«گلستان» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «گلستان» در غزلیات حافظ شیرازی
- دوش باد از سر کویش به گلستان بگذشت
ای گل این چاک گریبان تو بی چیزی نیست - در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا
زلف سنبل به نسیم سحری می آشفت - شد چمان در چمن حسن و لطافت لیکن
در گلستان وصالش نچمیدیم و برفت - غنیمت دان و می خور در گلستان
که گل تا هفته دیگر نباشد - باد بهار می وزد از گلستان شاه
و از ژاله باده در قدح لاله می رود - یوسف گمگشته بازآید به کنعان غم مخور
کلبه احزان شود روزی گلستان غم مخور - گلعذاری ز گلستان جهان ما را بس
زین چمن سایه آن سرو روان ما را بس - اگر رفیق شفیقی درست پیمان باش
حریف خانه و گرمابه و گلستان باش - هم گلستان خیالم ز تو پرنقش و نگار
هم مشام دلم از زلف سمن سای تو خوش - سحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ
که تا چو بلبل بی دل کنم علاج دماغ - ور نهد در ره ما خار ملامت زاهد
از گلستانش به زندان مکافات بریم - باد صبحی به هوایت ز گلستان برخاست
که تو خوشتر ز گل و تازه تر از نسرینی - مسند به گلستان بر تا شاهد و ساقی را
لب گیری و رخ بوسی می نوشی و گل بویی - شمشاد خرامان کن و آهنگ گلستان کن
تا سرو بیاموزد از قد تو دلجویی - سعدی شیرازی
- «گلستان» در غزلیات سعدی شیرازی
- تا خار غم عشقت آویخته در دامن
کوته نظری باشد رفتن به گلستان ها - در گلستانی کان گلبن خندان بنشست
سرو آزاد به یک پای غرامت برخاست - گر شاهدست سبزه بر اطراف گلستان
بر عارضین شاهد گلروی خوشترست - به لاله زار و گلستان نمی رود دل من
که یاد دوست گلستان و لاله زار منست - خانه زندانست و تنهایی ضلال
هر که چون سعدی گلستانیش نیست - باد بوی گل رویش به گلستان آورد
آب گلزار بشد رونق عطار برفت - بلبلانیم یک نفس بگذار
تا بنالیم در گلستانت - جان در تن مشتاقان از ذوق به رقص آید
چون باد بجنباند شاخی ز گلستانت - مجلس ما دگر امروز به بستان ماند
عیش خلوت به تماشای گلستان ماند - به گلستان نروم تا تو در آغوش منی
بلبل ار روی تو بیند طلب گل نکند - آن که در دامنش آویخته باشد خاری
هرگزش گوشه خاطر به گلستان نرود - هفته ای می رود از عمر و به ده روز کشید
کز گلستان صفا بوی وفایی ندمید - خسان خورند بر از باغ وصل او و مرا
ز گلستان جمالش نصیب خار آید - یکی به حکم نظر پای در گلستان نه
که پایمال کنی ارغوان و یاسمنش - خار عشقت نه چنان پای نشاط آبله کرد
که سر سبزه و پروای گلستان بودم - خار سودای تو آویخته در دامن دل
ننگم آید که به اطراف گلستان گذرم - خوشا هوای گلستان و خواب در بستان
اگر نبودی تشویش بلبل سحرم - بر گلستان گذرم بی تو و شرمم ناید
در ریاحین نگرم بی تو و یارا دارم - من آن مرغ سخندانم که در خاکم رود صورت
هنوز آواز می آید به معنی از گلستانم - ای گلبن بوستان روحانی
مشغول بکردی از گلستانم - باغبان را گو اگر در گلستان آلاله ایست
دیگری را ده که ما با دلستان آسوده ایم - بی مار به سر نمی رود گنج
بی خار نمی دمد گلستان - با وجود رخ و بالای تو کوته نظریست
در گلستان شدن و سرو خرامان دیدن - برگ گل لعل بود شاهد بزم بهار
آب گلستان ببرد شاهد گلروی من - خلاف سرو را روزی خرامان سوی بستان آی
دهان چون غنچه بگشای و چو گلبن در گلستان آی - آه اگر وقتی چو گل در بوستان یا چون سمن
در گلستان یا چو نیلوفر در آبت دیدمی - بیار ای باغبان سروی به بالای دلارامم
که باری من ندیدستم چنین گل در گلستانی - مولوی
- «گلستان» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- گلهای پار از آسمان نعره زنان در گلستان
كای هر كه خواهد نردبان تا جان سپارد در بلا - باغ و گلستان ملی اشكوفه میكردند دی
زیرا كه بر ریق از پگه خوردند خماران ما - آمد جان جان من كوری دشمنان من
رونق گلستان من زینت روضه رضا - گلستان را گلستان را خماری بد ز جور دی
فرستاد او فرستاد او شرابات نباتی را - آن ماه چو تابان شد كونین گلستان شد
اشخاص همه جان شد تا باد چنین بادا - كه در باغ و گلستان ز كر و فر مستان
چه نورست و چه شورست چه سوداست خدایا - شرق و غرب این زمین از گلستان یك سان شود
خار و خس پیدا نباشد در گل یك سان ما - درهای گلستان ز پی تو گشادهایم
در خارزار چند دوی ای برهنه پا - شاد آمدی بیا و ملوكانه آمدی
ای سرو گلستان چمن و لاله زار ما - ای سرو گلستان را وی ماه شبستان را
این ماه پرستان را مازار مخسب امشب - از آن باغست این گلهای رخسار
از آن دولاب یابد گلستان آب - حد ندارد این سخن كوتاه كن
گر چه جان گلستان آمد جنوب - چنانك ابر سقای گل و گلستانست
رباب قوت ضمیرست و ساقی الباب - گل داند و بلبل معربد
رازی كه میان گلستان گفت - گر ندید آن شادجان این گلستان را شاد چیست
گر نه لطف او بود پس عیش را بنیاد چیست - هر كه را بوی گلستان وصال تو رسید
همچنین رقص كنان تا به گلستان ننشست - بنمای رخ كه باغ و گلستانم آرزوست
بگشای لب كه قند فراوانم آرزوست - ای باد خوش كه از چمن عشق میرسی
بر من گذر كه بوی گلستانم آرزوست - بر مثل گلستان رنگرزم خم اوست
بر مثل آفتاب تیغ گهردارم اوست - به حق غنچه و گلهای لعل روحانی
كه دام بلبل عقلست در گلستانت - نگار ختن را حیات چمن را
میان گلستان كشیدی كه نوشت - زهره و مه دف زن شادی ماست
بلبل جان مست گلستان ماست - هر آن آتش كه میزاید غم و اندیشه را سوزد
به هر جایی كه گل كاری نهالش گلستان باشد - شرابش ده بخوابانش برون بر از گلستانش
كه تا در گردن او فردا ز غم حبل مسد بیند - گلستان میشود عالم چو سروش میكند سیران
قیامت میشود ظاهر چو در اظهار میآید - زان روز كه دیدیمش ما روزفزونیم
خاری كه ورا جست گلستان یقین شد - میشد كه به لاله رنگ بخشد
ور نی سوی گلستان چه میشد - دلنوازان نازنازان در ره اند
گلعذاران از گلستان میرسند - ناشكفته از گلستانش گلی
صد هزاران خار در سینه خلید - جز رنگهای دلكش از گلستان چه خیزد
جز برگ و جز شكوفه از شاخ تر چه آید - گلزار چرخ چونك گلستان دل بدید
در رو كشید ابر و ز دل شرمسار شد - نعره آن بلبلان از سوی بستان رسید
صورت بستان نهان بوی گلستان بدید - گاه ز پستان ابر شیر كرم میدهد
گه به گلستان جان همچو صبا میرود - كسی كه جغدصفت شد در این جهان خراب
ز بلبلان ببرید و به گلستان نرسد - یقین كه بوی گل فقر از گلستانیست
مرود هیچ كسی دید بیدرخت مرود - ز خیال نگار من چو بخندد بهار من
رخ او گلفشان شود نظرم گلستان شود - رخ یارم چو گلستان رخ زارم چو زعفران
رخ او چون چنین بود رخ عاشق چنان شود - همه نرگس شود رزان ز پی دید گلستان
گل تو بهر بوسهاش همه شكل دهان شود - ز رفیقان گلستان مرم از زخم خاربن
كه رفیق سلاح كش مدد كاروان شود - ای بسا خار خشك كز دل او
در پناه تو گلستان آمد - خار كه سرتیز ره عاشق است
عاقبت امر گلستان شود - عاشق از دست شد نیست شد و هست شد
بلبل جان مست شد سوی گلستان رسید - هر دل كه نسیم من بر او زد
شد گلشن و گلستان پرنور - بیتو هستم چون زمستان خلق از من در عذاب
با تو هستم چون گلستان خوی من خوی بهار - بانگ بلبل شنو ای گوش بهل نعره خر
در گلستان نگر ای چشم و پی خار مگیر - پارهای چون برانی اندر این ره بدانی
غیر این گلستانها باغ و گلزار دیگر - دل ناظر جمال تو آن گاه انتظار
جان مست گلستان تو آن گاه خار خار - عشق بود گلستان پرورش از وی ستان
از شجره فقر شد باغ درون پرثمر - ور آب تلخ نرفتی ز بحر سوی افق
كجا حیات گلستان شدی به سیل و مطر - روی ویست گلستان مار بود در او نهان
جعد ویست همچو شب مجمع دزد و هر عسس - منم در عشق بیبرگی كه اندر باغ عشق او
چو گل پاره كنم جامه ز سودای گلستانش - نظر میافكنم هر سو و هر جا
نمیبینم اثر از گلستانش - آن مایی همچو ما دلشاد باش
در گلستان همچو سرو آزاد باش - آن روی گلستانش وان بلبل بیانش
وان شیوههاش یا رب تا با كیست آنش - چون ببستم دهان سلامت شد
جانب گلستان سلام علیك - گلستانها و ریحانها شقایقهای گوناگون
بنفشه زارها بر خاك و باد و آب و ناز ای دل - ای گلستان ای گلستان از گلستانم گل ستان
آن دم كه ریحانهات را من جفت نیلوفر كنم - خوبی جمال عالمان وان حال حال عارفان
كو دیده كو دانش بگو كو گلستان كو بوی و شم - خاك شوم خاك شوم تا ز تو سرسبز شوم
آب شوم سجده كنان تا به گلستان برسم - روی تو گلستان و لب تو شكرستان
در سایه این هر دو همه گلشكر آییم - شاخ گل من چو گشت پژمرده
بازش سوی باغ و گلستان بردم - تا با تو قرین شدهست جانم
هر جا كه روم به گلستانم - چو گلستان جنانم طربستان جهانم
به روان همه مردان كه روان است روانم - شكرستان خیالت بر من گلشكر آرد
به گلستان حقایق گل صدبرگ فشانم - چو درآیم به گلستان گل افشان وصالت
ز سر پا بنشانم كه ز داغت به نشانم - ز فراق گلستانش چو در امتحان خارم
برهم ز خار چون گل سخن از عذار گویم - صد هزاران گل صدبرگ ز خاكم روید
چونك در سایه آن سرو گلستان میرم - ای ز رویت گلستانها شرمسار
در گل و گلزار چونت یافتم - چون خلیلی هیچ از آتش مترس
من ز آتش صد گلستانت كنم - یك دمی خوش چو گلستان كندم
یك دمی همچو زمستان كندم - تا باغ گلستان جمال تو دیدهایم
چون سرو سربلند و زبانور چو سوسنیم - وز جگر گلستان شعله دیگر زنیم
چون ز رخ آتشین مایه صد پرتویم - بر لب دریای عشق تازه بروییم باز
های كه چون گلستان تا به ابد ما نویم - به غم فرونروم باز سوی یار روم
در آن بهشت و گلستان و سبزه زار روم - درخت اگر نبدی پا به گل مرا جستی
كز این شكوفه و گل حسرت گلستانم - در گلستان رویم و گل چینیم
بر سر عاشقان نثار كنیم - در كف ندارم سنگ من با كس ندارم جنگ من
با كس نگیرم تنگ من زیرا خوشم چون گلستان - حاصل درآمد زاغ غم در باغ و می كوبد قدم
پرسان به افسوس و ستم كو گلستان كو گلستان - اندازه خود را بدان نامی مبر زین گلستان
این بس نباشد خود تو را كگه شوی از خار من - سینه چو بوستان كند دمدمه بهار من
روی چو گلستان كند خمر چو ارغوان من - چون سر صید نیستت دام منه میان ره
چونك گلی نمیدهی جلوه گلستان مكن - تویی خلیل ای جان همه جهان پرآتش
كه بیخلیل آتش نمیشود گلستان - ای عشوه تو گرمتر از باد تموزی
وی چهره تو خوبتر از روی گلستان - دیر آمدن و شتاب رفتن
آیین گل است در گلستان - هر جا كه می است بزم آن جاست
هر جا كه وی است نك گلستان - آواز آمد كه رو در آتش
تا یافت شوی به گلستان هون - ور زانك به گلستان درآیی
خود را بینی در آتش و تون - زیرا هر گل كه برگ دارد
او بر نخورد از این گلستان - خرمن گل بود و شد از مرگ شاخ زعفران
صد گلستان بیش ارزد زعفران عاشقان - خون عاشق اشك شد وز اشك او سبزه برست
سبزهها از عكس روی چون گل تو گلستان - ور می لب بازگیری از گلستان ساعتی
از خمار و سرگرانی هر سمن گردد سه من - گفتم ای دل خوش گزیدی دل بخندید و بگفت
گل ستاند گل ستان از گلستان ای عاشقان - رعد گوید ابر آمد مشكها بر خاك ریخت
ای گلستان رو بشو و دست و پا را تازه كن - دست مست خم او گر خار كارد در زمین
شرق تا مغرب بروید از زمینها گلستان - یا در انافتحنا برگشا تا بنگرم
صد هزاران گلستان و صد هزاران یاسمین - ناگهان آن گلرخم از گلستان سر برزند
پیش آن گل محو گردد گلستانهای چمن - می كهنه را كشان كن به صبوح گلستان كن
كه به جوش اندرآمد فلك از عقار مستان - فرج آمد برهیدیم ز تشویش جهان
بپرد جان مجرد به گلستان منن - سبزتر میشد ز آتش آن درخت
میشكفت از برق و آتش گلستان - كله مه ز سر مه برگیر
گرو گل ز گلستان بستان - گفتم كه خار چه بود كز بهر گلستانت
در خون چو گل نشستم بسیار تا به گردن - رو رو تو در گلستان بنگر به گل پرستان
یك لحظه سجده كردن یك لحظه باده خوردن - بس كه مرا دام شعر از دغلی بند كرد
تا كه ز دستم شكار جست سوی گلستان - گفت لبم ناگهان نام گل و گلستان
آمد آن گلعذار كوفت مرا بر دهان - گفت كه سلطان منم جان گلستان منم
حضرت چون من شهی وآنگه یاد فلان - ای رخ خندان تو مایه صد گلستان
باغ خدایی درآ خار بده گل ستان - گر ز خزان گلستان چون دل عاشق بسوخت
نك رخ آن گلستان گلشن و گلزار من - طوطی جان تو را سركه نوا كی دهد
بلبل مست تو را شرط بود گلستان - گل چو تو را دید به سوسن بگفت
سرو من آمد به گلستان من - به پیشت نام جان گویم زهی رو
حدیث گلستان گویم زهی رو - به پیشت نام جان گویم زهی رو
حدیث گلستان گویم زهی رو - خار ایمن گشت ز آتش در پناه لطف گل
تو گلی من خار تو در گلستان بیمن مرو - چون خلیلی هیچ از آتش مترس ایمن برو
من ز آتش صد گلستانت كنم نیكو شنو - آمد خیال آن رخ چون گلستان تو
و آورد قصههای شكر از لبان تو - ای همه دستان ساقی مستان
راز گلستان برگو برگو - مرا اگر تو نیابی به پیش یار بجو
در آن بهشت و گلستان و سبزه زار بجو - من و دلدار نازنین خوش و سرمست همچنین
به گلستان جان روان ز گلستان رنگ و بو - بگشا كار مشكلم تو دلم ده كه بیدلم
مكن ای دوست منزلم بجز از گلستان تو - آن چنان شاهی نگر كز لطف او
خار و گل در گلستان آمیخته - چون سبزه شو پیاده زیرا در این گلستان
دلبر چو گل سوار است باقی همه پیاده - پنجرهای شد سماع سوی گلستان تو
گوش و دل عاشقان بر سر این پنجره - داد از گلستان حسن و جمال
باغ را نوبهار پوشیده - پای درختان بسته بد تو برگشادی پایشان
صحن گلستان خاك بد فرشش ز گوهر ساختی - اشكوفهها و میوهها دارند غنج و شیوهها
ما در گلستان رخت روییده چون نیلوفری - خوبان یوسف چهره را آموختی عاشق كشی
و آن خار چون عفریت را با گلستان آمیختی - تا نشوی خاك درش در نگشاید به رضا
تا نكشی خار غمش گل ز گلستان نبری - گلستان و گل و ریحان نروید جز ز دست تو
دو چشمه داری ای چهره چرا پرنم نمیگردی - در آتش رو در آتش رو در آتشدان ما خوش رو
كه آتش با خلیل ما كند رسم گلستانی - اگر گوشت شود دیده گواهی ضیا بشنو
ولی چشم تو گوش آمد كه حرفش گلستانستی - چو از حرفی گلستانی ز معنی كی گل استانی
چو پا در قیر جزوستت حجابت قیروانستی - گلستانی كنش خندان و فرمانی به دستش ده
كه ای گلشن شدی ایمن ز آفتهای پاییزی - نه یاقوتی نه مرجانی نه آرام دل و جانی
نه بستان و گلستانی نه كان شكر و قندی - اگر آتش شبی در خواب لطف و حلم او دیدی
گلستانها شدی آتش نكردی ذرهای تیزی - خورشید چه غم دارد ار خشم كند گازر
خاموش كه بازآید بلبل به گلستانی - من دوش ز بوی او رفتم سر كوی او
ناگاه پدید آمد باغی و گلستانی - ای باغ همیدانی كز باد كی رقصانی
آبستن میوه ستی سرمست گلستانی - زمانی صورت زندان و چاهی
زمانی گلستان و دلربایی - جمال گلستان آن كس برآراست
كه پنهان شد چو گل در جان خاری - كه فردوسش غلام آن گلستان
بهشت از سبزه زارش شرمساری - چه رونق یا چه آرایش فزاید
ز پژمرده گیایی گلستانی - بی آب تو گلستان چو شوره
بی جوش تو خام زندگانی - میخند چو گل در این گلستان
كان جان بهار را بدیدی - ای تو جان صد گلستان از سمن پنهان شدی
ای تو جان جان جانم چون ز من پنهان شدی - خوش خرام ای سرو جان كامروز جان دیگری
خوش بخند ای گلستان كز گلستان دیگری - سحرالعین چه باشد كه جهان خشك نماید
بر عام و بر عارف چو گلستان رضایی - به گلستان جمالت چو رسد دیده عاشق
به سوی باغ چه آید مگر از غفلت و خامی - ز رخ یوسف خوبان همه زندان چو گلستان
چو چنین باشد زندان تو چرا در غم وامی - تو چگونه گلستانی كه گلی ز تو نروید
تو چگونه باغ و راغی كه یكی شجر نداری - چه پر است این گلستان ز دم هزاردستان
كه ز های و هوی مستان تو می از قدح ندانی - گلرخا سوی گلستان دو سه هفته بمرو
تا ز شرم تو نریزد گل سرخ چمنی - روز شد های مستان بشنوید از گلستان
میكند مرغ دستان شیوه دلستانی - نرگست مست گشته جنیی یا فرشته
با شكر درسرشته غنچه گلستانی - گر گلستان واقفستی زین خزان
برگ گل بر شاخ تر بگریستی - بوی باغ و گلستان آید همی
بوی یار مهربان آید همی - با خیال گلستانش خارزار
نرمتر از پرنیان آید همی - بر گلستانش گدازان شو چو برف
تا برآرد صد بهار از ماه دی - در گلستان جهان آب و گل
بی خزانی نوبهاری دیدهای - از گلستان عشقش خاری در این جگر شد
صد گلستان غلام خارش چگونه خاری - گاهی چو بوی گل مدد مغزها شوی
گاهی انیس دیده شوی گلستان شوی - ور گلستان جان نبدی ممتحن نواز
من چون صبا ز باغ وفا كی رسولمی - خار شد این جان و دل در حسد آینه
كو چو گلستان شدهست از نظر عبهری - هست بر اومید گلستان تو جانها
ساخته با خار همچنانك تو دیدی - صحن گلستان عشرت مستان
آب حیات و جوی افندی - ولیك این همه محنت به گرد باغ چو خاری
درون باغ گلستان و یار و چشمه جاری - زمین خشك لبم من ببار آب كرم
زمین ز آب تو باید گل و گلستانی - بدی تو بلبل مستی میانه جغدان
رسید بوی گلستان به گل ستان رفتی - ز آفتاب كی پرسد كه چون همیگردی
به گلستان كه بگوید كه گلستان چونی - بیا بیا كه گلستان ثنات میگوید
بیا بیا بنما كز كجاش پروردی - به پیش عاشق صادق چه جان چه بند تره
دلا ملرز چو برگ ار از این گلستانی - ز نوبهار رخش این جهان گلستانی
به پیش قامت زیباش آسمان پستی - شدم در گلستان و با گل بگفتم
جهاز از كی داری كه لعلین قبایی - گلستان جانها به روی تو خندد
كه مر باغ جان را دو صد نوبهاری - همه عالم چو جان شود همگی گلستان شود
شكم خاك كان شود چو تو بر خاك بگذری - گوش موشان خانه كی شنود
نعره بلبل گلستانی - «گلستان» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- جان عاشق چون گلستان میخندد
تن میلفرزد چو برگ گوئی تبش است - چون بلبل مست داغ هجران دارد
مسکن شب و روز در گلستان دارد - ای بندهی سردی به زمستان چون زاغ
محروم ز بلبل و گلستان ز باغ - درهای گلستان و چمن را بگشای
چون بلبل مست ز آشنائی برگو - ای گل تو ز لطف گلستان میخندی
یا از دم عشق بلبلان میخندی - گر گفتن اسرار تو امکان بودی
پست و بالا همه گلستان بودی - فردوسی
- «گلستان» در شاهنامه فردوسی
- گلستانش برکند و سروان بسوخت
به یکبارگی چشم شادی بدوخت - سپهبد خرامید تا گلستان
بر امید خورشید کابلستان - همی گل چدند از لب رودبار
رخان چون گلستان و گل در کنار - پرستندگان را سوی گلستان
فرستد همی ماه کابلستان - که از گلستان یک زمان مگذرید
مگر با گل از باغ گوهر برید - بهار آمد ازگلستان گل چنیم
ز روی زمین شاخ سنبل چنیم - چنان ماه بیند به کابلستان
چو سرو سهی بر سرش گلستان - یکی جشن کردند در گلستان
ز زاولستان تا به کابلستان - به هنگام بشکوفهی گلستان
بیاورد لشکر ز زابلستان - گلستان که امروز باشد ببار
تو فردا چنی گل نیاید بکار - برین برنیامد بسی روزگار
که بر گوشهی گلستان رست خار - کنون رفته باشد به زابلستان
که هنگام بزمست در گلستان - تهمتن ببردش به زابلستان
نشستنگهش ساخت در گلستان - نشان سیاوش پدیدار بود
چو بر گلستان نقطهی قار بود - چو اندر گلستان به زین بر بخفت
تو گفتی که گشتست با کوه جفت - به رخ چون گلستان و با یال و کفت
که هرکش ببیند بماند شگفت - ز بهمن شنیدم که از گلستان
همی رفت خواهی به زابلستان - چو تو بازگردی به زابلستان
به هنگام بشکوفهی گلستان - یکی پاسخ آوردش اسفندیار
که بر گوشهی گلستان رست خار - همی بود بهمن به زابلستان
به نخچیر گر با می و گلستان - میان گلستان یکی آبگیر
بروبر نشسته یکی مرد پیر - گلستان که امروز باشد به بار
تو فردا چنی گل نیاید به کار - برفتم ز درگاه شاها به مرو
بگشتم چو اندر گلستان تذرو - بدان تا سوی ز ابلستان شوند
ز بوم سیه در گلستان شوند - بدیدار او شاد شد شهریار
بسان گلستان به ماه بهار