زن، زندگی، آزادی
«صبر» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «صبر» در غزلیات حافظ شیرازی
- فغان کاین لولیان شوخ شیرین کار شهرآشوب
چنان بردند صبر از دل که ترکان خوان یغما را - صبر کن حافظ به سختی روز و شب
عاقبت روزی بیابی کام را - صبر است مرا چاره هجران تو لیکن
چون صبر توان کرد که مقدور نماندست - اشک حافظ خرد و صبر به دریا انداخت
چه کند سوز غم عشق نیارست نهفت - ساقی بیا که هاتف غیبم به مژده گفت
با درد صبر کن که دوا می فرستمت - هر جا که دلیست در غم تو
بی صبر و قرار و بی سکون باد - آن که رخسار تو را رنگ گل و نسرین داد
صبر و آرام تواند به من مسکین داد - از من اکنون طمع صبر و دل و هوش مدار
کان تحمل که تو دیدی همه بر باد آمد - گفتم اسرار غمت هر چه بود گو می باش
صبر از این بیش ندارم چه کنم تا کی و چند - این همه شهد و شکر کز سخنم می ریزد
اجر صبریست کز آن شاخ نباتم دادند - هاتف آن روز به من مژده این دولت داد
که بدان جور و جفا صبر و ثباتم دادند - نقش می بستم که گیرم گوشه ای زان چشم مست
طاقت و صبر از خم ابروش طاق افتاده بود - گویند سنگ لعل شود در مقام صبر
آری شود ولیک به خون جگر شود - شکر به صبر دست دهد عاقبت ولی
بدعهدی زمانه زمانم نمی دهد - گرت چو نوح نبی صبر هست در غم طوفان
بلا بگردد و کام هزارساله برآید - کام جان تلخ شد از صبر که کردم بی دوست
عشوه ای زان لب شیرین شکربار بیار - باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش
بر جفای خار هجران صبر بلبل بایدش - رشته صبرم به مقراض غمت ببریده شد
همچنان در آتش مهر تو سوزانم چو شمع - کوه صبرم نرم شد چون موم در دست غمت
تا در آب و آتش عشقت گدازانم چو شمع - کنون چه چاره که در بحر غم به گردابی
فتاد زورق صبرم ز بادبان فراق - فلک چو دید سرم را اسیر چنبر عشق
ببست گردن صبرم به ریسمان فراق - احادیا بجمال الحبیب قف و انزل
که نیست صبر جمیلم ز اشتیاق جمال - این که پیرانه سرم صحبت یوسف بنواخت
اجر صبریست که در کلبه احزان کردم - دیده دریا کنم و صبر به صحرا فکنم
و اندر این کار دل خویش به دریا فکنم - صبر کن حافظ که گر زین دست باشد درس غم
عشق در هر گوشه ای افسانه ای خواند ز من - الصبر مر و العمر فان
یا لیت شعری حتام القاه - سوختم در چاه صبر از بهر آن شمع چگل
شاه ترکان فارغ است از حال ما کو رستمی - به صبر کوش تو ای دل که حق رها نکند
چنین عزیز نگینی به دست اهرمنی - صبر بر جور رقیبت چه کنم گر نکنم
عاشقان را نبود چاره بجز مسکینی - سیل این اشک روان صبر و دل حافظ برد
بلغ الطاقه یا مقله عینی بینی - سعدی شیرازی
- «صبر» در غزلیات سعدی شیرازی
- کامجویان را ز ناکامی چشیدن چاره نیست
بر زمستان صبر باید طالب نوروز را - دنیا و دین و صبر و عقل از من برفت اندر غمش
جایی که سلطان خیمه زد غوغا نماند عام را - من همان روز دل و صبر به یغما دادم
که مقید شدم آن دلبر یغمایی را - اگر چه صبر من از روی دوست ممکن نیست
همی کنم به ضرورت چو صبر ماهی از آب - گر چشم دلم به صبر بودی
جز عشق ندیدمی مهمات - بیایمت که ببینم کدام زهره و یارا
روم که بی تو نشینم کدام صبر و جلادت - صبر قفا خورد و به راهی گریخت
عقل بلا دید و به کنجی نشست - سرانگشتان مخضوبش نبینی
که دست صبر برپیچید و بشکست - صبر و دل و دین می رود و طاقت و آرام
از زخم پدیدست که بازوش تواناست - از روی شما صبر نه صبرست که زهرست
وز دست شما زهر نه زهرست که حلواست - مایه پرهیزگار قوت صبرست و عقل
عقل گرفتار عشق صبر زبون هواست - صبر کن ای دل که صبر سیرت اهل صفاست
چاره عشق احتمال شرط محبت وفاست - صبر از تو کسی نیاورد تاب
چشمم ز غمت نمی برد خواب - دیدار تو حل مشکلاتست
صبر از تو خلاف ممکناتست - خیال روی تو بیخ امید بنشاندست
بلای عشق تو بنیاد صبر برکندست - گفتیم عشق را به صبوری دوا کنیم
هر روز عشق بیشتر و صبر کمترست - تا گل روی تو در باغ لطافت بشکفت
پرده صبر من از دامن گل چاکترست - شوق را بر صبر قوت غالبست
عقل را با عشق دعوی باطلست - با قوت بازوان عشقت
سرپنجه صبر ناتوانست - بر جور و بی مرادی و درویشی و هلاک
آن را که صبر نیست محبت نه کار اوست - سعدی اگر طالبی راه رو و رنج بر
کعبه دیدار دوست صبر بیابان اوست - چند نصیحت کنند بی خبرانم به صبر
درد مرا ای حکیم صبر نه درمان اوست - رضای دوست نگه دار و صبر کن سعدی
که دوستی نبود ناله و نفیر از دوست - صبرم ز روی دوست میسر نمی شود
دانی طریق چیست تحمل ز خوی دوست - راست گفتی که فرج یابی اگر صبر کنی
صبر نیکست کسی را که توانایی هست - صبر بر جور رقیبت چه کنم گر نکنم
همه دانند که در صحبت گل خاری هست - سعدی ز دست دوست شکایت کجا بری
هم صبر بر حبیب که صبر از حبیب نیست - همه دانند که سودازده دلشده را
چاره صبرست ولیکن چه کند قادر نیست - گر صبر دل از تو هست و گر نیست
هم صبر که چاره دگر نیست - درد عشق از تندرستی خوشترست
گر چه بیش از صبر درمانیش نیست - با فراقت چند سازم برگ تنهاییم نیست
دستگاه صبر و پایاب شکیباییم نیست - در من این هست که صبرم ز نکورویان نیست
زرق نفروشم و زهدی ننمایم کان نیست - در من این هست که صبرم ز نکورویان نیست
از گل و لاله گزیرست و ز گلرویان نیست - رازم از پرده برملا افتاد
چند شاید به صبر پنهان داشت - آن را که میسر نشود صبر و قناعت
باید که ببندد کمر خدمت و طاعت - عشق و سودا و هوس در سر بماند
صبر و آرام و قرار از دست رفت - بربود انده تو صبرم و نیکو بربود
بگرفت انده تو جانم و زیبا بگرفت - عارف مجموع را در پس دیوار صبر
طاقت صبرش نبود ننگ شد و نام رفت - آزمودیم زور بازوی صبر
و آبگینست پیش سندانت - طرفه می دارند یاران صبر من بر داغ و درد
داغ و دردی کز تو باشد خوشترست از باغ ورد - آن کیست کاندر رفتنش صبر از دل ما می برد
ترک از خراسان آمدست از پارس یغما می برد - مشتاق تو را کی بود آرام و صبوری
هرگز نشنیدم که کسی صبر ز جان کرد - انصاف نبود آن رخ دلبند نهان کرد
زیرا که نه روییست کز او صبر توان کرد - تا قوت صبر بود کردیم
دیگر چه کنیم اگر نباشد - یک امروزست ما را نقد ایام
مرا کی صبر فردای تو باشد - گر نشد اشتیاق او غالب صبر و عقل من
این به چه زیردست گشت آن به چه پایمال شد - طرفه مدار اگر ز دل نعره بیخودی زنم
کآتش دل چو شعله زد صبر در او محال شد - سلطان خیالت شبی آرام نگیرد
تا بر سر صبر من مسکین ندواند - کسی که روی تو دیدست حال من داند
که هر که دل به تو پرداخت صبر نتواند - بیم آنست دمادم که برآرم فریاد
صبر پیدا و جگر خوردن پنهان تا چند - قرار عقل برفت و مجال صبر نماند
که چشم و زلف تو از حد برون دلاویزند - طریق ما سر عجزست و آستان رضا
که از تو صبر نباشد که با تو بستیزند - صبر هم سودی ندارد کآب چشم
راز پنهان آشکارا می کند - به صبر خواستم احوال عشق پوشیدن
دگر به گل نتوانستم آفتاب اندود - من بعد حکایت نکنم تلخی هجران
کان میوه که از صبر برآمد شکری بود - با غمزه خوبان که چو شمشیر کشیدست
در صبر بدیدم که نه محکم سپری بود - سعدی نتوانی که دگر دیده بدوزی
کان دل بربودند که صبرش قدری بود - روی بنمای که صبر از دل صوفی ببری
پرده بردار که هوش از تن عاقل برود - نه عجب گر برود قاعده صبر و شکیب
پیش هر چشم که آن قد و شمایل برود - صبرم از دوست مفرمای و تعنت بگذار
کاین بلاییست که از طبع بشر می نرود - صبر از وصال یار من برگشتن از دلدار من
گر چه نباشد کار من هم کار از آنم می رود - پس از دشواری آسانیست ناچار
ولیکن آدمی را صبر باید - صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را
تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید - مجال صبر همین بود و منتهای شکیب
دگر مپای که عمر این همه نمی پاید - فراق یار به یک بار بیخ صبر بکند
بهار وصل ندانم که کی به بار آید - دلا اگر چه که تلخست بیخ صبر ولی
چو بر امید وصالست خوشگوار آید - دل رفت و صبر و دانش ما مانده ایم و جانی
ور زان که غم غم توست آن نیز هم برآید - گفت سعدی صبر کن یا سیم و زر ده یا گریز
عشق را یا مال باید یا صبوری یا سفر - هد صبری ما تولی رد عقلی ما ثنا
صاد قلبی ما تمشی زاد وجدی ما عبر - فالتنائی غصه ما ذاق الامن صبا
و التدانی فرصه ما نال الا من صبر - ای صبر پای دار که پیمان شکست یار
کارم ز دست رفت و نیامد به دست یار - در عشق یار نیست مرا صبر و سیم و زر
لیک آب چشم و آتش دل هر دو هست یار - یار آن بود که صبر کند بر جفای یار
ترک رضای خویش کند در رضای یار - آب و آتش خلاف یک دگرند
نشنیدیم عشق و صبر انباز - هر که بی دوست می برد خوابش
همچنان صبر هست و پایابش - یاری به دست کن که به امید راحتش
واجب کند که صبر کنی بر جراحتش - عشق پوشیده بود و صبر نماند
پرده برداشتم ز اسرارش - لاجرم عقل منهزم شد و صبر
که نبودند مرد میدانش - ما دگر بی تو صبر نتوانیم
که همین بود حد امکانش - حدیث صبر من از روی تو همان مثلست
که صبر طفل به شیر از کنار مادر خویش - صبر چون پروانه باید کردنت بر داغ عشق
ای که صحبت با یکی داری نه در مقدار خویش - اگر عاقل بود داند که مجنون صبر نتواند
شتر جایی بخواباند که لیلی را بود منزل - عقل و صبر از من چه می جویی که عشق
کلما اسست بنیانا هدم - به گلبنی برسیدم مجال صبر ندیدم
گلی تمام نچیدم هزار خار بخوردم - مجال صبر تنگ آمد به یک بار
حدیث عشق بر صحرا فکندم - شراب وصلت اندرده که جام هجر نوشیدم
درخت دوستی بنشان که بیخ صبر برکندم - شکر خوشست ولیکن حلاوتش تو ندانی
من این معامله دانم که طعم صبر چشیدم - نه بخت و دولت آنم که با تو بنشینم
نه صبر و طاقت آنم که از تو درگذرم - رفتی و در رکابت دل رفت و صبر و دانش
بازآ که نیم جانی بهر نثار دارم - ای ساربان آهسته رو با ناتوانان صبر کن
تو بار جانان می بری من بار هجران می برم - درمان درد عاشقان صبرست و من دیوانه ام
نه درد ساکن می شود نه ره به درمان می برم - نه دست صبر که در آستین عقل برم
نه پای عقل که در دامن قرار کشم - به هوش بودم از اول که دل به کس نسپارم
شمایل تو بدیدم نه صبر ماند و نه هوشم - ای که مهار می کشی صبر کن و سبک مرو
کز طرفی تو می کشی وز طرفی سلاسلم - گر نظری کنی کند کشته صبر من ورق
ور نکنی چه بر دهد بیخ امید باطلم - دستی ز غمت بر دل پایی ز پیت در گل
با این همه صبرم هست وز روی تو نتوانم - هر نصیحت که کنی بشنوم ای یار عزیز
صبرم از دوست مفرمای که من نتوانم - چنانت دوست می دارم که گر روزی فراق افتد
تو صبر از من توانی کرد و من صبر از تو نتوانم - فراقم سخت می آید ولیکن صبر می باید
که گر بگریزم از سختی رفیق سست پیمانم - گویند صبور باش از او سعدی
بارش بکشم که صبر نتوانم - چون دست قدرتم به تمنا نمی رسد
صبر از مراد نفس به ناچار می کنم - آن کس که از او صبر محالست و سکونم
بگذشت ده انگشت فروبرده به خونم - من از تو صبر ندارم که بی تو بنشینم
کسی دگر نتوانم که بر تو بگزینم - آن که صبر از جمال او نبود
به ضرورت جفای او ببریم - صبر از همه چیز و هر که عالم
کردیم و صبوری از تو نتوان - چه بویست این که عقل از من ببرد و صبر و هشیاری
ندانم باغ فردوسست یا بازار عطاران - چند بشاید به صبر دیده فرودوختن
خرمن ما را نماند حیله بجز سوختن - ولیکن صبر تنهایی محالست
که نتوان در به روی دوست بستن - آدمی را که طلب هست و توانایی نیست
صبر اگر هست و گر نیست بباید کردن - گر به رعنایی برون آیی دریغا صبر و هوش
ور به شوخی درخرامی وای عقل و دین من - ساعد دل چون نداشت قوت بازوی صبر
دست غمش درشکست پنجه نیروی من - سعدی چو صبر از اوت میسر نمی شود
اولیتر آن که صبر کنی بر گزند او - با همه تدبیر خویش ما سپر انداختیم
روی به دیوار صبر چشم به تقدیر او - سپر صبر تحمل نکند تیر فراق
با کمان ابرو اگر جنگ نیاغازی به - خود را به زیر چنگل شاهین عشق تو
عنقای صبر من پر و بالی نیافته - عقوبت هرچ از آن دشوارتر نیست
بر آنم صبر هست الا جدایی - ولیک با همه عیب از تو صبر نتوان کرد
بیا و گر همه بد کرده ای که نیکویی - گرم عذاب نمایی به داغ و درد جدایی
شکنجه صبر ندارم بریز خونم و رستی - آرام دلم بستدی و دست شکیبم
برتافتی و پنجه صبرم بشکستی - عمرها در زیر دامن برد سعدی پای صبر
سر ندیدم کز گریبان وفا برداشتی - چندان که بی تو غایت امکان صبر بود
کردیم و عشق را به پدیدست غایتی - صبر بلبل شنیده ای هرگز
چون بخندد شکوفه سحری - ای که صبر از من طمع داری و هوش
بار سنگین می نهی بر لاغری - چاره صبرست و احتمال فراق
چون کفایت نمی کند نظری - روی گشاده ای صنم طاقت خلق می بری
چون پس پرده می روی پرده صبر می دری - ای که قصد هلاک من داری
صبر کن تا ببینمت نظری - صبری که بود مایه سعدی دگر نماند
سختی مکن که کیسه بپرداخت مشتری - روی تو نه روییست کز او صبر توان کرد
لیکن چه کنم گر نکنم صبر ضروری - چه نیکبخت کسانی که با تو هم سخنند
مرا نه زهره گفت و نه صبر خاموشی - چه خوشست در فراقی همه عمر صبر کردن
به امید آن که روزی به کف اوفتد وصالی - از من مطلب صبر جدایی که ندارم
سنگیست فراق و دل محنت زده جامی - صبر به طاقت آمد از بار کشیدن غمت
چند مقاومت کند حبه و سنگ صدمنی - زمان رفته بازآید ولیکن صبر می باید
که مستخلص نمی گردد بهاری بی زمستانی - قصه عشق را نهایت نیست
صبر پیدا و درد پنهانی - طبیب از من به جان آمد که سعدی قصه کوته کن
که دردت را نمی دانم برون از صبر درمانی - نه گزیرست مرا از تو نه امکان گریز
چاره صبرست که هم دردی و هم درمانی - بیش از این صبر ندارم که تو هر دم بر قومی
بنشینی و مرا بر سر آتش بنشانی - چو صبرم از تو میسر نمی شود چه کنم
به خشم رفتم و بازآمدم به مسکینی - صبر دیدیم در مقابل شوق
آتش و پنبه بود و سنگ و سبوی - مولوی
- «صبر» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- رقصان سوی گردون شوم زان جا سوی بیچون شوم
صبر و قرارم بردهای ای میزبان زودتر بیا - بی صبر بود و بیحیل خود را بكشت او از عجل
گر صبر كردی یك زمان رستی از او آن بدلقا - فرمود رب العالمین با صابرانم همنشین
ای همنشین صابران افرغ علینا صبرنا - یا این دل خون خواره را لطف و مراعاتی بكن
یا قوت صبرش بده در یفعل الله ما یشا - این دو ره آمد در روش یا صبر یا شكر نعم
بی شمع روی تو نتان دیدن مر این دو راه را - سرسبز و خوش هر ترهای نعره زنان هر ذرهای
كالصبر مفتاح الفرج و الشكر مفتاح الرضا - چون رعد نهای خامش چون پرده تست این هش
وز صبر و فنا میكش طوطی خطابی را - زیرا غلبات بوی آن مشك
صبری بنهشت یوسفان را - پرده صبرم فراق پای دارت خرق كرد
خرق عادت بود اندر لطف این مخراق را - شرب گل از ابر بود شرب دل از صبر بود
ابر حریف گیاه صبر حریف صبا - بیابم آن شكرستان بینهایت را
كه برد صبر و قرارم چه خوش بود به خدا - چه جای صبر كه گر كوه قاف بود این صبر
ز آفتاب جدایی چو برف گشت فنا - به جان پاك تو ای معدن سخا و وفا
كه صبر نیست مرا بیتو ای عزیز بیا - جز ز خداوندی تو كی رسد
صبر و قرار این دل دیوانه را - و زال عنك فراق امر من صبر
و محنه فتنتنا و خاب من فتنا - و اشرتم بالصبر لی متسلیا
ما هكذی عشقوا به لا تحسبوا - هیچ مگو و كف مكن سر مگشای دیگ را
نیك بجوش و صبر كن زانك همیپرانمت - آن كس كه به گردون رود و گیرد آهو
با صبر و تأنی و به هنجار مرا یافت - مرا گویی كه صبر آهستهتر ران
چه جای صبر و آهستهست هیهات - بی عدد پیش جنازه میدود خوهای تو
صبر تو و النازعات و شكر تو و الناشطات - بیخهای آن درختان می نهانی میخورند
روزكی دو صبر میكن تا شود بیدار مست - یا رسول الله ستون صبر را
استن حنانه كردی عاقبت - با داردار وعده وصلت رسید صبر
هجران دو چشم بسته و بر دارم آرزوست - عقل اگر قاضیست كو خط و منشور او
دیدن پایان كار صبر و وقار و وفاست - ذره شدی بازمرو كه مشو
صبر و وفا كن كه وفاها خوشست - صبر مرا آینه بیماریست
آینه عاشق غمخواریست - اقبال خویش آید تو را دولت به پیش آید تو را
فرخ شوی از مقدمش كالصبر مفتاح الفرج - خندان شو از نور جهان تا تو شوی سور جهان
ایمن شوی از ماتمش كالصبر مفتاح الفرج - دیویست در اسرار تو كز وی نگون شد كار تو
بربند این دم محكمش كالصبر مفتاح الفرج - باری دلم از مرد و زن بركند مهر خویشتن
تا عشق شد خال و عمش كالصبر مفتاح الفرج - دارد خدا خوش عالمی منگر در این عالم دمی
جز حق نباشد محرمش كالصبر مفتاح الفرج - گر سینه آیینه كنی بیكبر و بیكینه كنی
در وی ببینی هر دمش كالصبر مفتاح الفرج - خامش بیان سر مكن خامش كه سر من لدن
چون میزند اندرهمش كالصبر مفتاح الفرج - چون آسمان گر خم دهی در امر و فرمان وارهی
زین آسمان و از خمش كالصبر مفتاح الفرج - ای دل فرورو در غمش كالصبر مفتاح الفرج
تا رو نماید مرهمش كالصبر مفتاح الفرج - هم بجهی از ما و منی هم دیو را گردن زنی
در دست پیچی پرچمش كالصبر مفتاح الفرج - چندان فروخور آن دهان تا پیشت آید ناگهان
كرسی و عرش اعظمش كالصبر مفتاح الفرج - چون كرد بر عالم گذر سلطان مازاغ الصبر
نقشی بدید آخر كه او بر نقشها عاشق نشد - اشكی كه چشم افروختی صبری كه خرمن سوختی
عقلی كه راه آموختی در نیم شب گمراه شد - چونك سلیمان برود دیو شهنشاه شود
چون برود صبر و خرد نفس تو اماره شود - در ظلمات ابتلا صبر كن و مكن ابا
كب حیات خضر را در ظلمات میرسد - مسلمان نیستم گبرم اگر ماندست یك صبرم
چه دانی تو كه درد او چه دستان و قدم دارد - كسی كو یار صبر آمد سوار ماه و ابر آمد
مكن باور كه ابر تر گدای ناودان باشد - شهم گوید در این دشتم تو پنداری كه گم گشتم
نمیدانی كه صبر من غلاف ذوالفقار آمد - برو ای شكر كاین نعمت ز حد شكر بیرون شد
نخواهم صبر گر چه او گهی هم كار میآید - شمس الحق تبریزی هم خسرو و هم میرست
پیراهن هر صبری زان میر همیدرد - بربند لب و تن زن چون غنچه و چون سوسن
رو صبر كن از گفتن چون صبر كلید آمد - اگر منكر شوی من صبر دارم
بدان روزی كه روز داد باشد - آن دشمن صبرهای عاشق
در خون صبور میخرامد - با این همه گنج نیست بیرنج
بر صبر و وفا قدم فشارید - در صبر و ثبات كوه قافید
چون كوه حلیم و باوقارید - آتش صبر تو سوزد آتش هستیت را
آتش اندر هست زن و اندر تن هستی نژاد - قدحه و الموریاتش نیست الا سوز صبر
ضبحه و العادیاتش نیست جز جانهای راد - در اگر بر تو ببندد مرو و صبر كن آن جا
ز پس صبر تو را او به سر صدر نشاند - یا رب ار صبر نیابد ز تو دل ز آتش عشق
تا ابد قصه كند قصه مكرر نكند - دل اگر بیادبی كرد بر این صبر مگیر
طعمش بد كه در این جنگ عوان تو بود - ای دل از سر صبر را آغاز كن
زانك دلبر جور را آغاز كرد - آرام بخش جان را زان می كه از تفش
صبر و قرار و توبه و آرام میرود - ای دل روشن ضمیر بر همه دلها امیر
صبر گزیدی و یافت جان تو جمله مراد - چند كند زیر خاك صبر روانهای پاك
هین ز لحد برجهید نصر مید رسید - صبر چو ابریست خوش حكمت بارد از او
زانك چنین ماه صبر بود كه قرآن رسید - حدیث صبر مگویید صبر را ره نیست
در آن دلی كه بدان یار ممتحن باشد - به از صبوری اندر زمانه چیزی نیست
ولی نه از تو كه صبر از تو سخت عار بود - چه صبر كردن و دامن ز فتنه بربودن
نشسته تا كه چه آید ز چرخ روزی چند - تلخی صبر اگر گلوگیر است
عاقبت خوشگوار خواهد بود - صبر با عشق بس نمیآید
عقل فریادرس نمیآید - جامه صبر من از آن چاك شد
كز ره جان جامه دران آمدند - ای عشق خونم خوردهای صبر و قرارم بردهای
از فتنه روز و شبت پنهان شدستم چون سحر - اگر مشتاق اشراقات شمس الدین تبریزی
شراب صبر و تقوا را تو بیاكراه و صفرا خور - گفتا كه تو را این عشق در صبر دهد رنگی
شایسته آن گردی هم ناظر و هم منظر - خامش كه اشارت ز شه عشق چنین است
كز صبر گلوی دل و جان گیر و بیفشار - به جان تو كه امروزم ببینی
كه صبرم نیست تا ایام دیگر - هله منشین و میاسا بهل این صبر و مواسا
بگزین جهد و مقاسا كه چو دیكم به شرر بر - آتشی كردی و گویی صبر كن
من ندانم صبر كردن در تنور - دست بر لب مینهی یعنی كه صبر
با لب لعلت كجا ماند صبور - ای نور صدرها را اومید صبرها را
بر اوج ابرها را رانی و چیز دیگر - معدن صبرست تن معدن شكر است دل
معدن خندهست شش معدن رحمت جگر - بیار جام كه جانم ز آرزومندی
ز خویش نیز برآمد چه جای صبر و قرار - كه لعل آن مه خاصیت زمرد داشت
از آن ببست از او اژدهای نفس به صبر - مطربا نام بر ز معشوقی
كز دل ما ببرد صبر و قرار - رحم كن ار زخم شوم سر به سر
مرهم صبرم ده و رنجم ببر - قلتم الصبر اجمل صبر العبد ما انصبر
نحن ابناء وقتنا رحم الله من غبر - به پیش سلطنت توبهام چو مسخره ایست
كه عشق را نبود صبر اعتبارآمیز - سخن مگوی چو گویی ز صبر و توبه مگوی
حدیث توبه مجنون بود فشارآمیز - از بیم تو گشته شیر گربه
در خاك خزیده صبر چون موش - القلب لیس یلقی نادیك كیف یصبر
الاذن لیس یلقن حادیك كیف ینعش - سوزش خورشید عشق صبر بود صبر كن
روز دو سه صبر به مذهب تو با ترش - گر تو مرا گویی رو صبر كن
باشد تكلیف بما لایطاق - نی خواب گذاشت خواجه نی صبر
نی نام گذاشت خواجه نی ننگ - توبه سفر گیرد با پای لنگ
صبر فروافتد در چاه تنگ - چنان حلمی و تمكینی چنان صبر خداوندی
كه اندر صبر ایوبش نتاند بود یار ای دل - تو گویی كاین بدین خوبی زهی صبر وی ایوبی
وزین غبن اندر آشوبی كه این كاریست بیطایل - بفرما صبر یاران را به پندی حرص داران را
بمشنو نفس زاران را مباش از دست حرص آكل - حروف تخته كانی بدین تأویل میخوانی
خلاصه صبر میدانی بر آن تأویل شو عامل - هر آن كو صبر كرد ای دل ز شهوتها در این منزل
عوض دیدست او حاصل به جان زان سوی آب و گل - صبر كن این یك دو روز با همه فر و فروز
بازرود سوی اصل بازكند اتصال - رشاء العشق حبیبی لشرود و مضل
كل قلب لهواه وجد الصبر یصل - شكری علی لذاتها صبری علی آفاتها
یا ساقیی قم هاتها تا عیش و خماری كنم - گل سر برون كرد از درج كالصبر مفتاح الفرج
هر شاخ گوید لاحرج كز صبر دربار آمدم - گفت مرا خواجه فرج صبر رهاند ز حرج
هیچ مگو كز فرج است اینك گرفتار شدم - صبر نماندهست كه من گوش سوی نسیه برم
عقل نماندهست كه من راه به هنجار روم - مولای فنی صبری لا تخرج من صدری
لا تبعد نستبری كز هجر ضرر دارم - از گفت بلی صبر نداریم ازیرا
بسرشته و بر رسته سغراق الستیم - چون صبر فرج آمد و بیصبر حرج بود
خاموش مكن ناله كه ما صبر گزیدیم - حریفا اندر آتش صبر می كن
كه آتش آب می گردد به ایام - چو از صبرم همه فریاد كردند
چنان باشد كه من فریاد كردم - مرا استاد صبر است و از این رو
خلاف مذهب استاد كردم - سرا چه بود فلك را برشكافم
ز بیصبری قیامت را نپایم - ز بیصبری بگویم شمس تبریز
چنینی و چنانی من چه دانم - پنبهای از لاابالی در دو گوش دل نهم
پند نپذیرم ز صبر و بندها را بشكنم - هر دمی حشر نوستت ز ترح تا به فرح
پس چرا صبر تو را شكر شكرخا نكنم - ساقی صبر بیا رطل گرانم درده
تا چو ریگش به یكی بار فروآشامم - عقل از او مستقینی صبر از او مستعینی
عشق از او غیب بینی خاك او نقش آدم - هم به درد این درد را درمان كنم
هم به صبر این كار را آسان كنم - تا تو رفتی قوت و صبرم برفت
تا تو رفتی من دگر خوش نیستم - در بزم چون عقار و گه رزم ذوالفقار
در شكر همچو چشمه و در صبر خارهایم - اگر تتار غمت خشم و تركیی آرد
به عشق و صبر كمربسته همچو خرگاهم - لمع العشق توالی و علی الصبر تعالی
طمس البدر هلالا خضع القلب و اسلم - تناقص صبری بازدیاد ملالكم
فیالیتنی افننی كصبری ملالكم - صبر مرا برهم زدی برهم زدی عقل مرا رهزن شدی رهزن شدی
دل را كجا پنهان كنم در دلبری تو بیحدی تو بیحدی - صبر از دل من بردهای مست و خرابم كردهای
كو علم من كو حلم من كو عقل زیركسار من - زان می حرام آمد كه جان بیصبر گردد در زمان
نحس زحل ندهد رهش در دید مه دیدار من - خواهی بگو خواهی مگو صبری ندارم من از او
ای روی او امسال من ای زلف جعدش پار من - ای زاغ بیهوده سخن سه ماه دیگر صبر كن
تا دررسد كوری تو عید جهان عید جهان - خواهی كه معنی كش شوم رو صبر كن تا خوش شوم
رنجور بسته فن بود خاصه در این باریك فن - گر تو لجوجی سخت سر من هم لجوجم ای پسر
سر می نهد هر شیر نر در صبر پاافشار من - بر هر گلی خاری بود بر گنج هم ماری بود
شیرین مراد تو بود تلخی و صبرت آن من - الصبر مفتاح الفرج الصبر معراج الدرج
الصیر تریاق الحرج ای ترك تازی خوان من - ای خون عقلم ریخته صبر از دلم بگریخته
ای جان من آمیخته با جان هر صورت شكن - هی چه گریزی چندین یك نفس این جا بنشین
صبر تو كو ای صابر ای همه صبر و تمكین - نرگس او ز خون من چون شكند خمار خود
صبر و قرار او برد صبر من و قرار من - راز تو فاش می كنم صبر نماند بیش از این
بیش فلك نمیكشد درد مرا و نی زمین - صبر نماند و خواب من اشك نماند و آب من
یا رب تا كی می كند غارت هر چهار من - عدو توبه و صبرم مرا امروز ناگاهان
میان راه پیش آمد نوازش كرد چون شاهان - بیا ای جان كه وقتت خوش چو استن بار ما می كش
كه تا صبرت بیاموزد به سقف بیستون رفتن - حلاوتهای آن مفضل قرار و صبر برد از دل
كه دیدم غیر او تا من سكون یابم در این مسكن - بر وعده مكن صبر كه گر صبر نبودی
هرگز نرسیدی مدد از نیست بهستان - در این زندان مرا كند است دندان
از این صبر و از این دندان فشردن - در آن جوشش بگو كوشش چه باشد
چه می لافند از صبر این صبوران - دل از بهر تو یك دیكی بپختهست
زمانی صبر می كن تا پزیدن - خمش كن صبر كن تمكین تو كو
كه را ماند ز دست عشق تمكین - تا تراشیده نگردی تو به تیشه صبر و شكر
لایلقیها فرو می خوان و الاالصابرون - ز اول این خواب گفتم من كه هم آهسته باش
صبر كن تا باخود آیم یك زمان تو دم مزن - صبرها كردند تا قهر خدا اندررسید
دود قهر حق برآمدشان ز سقف دودمان - جان ماهی آب باشد صبر بیجان چون بود
چونك بیجان صبر نبود چون بود بیجان جان - ماهیان را صبر نبود یك زمان بیرون آب
عاشقان را صبر نبود در فراق دلستان - صبر كن تا دررسد یك مژدهای زان مه لقا
صبر كن تا رو نماید ابر گوهردار من - صبر آن باشد دلا كز مدح آن بحر صفا
رو نگردانی بلی و بشنوی گفتار من - گر بگوید ور نگوید راز من
دل ندارد صبر از دلدار من - بر شاه خوبرویان واجب وفا نباشد
ای زردروی عاشق تو صبر كن وفا كن - رخساره پاك كرده دراعه چاك كرده
با خار صبر كرده گلها كه همچنین كن - گویی بیا كه بر تو كنم صبر را شبان
بر بره گرگ را چه شبان میكنی مكن - صبر مرا خواب برد عقل مرا آب برد
كار مرا یار برد تا چه شود كار من - بیا بیا كه ز هجرت نه عقل ماند نه دین
قرار و صبر برفتهست زین دل مسكین - و ما ذنبی سوی انی عدیم الصبر فی فنی
فلا تعرض بذا عنی وجد بالعفو و الغفران - صبر همیگفت كه من مژده ده وصلم از او
شكر همیگفت كه من صاحب انبارم از او - صبر پرید از دلم عقل گریخت از سرم
تا به كجا كشد مرا مستی بیامان تو - جامه صبر میدرد عقل ز خویش میرود
مردم و سنگ میخورد عشق چو اژدهای تو - خاموش كه خاموشی فخری من و فخری تو
در گفتن و بیصبری عاری من و عاری تو - با صبر تویی محرم روسخت تویی در غم
شمشیر زبان بركش وز صبر و سپر برگو - هین قرائت كم كن و خاموش باش و صبر كن
تا بخوانم عین قرآنت كنم نیكو شنو - چو در صبر آیم بود صدر او
چو از غم بسوزم بود مجمر او - لا تنطق فی العشق و یكفیك انین
فالمخلص للعاشق صبر و جحود - تو بگریزی و من فریاد در پی
كه یك دم صبر كن ای تیزگام - و اشرتم بالصبر لی متسلیا
ما هكذی عشقی به لا تحسبوا - صبر سوی نران رود نوحه سوی زنان رود
گردن اسب شاه را ننگ بود ز زنگله - شمس الحق تبریزی هم صبری و پرهیزی
هم عید شكرریزی هم كر و فر روزه - از برگ نمینازد وز میوه نمییازد
ای صبر درختم را تو زیر و زبر كرده - قانع نشوم با تو صبر از دل من گم شد
رو با دگری میگو من نشنوم افسانه - چون صبر بود از شه شمس الحق تبریز
ای آب حیات ابد از شاه چشیده - دلها همه لرزان شده جانها همه بیصبر
یك شمه از آن لرزه به سیماب رسیده - چو یوسف ملك مصر عشق گیرد
كسی كو صبر كرد در چاه روزه - چون صبر بدید آن هزیمت
او نیز بجست یك سواره - شد صبر و خرد بماند سودا
میگرید و میكند حراره - نام عاشق بر من و او را ز من خود صبر نیست
عشق معشوقم ز حد عشق من افزون شده - نی با تو اتفاقم نی صبر در فراقم
ز آسیب این دو حالت جان میشود فشرده - دل داده آن باشد كه او در صبر باشد سخت رو
نی چون تو گوشه گشتهای در گوشهای افتادهای - خمخانه مردان دل است وز وی چه مستی حاصل است
طفلی و پایت در گل است پس صبر كن تا غایتی - عارف گوینده اگر تا سحر صبر كنی
از جهت خسته دلان جان و نگهبان منی - زین همه خاموش كنم صبر و صبر نوش كنم
عذر گناهی كه كنون گفت زبانم كه تویی - عقل حریف جنگیی نفس مثال زنگیی
عشق چو مست و بنگیی صبر و حیا چو داوری - گفته به عقل طیره شو گفته به عشق خیره شو
گفته به صبر خون گری در غم هجر دلبری - بر سر من نبشت حق در دل من چه كشت حق
صبر مرا بكشت حق صبر نماند و صابری - خامش كن اگر سرت خارش نطق میدهد
هست برای جعد تو صبر گزیده شانهای - فراری نیست خوبان را ز عرضه كردن سیما
بتان را صبر كی باشد ز غنج و چهره آرایی - گهی از روی خود داده خرد را عشق و بیصبری
گهی از چشم خود كرده سقیمان را مسیحایی - دهان بستم خمش كردم اگر چه پرغم و دردم
خدایا صبرم افزون كن در این آتش به ستاری - دلم هر لحظه میپرد لباس صبر میدرد
از آن شادی كه با مایی كه سبحان الذی اسری - مشو تو منكر پاكان بترس از زخم بیباكان
كه صبر جان غمناكان تو را فانی كند فانی - ور از نه چرخ برتازی بسوزی هفت دریا را
بدرم چرخ و دریا را به عشق و صبر و پیشانی - ای عشق چه میخندی وی عقل چه میبندی
وی صبر چه خرسندی وی چهره چرا زردی - آن روز كه هشیارم من عربدهها دارم
و آن روز كه خمارم چه صبر و چه خاموشی - تا ماه نهم صبر كن ای دل تو در این خون
آن مه تویی ای شاه كه شمس الحق و دینی - به هجر فخر ما شمس الحق و دین
ایا صبرا نكردی هیچ یاری - مگر صبری كه رست از خاك تبریز
خورم یابم دمی زو بردباری - چون گلشن نیستی نمودی
چون صبر كنیم ما به هستی - نتوان ز تو عشق صبر كردن
صبرا تو در این هوس نشایی - طرههای مشك را دربافتی دربافتی
تارهای صبر را بگسیختی بگسیختی - صبر كردی تا كه دریا رام گشت و رام گشت
بهر كشتی بادبان افراختی افراختی - قصر شكری كه به تو هر كی رسد شكر كند
سقف صبری تو كه از بار گران میلرزی - خامشی صبر آمد و آثار صبر
هر فرج را میكشد از كان بلی - دستمزد شادمانی صبر توست
رو كه وقت امتحان بگریختی - صبر میكن در حصار غم كنون
چون ز بانگ پاسبان بگریختی - نی غلط گفتم كه اندر عشق او
كافرم گر صبر دارم اندكی - مهلتم ده خوش به خوش از سر مرو
صبر كن تا سر بخارم اندكی - بس احتراز كردم صبر دراز كردم
امروز ناز كردم با اصل نازنینی - هم پاره پاره باشم هم خصم چاره باشم
هم سنگ خاره باشم در صبر و بینوایی - در صبر و توبه عصمت اسپر سرشتهای
و اندر جفا و خشم سنانی نهادهای - ای كوه قاف صبر و سكینه چه صابری
وی عزلتی گرفته چو عنقا چگونهای - ای آنك جبرئیل ز تو راه گم كند
با صبر تو ندارد این چرخ طاقتی - صبر از آن صبر كرد شكر شكر تو دید
فقر از آن فخر شد كز تو شود او غنی - شكست كشتی صبرم هزار بار ز موجت
سری برآر ز موجی كه موج قلزم خونی - مرا چو دیك بجوشی مگو خمش چه خروشی
چه جای صبر و خموشی چه آفتی چه بلایی - نشسته خسبد عاشق كه هست صبرش لایق
بود خفیف و سابق برای عذرا وامق - اگر چه معدن رنجی به صبر گنج شوی
اگر چه خانه غیبی تو غیب دان باشی - كجاست خواب و كجا چشم و كو قرار دلی
كجا گذارد این فتنه صبر صباری - چو در دل آمد عشق تو و قرار گرفت
نماند صبر و قرارم، تو نیز میدانی - به ستیزه در این حرم ای صبر
گاه لاله و گاه لولویی - میكن تو به صبر، دار داری
یا معتمدی و یا شفایی - روحی مصیب، قلبی مصاف
صبری مذاب، فی حرنایی - یا من یلمنی، مالك و مالی
صبری محال فی الاتقء - املاالكأس لا تقل لنداماك اصبروا
نفدالصبرالتقی یا حبیبی و صاحبی - قلت الا بدلنا سلما
اسلمك الصبر قفی واصبری - قالت هل صبری الا به
هل عقدالبیع بلا مشتری - تعالی عن مدیحی، قد تعالی
ولكن لیس صبر فی لسانی - قلة الصبر و الا انا فیالمدح مسی
هل یجوز شبهالشی بلا اشیاء - یا ساقی الراح خذ و امرلاء به طاسی
فلست املك صبر نوبةالكاس - «صبر» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- بیچارهتر از عاشق بیصبر کجاست
کاین عشق گرفتاری بیهیچ دواست - درمان غم عشق نه صبر و نه ریاست
در عشق حقیقی نه وفا و نه جفاست - گفتی که به صبر آخر ایمان داری
ای بندهی ایمان بجز او ایمان چیست - هم قبله و هم روزه و صبر ما اوست
عید رمضان و شب قدر ما اوست - در کوی غم تو صبر بیفرمانست
در دیده ز اشک تو بر او حرمانست - از لشکر صبرم علمی بیش نماند
وز هرچه مرا بود غمی بیش نماند - آن لقمه که خوردهای قذر میگردد
وان صبر که کردهای نظر میگردد - گر یار کرانه کرد او معذور است
من ماندم و صبر نیز تا او چه کند - گر صبر کنم جامعهی جان میسوزد
جان من و آن جملگان میسوزد - گر صبر کنم دل از غمت تنگ آید
ور فاش کنم حسود در چنگ آید - امروز من از تشنه دهانی و خمار
نی دل دارم نه عقل و نه صبر و قرار - گر در سر و چشم عقل داری و صبر
بفروش زبان را و سر از تیغ بخر - گفتی که نهال صبر در دل کشتی
گیرم که بکاشتم بگیرد هرگز؟ - گر ناله کنم گوید یعقوب مباش
ور صبر کنم گوید ایوب مباش - جانی دارم لجوج و سرمست و فضول
وانگه یاری لطیف و بیصبر و ملول - گویند مرا صبر و سکون اولیتر
این صبر و سکون را به شما بخشیدم - تا شمع تو افروخت پروانه شدم
با صبر ز دیدن تو بیگانه شدم - گر صبر کنی پردهی صبرت بدریم
ور خواب روی خواب ز چشمت ببریم - بس نوشیدم ز صبر و بس کوشیدم
نتوانستم از تو چه پنهان دارم - بازی بازی طنابها بگسستیم
تا خیمهی صبر از فلک برکندیم - نی دست که در مصاف خونریز کنم
نی پای که در صبر قدم تیز کنم - ای صبر تو پای غم نداری بگریز
ای عقل تو کودکی برو بازی کن - من صبر کنم ولیک ننگت نبود
یک روز تو از درد دل خستهی من - چون میبرود صبر و قرارش به سخن
ای عشق سخن بخش درآرش به سخن - سه چیز ز من ربودهای بگزیده
صبر از دل و رنگ از رخ و خواب از دیده - هین نوبت صبر آمد و ماه روزه
روزی دو مگو ز کاسه و از کوزه - من صبر کنم تا ز همه وامانی
آئی بر ما چو حلقه بر درمانی - از دولت دوست هیچ چیزم کم نیست
جز صبر که از صبر ندارم رنگی - فردوسی
- «صبر» در شاهنامه فردوسی