«خندان» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خندان» در غزلیات حافظ شیرازی
- شمع اگر زان لب خندان به زبان لافی زد
پیش عشاق تو شب ها به غرامت برخاست - زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست
پیرهن چاک و غزل خوان و صراحی در دست - چو رای عشق زدی با تو گفتم ای بلبل
مکن که آن گل خندان برای خویشتن است - آن سیه چرده که شیرینی عالم با اوست
چشم میگون لب خندان دل خرم با اوست - چشمه چشم مرا ای گل خندان دریاب
که به امید تو خوش آب روانی دارد - دیدمش خرم و خندان قدح باده به دست
و اندر آن آینه صد گونه تماشا می کرد - آتش رخسار گل خرمن بلبل بسوخت
چهره خندان شمع آفت پروانه شد - تو شمع انجمنی یک زبان و یک دل شو
خیال و کوشش پروانه بین و خندان باش - یا رب این نوگل خندان که سپردی به منش
می سپارم به تو از چشم حسود چمنش - با دل خونین لب خندان بیاور همچو جام
نی گرت زخمی رسد آیی چو چنگ اندر خروش - بگشا پسته خندان و شکرریزی کن
خلق را از دهن خویش مینداز به شک - چو غنچه با لب خندان به یاد مجلس شاه
پیاله گیرم و از شوق جامه پاره کنم - سخندانی و خوشخوانی نمی ورزند در شیراز
بیا حافظ که تا خود را به ملکی دیگر اندازیم - گر چو شمعش پیش میرم بر غمم خندان شود
ور برنجم خاطر نازک برنجاند ز من - سلام کردم و با من به روی خندان گفت
که ای خمارکش مفلس شراب زده - بوی جان از لب خندان قدح می شنوم
بشنو ای خواجه اگر زان که مشامی داری - چندان چو صبا بر تو گمارم دم همت
کز غنچه چو گل خرم و خندان به درآیی - تا غنچه خندانت دولت به که خواهد داد
ای شاخ گل رعنا از بهر که می رویی - سعدی شیرازی
- «خندان» در غزلیات سعدی شیرازی
- چشم گریان مرا حال بگفتم به طبیب
گفت یک بار ببوس آن دهن خندان را - بر حدیث من و حسن تو نیفزاید کس
حد همینست سخندانی و زیبایی را - در گلستانی کان گلبن خندان بنشست
سرو آزاد به یک پای غرامت برخاست - نه دهانیست که در وهم سخندان آید
مگر اندر سخن آیی و بداند که لب ست - ای لعبت خندان لب لعلت که مزیدست
وی باغ لطافت به رویت که گزیدست - نه تو را از من مسکین نه گل خندان را
خبر از مشغله بلبل سودایی هست - ای که مانند تو بلبل به سخندانی نیست
نتوان گفت که طوطی به شکرخایی هست - کیست آن لعبت خندان که پری وار برفت
که قرار از دل دیوانه به یک بار برفت - کی برست این گل خندان و چنین زیبا شد
آخر این غوره نوخاسته چون حلوا شد - خود هنوزت پسته خندان عقیقین نقطه ایست
باش تا گردش قضا پرگار مینایی کشد - ای گل خندان نوشکفته نگه دار
خاطر بلبل که نوبهار نماند - رفتار شاهد و لب خندان و روی خوب
چون آدمی طمع نکند در سماحتش - زینهار از دهان خندانش
و آتش لعل و آب دندانش - من آن مرغ سخندانم که در خاکم رود صورت
هنوز آواز می آید به معنی از گلستانم - ای کودک خوبروی حیران
در وصف شمایلت سخندان - چه خوشست بوی عشق از نفس نیازمندان
دل از انتظار خونین دهن از امید خندان - نفسی بیا و بنشین سخنی بگوی و بشنو
که قیامتست چندان سخن از دهان خندان - لب خندان شیرین منطقش را
نشاید گفت جز ضحاک جادو - می روی خرم و خندان و نگه می نکنی
که نگه می کند از هر طرفت غمخواری - بسیار بود سرو روان و گل خندان
لیکن نه بدین صورت و بالا که تو داری - وصفت آن نیست که در وهم سخندان گنجد
ور کسی گفت مگر هم تو زبانش باشی - خیام نیشابوری
- «خندان» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «خندان» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- امروز خندان آمدی مفتاح زندان آمدی
بر مستمندان آمدی چون بخشش و فضل خدا - ای عشق خندان همچو گل وی خوش نظر چون عقل كل
خورشید را دركش به جل ای شهسوار هل اتی - امروز ما مهمان تو مست رخ خندان تو
چون نام رویت میبرم دل میرود والله ز جا - برخیز ای ساقی بیا ای دشمن شرم و حیا
تا بخت ما خندان شود پیش آی خندان ساقیا - ای نوبهار عاشقان داری خبر از یار ما
ای از تو آبستن چمن و ای از تو خندان باغها - باز از میان صرصرش درتابد آن حسن و فرش
هر ذرهای خندان شود در فر آن شمس الضحی - ای شاه جسم و جان ما خندان كن دندان ما
سرمه كش چشمان ما ای چشم جان را توتیا - این ابر را گریان نگر وان باغ را خندان نگر
كز لابه و گریه پدر رستند بیماران ما - شاد دمی كان شه من آید خندان
باز گشاید به كرم بند قباها - ای گشته ز تو خندان بستان و گل رعنا
پیوسته چنین بادا چون شیر و شكر با ما - امیر حسن خندان كن چشم را
وجودی بخش مر مشتی عدم را - سوی شورستان روان كن شاخی از آب حیات
چون گل نسرین بخندان خار غم فرسود را - سینههای عاشقان جز از شما روشن مباد
گلبن جانهای ما خندان مبادا بیشما - با خیالت جزو جزوم میشود خندان لبی
میشود با دشمن تو مو به مو دندان چرا - هر چه میبارید اكنون دیده گریان ما
سر آن پیدا كند صد گلشن خندان ما - باد بهار پویان آید ترانه گویان
خندان كند جهان را خیزان كند خزان را - گلبن خندان به دل و جان بگفت
برگ منت هست به گلشن برآ - ای باغ خوش خندان بیتو دو جهان زندان
آنی تو و صد چندان زنهار مخسب امشب - بخندد چشم مریخش مرا گوید نمیترسی
نگارا بوی خون آید اگر مریخ خندانست - ما از لب و دندان اجل هیچ نترسیم
چون زنده شدیم از بت خندان خرابات - زید خندان بمیرد نیز خندان
كه سوی بخت خندانش ایابست - عشق بیچون بین كه جان را چون قدح پر میكند
روی ساقی بین كه خندان از بقا مست آمدست - هر كی در خواب خیال لب خندان تو دید
خواب از او رفت و خیال لب خندان ننشست - ای بسا شاد گلی كز دم حق خندان است
لیك هر جان بنداند ز چه خندان شده است - حیران چرا نباشد خندان چرا نباشد
شهری كه در میانش آن صارم زمانست - به آب حسن و به تاب جمال جان پرور
كز آن گشاد دهان را انار خندانت - خندان شو از نور جهان تا تو شوی سور جهان
ایمن شوی از ماتمش كالصبر مفتاح الفرج - امروز خندانیم و خوش كان بخت خندان میرسد
سلطان سلطانان ما از سوی میدان میرسد - هان ای پسر هان ای پسر خود را ببین در من نگر
زیرا ز بوی زعفران گویند خندان میرسد - بر ذكر ایشان جان دهم جان را خوش و خندان دهم
جان چون نخندد چون ز تن در لطف جانان میرود - ای شاد و خندان ساعتی كان ابرها گرینده شد
یا رب خجسته حالتی كان برقها خندان شود - یك لحظه میلرزاندت یك لحظه میخنداندت
یك لحظه مستت میكند یك لحظه جامت میكند - دلی آمد دلی آمد كه دلها را بخنداند
میی آمد میی آمد كه دفع هر خمار آمد - همیزد چشمك آن نرگس به سوی گل كه خندانی
بدو گفتا كه خندانم كه یار اندر كنار آمد - رسید این ماجرای او به سیب لعل خندان رو
به گل گفت او نمیداند كه دلبر بردبار آمد - خنك جانی كه بر بامش همی چوبك زند امشب
شود همچون سحر خندان عطای بیعدد بیند - بیا و بزم سلطان بین ز جرعه خاك خندان بین
كه یاغی رفت و از نصرت نسیم مشك بیز آمد - از عكس ویست ای جان گر چرخ ضیا دارد
یا باغ گل خندان یا سرو و سمن دارد - زنهار نخندی تو تا اوت نخنداند
زیرا كه همه خنده زین خنده همیخیزد - آن را كه بخنداند خوش دست برافشاند
وان را كه بترساند دندان به دعا كوبد - زان چنین خندان و خوش ما جان شیرین میدهیم
كان ملك ما را به شهد و قند و حلوا میكشد - عشق تو حیران كند دیدار تو خندان كند
زانك دریا آن كند زیرا كه گوهر این كند - ز دو صد روضه رضوان ز دو صد چشمه حیوان
دو هزاران گل خندان ز دل خار برآمد - هله پیوسته سرت سبز و لبت خندان باد
هله پیوسته دل عشق ز تو شادان باد - نقشها یك دگر را جانب خویش خوانند
نقش از آن گوشه خندان سوی این دیگر آید - عشق گریان بیندم خندان شود
ای جهان از خندهاش پرخنده باد - گل خندان كه نخندد چه كند
علم از مشك نبندد چه كند - نار خندان كه دهان بگشادست
چونك در پوست نگنجد چه كند - به حكم تست بگریانی و بخندانی
همه چو شاخ درختیم و عشق تو چون باد - سخن به نزد سخندان بزرگوار بود
ز آسمان سخن آمد سخن نه خوار بود - به حكم تست بخندانی و بگریانی
همه چو شاخ درختیم و عشق تو چون باد - اقبال پیشت سجده كنانست
ای بخت خندان خندان چه باشد - و آنك امروز آن نظر جستند
شاد و خندان در آن نظر میرند - ای قهر بیدندان شده وی لطف صد چندان شده
جان و جهان خندان شده چون داد جانها را ظفر - از روی تو در هر جان باغ و چمنی خندان
وز جعد تو در هر دل از مشك تلی دیگر - مرا اقبال خندانید آخر
عنان این سو بگردانید آخر - زهی باغی كه خندانید از فضل
بدان ابری كه گریانید آخر - بیكراهت محو گردد جان اگر بیند كه او
چون زر سرخست خندان دل درون آن شرار - هر شكوفه كز می ما نیست خندان بر درخت
گر چه او تازهست و خندان هم كنون پژمرده گیر - هر گل خندان كه رویید از لب آن جوی مهر
رسته بود از خار هستی جسته بود از ذوالفقار - چو عجوزه گشت گریان شه روزه گشت خندان
دل نور گشت فربه تن موم گشت لاغر - همچو زر یك لحظه در آتش بخند
تا ببینی بخت خندان ای پسر - و آن كو ترش نشست به پیش تو همچو ابر
خندان دلست پیش دگر كس چو نوبهار - ملول جمله عالم تازه گردد
چو خندان اندرآید یار بییار - یتیمان فراقش را بخندان
یتیمان را تو نالیدن میاموز - بخندان جان ما را از جمالی
كه بر گلبرگ و گلنارست امروز - ای جان و بخت خندان در روی ما بخند
تا سرو و گل بخندد در موسم عجوز - ضحاك بود عیسی عباس بود یحیی
این ز اعتماد خندان وز خوف آن معبس - آن یار ترش رو را این سوی كشانیدش
زین ساغر خندان رو جامی بچشانیدش - چشم كژبین را بگفتم كژ مبین
كس كند باور گل خندان ترش - در حرم خندان بود سلطان ولیك
مینماید خویش در دیوان ترش - همچون انار خندان عالم نمود دندان
در خویش مینگنجد از خویشتن برآرش - دوش مرا گفت یار چونی از این روزگار
چون بود آن كس كه دید دولت خندان خویش - ای ز تو خندان شده هر جا حزین
وی ز تو شیرین شده هر جا ترش - آفتابا تو در حمل جانی
از تو سرسبز خاك و خندان باغ - بده ای دلبر خندان به رسم صدقه پنهان
از آن دو لعل جان افزای شكربار پنهانك - میگفتم و میپختم در سینه دو صد حیلت
میگفت مرا خندان كم تكتم احوالك - مستست چشم نرگس و خندان دهان باغ
از كر و فر و رونق و لطف و كمال گل - تو مست مست سرخوشی من مست بیسر سرخوشم
تو عاشق خندان لبی من بیدهان خندیدهام - خندان درآ تلخی بكش شاباش ای تلخی خوش
گلها دهم گر چه كه من اول همه خار آمدم - همیگفتم به گل روزی زهی خندان قلاوزی
مرا گل گفت می دانی تو باری كز چه می خندم - چو ابر نوبهاری من چه خوش گریان و خندانم
از آن میهای كاری من چه خوش بیهوش هشیارم - پیش آی دمی جانم زین بیش مرنجانم
ای دلبر خندانم آهسته كه سرمستم - شاگرد تو می باشم گر كودن و كژپوزم
تا زان لب خندانت یك خنده بیاموزم - خزان گر باغ و بستان را بسوزد
بخنداند جهان را نوبهارم - سخندانان چو مشرف بر دهانند
برون از خرگه ایشان بگوییم - زانك هر چیزی به اصلش شاد و خندان می رود
سوی اصل خویش جان را شاد و خندان می برم - همچو زر خندان خوشم اندر میان آتشش
زانك گر ز آتش برآیم همچو زر من بفسرم - گر مرا خار زند آن گل خندان بكشم
ور لبش جور كند از بن دندان بكشم - چون خزان از خبر مرگ اگر زرد شوم
چون بهار از لب خندان تو خندان میرم - نار خندان تو ما را صنما گریان كرد
تا چو نار از غم تو با دل پرخون باشیم - عشق ما را پشت داری می كند
زانك خندان روی بستان توییم - گر چه پرخارم سر تا به قدم
كوری خار چو گل خندانم - من اگر پرغم اگر خندانم
عاشق دولت آن سلطانم - ای تو امان جهان ای تو جهان را چو جان
ای شده خندان دهان از كرمت دم به دم - در دل آتش روم تازه و خندان شوم
همچو زر سرخ از آنك جمله زر كانیم - ز بامداد كسی غلملیج می كندم
گزاف نیست كه من ناشتاب خندانم - بیپا و سر كردی مرا بیخواب و خور كردی مرا
سرمست و خندان اندرآ ای یوسف كنعان من - هر سو دو صد ببریده سر در بحر خون زان كر و فر
رقصان و خندان چون شكر ز انا الیه راجعون - هم مونس زندان من هم دولت خندان من
والله كه صد چندان من بگذشته از بسیار من - آن سو مرو این سو بیا ای گلبن خندان من
ای عقل عقل عقل من ای جان جان جان من - درخت سبز صاحب دل میان باغ دین خندان
درخت خشك بیمعنی چه باشد هیزم گلخن - خیالت را نشانیها زر و گوهرفشانیها
كز او خندان شود دندان كز او گویا شود الكن - ای جانك خندانم من خوی تو می دانم
تو خوی شكر داری بالله كه بخند ای جان - ای پیش رو خوبان ای شاخ گل خندان
بنمای كه دلبندان چون بوسه دهند ای جان - گریانی و پرزهری با خلق چه باقهری
مانند سر بریان گشته كه منم خندان - زهی سال و زهی روز مبارك
زهی خاقان زهی اقبال خندان - همه شادان و دست انداز و خندان
همه شاهان عشق و تاجداران - ای یوسف یوسفان نشستی
در مسند عدل و داد خندان - آن در كه همیشه بسته بودی
وا شد ز تو با گشاد خندان - ای آب حیات چون رسیدی
شد آتش و خاك و باد خندان - ای روی مه تو شاد خندان
آن روی همیشه باد خندان - آن ماه ز هیچ كس نزادهست
ور زانك بزاد زاد خندان - ای شهر جهان خراب بیتو
ای خسرو و شهریار خندان - ای صد گل سرخ عاشق تو
بر چشمه و سبزه زار خندان - در بیشه دل خیال رویت
شیر است كند شكار خندان - ای روی تو نوبهار خندان
احسنت زهی نگار خندان - هر روز ز جانبی برآیی
چون دولت بیقرار خندان - می بینمت ای نگار در خلد
بر شاخ درخت انار خندان - بحری است صفات شمس تبریز
پر از در شاهوار خندان - یك لحظه جدا مباش از من
ای یار نكوعذار خندان - گفت چون دانستهای از سر من گفتا بدانك
می نگنجی در خود و خندان نمایی ناردان - نی تو خندانی همیشه خواه خند و خواه نی
وز تو خندان است عالم چون جنان اندر جنان - دیده من در فراق دولت احیای او
در میان خندان شده در قدرت مولی است آن - خارها خندان شده بر گل بجسته برتری
سنگها تابان شده با لعل گوید ما و من - خارها خندان شده بر گل بجسته برتری
سنگها باجان شده با لعل گوید ما و من - گر چه من خود ز عدم دلخوش و خندان زادم
عشق آموخت مرا شكل دگر خندیدن - گر ترش روی چو ابرم ز درون خندانم
عادت برق بود وقت مطر خندیدن - عیش ما را مرگ باشد پرده دار
پرده پوش و مرگ را خندان مكن - گفتم تو را نباید خود دفع كم نیاید
پنجه بهانه زاید از طبعت ای سخندان - این روی پرگره را خندان و شاد كن
این عمر منقطع را عمری مدام كن - ای رخ خندان تو مایه صد گلستان
باغ خدایی درآ خار بده گل ستان - كه جمله ترشیها بدان گوار شود
كه تو ترش نكنی روی ای گل خندان - گشای آن لب خندان كه آن گوارش ماست
كه تعبیهست دو صد گلشكر در آن احسان - دست فشان مست كجا میروی
پیش من آ ای گل خندان من - اگر امروز دلدارم درآید همچو دی خندان
فلك اندر سجود آید نهد سر از بن دندان - بگفتم ای دل خندان چرا دل كردهای سندان
ببین این اشك بیپایان طوافی كن بر این طوفان - دگربار آفتاب اندر حمل شد
بخندانید عالم را چو گلشن - خامش رها كن بلبلی در گلشن آی و درنگر
بلبل نهاده پر و سر پیش گل خندان گرو - به سوی باغ وحدت رو كز او شادی همیروید
كه هر جزوت شود خندان اگر در خود حزینی تو - اگر عالم شود گریان تو را چه
نظر كن در مه خندان و میرو - شد جمله جهان بهشت خندان
زان سرو روان عبهری رو - ای كه درد سخنت صافتر از طبع لطیف
گر رود صفوت این طبع سخندان تو مرو - قیصر رومی كنون زنگیكان را شكست
تا به ابد چیره باد دولت خندان تو - ای رخ تو همچو ماه ناله كنم گاه گاه
ز آنك مرا شد حجاب عشق سخندان تو - سیر نیم سیر نی از لب خندان تو
ای كه هزار آفرین بر لب و دندان تو - آن می صافی جام گزافی
درده و خندان برگو برگو - تازه و خندان نشود گوش و هوش
تا ز خرد درنرسد راز نو - خیال شه خرامان شد كلوخ و سنگ باجان شد
درخت خشك خندان شد سترون گشت زاینده - تا خود چه فسون گفتی با گل كه شد او خندان
تا خود چه جفا گفتی با خارك پژمرده - یك لحظه بخندانی یك لحظه بگریانی
ای نادره صنعتها در صنع درآورده - امروز بت خندان میبخش كند خنده
عالم همه خندان شد بگذشت ز حد خنده - شاهی نگری خندان چون ماه و دو صد چندان
بیناز خوشاوندان بیزحمت بیگانه - این كیست چنین خوان كرم باز گشاده
خندان جهت دعوت اصحاب رسیده - گر گریزد صد هزاران جان و دل من فارغم
چون درآمد مست و خندان آن ز من بگریخته - تو گلا غرقه خونی ز چیی دلخوش و خندان
مگر اسحاق خلیلی خوشی از خنجر روزه - عشق تو از بس كشش جان آمده
كشتگانت شاد و خندان آمده - روز خندان در رخ عین الیقین
كافرستان گمان را شب شده - سر در زمین چندین مكش سر را برآور شاد كش
تا تازه و خندان و خوش چون شاخ شفتالو شوی - دو خورشید از بگه دیدن یكی خورشید از مشرق
دگر خورشید بر افلاك هستی شاد و خندانی - ز بالا الصلایی زن كه خندان است این گلشن
بخندان خار محزون را كه تو ساقی اقطاری - گلستانی كنش خندان و فرمانی به دستش ده
كه ای گلشن شدی ایمن ز آفتهای پاییزی - صفاتت ای مه روشن عجایب خاصیت دارد
كه او مر ابر گریان را دراندازد به خندانی - اگر عالم بود خندان مرا بیتو بود زندان
بس است آخر بكن رحمی بر این محروم زندانی - چه آسانی كه از شادی ز عاشق هر سر مویی
در آن دریا به رقص اندرشده غلطان و خندانی - صد سال اگر جایی بگریزد و بستیزد
پرگریه و غم باشد بیدولت خندانی - می مرد یكی عاشق میگفت یكی او را
در حالت جان كندن چون است كه خندانی - هر كو نمرد خندان تو شمع مخوان او را
بو بیش دهد عنبر در وقت پریشانی - شمس الحق تبریزی صبحی كه تو خندانی
كی شب بودش در پی یا زحمت بیگاهی - چو حوران بهشتی باد خندان
ابد امروز فردا این عروسی - سال اول آن است ای سخندان
كه هم اول هم آخر جان مایی - نبیند غم مرا الا كه خندان
نخوانم درد را الا دوایی - اگر نه عشوههای باد بودی
سر شاخ گل خندان نگشتی - چنان ابری به پیش ما چه بستی
چنان خورشید خندان را چه كردی - صبایی كه بخندانی چمن را
اگر چه تشنگان را تو عذابی - تو را میگویم و تو از سر طنز
اشارت میكنی خندان كه آری - بخندانی جهان را تو نخندی
بنالانی روان را تو ننالی - عشق و عاشق را چه خوش خندان كنی رقصان كنی
عشق سازی عقل سوزی طرفهای خودرایهای - همه شاخههاش رقصان همه گوشههاش خندان
چو دو دست نوعروسان همه دستشان نگاری - به طرب هزار چندان كه بوند عیش مندان
به میان باغ خندان مثل انار باشی - ز تو است ابر گریان ز تو است برق خندان
ز تو خود هزار چندان كه تو معدن وفایی - خضر و سمن چو رندان بشكستهاند زندان
گل و لاله شاد و خندان ز سعادت عطایی - ای بهاری كه جهان از دم تو خندان است
در سمن زار شكفتی چو شجر میخندی - مست و خندان ز خرابات خدا میآیی
بر شر و خیر جهان همچو شرر میخندی - این حریفان را بخندان لحظهای
مجلس ما را بیارا ساعتی - دی بخندید آن بهار نیكوان
گشت خندان روزگارم اندكی - سر نو خواهی كه تا خندان شود
سر دو گوش سرشنو خواهد همی - ماه خندانت گواهی میدهد
كان شراب آسمانی خوردهای - تو چرا همچو گل خندانی
تو چرا تازه چو شاخ شجری - خندان و تازه رویی سرسبز و مشك بویی
همرنگ یار مایی یا رنگ از او خریدی - ای نوبهار خندان از لامكان رسیدی
چیزی بیار مانی از یار ما چه دیدی - تلخی ستان شكر ده سیلی بنوش و سر ده
خندان بمیر چون گل گر ز آنك ارجمندی - من باغ و بوستانم سوزیده خزانم
باغ مرا بخندان كخر بهار مایی - تابان شدهست كانی خندان شده جهانی
آراستهست خوانی در میرسد صلایی - رفتم نظاره كردن سوی شكار آن شه
میتاخت شاد و خندان آن ماه در غباری - چگونه خنده بپوشم انار خندانم
نبات و قند نتاند نمود سماقی - انار بودم خندان، بران عقیق لبت
كنون چو شعلهی نارم، تو نیز میدانی - باغ و چمن و فردوس منی
سرو و سمن خندان منی - روی مكن ترش ز تلخی یار
تا ز عنایت گل خندان شوی - «خندان» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- آن جان که از او دلبر ما شادانست
پیوسته سرش سبز و لبش خندان است - در وصل جمالش گل خندان منست
در هجر خیالش دل و ایمان منست - هر جان که از او دلبر ما شادانست
پیوسته سرش سبز و دلش خندانست - زین گل چو درخت سر برآرم خندان
کاب حیوان گرد گلم میگردد - آن کس که ترا بیند و خندان نشود
وز حیرت تو گشاده دندان نشود - پیوسته سرت سبز و لبت خندان باد
جان و دل عاشقان ز تو شادان باد - جانم ز جفا خرم و خندان باشد
زیرا ز جفا بوی وفای تو رسد - جانیکه بر آن زندهام و خندانم
دیوانه شدم چنانکه جان را بزدم - زین گل چو درخت سر برآرم خندان
کاب حیوان گرد گلم میگردد - عارف چو گل و جز گل خندان نبود
تلخی نکند عادت قند آن نبود - قاصد پی اینکه بنده خندان نشود
پنهان مکن از بنده که پنهان نشود - من بیخبرم خدای خود میداند
کاندر دل من مرا چه میخنداند - جانیکه بدان زندهام و خندانم
دیوانه شدم چنانکه آن را بزدم - چون بگذرد این سر که درین آب و گلست
در صبح وصال دولتش خندانیم - دلدار چو دید خسته و غمگینم
آمد خندان نشست بر بالینم - جانی که بدو زندهام و خندانم
دیوانه شدم چنانکه جان را بزدم - از زخم سر غمزهی خونخوار تو من
خندان میرم چو گل ز دیدار تو من - من کی خندم تات نبینم خندان
جان بندهی آن خندهی بیکام و دهان - ای نفس عجب که با دلم همنفسی
من بندهی آن صبح که خندان برسی - خوش خوش صنما تازه رخان آمدهای
خندان بدو لب لعل گزان آمدهای - گیرم که چو غنچه خنده پنهان داری
گل را ز جمال خود تو خندان داری - عالم سبز است و هر طرف بستانی
از عکس جمال گلرخی خندانی - مانندهی گل ز اصل خندان زادی
وز طالع و بخت خویش شادی شادی - فردوسی
- «خندان» در شاهنامه فردوسی
- سپهر برین کاخ و میدان اوست
بهشت برین روی خندان اوست - ز زابل به کابل رسید آن زمان
گرازان و خندان و دل شادمان - ازیشان چو برگشت خندان غلام
بپرسید از و نامور پور سام - که با تو چه گفت آن که خندان شدی
گشاده لب و سیم دندان شدی - بدین زال را شاه پاسخ دهد
چو خندان شود رای فرخ نهد - چو مهراب شد شاد و روشن روان
لبش گشت خندان و دل شادمان - سخنهای سیندخت گفتن گرفت
لبش گشت خندان نهفتن گرفت - به کابل رسیدند خندان و شاد
سخنهای دیرینه کردند یاد - رسیدند پیروز تا نیمروز
چنان شاد و خندان و گیتی فروز - همه ساله خندان لب جویبار
به هر جای باز شکاری به کار - دو یاقوت خندان دو نرگس دژم
ستون دو ابرو چو سیمین قلم - چو خندان شد و چهره شاداب کرد
ورا نام تهمینه سهراب کرد - از آتش ترا بیم چندان بود
که دریا به آرام خندان بود - ز رستم بپرسید خندان دو لب
تو گفتی که با او به هم بود شب - سراسر همه دشت بریان شدند
بران چهر خندانش گریان شدند - شبستان او گشت زندان من
غمی شد دل و بخت خندان من - که با گوی و چوگان به میدان شویم
زمانی بتازیم و خندان شویم - به شبگیر گردان به میدان شدند
گرازان و تازان و خندان شدند - کنند آفرین بر تو مردان من
شگفته شود روی خندان من - ازان گوی خندان شد افراسیاب
سر نامداران برآمد ز خواب - به زه کرد و خندان چنین گفت شاه
که اینت کمانی چو باید به راه - همی خیره بر بد شتاب آوری
سر بخت خندان به خواب آوری - نبرد دو تن جنگ و میدان بود
پر از خشم دل چهره خندان بود - دل گیو خندان شد از زور خشم
که چون چشمه بودیش دریا به چشم - برآمد یکی باد با آفرین
هوا گشت خندان و روی زمین - به پیری ورا بخت خندان شدست
پرستندهی پاک یزدان شدست - بد و نیک هر دو ز یزدان بود
لب مرد باید که خندان بود - ز تیزیش خندان شد اسفندیار
بیازید و دستش گرفت استوار - ازان پس بیابم به نزدیک شاه
گرازان و خندان و خرم به راه - مرا یار در جنگ یزدان بود
سر و کار با بخت خندان بود - به هر چیز پیش از پسر داشتش
شب و روز خندان به بر داشتش - دو رخ زرد و دیده پر از آب کرد
همان چهر خندان پر از تاب کرد - بروبر گرامیتر از جان بدی
به دیدار او شاد و خندان بدی - نگه کرد خندان لب اردشیر
جوان در دل ماه شد جایگیر - همه دختران شاد و خندان شدند
گشادهرخ و سیم دندان شدند - که شادان بدی شاه و خندان بدی
همه ساله از بیگزندان بدی - همان رشک شمشیر نادان بود
همیشه برو بخت خندان بود - اگر اهرمن جفت یزدان بدی
شب تیره چون روز خندان بدی - نخست از نیایش به یزدان کنید
دل از داد ما شاد و خندان کنید - به پیش اندر آمدش آهو دو جفت
جوانمرد خندان به آزاده گفت - کمان را بمالید خندان به چنگ
بزد بر کمر چار تیر خدنگ - به چیز تو شاگرد مهمان کند
دل مرد آزاده خندان کند - بگفت این و خندان بشد زان سرای
نشست از بر بارهی بادپای - بهین زنان جهان آن بود
کزو شوی همواره خندان بود - برین نیز گر خواست یزدان بود
دل روشن از بخت خندان بود - زبردست را گفت خندان قباد
کزین بوم هرگز نگیریم یاد - به مزدک چنین گفت خندان قباد
که از دین کسری چه داری به یاد - بیاید بدرگاه نوشین روان
لب شاه خندان و دولت جوان - سرتاجور فر یزدان بود
خردمند ازو شاد وخندان بود - چنین گفت خندان به هر دو جوان
که ای ایمن از شاه نوشینروان - که روی فلک بخت خندان تست
جهان روشن از تخت و میدان تست - یکی نامه بنبشت با آفرین
سخندان چینی چو ار تنگ چین - بدین کار پشت تو یزدان بود
هما و از توبخت خندان بود - چواین بشنود شاه خندان شود
گشاده رخ و سیم دندان شود - تو گویی که فرزند یزدان بد اوی
بران دار برگشته خندان بد اوی - همه پشت را سوی یزدان کنید
دل خویش را شاد و خندان کنید - خرامید خندان و برخوان نشست
بشد نیز بند وی برسم بدست - دو لب سرخ و بینی چو تیغ قلم
دو بی جاده خندان و نرگس دژم - شماروی راسوی یزدان کنید
همه پشت بربخت خندان کنید - که گوید که فرزند یزدان بد اوی
بران دار بر کشته خندان بد اوی - کجا آن همه روز کردن به شب
دل و دیده گریان و خندان دو لب - پر از درد شد جان خندان اوی
وز ایوان او کرد زندان اوی - هر آن گه که در بزم خندان شود
گشاده لب و سیم دندان شود - دگر گفت اگر چند خندان بود
چنان دان که از دردمندان بود