«زلف» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «زلف» در غزلیات حافظ شیرازی
- عقل اگر داند که دل دربند زلفش چون خوش است
عاقلان دیوانه گردند از پی زنجیر ما - کی دهد دست این غرض یا رب که همدستان شوند
خاطر مجموع ما زلف پریشان شما - ای که در زنجیر زلفت جای چندین آشناست
خوش فتاد آن خال مشکین بر رخ رنگین غریب - بنفشه طره مفتول خود گره می زد
صبا حکایت زلف تو در میان انداخت - اگر به زلف دراز تو دست ما نرسد
گناه بخت پریشان و دست کوته ماست - زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست
پیرهن چاک و غزل خوان و صراحی در دست - خنده جام می و زلف گره گیر نگار
ای بسا توبه که چون توبه حافظ بشکست - زلفت هزار دل به یکی تار مو ببست
راه هزار چاره گر از چار سو ببست - چو نافه بر دل مسکین من گره مفکن
که عهد با سر زلف گره گشای تو بست - تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست
دل سودازده از غصه دو نیم افتادست - در خم زلف تو آن خال سیه دانی چیست
نقطه دوده که در حلقه جیم افتادست - زلف مشکین تو در گلشن فردوس عذار
چیست طاووس که در باغ نعیم افتادست - شرح شکن زلف خم اندر خم جانان
کوته نتوان کرد که این قصه دراز است - به دام زلف تو دل مبتلای خویشتن است
بکش به غمزه که اینش سزای خویشتن است - طبله عطر گل و زلف عبیرافشانش
فیض یک شمه ز بوی خوش عطار من است - خم زلف تو دام کفر و دین است
ز کارستان او یک شمه این است - مشو حافظ ز کید زلفش ایمن
که دل برد و کنون دربند دین است - مگر تو شانه زدی زلف عنبرافشان را
که باد غالیه سا گشت و خاک عنبربوست - بی گفت و گوی زلف تو دل را همی کشد
با زلف دلکش تو که را روی گفت و گوست - عمریست تا ز زلف تو بویی شنیده ام
زان بوی در مشام دل من هنوز بوست - حافظ بد است حال پریشان تو ولی
بر بوی زلف یار پریشانیت نکوست - زلف او دام است و خالش دانه آن دام و من
بر امید دانه ای افتاده ام در دام دوست - جمال شخص نه چشم است و زلف و عارض و خال
هزار نکته در این کار و بار دلداریست - خیال زلف تو پختن نه کار هر خامیست
که زیر سلسله رفتن طریق عیاریست - کس نیست که افتاده آن زلف دوتا نیست
در رهگذر کیست که دامی ز بلا نیست - از بهر خدا زلف مپیرای که ما را
شب نیست که صد عربده با باد صبا نیست - روز اول که سر زلف تو دیدم گفتم
که پریشانی این سلسله را آخر نیست - تا دم از شام سر زلف تو هر جا نزنند
با صبا گفت و شنیدم سحری نیست که نیست - خواب آن نرگس فتان تو بی چیزی نیست
تاب آن زلف پریشان تو بی چیزی نیست - چنین که از همه سو دام راه می بینم
به از حمایت زلفش مرا پناهی نیست - خزینه دل حافظ به زلف و خال مده
که کارهای چنین حد هر سیاهی نیست - در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا
زلف سنبل به نسیم سحری می آشفت - گر ز دست زلف مشکینت خطایی رفت رفت
ور ز هندوی شما بر ما جفایی رفت رفت - فریاد که از شش جهتم راه ببستند
آن خال و خط و زلف و رخ و عارض و قامت - کوته نکند بحث سر زلف تو حافظ
پیوسته شد این سلسله تا روز قیامت - بیا که با سر زلفت قرار خواهم کرد
که گر سرم برود برندارم از قدمت - در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کان جا
سرها بریده بینی بی جرم و بی جنایت - دو چشم شوخ تو برهم زده خطا و حبش
به چین زلف تو ماچین و هند داده خراج - بیاض روی تو روشن چو عارض رخ روز
سواد زلف سیاه تو هست ظلمت داج - سواد زلف سیاه تو جاعل الظلمات
بیاض روی چو ماه تو فالق الاصباح - ز چین زلف کمندت کسی نیافت خلاص
از آن کمانچه ابرو و تیر چشم نجاح - بجز هندوی زلفش هیچ کس نیست
که برخوردار شد از روی فرخ - نسیم مشک تاتاری خجل کرد
شمیم زلف عنبربوی فرخ - کسی کو بسته زلفت نباشد
چو زلفت درهم و زیر و زبر باد - همای زلف شاهین شهپرت را
دل شاهان عالم زیر پر باد - به غلامی تو مشهور جهان شد حافظ
حلقه بندگی زلف تو در گوشش باد - زلف خاتون ظفر شیفته پرچم توست
دیده فتح ابد عاشق جولان تو باد - حافظ که سر زلف بتان دست کشش بود
بس طرفه حریفیست کش اکنون به سر افتاد - در خم زلف تو آویخت دل از چاه زنخ
آه کز چاه برون آمد و در دام افتاد - خیال زلف تو گفتا که جان وسیله مساز
کز این شکار فراوان به دام ما افتد - خدا را چون دل ریشم قراری بست با زلفت
بفرما لعل نوشین را که زودش باقرار آرد - ز بنفشه تاب دارم که ز زلف او زند دم
تو سیاه کم بها بین که چه در دماغ دارد - ذکر رخ و زلف تو دلم را
وردیست که صبح و شام دارد - دلم که لاف تجرد زدی کنون صد شغل
به بوی زلف تو با باد صبحدم دارد - صبا بر آن سر زلف ار دل مرا بینی
ز روی لطف بگویش که جا نگه دارد - ماه خورشید نمایش ز پس پرده زلف
آفتابیست که در پیش سحابی دارد - نی من تنها کشم تطاول زلفت
کیست که او داغ آن سیاه ندارد - نقاب گل کشید و زلف سنبل
گره بند قبای غنچه وا کرد - دلم ز حلقه زلفش به جان خرید آشوب
چه سود دید ندانم که این تجارت کرد - دست در حلقه آن زلف دوتا نتوان کرد
تکیه بر عهد تو و باد صبا نتوان کرد - گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیست
گفت حافظ گله ای از دل شیدا می کرد - صبا وقت سحر بویی ز زلف یار می آورد
دل شوریده ما را به بو در کار می آورد - ور چنین زیر خم زلف نهد دانه خال
ای بسا مرغ خرد را که به دام اندازد - جان علوی هوس چاه زنخدان تو داشت
دست در حلقه آن زلف خم اندر خم زد - شد رهزن سلامت زلف تو وین عجب نیست
گر راه زن تو باشی صد کاروان توان زد - ظل ممدود خم زلف توام بر سر باد
کاندر این سایه قرار دل شیدا باشد - این شرح بی نهایت کز زلف یار گفتند
حرفیست از هزاران کاندر عبارت آمد - به تماشاگه زلفش دل حافظ روزی
شد که بازآید و جاوید گرفتار بماند - کس چو حافظ نگشاد از رخ اندیشه نقاب
تا سر زلف سخن را به قلم شانه زدند - خوش گرفتند حریفان سر زلف ساقی
گر فلکشان بگذارد که قراری گیرند - بسوخت حافظ و بویی به زلف یار نبرد
مگر دلالت این دولتش صبا بکند - تا دل هرزه گرد من رفت به چین زلف او
زان سفر دراز خود عزم وطن نمی کند - چون ز نسیم می شود زلف بنفشه پرشکن
وه که دلم چه یاد از آن عهدشکن نمی کند - به فتراک جفا دل ها چو بربندند بربندند
ز زلف عنبرین جان ها چو بگشایند بفشانند - خلاص حافظ از آن زلف تابدار مباد
که بستگان کمند تو رستگارانند - ز زیر زلف دوتا چون گذر کنی بنگر
که از یمین و یسارت چه سوگوارانند - گذار کن چو صبا بر بنفشه زار و ببین
که از تطاول زلفت چه بی قرارانند - نامه تعزیت دختر رز بنویسید
تا همه مغبچگان زلف دوتا بگشایند - بخت حافظ گر از این گونه مدد خواهد کرد
زلف معشوقه به دست دگران خواهد بود - من دیوانه چو زلف تو رها می کردم
هیچ لایقترم از حلقه زنجیر نبود - کفر زلفش ره دین می زد و آن سنگین دل
در پی اش مشعلی از چهره برافروخته بود - از صبا پرس که ما را همه شب تا دم صبح
بوی زلف تو همان مونس جان است که بود - زلف هندوی تو گفتم که دگر ره نزند
سال ها رفت و بدان سیرت و سان است که بود - آن نافه مراد که می خواستم ز بخت
در چین زلف آن بت مشکین کلاله بود - چو دست بر سر زلفش زنم به تاب رود
ور آشتی طلبم با سر عتاب رود - در ازل بست دلم با سر زلفت پیوند
تا ابد سر نکشد و از سر پیمان نرود - ز من چو باد صبا بوی خود دریغ مدار
چرا که بی سر زلف توام به سر نرود - حافظ چو نافه سر زلفش به دست توست
دم درکش ار نه باد صبا را خبر شود - زلفش کشید باد صبا چرخ سفله بین
کان جا مجال بادوزانم نمی دهد - مقیم حلقه ذکر است دل بدان امید
که حلقه ای ز سر زلف یار بگشاید - گفتم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد
گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید - نسیم زلف تو چون بگذرد به تربت حافظ
ز خاک کالبدش صد هزار لاله برآید - دلی که با سر زلفین او قراری داد
گمان مبر که بدان دل قرار بازآید - مقیم زلف تو شد دل که خوش سوادی دید
وز آن غریب بلاکش خبر نمی آید - در این خیال به سر شد زمان عمر و هنوز
بلای زلف سیاهت به سر نمی آید - ز بس که شد دل حافظ رمیده از همه کس
کنون ز حلقه زلفت به در نمی آید - چو ماه روی تو در شام زلف می دیدم
شبم به روی تو روشن چو روز می گردید - این لطایف کز لب لعل تو من گفتم که گفت
وین تطاول کز سر زلف تو من دیدم که دید - معاشران گره از زلف یار باز کنید
شبی خوش است بدین قصه اش دراز کنید - زلف چون عنبر خامش که ببوید هیهات
ای دل خام طمع این سخن از یاد ببر - غرض کرشمه حسن است ور نه حاجت نیست
جمال دولت محمود را به زلف ایاز - آن را که بوی عنبر زلف تو آرزوست
چون عود گو بر آتش سودا بسوز و ساز - دل ما را که ز مار سر زلف تو بخست
از لب خود به شفاخانه تریاک انداز - روز اول رفت دینم در سر زلفین تو
تا چه خواهد شد در این سودا سرانجامم هنوز - از خطا گفتم شبی زلف تو را مشک ختن
می زند هر لحظه تیغی مو بر اندامم هنوز - دارم از زلف سیاهش گله چندان که مپرس
که چنان ز او شده ام بی سر و سامان که مپرس - گفتمش زلف به خون که شکستی گفتا
حافظ این قصه دراز است به قرآن که مپرس - شکنج زلف پریشان به دست باد مده
مگو که خاطر عشاق گو پریشان باش - ای دل اندربند زلفش از پریشانی منال
مرغ زیرک چون به دام افتد تحمل بایدش - با چنین زلف و رخش بادا نظربازی حرام
هر که روی یاسمین و جعد سنبل بایدش - چو برشکست صبا زلف عنبرافشانش
به هر شکسته که پیوست تازه شد جانش - بگیرم آن سر زلف و به دست خواجه دهم
که سوخت حافظ بی دل ز مکر و دستانش - به ادب نافه گشایی کن از آن زلف سیاه
جای دل های عزیز است به هم برمزنش - هم گلستان خیالم ز تو پرنقش و نگار
هم مشام دلم از زلف سمن سای تو خوش - می نوش و جهان بخش که از زلف کمندت
شد گردن بدخواه گرفتار سلاسل - غمزه ساقی به یغمای خرد آهخته تیغ
زلف جانان از برای صید دل گسترده دام - زلف دلدار چو زنار همی فرماید
برو ای شیخ که شد بر تن ما خرقه حرام - زلف بر باد مده تا ندهی بر بادم
ناز بنیاد مکن تا نکنی بنیادم - زلف را حلقه مکن تا نکنی دربندم
طره را تاب مده تا ندهی بر بادم - پاک کن چهره حافظ به سر زلف ز اشک
ور نه این سیل دمادم ببرد بنیادم - شبی دل را به تاریکی ز زلفت باز می جستم
رخت می دیدم و جامی هلالی باز می خوردم - در خلاف آمد عادت بطلب کام که من
کسب جمعیت از آن زلف پریشان کردم - امید در شب زلفت به روز عمر نبستم
طمع به دور دهانت ز کام دل ببریدم - گر چه افتاد ز زلفش گرهی در کارم
همچنان چشم گشاد از کرمش می دارم - زلفین سیاه تو به دلداری عشاق
دادند قراری و ببردند قرارم - در نهانخانه عشرت صنمی خوش دارم
کز سر زلف و رخش نعل در آتش دارم - گر تو زین دست مرا بی سر و سامان داری
من به آه سحرت زلف مشوش دارم - ناوک غمزه بیار و رسن زلف که من
جنگ ها با دل مجروح بلاکش دارم - چنین که در دل من داغ زلف سرکش توست
بنفشه زار شود تربتم چو درگذرم - گر دست رسد در سر زلفین تو بازم
چون گوی چه سرها که به چوگان تو بازم - زلف تو مرا عمر دراز است ولی نیست
در دست سر مویی از آن عمر درازم - گر به هر موی سری بر تن حافظ باشد
همچو زلفت همه را در قدمت اندازم - من کی آزاد شوم از غم دل چون هر دم
هندوی زلف بتی حلقه کند در گوشم - بی تو ای سرو روان با گل و گلشن چه کنم
زلف سنبل چه کشم عارض سوسن چه کنم - با سر زلف تو مجموع پریشانی خود
کو مجالی که سراسر همه تقریر کنم - دل دیوانه از آن شد که نصیحت شنود
مگرش هم ز سر زلف تو زنجیر کنم - بگشا بند قبا ای مه خورشیدکلاه
تا چو زلفت سر سودازده در پا فکنم - زلف دلبر دام راه و غمزه اش تیر بلاست
یاد دار ای دل که چندینت نصیحت می کنم - خواهم از زلف بتان نافه گشایی کردن
فکر دور است همانا که خطا می بینم - گر چه دانم که به جایی نبرد راه غریب
من به بوی سر آن زلف پریشان بروم - بعد از این دست من و زلف چو زنجیر نگار
چند و چند از پی کام دل دیوانه روم - زاهد برو که طالع اگر طالع من است
جامم به دست باشد و زلف نگار هم - حافظ اسیر زلف تو شد از خدا بترس
و از انتصاف آصف جم اقتدار هم - بی زلف سرکشش سر سودایی از ملال
همچون بنفشه بر سر زانو نهاده ایم - جگر چون نافه ام خون گشت کم زینم نمی باید
جزای آن که با زلفت سخن از چین خطا گفتیم - دلم را مشکن و در پا مینداز
که دارد در سر زلف تو مسکن - چو دل در زلف تو بسته ست حافظ
بدین سان کار او در پا میفکن - به رحمت سر زلف تو واثقم ور نه
کشش چو نبود از آن سو چه سود کوشیدن - در چشم پرخمار تو پنهان فسون سحر
در زلف بی قرار تو پیدا قرار حسن - از دام زلف و دانه خال تو در جهان
یک مرغ دل نماند نگشته شکار حسن - بوی بنفشه بشنو و زلف نگار گیر
بنگر به رنگ لاله و عزم شراب کن - بر هوشمند سلسله ننهاد دست عشق
خواهی که زلف یار کشی ترک هوش کن - به زلف گوی که آیین دلبری بگذار
به غمزه گوی که قلب ستمگری بشکن - چو عطرسای شود زلف سنبل از دم باد
تو قیمتش به سر زلف عنبری بشکن - حلقه زلفش تماشاخانه باد صباست
جان صد صاحب دل آن جا بسته یک مو ببین - زلف دل دزدش صبا را بند بر گردن نهاد
با هواداران ره رو حیله هندو ببین - عمریست تا دلت ز اسیران زلف ماست
غافل ز حفظ جانب یاران خود مشو - مفروش عطر عقل به هندوی زلف ما
کان جا هزار نافه مشکین به نیم جو - در چین زلفش ای دل مسکین چگونه ای
کآشفته گفت باد صبا شرح حال تو - تو کافردل نمی بندی نقاب زلف و می ترسم
که محرابم بگرداند خم آن دلستان ابرو - مجلس بزم عیش را غالیه مراد نیست
ای دم صبح خوش نفس نافه زلف یار کو - برهم چو می زد آن سر زلفین مشکبار
با ما سر چه داشت ز بهر خدا بگو - جان ها ز دام زلف چو بر خاک می فشاند
بر آن غریب ما چه گذشت ای صبا بگو - زلف در دست صبا گوش به فرمان رقیب
این چنین با همه درساخته ای یعنی چه - نه سر زلف خود اول تو به دستم دادی
بازم از پای درانداخته ای یعنی چه - ای که با سلسله زلف دراز آمده ای
فرصتت باد که دیوانه نواز آمده ای - به بوی زلف تو گر جان به باد رفت چه شد
هزار جان گرامی فدای جانانه - خرد که قید مجانین عشق می فرمود
به بوی سنبل زلف تو گشت دیوانه - و از برای صید دل در گردنم زنجیر زلف
چون کمند خسرو مالک رقاب انداختی - سلطان من خدا را زلفت شکست ما را
تا کی کند سیاهی چندین درازدستی - از دست چرا هشت سر زلف تو حافظ
تقدیر چنین بود چه کردی که نهشتی - دل حافظ شد اندر چین زلفت
بلیل مظلم و الله هادی - ز کفر زلف تو هر حلقه ای و آشوبی
ز سحر چشم تو هر گوشه ای و بیماری - دلا همیشه مزن لاف زلف دلبندان
چو تیره رای شوی کی گشایدت کاری - هر تار موی حافظ در دست زلف شوخی
مشکل توان نشستن در این چنین دیاری - صبا تو نکهت آن زلف مشک بو داری
به یادگار بمانی که بوی او داری - ای که با زلف و رخ یار گذاری شب و روز
فرصتت باد که خوش صبحی و شامی داری - به بوی زلف و رخت می روند و می آیند
صبا به غالیه سایی و گل به جلوه گری - کاهل روی چو باد صبا را به بوی زلف
هر دم به قید سلسله در کار می کشی - منال ای دل که در زنجیر زلفش
همه جمعیت است آشفته حالی - از همچو تو دلداری دل برنکنم آری
چون تاب کشم باری زان زلف به تاب اولی - روزها رفت که دست من مسکین نگرفت
زلف شمشادقدی ساعد سیم اندامی - چراغ افروز چشم ما نسیم زلف جانان است
مباد این جمع را یا رب غم از باد پریشانی - خیال چنبر زلفش فریبت می دهد حافظ
نگر تا حلقه اقبال ناممکن نجنبانی - بیفشان زلف و صوفی را به پابازی و رقص آور
که از هر رقعه دلقش هزاران بت بیفشانی - دیشب گله زلفش با باد همی کردم
گفتا غلطی بگذر زین فکرت سودایی - سعدی شیرازی
- «زلف» در غزلیات سعدی شیرازی
- از سر زلف عروسان چمن دست بدارد
به سر زلف تو گر دست رسد باد صبا را - نگذرد یاد گل و سنبلم اندر خاطر
تا به خاطر بود آن زلف و بناگوش مرا - دیار هند و اقالیم ترک بسپارند
چو چشم ترک تو بینند و زلف هندو را - تو بت چرا به معلم روی که بتگر چین
به چین زلف تو آید به بتگری آموخت - آن نه زلفست و بناگوش که روزست و شب ست
وان نه بالای صنوبر که درخت رطب ست - آب از نسیم باد زره روی گشته گیر
مفتول زلف یار زره موی خوشترست - کارم چو زلف یار پریشان و درهمست
پشتم به سان ابروی دلدار پرخمست - عجب در آن سر زلف معنبر مفتول
که در کنار تو خسبد چرا پریشانست - مگر نسیم سحر بوی زلف یار منست
که راحت دل رنجور بی قرار منست - به خواب دوش چنان دیدمی که زلفینش
گرفته بودم و دستم هنوز غالیه بوست - عنبرین چوگان زلفش را گر استقصا کنی
زیر هر مویی دلی بینی که سرگردان چو گوست - خورشید زیر سایه زلف چو شام اوست
طوبی غلام قد صنوبرخرام اوست - دل عشوه می فروخت که من مرغ زیرکم
اینک فتاده در سر زلف چو دام اوست - ره به در از کوی دوست نیست که بیرون برند
سلسله پای جمع زلف پریشان اوست - ولوله در شهر نیست جز شکن زلف یار
فتنه در آفاق نیست جز خم ابروی دوست - به کمند سر زلفت نه من افتادم و بس
که به هر حلقه موییت گرفتاری هست - به بوی زلف تو با باد عیش ها دارم
اگر چه عیب کنندم که بادپیماییست - تا سر زلف پریشان تو در جمع آمد
هیچ مجموع ندانم که پریشان تو نیست - چو ترک دلبر من شاهدی به شنگی نیست
چو زلف پرشکنش حلقه فرنگی نیست - همه عالم صنم چین به حکایت گویند
صنم ماست که در هر خم زلفش چینیست - چو ابر زلف تو پیرامن قمر می گشت
ز ابر دیده کنارم به اشک تر می گشت - دل سعدی همه ز ایام بلا پرهیزد
سر زلف تو ندانم به چه یارا بگرفت - گفتم که نیاویزم با مار سر زلفت
بیچاره فروماندم پیش لب ضحاکت - هر دم کمند زلفت صیدی دگر بگیرد
پیکان غمزه در دل ز ابروی چون کمانت - اگر سیمرغی اندر دام زلفی
بماند تاب عصفوری ندارد - چون حلقه در گوشم کند هر روز لطفش وعده ای
دیگر چو شب نزدیک شد چون زلف در پا می برد - کام از او کس نگرفتست مگر باد بهار
که بر آن زلف و بناگوش و جبین می گذرد - شهد ریزی چون دهانت دم به شیرینی زند
فتنه انگیزی چو زلفت سر به رعنایی کشد - سعدی اگر نظر کند تا نه غلط گمان بری
کو نه به رسم دیگران بنده زلف و خال شد - تا سر زلف پریشان تو محبوب منست
روزگارم به سر زلف پریشان ماند - سحرست چشم و زلف و بناگوششان دریغ
کاین مؤمنان به سحر چنین بگرویده اند - زنهار اگر به دانه خالی نظر کنی
ساکن که دام زلف بر آن گستریده اند - قرار عقل برفت و مجال صبر نماند
که چشم و زلف تو از حد برون دلاویزند - سعدی نگفتمت که خم زلف شاهدان
دربند او مشو که گرفتار می کند - زلف او بر رخ چو جولان می کند
مشک را در شهر ارزان می کند - صنم اندر بلد کفر پرستند و صلیب
زلف و روی تو در اسلام صلیب و صنمند - چه جور کز خم چوگان زلف مشکینت
بر اوفتاده مسکین چو گو نمی آید - آن دم که جعد زلف پریشان برافکند
صد دل به زیر طره طرار بنگرید - بسته زنجیر زلف زود نیابد خلاص
دیر برآید به جهد هر که فروشد به قیر - فتنه ام بر زلف و بالای تو ای بدر منیر
قامتست آن یا قیامت عنبرست آن یا عبیر - در آفاق گشادست ولیکن بستست
از سر زلف تو در پای دل ما زنجیر - سعدیا هر دمت که دست دهد
به سر زلف دوستان آویز - خجلست سرو بستان بر قامت بلندش
همه صید عقل گیرد خم زلف چون کمندش - عمر منست زلف تو بو که دراز بینمش
جان منست لعل تو بو که به لب رسانمش - ولیک دست نیارم زدن در آن سر زلف
که مبلغی دل خلقست زیر هر شکنش - بس که در خاک می طپند چو گوی
از خم زلف همچو چوگانش - کمند عشق نه بس بود زلف مفتولت
که روی نیز بکردی ز دوستان مفتول - بیا بیا صنما کز سر پریشانی
نماند جز سر زلف تو هیچ پابندم - به هوای سر زلف تو درآویخته بود
از سر شاخ زبان برگ سخن های ترم - گر به مسجد روم ابروی تو محراب منست
ور به آتشکده زلف تو چلیپا دارم - این خسته دلم چو موی باریک
از زلف تو یادگار دارم - سر زلفت ظلماتست و لبت آب حیات
در سواد سر زلفت به خطا می نگرم - هندوی چشم مبیناد رخ ترک تو باز
گر به چین سر زلفت به خطا می نگرم - چون کبوتر بگرفتیم به دام سر زلف
دیده بردوختی از خلق جهان چون بازم - یک روز به شیدایی در زلف تو آویزم
زان دو لب شیرینت صد شور برانگیزم - اگر دانی که در زنجیر زلفت
گرفتارست در پایش میفکن - گفتم که دل از چنبر زلفت برهانم
ترسم نرهانم که شکن بر شکنست آن - خم دو زلف تو بر لاله حلقه در حلقه
به سنگ خاره درآموخت عشق ورزیدن - هر شبم زلف سیاه تو نمایند به خواب
تا چه آید به من از خواب پریشان دیدن - هر دل سوخته کاندر خم زلف تو فتاد
گوی از آن به نتوان در خم چوگان دیدن - این نسیم خاک شیرازست یا مشک ختن
یا نگار من پریشان کرده زلف عنبرین - چشمم بستی به زلف دلبند
هوشم بردی به چشم جادو - لبان لعل چون خون کبوتر
سواد زلف چون پر پرستو - تا شکاری ز کمند سر زلفت نجهد
ز ابروان و مژه ها تیر و کمان ساخته ای - لعلش چو عقیق گوهرآگین
زلفش چو کمند تاب داده - جهانی عشقبازانند در عهد سر زلفت
رها کن راه بدعهدی و اندر عهد ایشان آی - دیگر ای باد حدیث گل و سنبل نکنی
گر بر آن سنبل زلف و گل رخسار آیی - آن نه خالست و زنخدان و سر زلف پریشان
که دل اهل نظر برد که سریست خدایی - نه من تنها گرفتارم به دام زلف زیبایی
که هر کس با دلارامی سری دارند و سودایی - من دست نخواهم برد الا به سر زلفت
گر دسترسی باشد یک روز به یغمایی - بر هم نزند دست خزان بزم ریاحین
گر باد به بستان برد از زلف تو بویی - از بوی تو در تاب شود آهوی مشکین
گر باز کنند از شکن زلف تو تابی - وقتی کمند زلفت دیگر کمان ابرو
این می کشد به زورم وان می کشد به زاری - گرت ارادت باشد به شورش دل خلق
بشور زلف که در هر خمی دلی داری - ای زلف تو کمندی ابروی تو کمانی
وی قامت تو سروی وی روی تو بهاری - بنفشه زلفی نسرین بری سمن بویی
که ماه را بر حسنش نماند بازاری - تو را که زلف و بناگوش و خد و قد اینست
مرو به باغ که در خانه بوستان داری - اگر تو پرده بر این زلف و رخ نمی پوشی
به هتک پرده صاحب دلان همی کوشی - در شکنج سر زلف تو دریغا دل من
که گرفتار دو مارست بدین ضحاکی - وان شکن برشکن قبایل زلف
که بلاییست زیر هر شکنی - نه در زلف پریشانت من تنها گرفتارم
که دل دربند او دارد به هر مویی پریشانی - به هر کویی پری رویی به چوگان می زند گویی
تو خود گوی زنخ داری بساز از زلف چوگانی - دلی که با سر زلفت تعلقی دارد
چگونه جمع شود با چنان پریشانی - گویی به چه شانه کرده ای زلف
یا خود به چه آب شسته ای روی - کز روی به لاله می دهی رنگ
وز زلف به مشک می دهی بوی - بگذار مشک و بوی سر زلف او بیار
یاد شکر مکن سخنی زان دهان بگوی - خیام نیشابوری
- «زلف» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «زلف» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- نیست ز نفس ما مگر نقش و نشان سایهای
چون به خم دو زلف تست مسكن و جای نفس ما - چو زلف خود رسن سازد ز چههاشان براندازد
كشدشان در بر رحمت رهاندشان ز حیرتها - بشنو از ایمان كه میگوید به آواز بلند
با دو زلف كافرت كایمان مبادا بیشما - مشكل و شوریدهام چون زلف تو چون زلف تو
ای گشاد مشكلم بیا بیا بیا بیا - مشكل و شوریدهام چون زلف تو چون زلف تو
ای گشاد مشكلم باری بیا رویی نما - چوگان زلف دیدی چون گوی دررسیدی
از پا و سر بریدی بیپا و سر به رقص آ - در جنبش اندرآور زلف عبرفشان را
در رقص اندرآور جانهای صوفیان را - بر رخ او پرده نیست جز كه سر زلف او
گاه چو چوگان شود گاه شود گویها - نهلد كسی سر زلف او
نرهد دلی ز چنین لقا - سخنم بسته میشود تو یكی زلف برگشا
انا و الشمس و الضحی تلف الحب و الولا - زلف برافشان و در آن حلقه كش
حلق دو صد حلقه رباینده را - بشكند آن چشم تو صد عهد را
مست كند زلف تو صد شانه را - بشكند آن روی دل ماه را
بشكند آن زلف دو صد شانه را - چون آینه جان نقش تو در دل بگرفتهست
دل در سر زلف تو فرورفته چو شانهست - چو زلف درهمش درهم از آنم
كه بوی او به از مشك و عبیرست - در آن زلفین از آن میپیچد این جان
كه دل زنجیر زلفش را اسیرست - چون در سر زلف یار پیچیم
اندر شب قدر قدر ما راست - مشتری در طالع است و ماه و زهره در حضور
یار چوگان زلف مه رو میر این میدان شدست - هر كی تشویش سر زلف پریشان تو دید
تا ابد از دل او فكر پریشان ننشست - ای كه رویت چو گل و زلف تو چون شمشادست
جانم آن لحظه كه غمگین تو باشم شادست - مگر این دم سر آن زلف پریشان شده است
كه چنین مشك تتاری عبرافشان شده است - بجهم حلقه زلفش گیرم
كه در آن حلقه تماشا خوشكست - امروز غیر توبه نبینی شكستهای
امروز زلف دوست بود كان مشوش است - زان طرههای زلف كمرساز بنده را
كز شهر دررمیدم كهسارم آرزوست - عاشق آن قند تو جان شكرخای ماست
سایه زلفین تو در دو جهان جای ماست - بوی خوش این نسیم از شكن زلف اوست
شعشعه این خیال زان رخ چون والضحاست - حلقه آن جعد او سلسله پای كیست
زلف چلیپا و شش آفت ایمان كیست - صلای چهره خورشید ما كه فردوسست
صلای سایه زلفین او كه جناتست - ماهی و دریا همه مستی كنند
چونك سر زلف تو افتاده شست - گر عیش اول پیر شد صد عیش نو توفیر شد
چون زلف تو زنجیر شد دیوانگی ناچار شد - سر زلفش همیگوید صلا زوتر رسن بازی
رخ شمعش همیگوید كجا پروانه تا سوزد - بیا كامشب به جان بخشی به زلف یار میماند
جمال ماه نورافشان بدان رخسار میماند - بر زلف شب آن غازی چون دلو رسن بازی
آموخت كه یوسف را در قعر چهی یابد - بس عاشق آشفته آسوده و خوش خفته
در سایه آن زلفی كو حلقه و خم دارد - غم نیست اگر ماهش افتاد در این چاهش
زیرا رسن زلفش در دست رسن دارد - بس مست شدست این دل وز دست شدست این دل
گر خرد شدست این دل زان زلف شكن دارد - در چاه زنخدان تو هر جان كه وطن ساخت
زود از رسن زلف تو بر چرخ برآید - گه زلف برافشاند و گه جیب گشاید
گلگونه او را بجز از خار مدارید - ز رویت باغ و عبهر میتوان كرد
ز زلفت مشك و عنبر میتوان كرد - ز رویت دسته گل میتوان كرد
ز زلفت شاخ سنبل میتوان كرد - ز هر حلقه از آن زلفین پربند
پر گردن كشان غل میتوان كرد - روی تو به رنگریز كان ماند
زلف تو به نقش بند جان ماند - جمعیت جانهای خرم
در سایه آن دو زلف درهم - ای شب شمران اگر شمارست
باری شب زلف او شمارید - گر یكی شاخی شكستم من ز گلزاری چه شد
ور ز سرمستی كشیدم زلف دلداری چه شد - مشك و عنبر گر ز مشك زلف یارم بو كند
بوی خود را واهلد در حال و زلفش بو كند - چون ببیند عشق گوید زلف من سایه فكند
وانگهی عاشق در این دم مشك و عنبر بو كند - دل به پیش روی او چون بایزید اندر مزید
جان در آویزان ز زلفش شیوه منصور بود - مشك گفتم زلف او را زین سخن بشكست زلف
هندوی زلفش شكسته رو به تركستان نهاد - به دو چشم نرگسینت به دو لعل شكرینت
به دو زلف عنبرینت كه كساد عنبر آمد - چون خیال شكن زلف تو در دل دارم
این شكسته دلم از عشق شكن مینرود - جانم از غمزه تیرافكن تو خسته نشد
زانك جز زلف خوشت را زره و خود نكرد - شاخ شاخست دل از رنگ سر زلف خوشش
تا چرا بند چنان موسی سر شانه برد - هندوی شب سر زلفین ببرد ز طمع
زلف او گر بفشانید عبربیز كنید - بی دست و پا چو گویی سوی وییم غلطان
چوگان زلف ما را این سو همیدواند - دست دل از رنج رست گر چه دلارام مست
بست سر زلف بست خواجه ببین این گشاد - از رسن زلف تو خلق به جان آمدند
بهر رسن بازیش لولیكان آمدند - دل ز شب زلف تو دید رخ همچو روز
زین شب و روز او نهان همچو سحر میرود - باد صبا میوزد از سر زلف نگار
فعل صبا ظاهرست لیك صبا را كه دید - به روی بت نرسی تو مگر به دام دو زلفش
ولیك كوشش میكن كه كوششت بپزاند - برای مغز سخن قشر حرف را بشكاف
كه زلفها ز جمال بتان حجاب كند - به زیر سایه زلفت دلم چه خوش خفتهست
خراب و مست و لطیف و خوش و كش و آزاد - یاد كن آن را كه یكی صبحدم
این دلم از زلف تو بندی گشود - ای كافر زلف تو شاه حشم زنگی
فریاد كه ایمان شد اندر سر تو كافر - یعقوب وطن ساخت به جان طره شب را
تا بوسه زد آخر به رخ و زلف پسر بر - یك شب این دیوانه را مهمان آن زنجیر كن
ور بژولاند سر زلف تو را ژولیده گیر - چون یكی باشم كه زلفم صد هزاران ظلمتست
چون دو باشم چونك ماه روشنم این الفرار - شبه من غم تو روغن من مرهم تو
شانهام محرم آن زلف پر از فتنه و شر - قامت عرعریت قامت ما دوتا كرد
نادری ذقن و زلف چو زنار مگیر - شحنه را چاه زنخ زندان ماست
تا نهم زنجیر زلفش پای بر - چشم تو چون رهزند ره زده را ره نما
زلفت اگر سر كشد عشوه هندو مخر - چشم تو چون رهزند ره زده را ره نما
زلف تو چون سر كشد عشوه هندو مخر - چشم تو چون رهزند ره زده را ره نما
زلف تو چون سر كشد عشوه هندو مخر - كافریهای زلف كافر تو
گشته ز ایمان جمله ایمانتر - ای رخ و رخسار تو رومی دگر
ای سر زلفین تو شامی دگر - مبند آن زلف شمس الدین تبریز
كه چون ماهی در این شستم من امروز - سودای عشق لولی دزد سیاه كار
بر زلف چون رسن بخزیدن گرفت باز - گر ایمان آورد جانی به غیر كافر زلفت
بزن از آتش شوقت تو اندر كفر و ایمانش - پریشان باد زلف او كه تا پنهان شود رویش
كه تا تنها مرا باشد پریشانی ز پنهانش - ولیكن سخت میترسم از آن زلف سیه كاوش
كه بس دل در رسن بستست آن هندو ز بهتانش - پریشان باد پیوسته دل از زلف پریشانش
وگر برناورم فردا سر خویش از گریبانش - زلفی كه به جان ارزد هر تار بشوریدش
بس مشك نهان دارد زنهار بشوریدش - در شام دو زلف او صد صبح نهان بیشست
هر لحظه و هر ساعت صد بار بشوریدش - گم گشت دل مسكین اندر خم زلف او
باشد كه بدید آید بسیار بشوریدش - كافر زلف وی آن را كه ز راهش ببرد
كفر آید بر او جانب ایمان كشدش - آن دو زلف كافر خود را بگو
كای یگانه اهل ایمان را مكش - ای عشق الله الله سرمست شد شهنشه
برجه بگیر زلفش دركش در این میانش - من حلقههای زلفش از عشق میشمارم
ور نه كجا رسد كس در حد و در شمارش - روی چو ماهت روی چو ماهت بست گرو دی با مه و اختر
گشت گروگان گشت گروگان ماه و سما را زلف سیاهش - رو رو كه نهای عاشق ای زلفك و ای خالك
ای نازك و ای خشمك پابسته به خلخالك - با مرگ كجا پیچد آن زلفك و آن پیچك
بر چرخ كجا پرد آن پرك و آن بالك - دل ز حلقه دین گریزد زانك هست
حلقه زلفین خوبان جای دل - من به شهی رسیدهام زلف خوشش كشیدهام
خانه شه گرفتهام گر چه چنین پیادهام - ز عقل خود چو رفتم من سر زلفش گرفتم من
كنون در حلقه زلفش گرفتارم گرفتارم - مرا رخسار او باید چه سود از ماه و پروینم
چو شام زلف او خواهم چه سود از شام و شاماتم - در آن زلفین آن یارم چه سوداها كه من دارم
گهی در حلقه می آیم گهی حلقه شمر باشم - برو ای شب ز پیش من مپیچان زلف و گیسو را
كه جز آن جعد و گیسو را نمیدانم نمیدانم - امروز سر زلف تو مستانه گرفتیم
صد بار گشادیمش و صد بار ببستیم - چون شانه در آن زلف چنان رفت دل ما
كز بیخودی از زلف تو تا شانه ندانیم - زلف تو شب قدر و رخ تو همه نوروز
ما واسطه روز و شبش چون سحر آییم - اخضر شده میدان و بغلطیم چو گویی
از زلف چو چوگان كه به صحرای دمشقیم - چه عالمهاست در هر تار مویت
بیفشان زلف كز عالم گسستم - چو خسرو زلف شیرینان گرفتم
اگر قصد یكی فرهاد كردم - اگر عشقت به جای جان ندارم
به زلف كافرت ایمان ندارم - چو زلف انداز من ساقی درآید
به دستی زلف و دستی جام گیرم - یكی كف خاك گوید زلف بودم
یكی كف خاك گوید استخوانم - جز از لب لعل جان ننوشم
غیر سر زلف او نگیرم - هر صبح بر آن دو زلف مشكین
چون باد صبا گذار داریم - چون حلقه زلف خود شماری
ما چشم در آن شمار داریم - همچون شكن دو زلف خوبان
نادیده مصاف ما شكستیم - سرحلقه زلف تو گرفتیم
خوش می شمریم ما چه دانیم - چون به دست ما سپارد زلف مشك افشان خویش
پیش مشك افشان او شاید كه جان قربان كنیم - آن سر زلفش كه بازی می كند از باد عشق
میل دارد تا كه ما دل را در او پیچان كنیم - سحرم روی چو ماهت شب من زلف سیاهت
به خدا بیرخ و زلفت نه بخسبم نه بخیزم - جز عشقت نپذیرم جز زلف تو نگیرم
كه در این عهد چو تیرم كه بر این چنگ چو تارم - من چو در سایه آن زلف پریشان جمعم
لازمم نیست كه من راه پریشان بكشم - گر سر زلف چو چوگانش مرا دور كند
همچنین سجده كنان تا بن میدان بكشم - جز ز فتان دو چشمت ز كی مفتون باشیم
جز ز زنجیر دو زلفت ز كی مجنون باشیم - مشتری وار سر زلف مه خود گیریم
فتنه و غلغله اندر همه بازار زنیم - در سر زلف سعادت كه شكن در شكن است
واجب آید كه نگونتر ز سر شانه شویم - بوی زلف مشكبار روح قدس
همچو جان اندر بدن می آیدم - صد هزاران ممن توحید را
بسته آن زلف كافر می كنم - ای حلقههای زلفش پیچیده گرد حلقم
افغان ز چشم مستش كان مست كرد مستم - ای طبلهام پرشكرت من طبل دیگر چون زنم
ای هر شكن از زلف تو صد نافه و عطار من - خواهی بگو خواهی مگو صبری ندارم من از او
ای روی او امسال من ای زلف جعدش پار من - تا غمزهات خون ریز شد وان زلف عنبربیز شد
جان بنده تبریز شد مخدوم جانم شمس دین - خیز كلاه كژ بنه وز همه دامها بجه
بر رخ روح بوسه ده زلف نشاط شانه كن - هر كی پری طلب كند چهره خود بدو نما
هر كی ز مشك دم زند زلف گشا كه همچنین - ز چشم روز می ترسم كه چشمش سحرها دارد
ز زلف شام می ترسم كه شب فتنه است و آبستن - زان روز من مسكین بیعقل شدم بیدین
زان زلف خوش مشكین ما را تو چلیپا كن - از بهر دل ما را در رقص درآ یارا
وز ناز چنین می كن آن زلف كمند ای جان - ای طره پربندت بگشاده گرهها را
این یك گره دیگر بر زلف مشوش زن - ما را تو كجا یابی گر موی به مو جویی
چون در سر زلف او گشتهست مكان من - چون عشق تو رامم شد این عشق حرامم شد
چون زلف تو دامم شد شب گشت مرا مشكین - از خون مسلمانان در ساغر رهبان كن
وز كافر زلفینت ویرانی دین می كن - وگر بیدار كردت زلف درهم
خیال و خواب درهم را رها كن - تو را زلفی است به از مشك و عنبر
تو ده كل را كلاهی ای برادر - زلف عنبرسای او گوید به جان لولیان
خیز لولی تا رسن بازی كنیم اینك رسن - پیش رویت روز مست و پیش زلفت شب خراب
ای كه كفرت همچنان و ای كه ایمان همچنین - اشتهای مشك و عنبر چون بخیزد جمع را
حلقههای زلف خود را زو برافشان همچنین - زیر جعد زلف مشكش صد قیامت را مقام
در صفای صحن رویش آفت هر مرد و زن - روی او فتوی دهد كز كعبه بر بتخانه زن
زلف او دعوی كند كاینك رسن بازی رسن - باد می زد نرم نرمك بر كنار زلف او
بوی مشك و بوی عنبر می رسید از هر شكن - مست شد باد و ربود آن زلف را از روی یار
چون چراغ روشنی كز وی تو برگیری لگن - چند گفتیم پراكنده دل آرام نیافت
جز بر آن زلف پراكنده آن شاه زمن - داد ایمان داد زلف كافرت
یك سر مویی ز كفر ایمان مكن - ای سنگ دل تو جان را دریای پرگهر كن
ای زلف شب مثالش در نیم شب سحر كن - جانا بیار باده و بختم بلند كن
زان حلقههای زلف دلم را كمند كن - جانا به حق آن شب كان زلف جعد را
در گردنم درافكن و سرمست میكشان - تا جان باسعادت غلطان همیرود
چوگان دو زلف و گوی دل و دشت لامكان - پرده خوبی تو شقه زلف تو است
ور نه برون تافتی نور تو ای خوش ذقن - پناه گیر تو در زلف شمس تبریزی
كه مشك بارد تا وارهی ز كافوران - مجنون شدهام از بهر خدا
زان زلف خوشت یك سلسله كن - از دو پراكنده تو چونی بگو
زلف تو حال پریشان من - ای رسن زلف تو پابند من
چاه زنخدان تو زندان من - ای ماه رویش دیدهای خوبی از او دزدیدهای
ای شب تو زلفش دیدهای نی نی و نی یك موی او - گر چهره بنماید صنم پر شو از او چون آینه
ور زلف بگشاید صنم رو شانه شو رو شانه شو - با كی حریف بودهای بوسه ز كی ربودهای
زلف كه را گشودهای حلقه به حلقه مو به مو - گران جانی مكن ای یار برگو
از آن زلف و از آن رخسار برگو - ای بسا فكرت باریك كه چون موی شدهست
وز سر زلف خوش یار ندارد سر مو - قدم آیینه حادث حدث آیینه قدمت
در آن آیینه این هر دو چو زلفینش بپیچیده - با آن مه بینقصان سرمست شده رقصان
دستی سر زلف او دستی می بگرفته - من مست و حریفم مست زلف خوش او در دست
احسنت زهی شاهد شاباش زهی باده - از عشق شب زلفت آن ماه گدازیده
وز پرتو رخسارت خورشید فغان كرده - چو زلفین ار فروسو میكشندت
تو همچون جعد آن دلدار برجه - خدا با توست حاضر نحن اقرب
در آن زلفی و بیآگه چو شانه - ولی زان زلف شانه زنده گردد
بخوان قرآن نسوی تا بنانه - زلف چو رسن چو برفشاندی
از عشق چو چنبرم خمیده - ای ز هندستان زلفت رهزنان برخاسته
نعره از مردان مرد و از زنان برخاسته - پیچ زلفش چو ندیدی تو برو معذوری
ای تو در نیك و بد دور زمان پیچیده - شمس تبریزی مرادم زلف توست
گر چه كردم من بیان از سلسله - آن حلقههای زلفت حلق كه راست روزی
ای ما برون حلقه گردن دراز كرده - كارم ز پیچ زلفت شوریده گشت و مشكل
شوریده زلف خود را بر كار مشكلم نه - چون رشته تبم من با صد گره ز زلفت
همچون گره زمانی بر زلف سلسلم نه - طبعی كه لاف زلف مطرا همیزدی
از جعد طره تو مطرا بسوخته - چو شانه زلف تو را دید شد هر انگشتش
دلیل و آلت تهلیل همچو سبابه - مقام خلوت و یار و سماع و تو خفته
كه شرم بادت از آن زلفهای آشفته - صلاح دین تو چو ماهی و فارغی زین شرح
كه فارغ است سر زلف حور از شانه - نقشی است بیمثل آن رخش پرنور پاك خالقش
زلفی است مشكین طرهاش یا طیلسان احمدی - گفته به رخ بخند خوش گفته به زلف پرده كش
گفته به باد درربا پرده ز روی عبهری - آن سر زلف سركشت گفته مرا كه شب خوشت
زین سفر چو آتشت كی تو بدین وطن رسی - آن صنم لطیف تو گر چه كه شد حریف تو
دست به زلف او مبر هان كه قرابه نشكنی - دست دراز كردمیگوش فلك گرفتمی
گر سر زلف خویش را تو به كفم سپاریی - گهی از زلف خود داده به ممن نقش حبل الله
ز پیچ جعد خود داده به ترسایان چلیپایی - نمود آن زلف مشكینش كه عنبر گشت مسكینش
زهی مشك و زهی عنبر چه شیرین است بیخویشی - شه من گفت كاین مجنون بجز زنجیر زلف من
دگر زنجیر نپذیرد تو خوی او نمیدانی - از آن چشم سیاه او وزان زلف سه تاه او
الا ای اهل هندستان بیاموزید هندویی - به غیر ناطقه غیرت نبودت هیچ بدگویی
نبودستت بجز هم مشك زلفین تو غمازی - بتاب ای ماه بر یارم بگو یارا اغا پوسی
بزن ای باد بر زلفش كه ای زیبا اغا پوسی - ز زلف جعد چون سلسل بشد این حال من مشكل
میان موج خون دل مرا تا چند بنشانی - برای امتحان مرغ جان عاشق وحشی
بلا چون ضربت دامی و زلف یار چون دامی - آن زلف مسلسل را گر دام كنی حالی
در عشق جهانی را بدنام كنی حالی - این بوی كه از زلف آن ترك خطا آمد
در مشك تتاری نی در عنبر و لادن نی - بربند در خانه منمای به بیگانه
آن چهره كه بگشادی و آن زلف كه بربستی - ای بر سر هر سنگی از لعل لبت نوری
وز شورش زلف تو در هر طرفی سوری - در زلف چو چوگانت غلطیده بسی جانها
وز بهر چنان مشكی جان عنبر حیرانی - هم فرقی و هم زلفی مفتاحی و هم قلفی
بیرنج چه میسلفی آواز چه لرزانی - با لعل تو كی جویم من ملك بدخشان را
چاه و رسن زلفت والله كه به از جاهی - ایمان ز سر زلفت زنار عجب بندد
كز كافر زلف خود یك پیچ تو بگشایی - جان گفت كه ای فردم سوگند بدین دردم
سوگند بدان زلفی عاشق كش سودایی - واجب كند ای دوست كه آرم به صد اخلاص
در سایه زلف تو مناجات افندی - ای مریم جان گر تو نهای حامل عیسی
زان زلف چلیپا پی زنار چرایی - زان شب كه سر زلف تو در خواب بدیدم
حیران و پریشانم و تعبیر نكردی - یك عالم و عاقل به جهان نیست كه او را
دیوانه آن زلف چو زنجیر نكردی - خورشید رخت با زحل زلف سیاهت
صد بار قران كرد و تو تأثیر نكردی - بیا ای زلف چوگان حكم داری
كه چون گویم در این میدان فكندی - قضا آمد بدیدم ماه رویی
گرفتم من سر زلفش به بازی - بیا ای زلف چوگان حكم داری
كه چون گویم در این میدان فكندی - تو را زلفی است به از مشك و عنبر
تو ده كل را كلاهی ای برادر - چون دین نشود مشوش و ایمان
زان زلف مشوش چلیپایی - از بهر نسیم زلف جعدت
یكتا زلفی كه جز دو تا نی - زلف كفر و روی ایمان را چرا درساختی
ز آنك قصد ممن و ترسا و كافر داشتی - دشمن اسلام زلف كافرت ما را بگفت
دور شو گر ممنی و پیشم آ گر كافری - ما دوسر چون شانهایم ایرا همیزیبد به عشق
در سر زنجیر زلفش شانه دیوانگی - بهر ضعف این دماغ زخمگاه عشق خویش
میكند آن زلف عنبر مشك و عنبرساییی - خنك آن دم كه ز مستی سر زلف تو بشورد
دل بیچاره بگیرد به هوس حلقه شماری - چو دو زلف توست طوقم ز شراب توست شوقم
بنگر كه در چه ذوقم تو چنین شكر چرایی - روی چون آتش از آن داد كه دلها سوزی
شكن زلف بدان داد كه دلها شكنی - سلسله زلفی كه جان مجنون او است
میل دارد با شكسته شانهای - آن نافههای آهو و آن زلف یار خوش خو
آن را تو در كمی جو كان نیست در فزونی - هستی تو از سر و بن در چشم خویش ناخن
زنار روم گم كن در عشق زلف شامی - آن چهره چو آتش در زیر زلف دلكش
گردن ببسته جان خوش در حلقههای دامی - ای حلقههای زلف خوشت طوق حلق ما
سازید مرغ روح در آن حلقه لانهای - ای باد از تكبر پرهیز كن ز مشك
چون بوی آن دو زلف معنبر گرفتهای - تا دست و پا نهاد دو زلف تو كفر را
هر دم بمیرد ایمان در پای كافری - وادی ز بوی دوست مرا رهبری شده
كان بو نه مشك دارد نی زلف عنبری - زلف بتان سلسلهست جانب دوزخ كشد
ظاهر او چون بهشت باطن او دوزخی - به ضرب دستش بنگر به چشم مستش بنگر
به زلف شستش بنگر به هر چه هستش بنگر - خلایق ز تو واله و درهمند
تو چون زلف جعدت چرا درهمی - «زلف» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- ای در سر زلف تو پریشانیها
واندر لب لعلت شکرافشانیها - آن سایهی تو جایگه و خانهی ما است
وان زلف تو بند دل دیوانهی ما است - از عهد مگو که او نه بر پای منست
چون زلف تو عهد من شکن در شکن است - گفتم که شب دراز خواهم مهتاب
آن شب شب زلف تست و مهتاب رخت - از بادهی او بر کف جان بلبلههاست
در گردن دل ز زلف او سلسلههاست - چون زلف تو هرچند شکن در شکنست
با توبه همان کند که با من کرده است - چون دانستم که عشق پیوست منست
وان زلف هزار شاخ در دست منست - دل رفت و سر راه دل استان بگرفت
وز عشق دو زلف او بدندان بگرفت - هرچند که لاف آبداری میزد
پیچید بس و تاب زلف تو نداشت - سنبل چو سر عقاب زلف تو نداشت
در عالم حسن آب زلف تو نداشت - گر باد بر آن زلف پریشان زندت
مه طال بقا از بن دندان زندت - گر حلقهی آن زلف چو شستت نگرفت
تا باده از آن دو چشم مستت نگرفت - آنرا که سر زلف چو زنجیر بود
در خانه به زنجیر نگه نتوان داشت - از دیدن و از گرفتن زلف چو شست
رویم همه چشم گشت و چشمم همه دست - گفتم که سر زلف بریدی گفتا
بسیار سر اندر سر کارش میشد - بیزارم از آن آب که آتش نشود
در زلف مشوشی مشوش نشود - زلفت کفر است و دین رخ چون قمرست
از کفر نگر که دین چه رونق دارد - در بندم از آن دو زلف بند اندر بند
در نالهام از لبان قند اندر قند - درد و زخم ار زلف تو در چنگ آید
از حال بهشتیان مرا ننگ آید - با زلف چو زنجیر گره بر گرهت
دیوانه کسی بود که عاقل باشد - تا داشتی آفتاب در سایهی زلف
جان بر صفت ذره معلق میزد - زلفت چو بر آن لعل شکرخای زند
در بردن جان بندگان رای زند - زلف تو به حسن ذوفنونها برزد
در مالش عنبر آستینها برزد - گر بوسه زند زلف ترا تیره مشو
دیوانه که زنجیر نخاید چکند - در حلقهی زلف او گرفتار بدیم
در گردن ما کمند دیگر آمد - هر موی زلف او یکی جان دارد
ما را چو سر زلف پریشان دارد - آن زلف سیاه و قد رعناش نگر
شیرینی آن لعل شکرخاش نگر - دل آمد و گفت هست سوداش دراز
شب آمد و گفت زلف زیباش دراز - جانا صفت قدم ز ابروت بپرس
آشفتگیم ز زلف هندوت بپرس - در سایهی زلف تو دمی میخسبم
تو نیز موافقت کنی وقت تو خوش - ای زلف پر از مشک تتاری همه خوش
اندر طلب چو من نگاری همه خوش - ای گنج بیا زود به ویرانهی خویش
وی زلف پریشان مشو از شانهی خویش - دیوانهی آن دو زلف چون زنجیرم
مدهوش دو چشم جادوی کشمیرم - ماند به سر زلف تو کز بوی خوشت
میآورد عطار ز بیم از در و بام - بر زلف تو گر دست درازی کردم
والله که حقیقت نه مجازی کردم - من در سر زلف تو بدیدم دل خویش
پس با دل خویش عشقبازی چو کردم - تا جان دارم بندهی مرجان توام
دل جمع از آن زلف پریشان توام - تا زلف ترا به جان و دل بنده شدیم
چون زلف بس جمع و پراکنده شدیم - چوگان سر زلف تو گر دست دهد
از جمله جهان گوی ز میدان ببرم - بوئی ز سر دو زلف او بشنیدم
دست طمع از هر دو جهان ببریدم - سر در خاک آستان تو نهم
دل در خم زلف دلستان تو نهم - ما مذهب چشم شوخ مستش داریم
کیش سر زلف بتپرستش داریم - همچون سر زلف تو پریشان توایم
آنداری و آنداری و ما آن توایم - با چشم تو آهوان چه دارند به دست
ای زلف تو پایبند شیران جهان - با زنگی زلف او در آنور مجوی
اندیشهی باریک چنین پیشه مکن - ترکی که دلم شاد کند خندهی او
دارد به غمم زلف پراکندهی او - آن در سر زلف تو چرا آویزد
وین بر کف پای تو جرا مالدرو - هرگاه که خوشدلی سر از ما بکشد
رامش کند آن زلف خوش سرکش تو - زلف تو که یکروزم از او روشن نه
با خاک برآورد سرو با من نه - از عشق تو هر طرف یکی شبخیزی
شب کشته ز زلفین تو عنبر بیزی - ای آنکه صلیب دار و هم ترسائی
پیوسته به زلف عنبر ترسائی - ای ترک چرا به زلف چون هندوئی
رومی رخ و زنگی خط و پر چین موئی - ای روی ترا پیشه جهانآرائی
وی زلف ترا قاعده عنبر سائی - ای گوی زنخ زلف چو چوگان داری
ابروی کمان و تیر مژگان داری - لطفی که مرا شبانه اندوختهای
امروز چو زلف خود پس انداختهای - زلف شب را گره گره بگشائی
چشمت مرسا که سخت بیهمتائی - فردوسی
- «زلف» در شاهنامه فردوسی
- دو رخساره روز و دو زلفش چو شب
گشاده به نفرین ضحاک لب - ابا تاج و با گنج نادیده رنج
مگر زلفشان دیده رنج شکنج - به دیبای رومی بیاراستند
سر زلف برگل بپیراستند - دهانش به تنگی دل مستمند
سر زلف چون حلقهی پایبند - سر زلف و جعدش چو مشکین زره
فگندست گویی گره بر گره - دو رخساره چون لاله اندر سمن
سر جعد زلفش شکن بر شکن - نشسته چو تابان سهیل یمن
سر جعد زلفش سراسر شکن - پریچهرگان پیش خسرو بپای
سر زلفشان بر سمن مشکسای - دو ابرو کمان و دو نرگس دژم
سر زلف را تاب داده به خم - سر مژه چون خنجر کابلی
دو زلفش چو پیچان خط مغولی (؟) - ندارد جز از دختری چنگزن
سر جعد زلفش شکن بر شکن - پدید آمد آن تودهی شنبلید
دو زلف شب تیره شد ناپدید - چوشمع جهان شد بخم اندرون
بیفشاند زلف شب تیره گون - یکی دختری داشت خاتون چوماه
اگر ماه دارد دو زلف سیاه - چو پیداشد آن فرخورشید زرد
به پیچید زلف شب لاژورد