؟! كه بویی نبردست
دل عقل كل با همه ارتقایی - مگر اختران دیدهاندت ز بالا
فرو كرده سرها برای گوایی - می گرد شب در، مانند اختر
اناللیالی بحراللالی - «اختر» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «اختر» در شاهنامه فردوسی
- ز خاور برآید سوی باختر
نباشد ازین یک روش راستتر - چه گونه سرآمد به نیک اختری
برایشان همه روز کند آوری - زخاور بیاراست تا باختر
پدید آمد از فر او کان زر - مرا اختر خفته بیدار گشت
به مغز اندر اندیشه بسیار گشت - سر مایه بد اختر شاه را
در بسته بد جان بدخواه را - ز هر کشوری گرد کن مهتران
از اخترشناسان و افسونگران - چو آن پوست بر نیزه بر دید کی
به نیکی یکی اختر افگند پی - ز دیبای پرمایه و پرنیان
برآن گونه شد اختر کاویان - برون رفت خرم به خرداد روز
به نیک اختر و فال گیتی فروز - چه اختر بد این از تو ای نیکبخت
چه باری ز شاخ کدامین درخت - مگر کاو سرو تن بشوید به خون
شود فال اخترشناسان نگون - همی گفت کاین جایگاه منست
به نیک اختر بومتان روشنست - بدان ای سر مایهی تازیان
کز اختر بدی جاودان بیزیان - به اختر کس آندان که دخترش نیست
چو دختر بود روشن اخترش نیست - از اختر چنین استشان بهره خود
که باشند شادان به کردار بد - چنین تا برآمد برو سالیان
نیامدش ز اختر زمانی زیان - دل هر دو بیدادگر پر نهیب
که اختر همی رفت سوی نشیب - سپاهی که آن را کرانه نبود
بدان بد که اختر جوانه نبود - که جویند تا اختر زال چیست
بران اختر از بخت سالار کیست - ستارهشناسان هم اندر زمان
از اختر گرفتند پیدا نشان - ستاره شمر مرد اخترگرای
چنین زد ترا ز اختر نیک رای - از اختر بجوئید و پاسخ دهید
همه کار و کردار فرخ نهید - چو بشنید گفتار اخترشناس
بخندید و پذرفت ازیشان سپاس - شگفته شد آن روی پژمرده ماه
به نیک اختری برگرفتند راه - چنین آمد از داد اختر پدید
که این آب روشن بخواهد دوید - سوی گرگساران شد و باختر
درفش خجسته برافراخت سر - سپهبد سوی باختر کرد روی
زبان گرمگوی و دل آزرمجوی - دل نوذر از غم پر از درد بود
که تاجش ز اختر پر از گرد بود - چو بر ویسه آمد ز اختر شکن
نرفت از پسش قارن رزمزن - وگر یار باشد خداوند هور
دهد مر مرا اختر نیک زور - بیامد دژم از بر گاه اوی
همه تیره دید اختر و ماه اوی - چو آمد بر شهر مکران گذر
سوی کوه قاف آمد و باختر - بگیر و بگیسوی او بر بدوز
به نیک اختر و فال گیتی فروز - ور ایدونک آید ز اختر پسر
ببندش ببازو نشان پدر - یکی تخت پرمایه اندر میان
زده پیش او اختر کاویان - چنین یافتم اخترت را نشان
ز گفت ستاره شمر موبدان - جزان کاو بفرماید اخترشناس
چه گوید سخن وز که دارد سپاس - ازان پس نگه کرد کاووس شاه
کسی را که کردی به اختر نگاه - همان پنج موبد از ایرانیان
برافراختند اختر کاویان - سراندر سپهر اختر کاویان
چو ماه درخشنده اندر میان - به نیک اختر و تندرستی شدن
به پیروزی و شاد باز آمدن - بخوانیم بیدار دل موبدان
از اخترشناسان و از بخردان - سرانجام هر دو به خاک اندرند
ز اختر به چنگ مغاک اندرند - چه گفت آن خردمند بسیار هوش
که با اختر بد به مردی مکوش - ببستند گردان ایران میان
به پیش اندرون اختر کاویان - برآید به دست من این کارکرد
به گرد در اختر بد مگرد - ز اختر بد و نیک بشنوده بود
جهان را چپ و راست پیموده بود - شد از باختر سوی دریای گنگ
دلی پر ز کینه سری پر ز جنگ - چو یزدان نیکی دهش زور داد
از اختر ترا گردش هور داد - بدو گفت فرخ پی و روز تو
همان اختر گیتی افروز تو - ببندید کیخسرو شوم را
بداختر پی او بر و بوم را - جهاندار پیروز یار منست
سر اختر اندر کنار منست - ببستند گردان ایران میان
به پیش سپاه اختر کاویان - بدو گفت کاین کوس و زرینه کفش
به نیک اختری کاویانی درفش - ز فر تمامی و نیکاختری
ز شاهان به هر گونهای برتری - به فر و به نیکاختر ایزدی
که هرگز نپیچی به سوی بدی - فروزندهی تاج و تخت کیان
فرازندهی اختر کاویان - بدو گفت بهرام سالار طوس
که با اختر کاویانست و کوس - بگردش سواران گودرزیان
میان اندرون اختر کاویان - بپایست با اختر کاویان
بفرمان او بست باید میان - چو روشن شود تیره شب روز ماست
که این اختر گیتی افروز ماست - که امروز گردیم پیروزگر
بیابد دل از اختر نیک بر - که ای شاه نیکاختر و شیردل
ببرده ز شیران بشمشیر دل - بدو داد شاه اختر کاویان
بران سان که بودی برسم کیان - ز اختر یکی روز فرخ بجست
که بیرون شدن را کی آید درست - تو شو اختر کاویانی بدار
سپهبد نیاید سوی کارزار - بر آتش بسوزد بر و بوم ما
ندانم چه کرد اختر شوم ما - کرا از پس پرده دختر بود
اگر تاج دارد بداختر بود - برانگیخت پیلان و برخاست گرد
مر آن را بنیک اختری یاد کرد - جهان تا جهان باشد او شاه باد
بلند اخترش افسر ماه باد - کنون من یکی بندهام بر درت
پرستندهی اختر و افسرت - به اخترت گویند کیخسروی
به شاهی به تخت مهی بر شوی - برفتند و نومید بازآمدند
که با اختر دیرساز آمدند - نبینم همی اختر خویش بد
ندانم چرا بر سرم بد رسد - چو گشتی بلند اختر و جفت جوی
بدیدی که آمدش هنگام شوی - نوشته بیاورد و بنهاد پیش
همان اختر و طالع و فال خویش - وزان اختر فیلسوفان روم
شگفتی که آید بدان مرز و بوم - بخفتند شادان دو اختر گرای
جوانمرد هزمان بجستی ز جای - چنین داد پاسخ که من تخت خویش
بدیدم به خواب اختر و بخت خویش - چو چندی برآمد برین روزگار
خجسته ببود اختر شهریار - ببایدت کردن ز اختر شمار
بگویی همی مر مرا روی کار - پیاده کند ترک چندان سوار
کز اختر نباشد مر آن را شمار - جهاندیده جاماسپ را پیش خواند
ز اختر فراوان سخنها براند - اگر شاه گفتار من بشنود
بدین گردش اختران بگرود - چنین داد پاسخ که ای نیکنام
بلنداختر و گرد و جوینده کام - چنین گفت نیکاختر اسفندیار
که ای نامداران خنجرگزار - به برج حمل تاج بر سر نهاد
ازو خاور و باختر گشت شاد - بدو گفت کای شاه پیروزگر
همی یابی از اختر نیک بر - چو پیراهن زرد پوشید روز
سوی باختر گشت گیتی فروز - همی گفت بداختر اسفندیار
که هرگز نبیند می و میگسار - جهاندار پیروز یار منست
سر اختر اندر کنار منست - چو خور چادر زرد بر سرکشید
ببد باختر چون گل شنبلید - کجا آن همه عهد و سوگند و بند
به یزدان و آن اختر سودمند - همه اختر بد به جان تو باد
بریده به خنجر میان تو باد - وزان جایگه خواسته برگرفت
همی ماند از کار اختر شگفت - وگر خود نکشتی پدر مر مرا
نگشتی به جاماسپ بداخترا - شود ایمن از گردش روزگار؟
بود اختر نیکش آموزگار؟ - همی گفت بد روز و بد اخترم
ببارید آتش همی بر سرم - به دادار گیتی که او داد زور
فروزندهی اختر و ماه و هور - مرا گر به زاول سرآید زمان
بدان سو کشد اخترم بیگمان - غمی گشت زان اشتر اسفندیار
گرفت آن زمان اختر شوم خوار - بریدند پرخاشجویان سرش
بدو بازگشت آن زمان اخترش - کنون خاور او راست تا باختر
همی بشکند پشت شیران نر - که من زین پشیمان کنم شاه را
برافرزوم این اختر و ماه را - کجا راه یزدان همی بازجست
همی خواستی اختران را درست - بترسم که روزت سرآید همی
گر اختر به خواب اندر آید همی - نگه کن که دانای پیشی چه گفت
که هرگز مباد اختر شوم جفت - کجا شد دل و هوش و آیین تو
توانایی و اختر و دین تو - که ایدون شنیدم ز دانای چین
ز اخترشناسان ایران زمین - سرت را ز تاج کیان شرم باد
به رفتن پی اخترت نرم باد - همی داشتش چون یکی تازه سیب
کز اختر نبودی بروبر نهیب - بگفتند با زال سام سوار
که ای از بلند اختران یادگار - سپهر آفریدی و اختر همان
همه نیکویی باد ما را گمان - بداختر چو از شهر کابل برفت
بدان دشت نخچیر شد شاه تفت - که روزی نبد زندگانیم خوش
دژم بودم از اختر کینهکش - بپیچی ازان گرچه نیکاختری
چو با کردگار افگند داوری - بزرگان و نیکاختران را بخواند
به تخت گرانمایگان بر نشاند - ز اختر یکی روزگاری گزید
ز بهر سپهبد چنان چون سزید - چو از باختر تیره شد روی مهر
بپوشید دیبای مشکین سپهر - نشسته ستارهشمر پیش شاه
ز اختر همی کرد روزی نگاه - کنون اختر گازر اندرگذشت
به دکان شد و برد اشنان به دشت - که این جام پیروزی جان ماست
سر اختران زیر فرمان ماست - جهان آفریننده یار منست
سر اختر اندر کنار منست - همی بود تا تیرهتر گشت روز
سوی باختر گشت گیتیفروز - چنین گفت پس با سواران خویش
بلنداختر و نامداران خویش - همانا که نزد تو آمد خبر
که ما را چه آمد ز اختر به سر - چو دیدند کان کار بیسود گشت
بلند اختر و نام دارا گذشت - همو آدمی بودکان چهره داشت
به خوبی ز هر اختری بهره داشت - بزرگان و اخترشناسان همه
تو گویی به هندوستان شد رمه - ز اختر شناسان هر کشوری
به جایی که بد نامور مهتری - همی طبع اختر نگه داشتند
فراوان درین روز بگذاشتند - سوی فور هندی سپهدار هند
بلند اختر و لشکر آرای سند - از اخترشناسان و از موبدان
جهاندیده و نامور بخردان - نبیرهی سماعیل نیک اخترست
که پور براهیم پیغمبرست - اسیرم کنون در کف شهرگیر
روان خسته از اختر و تن به تیر - پذیره شدش با سپاهی گران
همه نامداران و نیک اختران - که برگشت روز بزرگان دهر
ز اختر ترا بیشتر بود بهر - برو راند هم حکم اخترشناس
کزو ایمنی باشد اندر هراس - به مادر چنین گفت کهتر پسر
که ای شاه نیک اختر و دادگر - بزرگان و نیکاختران را بخواند
یکایک بر آن کرسی زر نشاند - دگر هرک در جنگ من کشته شد
کرا ز اخترش روز برگشته شد - که نه سربسر پیش من کهترند
وگرچه بلندند و نیکاخترند - چنین گفت با او یکی مرد پیر
که ای شاه نیکاختر و شهرگیر - سوی باختر شد چو خاور بدید
ز گیتی همی رای رفتن گزید - به شهر کسان مرگت آید نه دیر
شود اختر و تاج و تخت از تو سیر - ز خاور برو تا در باختر
ز فرمان ما کس نجوید گذر - ز اخترشناسان بسی پیش خواند
وزان کودک مرده چندی براند - ز اخترشناسان بپرسید و گفت
که گر هیچ ماند سخن در نهفت - تو بر اختر شیر زادی نخست
بر موبدان و ردان شد درست - همی گفت کای نامور پادشا
جهاندار و نیکاختر و پارسا - گذشتم ازین سد اسکندری
همه بهتری باد و نیکاختری - وزان پس شود شهریاری بلند
جهاندار و نیکاختر و سودمند - ازان پس چنان بد که شاه اردوان
ز اخترشناسان روشنروان - بیاورد چندی به درگاه خویش
همی بازجست اختر و راه خویش - فرستادشان نزد گلنار شاه
بدان تا کنند اختران را نگاه - سیم روز تا شب گذشته سه پاس
کنیزک بپردخت ز اخترشناس - چنین داد پاسخ که آن فر اوست
به شاهی و نیکاختری پر اوست - چنین داد پاسخ بدو رهنمای
که ای شاه نیکاختر و پاکرای - یکی موبدی گفت با اردشیر
که ای شاه نیکاختر و دلپذیر - ازان پس کنی رزم با اردوان
که اختر جوانست و خسرو جوان - به دینار او کس نکردی نگاه
ز نیکاختر و بخت وز داد شاه - من امروز بر اختر کرم سیب
به رشتن نمایم شما را نهیب - چنین گفت با نامور دختران
که ای ماهرویان و نیکاختران - من از اختر کرم چندان طراز
بریسم که نیزم نیاید نیاز - مگر ز اختر کرم گفتی سخن
برو نو شدی روزگار کهن - سپهبد فرستاد نزدیک اوی
سپاهی بلند اختر و رزمجوی - بدانید کامد به سر کار کرم
گذشت اختر و روز بازار کرم - مگر من شوم در جهان شهرهیی
مرا باشد از اخترش بهرهیی - فرستاده را گفت کردم شمار
از ایران و از اختر شهریار - بدو گفت رو پیش دانا بگوی
که ای مرد نیکاختر و راهجوی - به اختر نگه کن که تا من ز جنگ
کی آسایم و کشور آرم به چنگ - بیاورد صلاب و اختر گرفت
یکی زیج رومی به بر در گرفت - سپاسم ز یزدان که او داد زور
بلند اختر و بخش کیوان و هور - مرا بر شما زان فزونست مهر
که اختر نماید همی بر سپهر - همی بود شاپور با داد و رای
بلنداختر و تخت شاهی به جای - همان ایمنی شادمانی بود
کرا ز اخترش مهربانی بود - چو خورشید بر باختر گشت زرد
شب تیره گفتش که از راه برد - چه چارست تا این ز من بگذرد
تنم اختر بد به پی نسپرد - چو از باختر چشمه اندر کشید
شب آن چادر قار بر سر کشید - سرانجام قیصر گرفتار شد
وزو اختر نیک بیزار شد - درود جهاندار بر شاه باد
بلند اخترش افسر ماه باد - هرانکس که دستور بد بر درش
فزایندهی اختر و افسرش - یکی کودک آمدش هرمزد روز
به نیک اختر و فال گیتی فروز - به صلاب کردند ز اختر نگاه
هم از زیچ رومی بجستند راه - از اختر چنان دید خرم نهان
که او شهریاری بود در جهان - ز گفتار او چند منذر گریست
بپرسید گفت اختر شاه چیست - بدو گفت بهرام کو خود مباد
که گیرد ز شوم اخترش نیز یاد - به اخترشناسان بفرمود شاه
که تا کردهر یک به اختر نگاه - چنین گفت بهرام با مهتران
که این نیکنامان و نیکاختران - گر ایزد مرا زندگانی دهد
برین اختران کامرانی دهد - بدو گفت کای مهتر نامدار
به کام تو باد اختر روزگار - بمن ده تو این هر سه دخترت را
به کیوان برافرازم اخترت را - به مهمان چنین گفت کای شاهفش
بلنداختر و یکدل و کینهکش - شبستان برینگونه ویران بود
نه از اختر شاه ایران بود - که شاها ردا و بلند اخترا
بر آزادگان جهان مهترا - زبانآوری راستی خواندش
بلنداختری زیرکی داندش - همه یکدلانند و یزدانشناس
به نیکی ندارند ز اختر سپاس - همان اختر شاه بهرام بود
که با فر و اورند و بانام بود - خداوند دارنده یار تو باد
سر اختر اندر کنار تو باد - بگویش که عهد نیای تو را
بلند اختر و رهنمای تو را - نباشی تو زین جنگ پیروزگر
نیابی مگر ز اختر نیک بر - به پیروز بر اختر آشفته شد
نه برکام من شاه تو کشته شد - نه بر باد شد کشته پیروزشاه
کز اختر سرآمد بدو سال و ماه - همیکرد پوزش که بدخواه من
پرآشوب کرد اختر و ماه من - سیوم پارس و اهواز و مرز خزر
ز خاور ورا بود تا باختر - کنون روی بوم زمین سر به سر
ز خاور برو تا در باختر - نشستنگهش جند شاپور بود
از ایران وز باختر دور بود - جهاندار دانا و پروردگار
چنین آفرید اختر روزگار - که ای شاه نیک اختر و دادگر
تو بیچاشنی دست خوردن مبر - چنین گفت باسرکشان غاتفر
که مارا بدآمد ز اختر به سر - گرفتند یک سر برو آفرین
که ای شاه نیک اختر و پاکدین - ز درد برادر پر از آب روی
گزین کرد نیک اختری چربگوی - ز گردنده هفت اختر اندر سپهر
یکی را ندیدم بدو رای ومهر - تو گر شهریاری و نیکاختری
به کار سپهری تواناتری - باختر نگه کرد بوزرجمهر
چوخورشید رخشنده بد بر سپهر - ز تخمی که یزدان باختر بکشت
ببایدش برتارک ما نبشت - ببرزین سالار و گنج و سپاه
نگردد تباه اختر هور و ماه - به ماه خجسته به خرداد روز
به نیک اختر و فال گیتی فروز - چو با باختر ساختی ساز جنگ
شکیبایی آراستی با درنگ - بشاه جهان گفت بوزرجمهر
که ای شاه نیک اختر خوب چهر - همه رومیان پیش موبد شدند
خروشان و با اختر بد شدند - نخستین سخن گفت بوزرجمهر
که ای شاه نیک اختر خوب چهر - سواری ردی مرد کنداوری
سپهبدنژادی بلند اختری - دگرآنک گفتی که بداختری
نزیبد تو را شاهی و مهتری - بناکام رزمی گران کرده شد
فراوان کس از اختر آزرده شد - بگفت این و از دیده آواز خاست
کهای شاه نیک اختر و داد وراست - چو پیروز شاهی بلند اختری
جهاندار وز نامداران سری - چوپیدا شد آن چادر قیرگون
درفشان شد اختر بچرخ اندرون - که یزدان تو را بینیازی دهد
بلند اخترت سرفرازی دهد - ببردند مردان اخترشناس
سخن راند تا ماند از شب سه پاس - نگه کردم این زیجهای کهن
کز اختر فلاطون فگندست بن - گران مایه دستور گفت این سخن
که در آسمان اختر افگند بن - به جنبید قیصر به بهرام روز
به نیک اختر و فال گیتی فروز - بزرگی و نیک اختری زو شناس
وزو دار تا زنده باشی سپاس - پس پردهی ما یکی دخترست
که بر تارک اختران افسرست - همان نیز بیدار کاوس کی
جهاندار نیک اختر و نیک پی - نشستم به آموی تا پاسخم
بیارد مگر اختر فرخم - چنین گفت خسرو که بسیارگوی
نژند اختری بایدم سرخ موی - بدو گفت خسرو که بد اخترت
نوشته مبادا جزین بر سرت - بدیشان سپرد آن در باختر
بدان تا نیاید ز دشمن گذر - ز گفتار این مرد اخترشناس
ز گردون گردان شدم ناسپاس - چو شب کودک آمد گذشته سه پاس
بیامد بر خسرو اخترشناس - از اخترشناسان بپرسید شاه
که هرکس که دارند اختر نگاه - بدیدی که فرجام این کار چیست
ز زیچ اختر این جهاندار چیست - چنین گفت با مرد داننده شاه
که نیکو کنید اندر اختر نگاه - همیداشت آن اختران را نگاه
نهاده بران بسته بر مهر شاه - همه بی نیازی و نیک اختری
بزرگی و مردی و افسونگری - روا رو چنین تا به مرز خزر
ز ارمینیه تا در باختر - همیشه جهاندار یار تو باد
سر اختر اندر کنار تو باد - چه زو ایستاده چه مانده بجا
بدیدی به چشم سر اخترگرا - بزرگی نبینم به درگاه اوی
که روشن کند اختر و ماه اوی - چنین گفت کز شب گذشته سه پاس
بیابید گفتار اخترشناس - ازان کاخترش به آسمان تیره بود
سخنهای او بر زمین خیره بود - همانا سرآمد کنون روز من
کجا اختر گیتی افروز من - بر اوست با اختر تو بهم
نداند کسی زان سخن بیش و کم - همان نیز گفتار اخترشناس
که ما را همی از تو دادی هراس - که از تو بد آید بدین سان که هست
نینداختم اخترت را زدست - بدانست اختر شمر هرک دید
که روز بزرگان نخواهد رسید - از آزرم گیتی بیآزرم گشت
پی اختر رفتنش نرم گشت - بیاورد صلاب و اختر گرفت
ز روز بلا دست بر سر گرفت - نه تخت و نه دیهیم بینی نه شهر
ز اختر همه تازیان راست بهر - ولیکن بدان کاخترت بیوفاست
چه گوییم کامروز روز بلاست - ز تخم بزرگان یزدان شناس
که از تاج دارند از اختر سپاس - همانا که آمد شما را خبر
که ما را چه آمد ز اختر به سر - بلند اختری نامجوی سواری
بیامد به کف نامهی شهریار - به تاریخ شاهان نیاز آمدم
به پیش اختر دیرساز آمدم